HAARLEM'S DAGBLAD
Van het Politieke Tournooiveld
De nieuwe Rijks Hoogere Burgerschool te Veisen
Gymnastiek
Causerieën over Wetenschap
en Techniek.
DINSDAG 30 DECEMBER 1924 - DERDE BLA D
EERSTE KAMER
29 DECEMBER
25 en 50 jaar Officiersopleiding en
concentratie Kleinere ontwerpen
Huldebetuigingen kenmerkten de Ee
n#*tsv«rgadermg van heden.
Daar was allertere'. <le griffier van de
Eerste Kamer, Mr. Z1LLESKN, die 25 jaar
geleden lijn ambtseed In de oude staten
zaal aflegde, «IJn ambtseed als griffier. Wie
op en om hts Binnenhof „thuis" is,
wee', welke groote plaate die griffier in het
parlementaire leven van ons land in
neemt De bravo's en het applaus, vol
gend op de woorden van den voorzitter,
die woorden van hulde en dank sprak,
hielden vriendschap mede in. De VOOR
ZITTLK dankte voor de toewijding en
ijver tn het ambt, dankte voor zijn voor
lichting. waarbij de griffier steeds uit
rijke ervaring putten kan. De heer van
Voorat tot Voorst «prak goede wenschen
uit voor den heer Zilleeeo. sprak van on
vermoeider* arbeid in he* verleden, hoopte
op ongeachade krachten voor dien onver-
«Boeid-n arbeid in de toekomst, onver-
moeiden arbeid in zijn eervol ambt. De
Rente Kamer ral het nlM bij de waardee-
riaganitapraken en bij bravo's alleen la
ten. n tastbaar bewijs van hulde zou hem
na de openbare vergadering worden „aan-
gewexen", want „overhandigen" ging wat
moeilijk naar bet scheenWat was 'tf
J>e regeertng sloot zich bij monde van
den MINISTER VAN OORUXÏ. gaarne
aan bij des* hulde. De minister huldigde
de uitnemende en vruchtdragende werk
zaamheid van den griffier in de samen
werking van regering en volksvertegen
woordiging. Voorspoed In ambtelijk leven,
voorvpood in geimsleveo wer.seh*.© de re-
fee ring der. Jubilaris -o*.
Toen opnieuw applaus.
Ook de heer Goedhart werd gehuldigd.
De directeur van de stenografische Ir
r.-chtmg, die SO jwsn lang het land
gediend. Da fceer VAN VOORST T.'
VOORST vsosebts hem geluk, roemde 't,
dat da Jubilaris met nog zoo onverzw
krach*, rijn taak volbreng-noemde
hem den voortreifeüjken arbeid van heel
het corps sten'«r*ph*n, dat onder dea hee
X*n Oo*dhert'« leiding arbeidt.
Ook thans volgde applaus en bravo-ge
Hel onderwerp van de kleine agenda,
waarover nog breeds dis-ussie ontstond,
waa de wijziging fa dt officiersopleidingen
het ontwerp tol concentratie van de offi-
eiexsopleldingm, tot bezuiniging daarop.
Welm. van bezuiniging geloofde de heer
DE MGRAX.Ï niet vee!. Maar de heer
BDOMJOC8 erkende die wel. al zag hij
bewolnlglng niet alleen als goed* brengend
Tm roer» jongelieden sullen offers moe
brengen. Hij gevoeld* voor ouders en
hen van onze zuidelijke medeburgers, die
hij ook tijdens do opleiding tot officier
met eikaar in cw>U< t wilde houden. Al
leen wanneer In het Zuiden opleiding zou
mogelijk blijken, dan sou do heer Blom-
Jon» r6ÓT kannen stormen. Welnu, de
infaieter deed In de Tweede Kamer reeds
toezeggingen, waarvoor de heer Blomjous
dankbaar bleek. Toezeggingen, die van
daag in aantal toenamen.
De heer DE MITRA.LT echter gevoelde
-niet» niemendal voor het ontwerp, omdat
naar zijn inzien, niet in overeenstem
ining was met de t'.eeds meer om zich
grijpende vermindering van het aantal
levende strijdkrachten en de daarmede ge
paard gaande vermindering van der be
roepsofficieren aantal.
