HAARLEM'S DAGBLAD
UIT DE WERELD
ft
Letteren en Knnst
Kerk en School
Binnenland
ZATERDAG 14 MAART 1925
ZESDE BLAD
IETS OVER DE KLEINERE PLA NETEN EN DE ONTDEKKING VAN
EEN TWEEDE (ZEER KLEINE) MAAN BIJ DE AARDE.
Een gedenkwaardige Nieuwjaarsdag- Planeet of komeet?De wet van
Titius o( Bode. Steeds nieuwe ontdekkingen. Hoe men den alstand
berekent en de ve.moedelijke grootte bepaalt der kleine planeten. Een
tweede maan bij ome aarde?
De weg dien de zon jaarlijks schijn
baar doorloopt gaat achtereenvolgens
door twaalf sterrenbeelden of -groe
pen, die, ilaar zij van de oude ster
renkundigen nteerendoels diernamen
ontvangen hadden, door hon genoemd
werden do reekenen van don zodiac,
d.i. dierenriem afgeleid van (zodion,
diertje.) Zij hcetenram. etier. tweelin
gen, kreeft, leeuw, maagd, weegschaal,
schorpioen, schutter, steenbok, water
man. viwehon. Op den avond van den
eerseit dag der lOo eeuw, dus den
htei! Januari 1801 beschouwde
sterren kundige Piazzi te Palermo op
het eiland Sicilië opmerkzaam
kleine sterren van het teeken den
Stier, toen zijn aamLacht getrokken
werd door een sterretje, dat hij niet
kende en dat trouwens ook niet op de
sterrenkaarten waa aangegeven. Toen
hij den volgenden avond opnieuw zijn
kijker op liet nieuw ontdekte hemel
lichaam richtte, bemerkte hij dat het
zich een weinig verplaatst- had. name
Hik 4 minuten in de richting oost-west.
Deze terugloonende beweging hield
aan tot den 12den, en ging toen over
in de vooruitloonend® beweging, d.i.
in de west oost. Het was dus blijkbaar
geen vaste ster. maar óf een planeet
of een komeet zonder staart. Dat het
nieuwe hemellichaam een planeet zou
zijn, kwant aanvankelijk niet in Piaz-
zi op: de eer een nieuwe lang ver-
feefs gezochte planeet ontdekt te heb
en, hij dorst er niet aan denken, het
zou t c schooit geweest zijn. Evenals
William Herechel 20 jaar vroeger, toen
hy Uranus ontdekte, meende op zijn
beurt ooi. Piazzi dat zijn ontdekking
een komeet gold.
Toch waren voor den laatate de om
standigheden wel «enigszins anders:
hij was lid van een genootschap van
21 sterrenkundigen, dat gesticht waa
door Bode den directeur der sterren
wacht te Berlijn, en dat zich ten doel
stelde in den zodiac een nog onbeken
de planeet te zoeken, van welker be
staan alle leden vast overtuigd waren.
Ziehier waarom.
In het jaar 1772 verscheen van de
hand van een Duiteoh geleerde. Titius
genaamd, de Dur.eche vertaling van
een Fraiuch natuurkundig werk van
Charles Bonnet. Jn deze vertaling gaf
bij een opmerking en beste» dio bij
persoonlijk gemaakt had. Wanneer
men bij vóór tie reeks 3. 6. 12- 24, 48.
96 oen nul plaatst en vervolgens bi)
elk der getallen optelt 4. en dus krijgt
4- T. 10. 18. 23 52. 100, dan heeft- met,
met betrekkeijk geringe verschil!-.-i de
verhoudingsgetallen van d>- afstanden
der planeten tot de'zon. Kik eenheid
van Ho reek* stelt dan voor. 2 miili-
oen goographische miilen, zoodat men
vindt Mrreurius S millioen G.M.. Ve
nus 14. do Aarde 20. Mars 32, 56,
Jupiter 104. Saturnus 200.
De verhoudingsgetallen zijn juist
voor de Aarde -n voor Jupiter, voor
de andere toen bekende planeten ver-
schillen zij maar weinig van de juiste
cijfers, en de regel gaat ook vrij wei
op voor de in 17*1 door Herschel ont
dekte planeet Uranus Het verhou
dingsgetal is volgens de wet van Titi
u> 2 maal 98 plus 4. dus 196 en het
juiste getal zou zijn 192. Dat de ,.weC'
niet opgaat voor dc door Le Verrier
Hoor berekening ontdekte planeet
Neptonus (1346) kon men toen nog
niet weten, dus ook niet dat er ei
genlijk geen sprake kon zijn van een
wet. maar eer van zeer curicuse toe
valligheid. Men sprak dus (en men
spreekt zelfs nu nog) van dc „wet"
van Titius <-f Bode. Deze laatste n.I.
was zoo getroffen door de opmerking
van*Titius. dat hij den door dezen
gevonden regel beschouwde als een
natuurwet en de ijverigste pogingen
in het werk stelde oni de planeet te
ontdekken, di" moest beantwoorden
aan het verhoudingsgetal 28 en zich
morst bevinden tusscben Mars en Ju
piter. Met dit doel vestigde hii het ge
nootschap van 24. waarvan hierboven
sprake was. Het is dan ook niet te
verwonderen, dat hij. zoodra hii ken
nis kreeg van de Piazzi'a ontdekking,
met groot.- l>. 'listheid verklaarde.
