HAARLEM'S DAGBLAD
Buitenlandsch Overzicht
Oozs LacMoek
EEN REISJE IN BELGIE
WOENSDAG 14 JANUARI 1925 DERDE BLAD
de tweede opium conferen 1
werkzaamheden
de kabinet8crisis in du itschlan d.
over de russische politiek.
de troonrede van den zweeoschen koning.
De Opiumconferentie.
Do tweede opiuniconfereiiti© zal op
111 Jdiiuaii ot> verzoek der Britecho
regeeriug haar werkzaamheden eerst
hervatten. Tot heden had slechts een
formeel© Kitting plaats, waarheen zelfs
vele deelnemers het omioodig hadden
«©acht godelegeerden te zenden. Ver
moedelijk zullen echter aan de aan
slaande zittingen voor verschillende
Jmideit nieuwe gedelegeerden optre
den Voor Engeland ©iaat dit vast
Met aan lord. Salisbury overkomen
ongeluk heelt er toe geleid, dat lord
Cecil als Britscli© eerste gedelegeerde
zal optreden. Maar ook voor Neder
land zal waarschijnlijk een andere ge-
delegeerde optreden. De correspondent
v in de N, lt. Cn. to Genevo w iat na
melijk to vertellen, dat de Nederland-
sche regeerïng liever aan een diplo
maat haar vertegenwoordiging wilde
opdragen en lilj vult thans dat bericht
aan met d« mcdedeeling, dat waar-
-hijnlijk jhr. I.oudon, do gezant to
Parijs, als leider dor Nederl anduchc
deicgaiio zal optreden. 1>© moeilijkhe
den, di« op doconferentie het vorig
jaar zijn gebleken, zullen «vel tot dat
besluit aanleiding geven. De genoem
de correspondent voegt hieraan toe:
...Mot stelligheid wordt hier levens
verteld, dat do Amerikanen de confe
rentie zullen verlaten, indien do Fran-
>ehe. Engelsche. Britach Indische cn
Ncdorlan'Ij«'hi« delegaties niet bereid
zijn, do Ameiskaansi-hc voorstellen al
thans lovaa! to bespreken, zonder zich
achter juridische bevocguhaldubezwa-
re« te blijven verschuilen. Het i» drltu
gen.l to hopen, dat mannen als lord
Sails bum'Ixmdon en do nog onbeken
de Franscho minister een middel zul
len weten te vinden, om althana de
ren Amerik&anschen wensch naar
vrij© dLseusale van de Amerikaan», he
voorstellen in tc willigen. Juist waar
dn zakelijke argumenten, door Var
Wettura en diens collega's op de «er
confer naar voren gebracht, te
gen radicale beperking van liet rooken
t.nder de tegenwoordige omstandighe
den zoo krachtig zijn. is het zoo dom,
Amerika noode!o<v, t© tergen door ju
ridische beroegdheidsargumenten".
D» sriili B»rlijru
De p«glc«en van Or. Luihtr, ««a ka'oi
net te vormen, worden gunttif Woordee'O
hoewel de poaontuquaMiW nog steedi
niet (erings motllljkhedtn veroorzaakt. De
icchlaehe partijen marvhar.deeren onder
elkaar, om )*d«r voor zluh de beate pon»
feaille mach:if te worden. Wel ia over-
«eiifeOcomen, dat eike Rljkciaff.-actie van
het Mtiicomsllf# r«"hie«Ue blok alechte tfta
miaisteMeUl verkrijft, terwijl do andere
dier pcrvor.en stillen worden b««é:. dio'
»i' i. waar politiek lot Je partijen be.
h- .-.41, maar oTetifcni niet aan de frao-
t>e ««tondel tijn, doch natuurlijk dr*l
iedere fractie liaar bert, ook op de be-
«pttirs dezer parten invloed uit te oe.'e-
r.en. hierbij <loen xlcb in het bijzonder de
Duitteh->'ationeJ«i) gelden, die fitte
mn teede voor de tweede maal verga
derde:-.. Ttutcben deze beide »erjtd«rfn-
gril ia, heeft dn voortit'.er Sehiele met
dr. Luther geconfereerd, waarna om lialf-
teven de Rijktdagfraetie wederom bijeen
kwam. De Duitach-Natlonalen. die in het
rec&trche blok do «terkt'.e partij en de
eirekito fractie vennen, verlangen thans
twee minUierue'.als, ca in ieder geval het
nitn-.aterie van Binneulandscbo Zaken. De
rechtervleugel ven do Duitv-h Nationalen
seife z-n een- kabinet, waarin I.Ulher
Xi-.i het hoof.) ral staan, en dat niet ge-
h«el oud r Duüech Natloaalen invloed
komt. If*t overige gedeelte rter fractie,
dat numeriek eierker is. zal met twee mi
niaterezetels tcvredeu zijn.