DE MINISTER ontkende strijd met dr
et op het militaire onderwijs, welke strijd
de heer DE MUBALT had gezien. De mi
nister moest zcide deze ter bestrijding
van dcnzelfden afgevaardigde rekening
houden met eigen organisatie en niet met
die welke de heer de Muralt wen ach te. De
minister wil «en encadreering bevorderen
rooals ttoodig is voor het huidige stelsel.
Dat maakte stelselmatige uitbreiding van
het aantal verlofeoffictercn noodzakelijk
daarom waa behoefte gekomen aan
reorganisatie der opleidingen voor ver
lofsofficieren reorganisatie, die c. .neen
tralie werd. En reorganisatie was dringen-l
ooodig betoogde te bewindsman ook
om de iegerutg van de a.s. vsrlofsofficie
i. De minister ontkende, dat hij te
Kampen rooruitgeloopen was op het voor
liggende Wetsontwerp. Wel heeft er reeds
opleiding plaats gehad, doch dat was de
opleiding om '5* vermeerdering van bet
aantal opgeleiden en de minister beeft 't
recht de plaatsen aan wijzen, waar dt
opleiding zal plaats hebben. Opleiding ala
gevolg van concentratie had rog
plaats.
De MINISTER deelde voorts don bver
Blomjous mede, dal de onderzoekingen
vestiging "-nev opleiding ln het
Zuiden des lands wel rr.r'. goed gevolg
sullen bekroond worden. De heer Blom
jous bleek tevreden t* zijn gtateld.
In njn repliek diend* de heer DE MO
RALT een motie in. luidende: „De Kamei
van oordeel, dal het niet gewenscht is, oir
reeds in !92S het aantal In opleiding te
nemen jongelieden aan do school vooi
verlofsoffieieren. niet «e vergroeien gaal
over tot de orde van den dag."
Het ontwerp werd aangenomen met 2* 13
stemmen, d* motie viel met 21IJ stem
men, rechts tegen links.
Discussie vsn weinig beleckcnls ontwik
Velde zich over het ontwerp tol verlen
ging van den termijn uit de Tabakswet,
die hen baat bracht, die hun werkplaat
sen nog niet te overeenstemming brachten
met de elschen van do Tabakswet, fieen
discussie ontstond over de begrootingen
voor ÏOBS voor h«t Tiendfonds, bet Plaat»
muntbedrijf, het Alg. Pensioenfonds en
de Landsdrukkerij. AU* deze begroetin
gen werden aanvaard. Do nieuwe salaris
sen voor de deurwaarders werden vastge
legd.
Morgen komt de Kamer voor het lsatet
bijeen.
INTIMUS.
Do voorzitter van St. Michael, prof.
Veraart, had ook weinig vertrouwen ia
deze bemiddelingspoging, waarover het
hoofdbestuur van St. Michael nog deze
week ral vergaderen.
OE KINDEREN ALLEEN GELATEN.
Terwijl de landbouwer J. 6ctoimmel zioh
Zondagmiddag per rijwiel naar iLunteren
had begeven en zijn vrouw even een buur
praatje was gaan houden, bemerkten de
nog zeer jeugdige kinderen, die alleen
thuis waren, dat de woonkamer in lichte-
stond. Gelukkig begaven de kleinen
zich aanstonds naar een overbuurman,
wien zij vertelden, dat hun buis zoo ge
weldig brandde. In een oogenblik tijd wa-
nu tal van omwonenden ter hulp ge
sneld en juist kwam men nog vroeg ge
noeg om liet jongste nog in de wieg lig
gende kind van een anders wissen dood
dden. Ook mochten de buren er, door
het Inwerpen van massa's water, in sla
gen, den brand tot de huiskamer te beper-
Binnenland
Ruzie met ernstige
gevolgen.
Een polderwerker gedood.
ïa «ca café nabij bet station -e
tnr.erade ontstond Zondagavond twist
tuMcbca de bezoekers ca «enige polder
swerkers, die ecatgismj onder öea in
vloed van iterfcrn drank verkeerden.