- slat men hier niet te maken had roet
een komeet maar w el de-.-eliik met de
lang vergeef» gezochte onbekende pin-
neet-.
Piazzi gaf haar den naam Ccrcs. (de
godin van den akkerbouw en volgens
dc oude Romeinen, de beschermgodin
van 't eiland Sicilië en de koreuschuur
van het Romeinsohe Rijk.) Wanneer
de sterrenkundige drio ondcrliug
«■enigszins verwijderde punten kent van
dc baan van een planeet dan heeft hij
gemeenlijk voldoende gegevens om
baar geheel© loopbaan volkomen te
bepolcu (door een berekening die
acht volle dagen beslag neemt). Uit
den omloopstijd berekent men vervol
gens den afstand tot do zon. De ont
dekker vond als verhoudingsgetal van
den afstand 27.7 (dat der aarde is 10)
en als onvloojietijd 1681 dagen, dus 4
jaar 221 dagen. Het i» wel opmerkelijk
dat do baron von Zach, een geestdrif
tig beoefenaar der sterrenkunde in
1784 dc vermoedelijke baan berekend
bad van do te zoeken planeet en ge
vonden had als verhoudingsgetal 28.2
ca als omloopstijd 4 jaar cn 9 maan
den. Het verschil met de werkelijk
heid ia niet groot gelijk men ziet.
De lang gezochte was dus eindelijk
gevonden en do ontdekker dacht even
min als iemand anders er aan dat er
in dezelfde hemelstreek nog een
twaalftal andere kleine planeten te
ontdekken vielen. Ruiin een jaar na
do ontdekking van Ceres werkte 01-
bera, een astronoom van de sterren
wacht te Bremen, eon nieuw sterretje
van do 7e grootte op, dat niot te vin
den was op de sterrenkaart vnn Bode.
Maar dat kon. dacht hij geen planeet
zijn. totdat bij verdero waarnemingen
bleek, dat het zich op een afstand van
77.7 (evenals Ceres) in 1684 dagen om
neet den naam Pallas. Deze. ontdek
king werd in 18C4 gevolgd door dio van
Juuo en drie jaar later door die van
Vesta. En toen verliepen er 36 jaar,
voordat (in 1845) do vijfde kleine pla
neet ontdekt, word. Maar sindsdien ls
het ontdekkingswerk onvermoeid
voortgezet, zooclab thans hot aantal
bekende kleine planeten of planetoïden
ver over de duizend bedraagt. In de
laatste jaren gscliieden de odtdekkin-
geu vooral langs photographist-hen.
weg. Komt op dc photographic van een
bepaald onderdeel van een hemel
streek een punt voor. dat niet aanwe
zig is op de Berlijnsche of de Parij-
sclie sterrenkaarten dan wijst de nauw
keurige waarneming uit met wolk
soort hemellichaam men te doen
heeft. Wanneer het een planeet ls,
zal 't zich na verloop van een dag ver
plaatst hebben, en door nauwkeurige
bepaling van deze dagelijksche be
weging komt men tot den omloopstijd.
Is eenmaal de omloopstijd bekend,
dan vindt men volgens de derde wet
Kepler den gemiddelden afstand
van de planeet tot de zon.
Deze wet luidt aldus: De tweede
machten der omloopstijden der plane
ten verhouden zioh als de derde mach
ten der afstanden tot de zon. Nemen
we bijv. onze aarde en Jupiter. Het
verhoudingsgetal van den afstand der
aarde is 10, dat van Jupiter is 62. de
omloopstijd der aarde is 1 jiutr, dio
van Jupiter bijna 12. Nu zien we in
derdaad dot tuudben lxl en 12 x 1 de
zelfde verhouding bestaat als tusschen
10x10x10 en 52 x52 x52ten minste als
we in aanmerking nemen dat het ge
tal 12 te groot genomen
lijke omloopstijd van Jupiter is 11 jaar
30 maanden. 17 dagen.