J Afgezien ran do persononquncstio in het
Rijkakabinet, spoel: ook de quaeatie van
de reconstructie van het Pruisische kabl
ui', oen rol. Hiermede U men niet verder
gekomen, d&ar de Pruisische minister-
president, de socialist Brauu, er niet aan
denkt, zich van Zijn plaats te laten verdrin
gen door gekonkel tier fractie».
Dientengevolge laat hij hol er op aan
komen, dat in de te houden zitting vau
■ion Pruisische» Landdag zal worden ge
stemd over een door do rechtsche partijen
ingediendo motie van wantrouwen. Bij de
huidige samenstelling van don (Landde -
tal doze motie echter slechts kunnen wor
den aangenomen, wanneer geen enkel lid
der rechtsche partijen ontbreekt, hetgeen
nauwelijks zal sijn te bereiken, lfct Cen
trum ral moeilijk een kabinet, waartoe
twee zijner leden behooren, ten val kun
neig brengen. De verhoudingen in het
Centrum zijn toch al zeer gespannen. De
voormaligs Rijkskanselier Dr. Wlrth, die
cn deel der Christelijks versenigUtgen
achter ziili hes.':, weert zich roet «11:
kracht :<gen aausluiling bij het Techt
k^-Us blok en hoewel de verwachting van
oen scheuring in het Centrum, n>osls
uitgesproken door den sociaal-democrati-
zchen afgevaardigdo dr. Breitscbeidt in
een voor ibn Berlijnscheu bestuurders-
l*oj:-l gehouden zede, als voorbarig.moet
worden beschouwd, i» ds beslissing voor
het Centrum geenszins gemakkelijk.
Do „Gerinania" brengt ds meening van
een politicus wan bei Centrum uit hel be-
zetto gebied. IVmo zegt. dat hij zich met
alio beslistheid kant tegen de Duiteqh-
Na'.ionalen en hij waarachuwt er voor, ter
wille van het l^ondgsnootscliap roet de
Dui'.'ch-Nallonalen de sociaal-democraten
in ds oppositie ts drijven.
Van belang roor da houding van het
Centrum is ook hoe de partij staal '.«gen-
ver de binnculandsche politiek, en of zij
het ministerie van Binneiilaudtchs Zaken
in handen der Duitsch-Nationalen Vin la
ten. Op dit punt juist, zijn ds beejirckiti
gen voor het «ogenblik tot stilstand ge
komen, daar hieraan door de Duitseh-
Kat ionalen overwegend belang wordt ge
hecht. In ds „B. Z. A. 31." verklaart «cd
..met de bedoelingen van Luther rser goed
bekend persoon", dat de bultenlandsche
politieke vraagt'.ukksn bij ds nieuws re
gering op den voorgrond sullen staan.
Dr. Luther heeft In het tot stand bren
gen van de overeenkom»: van Londen «en
bolanjtrijk aandeel gehad. De combinatie
Luthep— ihreiamann, d« laatst» als minis
ter vzp Bu!t«n]andiche Zsksn, lt volgens
dsn zegsman «en waarborg, dat het
bine: in 't buitenland niet to kampen *a'
heMvn met mfeveritattilen, Lojraic ultvos-4
zing van alia beslaand» verdragen tal'wor
den nsgesireefd. om den toestand van bet
Duitacbe volk zoo goed mogelijk tc maken.
Later op den avond werd nog bekend
gemaakt
Ds onderhandelingen In take rogee
rlngevorming werden voortgezet, llc: J,t
Luther tot duiver niet gelukt, overeen-
.etnniir.g tol stand te brengen tuzecben
o tegenovergestelds standpunten van he-
Centrum en de Duitzch-nalionzlen. 1 <1 pat
lementalre kringen is uien van oordeel,
een «en besUtllng ral worden ge
nomen, waardoor h«ttölslendkomen van
t Ksbincl-Lutber verzekerd rs! zijn.
-r werd het volg«nds officieels com-
inlqud gepubllc««r-i
„Ds Dinsdag gshouden betprekingert
hadden Utrskkir.g cfl ds perionsnquse«
Ds
ndel
Wor
eloels opdracht lot vorming van het Ka-1
bi net aan Luther, tegemoet kan worden
gezien."
Do liijksdagfraeties van het Centrum
en der Duitsch-Nutionalen komen he
denmiddag opnieuw bijeen. Men vont-acht,
dat dan een bee busing zal worden vorkre
gen
Woensdag zullen ds besprekingen tua-
echen Luther en de partijleiders worden
voortgezet,
De Ruesfashe politiek.
On het ooffcublik is to Moskou een
conferentie bijeen, legt dc ,,ltevaler
Bote", welke zich in de eerate pluats
inet den uitbouw van het Sovjet-ap
paraat beziff houdt.
Hot eigenlijke vraagstuk voor deze
conferentie is de wijze te vinden om
de groote massa's, in het bijzonder de
boeren- voor do Sovjets te winnen.
Zooals gewoonlijk werd zij door pro
grammatische artikelen in de Sovjet
pers voorbereid. O.n. wezen Buchn-
rin en Steklow den nieuwen weg, wel
ken de Russische binnenlandsche poli
tiek uit moot gaan.