Weldra werd van het mes gebruik ge
maakt en eca der polderwerkers ont-
vmg verscheidene steken ia bet hoofd.
Hij :s Maandagmorgen aan fle bekomen
verwondingen overleden. Jn verband
met een en ander zijn zes personen, die
bij co twist tegenwoordig waren, aan
gehouden, aldus meldt De Teh
R.K. Staatspartij
Ceen oplossing li
verwachten?
Naar aanleiding van de circulaire van
het Boadsbcsiuur inzake de bemidde
ling via prof. Aengenent tusschea
boadsbestuur en „St. Michael" heeft de
Haagsche redacteur van De Maasbode
den ondervoorzitter van St. Mkhagl, ba
ron NVittert van Hoogland, r.aar njn
meening gevraagd over dere bemidde-
ling.
De heer Wittert verklaarde, dat hij
he- zeer zou hebben toegejuicht waan>
de onderhandelingen zouden worden
hervat. Hij vreesde echter, dat er nieti
van zal komen, niet omdat hij den per
soon van den bemiddelaar niet geschikt
acht, maar door de ontijdige ea ter.-
dentieure berichtgeving daarover van
het bondjbestuur.
DE OOSTELIJKE GEVEL VAN HET GEBOUW.
ken.
UIT DE STAASTCOURANT,
Bij Kon. be=luit van 37 dezer zijn be
noemd tn de Orde van Oranje-Nassau
tot commandeur prof. mr. \V. L. P.
A. Molengraaff, te Rotterdam
tot officier air. NV. F. Fruin, refe
rendaris bij het departement van Justi
tie te 's-Cravenhage.
Bij Kon. besluit van 15 dezer is J. L.
Luycx, voorzitter van den bijzonderen
raad van de Vereenigig van den H. Vin-
centius a Paulo, te Amersfoort, benoemd
tot ridder in de orde van Oranje-Nassau.
Bij Kon. besluit van 30 dezer is
benoemd tot ridder in d« Orde van
den Nederladsche Leeuw H- Weitheim,
eervol otslagen notaris te Amsterdam.
Door de arr. rechtbank te Almelo
is, ter ver. Ting der vacature van kan-
onrechter te Almelo, de navolgende al-
phabetisehe li st van aanbeveling opge
maakt mr. A. M. J. de Jager j mr. D.
J. NV. M. Muller Massis mr. A. van der
Sluis, allen griffier bij het kantonge
recht, respectievelijk te Almelo, Amers
foort ea Winschoten.
OVERREDEN EX GEDOOD.
Maandagmorgen is de 17-jarige zoon
van v. d. NV. te Leer sum door een vracht
auto overreden ea gedood.
De gevaarlijke
spoorwegoverwegen
Lichtende afsluitboomen
Op de lijn RotterdamDan Haag van
de Ned. Spoorwegen is een begin gemaakt
met het aanbrengen van reflectors met
rood glaa op de afsluitboomen der spoor
wegovergangen. Het licht van de voertui
gen wordt prachtig weerkaatst, zoodat
de bestuurders op voldoenden afstand
kunnen aiea wanneer de spoorweg afge
sloten is.
Een botsing tusschen een
luxe-auto en een
vrachtauto bij Delft
Een dame uit Bloemendaal
verwond
Op den Haagw©g bij Delft ia Za-
terdagmidda- eon auto, waarin de
heer cn mevrouw L. uit Bloemendaal
waren tv ze ton iu aanrijding eekomen
me: een vrachtauto, welke omgehaald
moest worden. I)e auto reed tegen
een boom, waardoor dc vooras word
verbo- 11 en t- n wiel werd ingedrukt.
Do dame werd door glasscherven aan
het gelaat gewond en in de nabij vel fi
eri machinefabriek verbonden de be
stuurder. dc heer L. kwam met dtn
schrik vrij.
lu oas nummer
blicecrden we een stukj van onzen
correspondent te Veisen over de Rijks
Hoogere Burgerschool, die op het
zoogenaamde ..Hanenland" te Vel-
seroord gebouwd zal worden. Hier
boven geven we een afbeelding van
den Con! el ijken gevel van het ge
bouw. De voorgevel komt aan den
kant. van het Station te Veisen.