Door de bepaling van de baan <le?
planeet om «le zon vindt men ook den
afstand tusschen de twee brandpunten
en de helling van de baan op het bann-
vlak der aarde. Do brandafstand der
kleine planeten is aanmerkelijk, met
ivndero woorden de banen zijn zeer
langwerpig. Er zijn er verscheidene,
die op dichter bij do zon komen dan
Mars en zioh er aan den anderen kant
verder van verwijderen. Er 2ijn er ook.
wier baan zoo sterk belt op die der
aarde, dat zij gedurende een deel van
haar loopbaan nooit onder den hori
zon van onzo aardstreek, ongeveer
62 gr. noorderbreedte, komen en g«r
durende het andere deel er nooit bo
rn.
Het is een uiterst moeilijk vraagstuk
dc grootte te bepalen der planetoïden.
Door de lichtsterkte in verband te
brengen met don alstand. waarop zij
zich bevinden, zijn de astronomen ei
in geslaagd de waarschijnlijke grootte
tc bepalen. Do vermoedelijke middel
lijn van de grootste, Vesta is 400 K.M.,
die van Ccrcs (de eerst ontdekte)
350 K-M. enz. Maar er zijn er een
groot aantal veel kleinere, de sterk
excentrische Eros heeft waarschijnlijk
een m:d«iellijn van slechts 40 K.M. En
Eros is een reus in vergelijking met
dc laatst ontdekte, die een mi«!del!ijn
beeft van 130 Meter, dus nog niet eens
do halve hooge van den Eifellorcn en
slecht* ecnige meters meer dan de
Utrechtechc dom. Do ontdekker Dr.
Bande van het observatorium te Ham
burg nam haar waar als een sterretje
van de 10e grootte en dacht aanvanke
lijk aanbeen komeet-. Maar verdere
waarnemingen maken het waarschijn
lijk. «Jat bet een planetoïde is. «lie
op baar baat) om de zon zoo «licht in
<!c nabijheid der aarde is gekomen,
«lat deze haar gevangen heeft cn zi«
nu als eer. tweede maan, een heel
kieintïe natuurlijs, om «le aard- wen
telt. Zij zou H.-.n een snelheid hebben
van ongeveer Meter, dus 0 E.M.
in dc seconde en op een afstand van
4226 K.M. om dc aarde wentelen in .1
uren. Hoe jammer, dat ze voor het
bloote oog absoluut onzichtbaar is:
ze zou anders een interessant gezicht
opleveren
de werke-
DE NIEUWE KERK TE DELFT.
Men schrijft nan do N. R. Ct.:
Nu de restauratie van liet koor
der Nieuwe Kerk t© Delft, als natio
naal huldeblijk ami II. M'. de Ko
ningin geschonken bij haar zilveren
reg<:eringsjublleumop haar eind
loe.pt, hebben wij do geheel© restau
ratie nog eens in oogenschouw geno-
Juiat was men bezig, do groot©
zerk van den Koninklijken grafkel
der in het kerkgebouw to brengen,
waarvan do zuidelijke ingang juist
breed genoeg is voor -liet gevaarte
van 3 bij 2 meier en ©en gewicht van
3100 K.G. Belgische hardsteen; hoven-
dien zijn voor den z.g. zerkband nog
stukken no-vljg niet een totanl ge
wicht van 2030 K.G.
Op de zerk zal in de bovenvlakte
bet Oranjewapin worden gebeiteld
i iet, Jiet devies: Je mahiticndrny-
Nassan. En daaronder: Resurrectie»
nem exnectaf Gnlielmiis Primus Pa
ter Patriae. 'Hier wacht Willem de
E-^sie dVader des Vaderlands zijn
opstanding af.) Aan de hoekeu wor
den bronz-n rreren bevestigd.
Met een stenen trnn komt men in
de voorruimt© van den grafkelder
van Prins Willem I: aan beide zij
den met electrisclie graflampen s'em-
ni'g verlicht. Van het oorspronkeliik
Plan om het voorste gedeelte van do
koorniimle over zi.in volle breedte on
derelfde diepte open te leggen, liceft.
men na ingew'umm advi-s m~e»en af
zien, omdat daardoor het karakter
v van kerkgebouw zou worden gesrhon
ce zon bewoog. Alen gaf de nieuwe plu dm.
Vroeger moest men met een ladder.
tje ln 'ten kelder afdalen; datzelfde
euvel bestaat thans echter nog, ware
neer men in den Koninklijken graf-
kelder wal komen.
Een dichtgemetseld raam achler in
het. koor is opengelegd; voor de tem
pering van het licht door het nood-
glas, dat op gebrandschilderd wacht,
was hot venster bij do overdracht, van
het koor nan II. M. de Koningin in
1923 gemaskeerd. De inscriptie in den
geliouwen steen, door II. M. bij
die gelegenheid onthuld, zal men b«s
ter laten uitkomen door de i.tiert
©enigszins in relief le brengen.