Blijkbaar voelt zich h"t oorlogscom-
muniAmo toch niet do absolute heer-
schcr, want do adviezen van de com
petente vertegenwoordigers van het
Communistische regime houden een
rceka conccesiea in, die de tot nu
toe door de aanhangers van Lenin cn
Trotzky gepropageerde stellingen zeer
nabij komen. Het i» interessant dat
ilit geschiedt, terwijl de strijd tegen
„Trozkismus" nog niet geëindigd
Tot ..opvoeding" van de boerenmas;
's stelt Steklow voor, den dwang bij
dc- Sovjetverkiczingen af to schaffen.
Hij is van meening. dat. Communisti
sche stemmen slechts dan waarde heb
ben. als zij zonder geweld uitge
bracht zijn. Het Presidium van het
Ceiri i-aal Uitvoerende Cmitó beeft,
zoonis reeda gemeld werd, een do
oreet uitgevaardigd, volgens het
welk do gouvernements- en districts-
comité'» do opdracht krijgen, do reeds
plaats gehad bobbende. Sovjetverkic
zingen in ullo govallen opnieuw te
doen uitschrijven, wanneer abnormaal
geringe stemaeelnoming of daden van
willekeur geconstateerd ziju. Dan zal
moeten blijken of do onverschillig
heid der boerenbevolking door de 1110
gelijkheid van medewerking overwon-
non kan worden.
Huchariu wil de dorpen voor zich
innen, door een voorstel oin parlij-
looze doriweonespondenten toe te In-
1; hij wil de correspondenten niet
iger stellen onder de Cornmunisti-
selu- comité'». Het is nan te nemén,
dat de Sovjet regeering ook cp het ge
bied van den landbouw aan do wen-
schen van de boerenelemenien zal
moeten tegemoetkomen, als zij hun
sympathie niet geheel verliezen wil.
Het consequente staatssocialisme he
iligt in ieder geval de boerenbe-
hoeften niet.
Uit Zweden.
De Zweedsche Rijksdag weru door
den koning geopend. In zijn troon
rede verklaarde hij o.a.. dat dc betrek
kingen van Zweden tot de vreemde
mogendheden goed waren. Men leed
nog overal onder de nawerking van
den oorlog. Voor den vreedzarnen we
deropbouw en de verzoening der vol
ken zijn in het. nfgeloopen jaar nieu
we en groote vorderingen gemaakt,
doeli een beslissend studium is nog
■niet bereikt. Het in de jongste v«>l-
ketfnondsvergraenng ontworpen plan
«m den Volkenbond te ontwikkelen
voor een krachtiger verdediging van
don vrede en den weg naar dc «Ige-
mcene ontwapening tc betreden,
vormt nog steeds een onderwerp van
overweging der mogendheden. Het is
echter onzeker, of een verdere be
spreking v«n dit plan van dien aard
zal zijn. aldus <lc koning, dat hij mij
aanleiding zal kunnen geven om u
dit belangrijke vraagstuk voor te leg-
gen.
De Zwccdoche draadlooze dicn«t
meldt nog omtrent de troonrede,
waarmede koning Gustaaf gisteren
den Rijksdag heeit. geopend, dat. daar
in de hoop werd uitgesproken, dat de
Rijksdag dit jaar het vraagstuk der
landverdediging zou oplossen.
Verspreid nieuws
frankrijk en uuitöühland.
Alle Franscho bieden, dio de ver
werping van het l'iunjohe ontwerp
modus vivendi bespraken, herinneren
i;tu dat elk initiatief eu allo con-
__ies van Franscho zijde zijn geko
men. Zij werpen dan ook de verant
woordelijkheid *00r een eventueel af
breken der onderhandelingen op
Duilschland,
Het „Journal" zegt dai de Fran-
schen gestadig zijn gestuit op een van
te voren door Dtutsehland beraamd
plap, daar Duitschland meende de
groote wereldmarkten te kunnen ver
meesteren
De „Oeuvre" is overtuigd dat do
'regeermg alle maatregelen heeft ge-'
notneh om de gevolgen van een breuk
af to weren.
Do Matin" zegt dut de nieuwe,
door Raynaldi voorgestelde regeling
den omvang vast stelt v in den uitvoer
uit Elzas-Lotharingen cn de tarieven
v«or wijn, texïio'goïilcien i-n loetsui-
produeten.
de oonferentie te parijs.
Bij de te Parijs ter conferentie tot
stand gekomen overeenkoms wordt
aan Amerika definitief 02 milliocn
goudmark toegewezen, die op Reke
ning der Vereen. Staten door België
uit de ontvangsten van het Roerge
bied worden geconsigneerd. De res-
tcerende 070 milüoen zullen te begin
nen met September 1Ö20 worden te
rugbetaald in 17 annuiteiten zonder
interest. Als vergoeding v«-ir mate
rial® schade zal Amerika 12 1/4
ontvangen van de Duitsehe stortin
gen volgens h '- Daw es-plan.