Het hoofdgebouw wordt met een
2 December du- gebouw, met het gymnastieklokaal. lijke historie en aardrijkskunde mei
i- 1 11 j 1... ..n i'.i.i.ni OaI, un ifil'sfll voor rle
Sport en Wedstrijden
Voetbal
De stedenwedstrijd
Amsterdam-Haarlem.
Noor cczen wedstrijd, die op Kieuw
rating in het Stadion te Amsterdam
gr.-peeid wordt, zal te Haarlem
Orn een denkbeeld van den omvang
van dit nieuwe gebouw te verkrij
gen, dealen we nog eeus mede, dat
de totale lengte van den voorgevel
niet minder dan 85 M. zol bedragen.
De hoofdingang komt aan den rech
terhoek vaai het hoofdgebouw, waa*.
boven een versiering van beeldhouw
werk is ontworpen, als onderdeef
•an den monumemalen toren, die
dubbele verhindingsgang met het bii- circa 22 M. hoog zal worden,
gebouw verbonden. In dit bijgebouw Aan de linkerzijde van den voor-
worden de woning van den concierge, cevel is ec-n leslokaal voor schei kun-
het gyjnn&sti klokaal en de toiletten -Ie ontworpen. Bij de ruime bal ko-
onderge! rarht. Zooal* onz - lezers we- men He kr-mers van en directeur cd
ten zal het gymnastieklokaal een van den concierge. Op den beganen
lengte van 18.11 M. en een breedte grond zijn. behalve het zooeven se
ll M. krijgen, bonevens een
tribune voor de toeschouwers, met
een diepte van 4.8*4 M. (Op onder-
aand» afbeelding kan men de situa
tie zien).
Een open pang ra! He woning voor
len concierge verb;nden met het
h ofdgebouw. Een achter dece gan»
goh gen corridor i-rbindl ltet hoofu-
noemde lokaal voor scheikunde, het
«rheikundig laboratorium en een zoo-
mamd overblijflokaal voor m-is-
-=. nog vijj leslokalen ontworpen.
Op de eerste verdien'nar komen een
laboratorium en leslokaal voor na
tuurkunde. met 'en dv?rl>ii behoo-
■end kabinet, viif ande-*- leslokalen,
alsmede een leslokaal voor na<uur
kabinet. Ook ec-n lokaal voor de
leeraren. Dit lokaal krijgt een afme
ting van 10.61 bij 6.32 M. De gewone
leslokalen hebben een oppervlakte
van circa 40 M2.
Op de zolderverdieping worden lo
kalen voor hand- en lijnteekenen on
dergebracht.
We herinneren er nog eens aan.-
dat het gebouw wordt opgetrokken
van staalfundeering 'net buiten- en
binnenmuren van muïskleurige waal-
klinkers; de binnenmuren van gangen
«n portalen van geelkleurige klin
kers. Voor de afdekking zullen Hol
la ndsche verglaasde dakpannen wor
den gc-bruikt.
De trappen in het hoofdsebouvr
worden van natuursteen opgebouwd.
Een fraai hek zal het geheele com
plex do Noord- Oost- en Zuid
zijde afsluiten. Aan de NNVtzÜd© zal
'bi. hek aansluiten aan het reeds be
staande hek van het sportterrein.
OE PLATTEGROND VAN DE EERSTE VERDIEPING.
uiterlijk Donderdagmorgen elf uur voor
verkoop worden gehouden in het siga
renmagazijn der firma Bloemhof, Groote
Houtstraat 7. e" in het filiaal der firma
Hillen aan den Kruisweg .17.
E. D. O.'s Kersttoer
Het was op eersten Ke rs'dag onmo
gelijk den vastgcstcldcn liefdadigheids
wedstrijd tegen A. D. 0. te spelen.
Terrein en weersomstandigheden wa
ren daarvoor te slecht.