Daar Amerika het vredesverdrag
niet heeft geratificeerd, zal dus dn
oesrte maal zijn dat 't een geallieerde
overeenkomst, beteckent, waarbij de
Duitsehe herstelbetalingen worden
vastgesteld en v- dceld.
Woensdagmiddag vertrekt Churchill
naar Londen.
de maatregelen van mus
solini.
De Italiaansebc regoering zal nan
het parlement wetsvoorstellen voor
leggen tot wijziging van de wet op dc
openbare veiligheid cn aanvulling van
de strafwet.
De Scuaut is op 20 Januari bijeen
geroepen,
de strijd in marokko.
De onderhandelingen tusacben de
Spanjaarden en do Anjera stam duren
voort. De rust. is overal hersteld. De
houding van Rnisuuli is minder vijan
dig.
de zaak barmat.
Het onderzoek inzake de verlee
ning van credieteu door de llijkspost
is in zooverre uitgebreid, dat thans
ook wordt onderzocht onder welke
voorwaarden do Hypotheek- cn Hau
delsbank, welker directeuren vervolgd
worden, van dc Kiikspost credieteu
heeft ontvangen, liet ondt-rzock te
gen de gebroeders B&rmat wordt
voortgezet. Het proces zou zich naar
dc politieke zijde ontwikkelen.
Do Jlocmeniör Boris Torbini is on
.der verdenking van medeplichtigheid
aan de zaken van Kutisker gearres
teerd.
amerika A NSCHE O O R l O cs-
schepen naar china.
Drie Amerikannsche torpedojagers
zijn naar Shanghai vertrokken andere
oorlogsschepen hebben order gekregen
zich gereed te houden om op het eerste
bevel eveneens derwaarts tc sioomcn.
het craf van tut-ankh-amen.
Dc „Times" meldt dat het geschil
over Tut-ankh-amen's graf in der minne
is geschikt lusschcn dc Egyptische rc-
gecring en Howard Carter. Dezo zal
waarschijnlijk naar Luxor gaan en ter
stond het graf heropenen cn het werk
hervatten.
de italiaansohe kamer.
Casertauo is met 239 van do 2Só
stcnunen tot president van dc Kamer
gekozen.
RUSLAND EN JAPAN.
De R'assisch-Japansche onderhande
lingen hebben een bevredigend verloop;
omtrent dc ontruiming door de troepen
heeft men in beginsel overeenstemming
bereikt,
KELLOCCi DE ZWIJCER.
een interview verklaarde Kellogg,
do nieuwbenoemde Staatssecretaris der
Vereenigde Staten, dat hij benoemd is,
omdat hij zoo weinig spreekt.
de amerikaansche politiek.
Het Witte Huis verleende machti
ging tot de verklaring, dat de berich
ten meldend dat 't optreden van een
nieuwen staatssecrearig van Buiten-
landsche Zaken zou leiden tot wijzi
ging in' do buitenlandsche politiek,
door Hughes gevoerd; onjuist zijn. De
politiek 'der Vereenigde Staten be
treffende do erkenning van Rusland
zal onveranderd blijven zoolang de
heersehende toestanden blijven be
staan.
een du itsche nationale
feestdag.
De Duitsehe democratische rijks-
dagfractie heeft een wetsontwerp in
gediend, waarbij de lie Augustus, de
zoogenaamde „Verfassungstag", tot
een nationalen feestdag voor het Duit
op het Elyséo onder presidium van
een grieksch officier ver
oordeeld.
Volgens een bericht uit Saloniki
m de Tel. is de Grieksche luitenant
Doxaki, die verleden jaar Jun bij het
Griekseh-Bulgaarsche grensincident-
14 Bnlgaarschc gevangenen liet dood
schieten, door den krijgsraad tot 15
jaar gevangenisstraf veroordeeld.
HEnRIOT HERSTELD.
Harriot woonde Dinsdagmorgen een
Men meldt uit. Den Haag
Doumergoc gehouden ministerraad bij
Doumerguc wenschte Ilerriot met zijn
beterschap geluk. Na dc besprekingen
stante Herriof. weder met groot ge
mak zonder dc minsfc teekenen', van
ermoeidheid in zijn tiufo.
het fransche parlement.
Hef Franscho parlement is her
opend en Pninlevi' werd tot president
van de Kamer herkozen.
W0EN8DAQ 14 JANUARI.
Atmtardam 2175 M.
10.15 n.m. Tijdstin van Vaz Din- (Offi
ciccio Aiuïtcrdazosclie Tijd).
4.j0 n.m. Tijdsein van Vaz Dias (Off
Aousterdamjciia Tijd.)
Hllvtraum N. S. F. 1050 M.
8 n.m. Omroep van do Nod. Christelijke
Uudio^'critenlaiiig.
Londen 2 L.O. 3Cs M. (Nedarl. tijd).
1.20 n.m. Tijdscitf" van Greenwich.
4.20 u.111. 'J'.j'Jsein van Groenwlch.
Concert. Tho „2. L. o."-trio en WbIIbco
Leppard (bariton)
7.50 n.m. Lieluo Briiecbe muziek. The
Wireless Orchestra. O.a.: March „The
Middy" (Alfoid) Intermezzo „Fatrio
Dreems" (Arthur) Ernest Jones (banjo-
solo) „Gavotte do Concert" (Morley) „Fai
ry Pipers" (Brewer)
10.25 n.m. Orkest: „Cfaeoro!" (The Pa-
lace Girl's Itaaco) Finek. Êclootie uit „Tlie
Robol Maid" (Montagoc-PhilipS).
Chelmsford 5 X. X. 1600 M. (Ntdarl.
tijd). Geeft het jcliecie programma vao
Londen.
Birmingham 5 I. T. «75 M. (Nederl. tijd).
3.50 n.m. The Station Pianoforte Quintet
BESPARING.
Bang, pauk,
knal boom! Vau
de keukentrap
kelderde en rol
de de heole
zaak: borden,
schalen, vorken,
lepels, mossen,
kommen en kan
nen, kortom, ah
les, writ Jansje
net ulfc de eet
kamer had gehaald.
Binnen zaten de lieer en mevrouw met
stomheid geslagen. Toen begroef de m-rn
:ijn gezicht In de handen en dacht hoe
snel het betaaldag zou zijn en hoe ver de
ontvangdag nog weg was.
„Jans!" schreeuwde mevrouw, „Oh
Jan?, wat heb Je geda&n?"
Ach niets," antwoordde d« heldin van
het drama. „Het iB het vaatwerk maar,
mevrouw. Wat een geluk dat ik het nog
niet gewasEchen hadl"
5.20 n.m. Dameshalfuurtje.
7,50 m.m. „Cupid and the Ogro", operet
te van C. Ilector.
Cardiff 5 V/. A. 351 M. (N«d. tijd).
3.20 n.m. Falkman met zijn bioscoop*
orkest.
7.50 n.m. The Ftalicn Orchestra, o.a.f
Ouverture Martha" (Flotow).
Manchester 2 Z. Y., 378 M„ (Nederl,
tild).
3.20 n.m. Grammophoonplaten.
3.50 n.m. Telefonie voor da scholen.
Newcastle 5 N. O. «00 M. (Ned. tijd).
7.50 n.m. Opera-programma, o.a.: Ouver
ture „Semiraroide" (P.ossini) Ethel Stan
ley (mezzosopraan) Bioemenlied uit
„i'nust" (Gounod). Orkest: „La Travïafa"
(Verdi).
Aberdeen 2 B. D. 495 M. (Ned. tijd).
3.50 n.m. The Wireless Septet. Opera
muziek. Toxie Reynard (sopraan).
Perijs (Radiola-Perie) 8. F. R. 1780 M.
(Ned. tijd).
12.50 n.m. Concert door het Tzigane-
Orkest van Radio-Paris.
O.a.: Canzonna (cello), Hasse. Estudian*
tina (viool) R. J^aparrn.
5.05 n.m. Concert met, medewerking van
dc vaste solisten van Radlo-Pari«.
O.a.: Concertstuk piano (Weber). Con
certo, viool (Mendelssohn) Au Matin,
piano (P. Wachs) Sonate, cello, (Hen-
rietto Rente) Fugue, piano (Bach).
9.20 n.m. Radio-jazz van Mario Cazcs
met zijn Orkest.
10.20 n.m. Oonoert. Fragmenten uit „3fa-
non" Opera Comiqno van ür-assenet met
medewerking vau Mello de Lacourcelle
en M. Baverny.
Leipzig ongeveer 400 M. (Nederl. tijd.)
11.20 v.m. Middagconcert.
3.50 n.m. Kinden-erlelliiigen. Orkest.
7.25 n.m. Concert. Vlaemsehe avond, o.s.
Gedichten van Guido Gezelle en Ren4 de
Clercq.
9.20 n.m. Concert me! medewerking van
Rugeu Aberer, Karl Keseler cn Grete
Schumann, liederen mét de luit.
-Berlijn 330 en COS M. (Nederl. tijd),
2.5Ö n.m. Klndcrvertellingen: 1. Dorn-
röchen. 2. RMltSppchen (Grimm).
Hamburg 302 M. (Nederl. tijd).
6.50 v.m. Voordrachten.
4.25 n.m. Het Nerag-órkcst,
IHCE20NOEN M E d E d E E li N C EN
a 80 Cts. per reseb
MUZIEKLIEFHEBBERS
kunnen thans wekelijks van de
MENGELBERG - CONCERTEN
genieten. Schaft U hiervoor een goede
radio-installatie aan van
TECHN. BUREAU J, VAN DEN BERG
JACOBIJNESTRAAT 23 - TEL. 11322
II.
geen KOOPJES meer. weinig eerbied voor den zon-
dac. len praatje over holland in belgische scho
len. het onderwijs in belcie. de belgische v.'.kon-
derwijzers zijn ook klasse onderwijzer8.