Den tweeden dag werd de reis naar
's-llertogenbosch aanvaard. Allerpret
tigst werden de Haarlemmers ontvan
gen na de lunch werd de wedstrijd te
gen Withehnina, onder leiding van den
bekenden nestor Tromp, begonnen. De
Zuiderlingen speelden verbazesid fana
tiek, doch de bezoekers veel beter
voetbal. Enkele E. D. O.-spelers vatten
hun taak wel wat al te rustig op. Jn de
voorhoede is Steffens goed op dreef,
terwijl Perucal Jr. er nog niet goed in
is. Steffens maakt dan een goed doef-
punt. Hoewel Van der Ven, de kranige
doelman der Bossche dub, twee keer
achtereen van vlak bij den bal stopt,
moet hij voor den derden kogel zwich
ten. Spoedig daarop maakt Poirée
gelijk. Hoewel de Haarlemmers goed
blijven spelen, lukt het hun niet. te
winnes.
Boeree en Zwart waren de uilblinkers
bij E. D. O.
Zaterdag werd de tocht naar Eind
hoven aanvaard. Ook daar een keurige
ontvangst. De ie klasser Eindhoven had
een cabaret-avond georganiseerd, het
geen vooral door dn jongeren op prijs
werd gesteld.
Hoewel het den geheelen Zaterdag ge
goten had, was het Eindhoventerrcin
Zondagmiddag zeer goed bespeelbaar.
E. D. O. spee't een mooicn wedstrijd
en slechts-aan Fortuna danken de Eind-
bovenaren het, dat de nederlaag niet
grooter werd. Het spel der E. D. O.*
ploeg trok de bijzondere aandacht van
scheidsrechter v. d. Stappen, die na af
loop het dftal complimenteerde. Steffens
maakte twee goede doelpunten de snel
le rechtsbinnen van Eindhoven, Swin-
kels, scoorde tegen.
Na een goeden maaltijd in de Bijen
korf werd de terugreis aanvaard. De
roodzwarten zijn vol lof over de gast
vrijheid der Zuidelijke elftallen.
JAARVERGADERING GEWEST
NOORD-HOLLAND.
De jaarvergadering van het gewest
Noord-Holland v an het Kon. Nel
Gymnastiek verbond wordt te Amster
dam gehouden op 11 Januari a.s.
CURSUS-ATHLETIEK.
Do leidsters-cursus voor athletiek,
die door liet gewest Noord-Holland
van het K N'.G.V. te Amsterdam ge
houden za] worden onder leiding van
den heer J. Dobbinga, vangt aan des
avonds acht uur Ln het gymnastiek
lokaal der rijfde H.B.S. met drie ja
rigen cursus, Zocherstraat 25.
De gelc-genheid tot deelneming ifl
nog opengesteld.
De darnes, die lust gevoelen, deZeri
cursus te volgen, kunnen zicli daar-
loe aanmelden op den aanvangsavond
in genoemd gymnastieklokaal.
DE NIEUWE RICHTING IN DE
GYMNASTIEK.
Daar de gymnastiek zich den laat-
sten t.ijd in nieuwe banen beweegt,
heeft het gewest Noord-Holland van
hot Kon. Nod. Gymnastiekverbond
het voornemen opgevat, voor leiders
van vereenigingen een cursus te or-
ganiseeren met het doel de cursisten
bekend te maken met de verschillen
de nieuwe richtingen in de beoefe
ning van gymnastiek en athletiek,
zooals die door Loges, Bode. Lab an
en Niels Bukk (Denemarken) gepro
pageerd worden.
De cureus staat onder leiding van
den heer NV. A. J. Goeting, voor
zitter van de gewestelijke technische
Commissie. De cursus omvat 12 lessen
en wordt to Zaandam gehouden.
I.eiders van vereenigïnen kunnen
zich voor deelneming aanmelden hij
dm heer P. Rijswijk, Ramen 34,
Hoorn.