Het leven tn België scheen mij voor
dc Delgen niet goe 1 -ooper, dan 't. le
ven voor "na in on» land en 'k geloof
niet, dat liet een Hollander gemakke-
/ai vallen er nog koopjes to doen.
AU ik de prijzen, genoteerd voor ga
lanterieën, manufacturen. levcnimtd-
deleü cn/. omzette in Hol!, geld, dan
t,:l'.e*-n liet mij zelfs in België duurder.
Maar de hotels en cafés zijn er de» on-
daiiks veel goedkoopcr dan bij ons,
wat ze trouwens ook reeds vó<5r den
oorio'4 waren. Onze dure hotels en ca
fe-* 1-cvorderen zeker liet vreemdelin
genverkeer niet.
Ooaungenauiu trof mij in Charleroi
het volslagen gebrek aon eerbied voor
den Zondag .-Vlle dagen is er markt,
n.l. driemaal "s weck» :n de Bovenstad
en viermaal in de Benedenstad eu die
markten zijn vooral niet minder druk
dan onze Maandogmarkt. Be Zondag-
m.irkt 1* zteeda in de Bovenstad. Toen
ik 's Zondagschlitcnda bij bet eindigen
van den dien-t de kathedraal verliet,
slond ik onmiddellijk midden in liet
marktgewoel. Daar stonden vijf of
groepje» lledjeszai^crs, luidkeel» te
zingen, geaccompagneerd door fluiten,
harmonica's 011 andere iustnimentcn.
Onder dc liedjes, dio do arttaton (j)
verkochten, waren er van zeer onschul-
digeu «iird, maar ook, die zonder twij
fel behoorden tot do rubriek porno
graphic. Vooral bij 't bezingen van do
ook bij ons wel bekende polkakopjes,
werd door 't publiek dopper moe ge
zongen. Zelf» 't polkakopje van groot
moeder werd tiiot vergeten I
Do cafés rondom waren reeds vroeg
vol bezoekers: er werd gedanst. ge
zongen cn gesprongen en 'k Ontdekte
wel, dat, schoon Bel si droog ligt,
toch nog volop gelegenheid bestaat, om
zich te bedrinken.
Aan mijn verlangen om hot onder
wijs liior nader te lcoren kennen kon
ik niet onmiddellijk voldoen, omdat
het den onderwijze» oo4ruWs»lyi" k
verboden vreomdelingon tot de school
lokalen toe t© laten 'k Had verlof noo-
dig van don gemeentelijken Inspecteur
n de/o durfde het niet. t<> geven, /on
der do toestemming van Monsieur
l'écbovin de Tiustniction én dat ging
niet zoo liocl gauw.
Op de lngoro scholen moet onderwiia
worden gegeven In het Nederlandse)),
maar dat gebeurt in de laatst© twee
jaren, naai ik hoorde, toch niet. Wel
wordt het gegeven op het Athénée
royal, maar om daar to worden toege
laten. had ik zelfs verlof uoodig van t
Ministère dc* sdc-nccs et des arts. Het
eerst© verlof bekwam ik na ecu paar
dagen wachtens, maar het laatste tot
mijn spijt, eerst na mijn vertrek uit
België.
Natuurlijk was bet mij t© doen om
de organisatie van liet onder*-iis na tc
gaan. niet alleen op het papier, maar
ook iu dc praktijk cn "t is wij aaugc-
naoin te kunnen verklaren, «lat do in
druk dien ik verkreeg gunstig was.
Gewapend met do verkregen scbrif-
teiijko tce»temining der f-cnoolautori-
teitcn richtte ik mij tot de directeuren
der verschillende scholen, die ik om
trent miin persoon cn 't aoel van mijn
komst inlichtte.
Ecu zeker wantrouwen in 't ongo-
wonc, ligt iu den aard van meusch ei
dici' ©u openbaart zich vooral bij de
zwakkeren; ik diende daarop bij mijn
bezoeken verdacht te zijn, maar goluk-
kig heb ik slechts con/; iet» daarvan
nieonon te kunnon ontdekken.
Op innemend vriendelijke wijze word
Ik door de directeuren ontvangen en
voorgesteld, zoowel aan de onderwij
zers, ais aan de oudste"leerlingen, die
dan vernamen w ie cn wat ik was eu
met welk deel ik was gekomen. Ook
werd rui: vergund om. bij wijze van
dank voor de verleende gastvrijheid,
aan dc leerlingen een cn audcr te ver
tellen van ons land. van ons volk en
van de geschiedenis onzer zoo rijke
(W 'k War ii» dei? sutvaug v/el wn*
bezorgd, dat ik in kennis van bet
Frausch to kort zou schieten, maar
toen ik zooveel flink© jongens mot van
nieuwsgierigheid stralend© oogeu voor
injj zag zitten, toen bezielde mij dat in
dio mate, dat het mij was of ik vele
jaren jonger iv*t en z'-lf» vergat, dat
ik I'rauwh stond IC spreken. Do leer
lingen, blijkbaar gewoon goed too t©
luisteren, toonden duidelijk groot© bc
langstelling en mij dunkt, dat ook on
ze leorlingen het niet onaardig zonden
vindon iets omtrent BelgiC, Frankrijk
fif eenig ander laud to vernemen uit
den mond van een bewoner van dio
landen. Wat ik zoo al vertelde ©n hoe
ik het. dood, 2011 lk moeilijk kunnen
beschrijven: eqn kort relaas mogo vol
doende zijn:
lk schetste, ho© ieder, dio zijn moe
der hef heeft, ook dc taal, do taal,
dl© zij hem heeft geleerd, zijn moeder
taal bemint, BI© taal, zo mogo door de
omstandigheden door ©cn andere taal
teruggedrongen worden, Zo blijft ons
bij en komt ook in d© ure des «©vaars
weer hoven. Zoo spreekt con Hollan
der bij voörkour Hollandse!:, eer
Franschman Fransch cn 't is wreed n
onverstandig met iemands moedertaal
in ernst «Jeu «pot tc drijven. Aan de
oudere leerlingen heb ik in een der
scholen verteld, hoe d© Nederl. taal in
d© 13c eeuw nog tot <1© Nedcrduitsche
dialecten gerekend kon w01 den, maar
hoe er eteeds mee: behoeft© kwam aan
woorden «n uitdrukkingen, dio Wc,
vooral onder do regeering der graven
van Henegouwen en IiourgondiO, over
namen uit liet Franscli, cu do taal zich
vooral 11a 't verdrag van Augsburg in
1Ö18, toet: Nederland oen geheel zelf
standig bestuur kreeg, ontwikkeld© iu
andere richting dan dio der stamver
want© Oostelijk© naburen. Door den
zeer omvangrijken handel met andere
landen, en door Nederland te maken
tot een toevluchtsoord voor allen, die
zicil in ander© landen om geloof of
politiek niet veilig achtten, is do Ne-
derlandsche tan.1 een geheel zelfstan
dige. rljko taal geworden, dio evenmin
een dialect is van het. Duitseh als het
Fransch dat is van het Italiaanse!).
F.lderA weer heb lk gesproken over
de Ztiiclcrzeoworkon, over de liavoj:
van IJmnlden en de noodzakelijkheid
van do zoo verbazend kostbare sluis-
werken.
Vau <ic bloemenvelden nabij Haar
lem wJstcn d© leerlingen van 't Wa
lenland al heel weinig. Toen ik ont-
ck-kt». ho© v,'«icig zij oru« tvlpen, hya
cinthen'cn narcis-en kenden, toen
speet liet mij, dnt lk niet voor elk der
door mij bezocht© BCholcn een j>nar
hyacinthenbollen cn flosechen l>ad
meegebracht, dat ik zclfa peen plant
van «Ie bloemenvelden heb kunnen
toouon en 'k nam mij voor, te trach
ten, deze fout te herstellen. Van do
Haarlemmerolie wist een der leerlin
gen mij te vertelleu, dat zijn groot-'
moeder zo innam om oud te worden l
In België is do gemengd© lager©
school, do school voor Jongens cn
meisjes, geheel onbekend. Van de ge-
mengdo scholen vreoet men daar alle-r-
hando gevaren voor de goede zeden,
maar of 't met de zeden in België,
waar goen gemengd© scholen zijn, he
ter iu gestold dun iu oiia land, waar do
gemengde volksschool regel is. dat is
«cn vraag, waarop ik t. antwoord
maar liever schuldig blijf.
IJ© schoolgebouwen die ik zag, wa
ren flinke mime gebouwen met grootfl
speelplaatsen.
Do privaten en waterplaatsen zag ik
niet in d© gebouwen. Zo waren op de
speelplaatr.cn zóó geplaatst, dat. er
vanuit de lokalen toezicht op gehouden
kon worden. In 011s land zijn do gele-
genheden meestal in do gebouwen cn
mij dunkt, dat dat toch ook beter is.
I11 Oouigo schoollokalen zag ik dc mu
ren heel aardig door d© onderwijzers
beschilderd inet taforeolen uit hot kin
derleven of ornamenten. Ook in ons
land zijn wel door onderwijzers uitste
kend beschilderd© schoolwandon, niaur
ieder ouderwijzer, zoomin liler als in
België, is in staat dat smaakvol to
doen.
.Men hoeft evenals in on6 land in Bel
gië openbare en bijzonder© scholen. De
bijzondere acholcn worden, daar vrije
scholen genoemd Dezo vrije scholen
worden in don regel door geestelijken
bestuurd en geestelijken geven er liet
onderwijs. Ook deze scholen worden
door «ien Staat betaald.