Bii voldoend aantal deelnemers
vangt de cursus aan op 1 Februari
ENERGIE
HET ANTI STEENKOOLOFFENSI
BRUCCEN EN IJZEREN PIJPEN. K
LAATSTE INSTANTIE BRON VAN
Zou l»«t rijk van Koning Kool ten
einde ir.openï Zoo nu cn dan duiken
er berichten en geruchten op. die, al
wijzen zo don n;c; op e<-n spoedig ein
de, toch wel doeti vermoeden dat do
wci.sch ln een. rij het misschien nog
zeer ver weg li eend, tijd.a zijn be
hoefte aan kracht cn warmte zal dek
ken niet uit het rinds mülioenen ja
ren volgeladen reservoir van de steen
kool. ma-'ir op 'n meer dir*cte wijze
aan do zon inlaatste instantie H>< bron
van allo aardscho energie, zal ont-
Jeenen.
Sinds large Jaren al doet de ..witte
Bteonkoól", do waterval, in landen
die er rijk aan zijn de zwarte con
currentie. Noord-Anv rika. Noorwe
gen, Frankrijk cn Zwitserland zijn
de landen die dezen vorm van ener-
gie-opwekking, door hun rijkdom aan
watervallen hot meest gebruiken.
Amerika heeft het grootste aantal in-
stallafes oio bij elkaar de grootste
hoeveelheid energie opwekken. Noor-
weren heeft er net zooveel, maar
stuk voir afuk zijn het de grootste
van de wereld Dc twe-e cenrralee
Rjuk.vi I en RJukan II te Notodden
van de groote kalksrikstoffabrick
rijn do 1 rootste hydro-electrïsche in-
s- tk| die '.hans in gebruik zïi".
In Zwitserland «n Fr.u.krijk is
men in en na den oorlog doo den
VoNnneod pa? opmerkzaam gewor
den op den rijkdom a n energie bron
nen dien m'n in zijn watervallen he-
t'-.r «n daar heeft men de laatste ja
ren r.::n achterstand me! ingehaald.
In Frankrijk in de Alpen en de
Pyreneeën rijn groot hydro-electri-
EF. WATERVALLEN, BRULLENDE
RACHT UIT COLVEN. OE ZON IN
ALLE ENERGIE.
sche centrales ingericht die hun
stroom gedeeltelijk leveren aan fa
brieken (voornamelijk chemische)
maar ook voor een groot deel aan do
spoorwegen en thans reeda is Frank
rijk het land in Europa met do mees
te kilometers electriarhen spoorweg-
En in Zwitserland is nv n ook al aar
dig opweg en hoopt zelf* in 1930 het
hecle spoorwegn"' geclectrificeerd te
hebben. De Got'hard-lrn. de Bctner
Oberlandhaan rijn hot. reeds geheel,
de Gotthard betrekt, zijn eneigie van
een door de Rents gedrevi n kracht-
station. Dat k'st alleen peld van aan
leg en onderhoud en heelemoal niet
aan brands'of, terwid bovendien de
trcineu veel zindelijker zijn, niet,
meer vol stuiven met kolengruis en je
in de tunnels do raampjes niet meer
hoeft te sluiten.
Rrg fraai staat hH nu wol niet een
lange, dikke en kale ijzeren pfjp heel
ho"? van de b-rucn v zien komen af
dalen en te eindieen in e^on onoog
lijk. geknikt gebouwtje ..Kraft.werk"
genaamd. En dat er in liet FSnsdal
bii Bod;r een dikke blauwe rookwolk
hanet afkomstig an de daar ver
kende carhidfabrlek is ook niet 7.00
fraai, maar de wolk stinkt tenmin
ste niet, wat al heel mooi is voor een
fabriek.
De Mnggia. breekt even voor hii ln
hef I.ago Maggi ore uitmondt door
een fantastisch uitgeslepen en uitge
boord rottrncorap'ex. schuimend brul
send en bulderend, v.o rom do nlek
daar ook Pon'e Brolla" de „Brul
lende Brug", heet. Maar heden ten
'dage gaa' driekwart van de Msggia
door oen keurige ijzeren pijp en drijft
roo do tu rbog eneratoren van den elee
trischen spoorweg en brult niet meer.
Maar je kunt dan nu ook per trein
Bignasco. het dorp waar al onze
schoorsteenvegers vandaan komen,
bereiken en vroeger moest dat per
postwagen. Mooier is hot er niet op
geworden, maar in onze cultuur van
Henry Ford's, Taylorstelael en bios
copen is voor de schoonhejd geen
piaats moer. die rendeert niet.
Voor on? land hebben al die water
vakcentrales natuurlijk geen beleeke-
nia: niemand zal het in zijn hoofd
'rijgen de Loenensche waterval of
die op Sonsbeek (die bovendien nog
's winters in de reparaHe zijn) to
gaan gebruiken voor het opwekken
van energie en aldus Arnhem elec-
triech gaan verlichten. Neen. voor
ons land is misschien een Zweedsche
uitvinding van -! meer belang, kan
het althans worden.
Een Zwcerlsohe ingenieur namelijk
heeft een apparaat geconstrueerd tot
het. verkrijgen van krach: uit. den
golfslag van de zee. Hoe het in el
kaar zit houdt hij nog wel geheim,
maar hij beweert dat hij een rende
ment van 60 uit He golfkracht kan
verkrijgen als electrische energie. Nu
lijkt me daf, met alle wnardecring
.oor zijn uitvinding en allo reserve
omtrent den bouw. eigenlijk te veel.
Want hef tor-stel is verbazend inpe-
kkeld: de beweging van de golven
(die verbazend onreeelmalig is en in
kracht ongelijkmatig) wordt op een
geheim gehouden manier overge
bracht. op pompen. Deze pompen
water op. naar turbines die ze daar
door aandrijven, welke turbin's op
hun beurt dienen om dynamo's in
beweging fa brencen. Fen proces, dat
in zooveel trappen verloopt en dan
hij zulke onvoordeelig werkende ma
chine? als pompen en dan e-n rende
ment van 60 dat. wil er bij mij
vooralsnog n'et in. Het. idee is trou
wens nie' nieuw, veel vroeger zijn er
in ITiniriden ook wel eens proeven
met iets soortgelijks genom n «n ook
in andere landen, ik meen in Spanje
in Frankrijk heeft men het wel
oen? geprobeerd. In Bizerte heeft men
tijdlang proeven genomen met een
soortgelijk toestel: daar sloegen de
golven tegen beweegbare bakens aan,
welke onregelmatige heen en weer
gaande beweging door een vernuftig
apparaat met c-en vrljloop en groote
vliegwielen in een couture rond
dragende veranderd werd en aldus
weer diend© om een dynamo t© drij
ven, inaar ook daar is men niet ver
der gekomen dan het stadium van
proefnemingen: op ©enigszins groot©
schaal heeft men het nooit toege
past..
Voor zoover ik weet is het eenige
apparaat, dat d© zee gebruik oüT
kracht op t© wekken dat van d©n in
genieur Bongaerts in Zeeland. Maar
dat berust op een heel ander prin
cipe: daar laat men bij vloed een
groot bassin volloopen, dat men bij
eb langzaam ©n regelmatig doo u
afvoerpijp waarin zich een turbine
bevind 1 weer laat leogloopen. De al
dus gedreven turbine dient weer voor
het opwekken van electrische kracht,
die zoolang opgestapeld Werd in een
accumulatorenbatterij, zoodat bij stil
staande turbine toch steeds electri
sche energie beschikbaar was voor
het openen en sluiten van een paar
sluisdeuren. Maar daar gebruikt men
diLs niet do kracht van den golfslag,
maar den door de aantrekkingskracht
van de maan veroorzaakten hoogeren
of logeren stand van hef. zeewater.
Voor liet bewegen van een sluis is de
hiermee op te wekken energie vol
doende. maar om er een ©enigszins
hehoorlijke centrale mee te drijven
zou men een reservoir moeten hebben
van dc oppervlakte van een hi-le
provincie.