Noch op d© openbare, noch op de
vrije scholen mogen geschenken aan
de leerlingen worden gegeven, dus
geen schoeisel, geen kleeding, geen
voedsel enz. Dat allee behoort tot ar
menzorg 011 valt buiten do school-
Schoolgeld wordt iu dit- zwaar gedruk
te lund voor het lager onderwijs niet
gelieven: do leermiddelen worden ook
kosteloos verstrekt, echter, wanneer
dc ouders voor hunne kinderen de
voorkeur geven voor een school hullen
do wijk, waarin zo wonen, dan wordt.
een zeor goring schoolgeld geheven cn
vreemd genoeg wordt dan in het
land dor etognkokui voor de winter
maanden iota meer gerekend, dan voor.
do zomermaanden. Ook moeien dc
ouders wier kinderen school gaan bui
ten hun ÉChöolwijk, voorde leermidde
len zorgen.
liet heffen van schoolgeld op vrije
(bijzondere) scholen is niet verboden,
maar zo krijgen, als er schoolgeld
wordt geheven, geen rijkssubsidie.
Door geen schoolgeld te heffen van
het onderwijs, dat allo burgers noodlg
hebben, worden de kosten dor opvoe
ding van de kinderen ook gedragen in
d© jaren, waarin do kinderen nog niet
schoolgaan of de school reeds hebben
verlaten; ze worden zoo verdeeld over
meer jaren en moer personen, daar ze
nu ook drukken op do kindcrloozen en
ongehuwden, die toch zeker ook hclang
hebben bij het opltweekcn van een flin
ke generatie. Door liet algemeen kos
teloos lager onderwijs, hangt de toe
komst Van liet kind in België minder
af van do welgesteldheid der ouders.
Er ie leerplicht tot het 1-ie jaar.
Een volledige lagere school telt l
degrós. Het le en Fe leerjaar is de Ie
degró, het 3e en 4© do 2e degró, liet 5e
cu Ge leerjaar dc 3e dogré eu het 7e en
So leerjaar de 4e degró.
JJe. liooger© klassen ziju in den regel
door het niet teiken jar© overgaan tot
een lioogcro klasre, schraal bezet, lil
kleine scholen is het aantal leerlingen
voor '1 Te. en be leerjaar vaak zóó ge
ring, dat,_ zo verwezen worden naar
een naburige grootei'o school niet meer
leerlingen voor den 4en degré. Zoo zag
ik een zesklaesige dorpsschool, dus met
3 degrés.
In het -c cn 2e leerjaar was een on
derwijzeres werkzaam met 38 leerlin
gen. In het 3c en 4o leerjaar was een
onderwijzer werkzaam met 41 leerlin
gen. I11 liet 5e en 60 leerjaar was een
onderwijzer (Hoofd) werkzaam met
19 leerlingen.
Do leerlingen, die do 0© klasse door-
loopen hadden waren naar een nabu
rig© volledige school (4 degrós) verwe
zen.
In de grootere steden heb ik geen
klassen met meer dan 33 leerlingen ge
zien: het gemiddeld aantal was 24.
'fc Zijn vooral de socialisten, die er
voor ijveren, dat do leerlingen ook
zelfs liet 80 leerjaar der lager© school
doorloOpen, vóór z© naar ander© scho
len, djo iu een bepaulde richting stu
ren, worden gezonden. I11 hun mani
fest over het 7e en 8e leerjaar zeggen
ze er o.in. van:
„Het is brutaal, om niet erger to
zeggen, een kind van 11 of 12. jaar
rc-eds in een bepaalde richting te ou
derwijzen; het moest verboden zijn do
kinderen op dien leeftijd reeds naar
een middelbar© of technische school te
zenden De lager© school moet voor de
kindereu van alle standen van het 6e
tot het 14© jaar verplichtend zijn, wat
ook hunne toekomstige bestemming
zijn moge. In den 4cn graad (7e en 8©
leerjaar) het onderwijs reeds iu een
bepaald© richting te sturen (handel,
administratie, techniek, landbouw, of
wat anders), dat moet helaas uitloo-
pen op het vormen van onvolmaakt©
wezens, menschen,. waarvan men den
horizon heeft beperkt, enz. enz."
In België zijn do vakonderwijzers
tevens klasse-onderwiJzFrs ©n niet,
zooals vaak bij ons. menschen, die aan
tal van scholen les geven en nagenoeg
geheel buiten het schoolverband staan.
Geeft een onderwijzer buiten zijn
eigen klasse vakonderwijs, dan wordt
hij vervangen door het Hoofd dor
school. Daar het Hoofd ook invalt bij
ziekte van onderwijzers, is hij bijna
aliijd eun een klasse gebonden.
't Past mij natuurlijk niet, om een
vergelijking ie maken tueschen het
werk eu de vorderingen der leerlingen
van verschillende scholen, 'k Zou het
ook niet kunnen, want daartoe was
mijn bezoek to kort. veel to kort. Wel
bleek mij, dat de kennis vau Neder
land bij de leerlingen gering was, maal
ais we de hand in eigen boezem steken
cn ons afvragen, line het met de ken
nis van België bij onze leerlingen
slaat, dan voert ons dat tot een milde
critiek; het keurige werk, door de
leerlingen onder mijn oog verricht,
stemde mij tot een zeer gunstig oor
deel,
W. KLOEKE.
(Wordt vervolgd.)