Het is natuurlijk mogelijk dat do
uitvinding Van den heer Lundberg
levensvatbaarheid heeft en er geen b»
dure installaties voor vereiaeht wor
den roodat de zaak ook economisch
rendabel is. Zijn idee van hef. ver
vaardigen van toestellen op kleinere
schaal te plaatsen :n vrachtbooten
die dan door de zee zelve zouden wor
den voorbewogen, lijkt me wel wat
heel fraaie toekomstmuziek. Maar
lukt het dan zullen we te mei -i ;;d
aan ons strand zoo om de kilometer
wel ijzeren gevaarten zien verrijzen,
nog leelijker dan de pier f
ningen, en misschien wat goedkoo-
per electrisch licht branden of zelfs
electrische kacheltjes kunnen stoken.
Je moet er wat voor over hebben.
Maar niet alleen van zee en water
vallen heeft Konincr Kool tegenwoor
dig aanvallen te verduren. De uitvin
ding van Fiettner: de rot rschoppn,
beeft misschien een groote bcteeke-
nis, zoowel Voor de scheepvaart als
voor het platteland waar men voor
spelt dat iedere boerderij ei.in rotor-
tnstallatie zol krijgen dienstig voor
(het opwekken wan olectrischen
stroom. Na al den ophef en al het la
waai door de Duitsohe pers er van
te voren over gemaakt. achiin°n dc
voorloopige pree ei, onder de. meest
gunstige omstandigheden genrmen,
wel wat te ziin tegengevallen.
Maar we zijn nog maar aan 'f be
gin; misschien varen over eenigen
lijd de schepen met kachelpoten die
ronddraaien. Onze eigen zeilende
tjalken en onze windmolens lijken me
toch wel mooier.
Maar met alle respect voor de tech
niek en do natuurwetenschap die al
deze wonderen mogelijk maken, het is
toch eigenlijk allemaal lapwerk zoo
lang we niet de ontzng'ijke hoeveel
heid energie die de aarde maar lede
ren dag van de zon ontvangt (Ne-
derl nd nu niet zoo speciaal, srlioo 1
Phoebus den laaisten tijd wel zun
besr doer' ook maar voor een klein
gedeelte in ander arbeidsvermogen
kunnen omzetten: Nil gnat dat nog
altrd via de plant, hetzij levend, hel
zij foss-'el en de verliezen die bii deze
omzettingen optreden zijn zoo gewei-
dig en het nuttig efferr is zoo klein
daf. we ons eigenlijk schamen moes-
ten.
Jonafban Swift spotte ïany Wie
den al met de geleerden die poogden
met brandglazen de zonnewarmte in
groote komkommers te eend n=eeren
en te bewaren, om ze dan later in
tijden van nood te kunnen gebrui
ken maar in dien spot zit toch wel
een kern van waarheid. Er is inder
daad al v el over gedacht en geëxpe
rimenteerd cm de zonne energio op
meer directe wijze tot nuttig effect
te brencen. Maar tot nu toe zonder
veel resultaat; het eenige is notr de
zonnemachine te Pasadena in Cali-
fornië: daar wordt met groote para-
holisdbe spiegels de zor.newarmf- ge
concentreerd op ren stoomketel en de
daarin ontwikkelde stoom drijft .en
pompje waarmee een plantage be
sproeid wordt.
Maar dat is toch ook nog vrij pri
mitief en ik geloof ook niet dat we bij
dit vraagstuk met zulke antiquiteiten
als stoomketels moeten werken. De
nog jeugdige wetenschappen der ra
diochemie, slralingsleer en electronen
theorie en de speculaties over den
houw van het atoom zulleu ons
waarschijnlijk verder brengen in de
goede richting. Tegen dat het. gelukt
is zullen de tropische gewesten op
geld dom en de strijd tusschen de
mogendheden zal dan niet meer gaan
om olievelden, maar nu met recht om
een ..plnatsjo in de zon". En dan
zullen we onze eleetrïciteif betrekken
van de centrale Sahara-Noord bijv.
of Roode-Zee-West.
En dan zullen de ijzeren tinnen en
de smook, hoop ik. verdwenen z'jn
en we zullen ons allen beijveren zoo-
vee] nicc"?li'k eon licht op fe vangen.
\N ai 11 ■-!i ceval kwaad kan.