De godenkteekens langs de kolom-
men van het koor heeft men op hun
plaat^ gelaten, met a fzondering van
©en steen n plaat (aan den zuidkant)
van eonig© artillerieofficieren, in 1834
aangebracht, ter naw dachten is van
de gevallen Nederlnndsohe officiereu
bij di* belegering -van de citadel vat,
Antwerpen.
Benevens de oude inunrvlakte, thans
van gips en kalle ontdaan, treffen het
meest de artistiek geschilderde zol
der «n de 1 wen vensters van gebrand
schildord plas.
Klaarblijkelijk heeft men er op ge
rekend, ook het. transept te kunnen
restaureeren; anders had men de aan
sluiting tusschen het kerkgebouw,
zooals dat bij de Ned. Herv. gemeen
te in gebruik is, en het koor wel an
ders afgewerkt. De scheidingsmuren
tusschen transept en kerkschip heeft
men gedeelte! i'k van kalk en gips
ontdaan, waardoor groot© scheuren
en and-re ongerechtigheden zijn
blootgelegd.
Het raam van Edward Bok wacht
nog eleclits op de peb and'childerde
figuren; de muit voor hot a.s. Hu co
de Groot-raam is bij voorbaat bestei-
gc-rd.
De toerang tot. het torentje hij de
consistoriekamer is meer oostelijk in
het. koor aangebracht. Aan den bui
tenkant van het kcor staat het
fraaie torentje nu geheel vrij. Een
wezenlijk fraaien aanblik zal dut
zuid-oostelijk gedeelte opleveren,
wanneer d© loods van liet kerkhof is
verwijderd. I)an zal men ook van de
consistoriekamer en de z.g. kluis kun
nen genieten, die vroeger uitwendig
in een meer dan vervallen toestand
verkeerden. Bij een van de twee thans
opengelegde vensters van de consisto
riekamer had men vroeger een stuk
van den muur weggebroken, om een
kachel plaats te geven. Dat is nu ge
heel veranderd.
Uit piëteit voor sommige opschrif
ten uit vroegc-re eeuwen heeft men
de muren in de bergruimte van het
torentje in hun oorspronkelijken
toestand gelaten.
Landbouw en Veeartsenijkunde
Hoogeschool
Samenvoeging door de regeering
overwogen
Naar de Minister van Binnenland-'
sche Zaken cn Landbouw in de Eerste
Knmc-r mededeelde, overweegt hij
samenvoeging der Lanbonwhoogo-
school tc Wapeningen met d© Vee-
artsenijkundige hoogcdbhool tc
Utrecht.
DE VRIJE UNIVERSITEIT EN HET
TOONEEL.
Men 'schrijft uit Amsterdam aan
de N.R.Cri.
Het stiulentencorpa aan de Vrij©
Universiteit zal dit jaar eeu lustrum
vieren on in verband daarmede zijn
door den Senaat en de Lustrum com-
missie plannen voor de feestelijke
herdenking ontworpen, waarin ook
Was opgenomen do uitvoering van
een tooueeletuk Sn den besloten kring
der reünisten en studenten. Gedacht
werd over de voorstelling van het
tooneelsUik „Professor Bernhard"
onder regie van Saaibord.
Nu heeft bij do viering van net
vorig hutrum ook een dergelijke
tooiicclvoo retelling plaats gehad,
waarbij uitgevoerd is het blijspel „Do
tante van Charley" welke voorstel
ling toen voor genoodigden is
herhaald cn hierover is in Gerefor
meerde kringen lied wat te doen ge
weest.
Daarna heeft verleden Jaar plaats
gehad do uitvoering van Querjdo'a
..Saul on David" in den Stadsschouw
burg door een club, dio hoof Izakelijk
uit studenten der Vrije Universiteit
bestond en de eiornt, <ii© naar aan
leiding daarvan in Gereformeerde
kringen is opgedoken, is nog niet
geluwd.
Het plan om bij de lustrumviering
van dit jaar weder oen tooneelvoor-
stelling te doen plaats hebben, zij
het dan ook alleen voor den beslo
ten kring van reünisten ©n studenten
beeft in de dezer dagen gehouden
corpsvergadering dan ook veel be-
strijding gevonden. Aan de discussie
over deze zaak werd zelfs deelgeno
men* door twee reünisten, den oud-
minister van Marine, rar. II. Bijlo-
veld en den predikant der Geref.
Kerk van Amsterdam, dr. J. G. Geel
kerken. Eerstgenoemde bestreed het
voorstel, omdat ©en tooneelvoorstel-1
ling ais werd voorgesteld weder
ernstige ontstemming zon wekken in
de Gereformeerde kringen. Laatstge
noemde verdedigde het voorstel.
Tenslotte is het voorstel door de
corpsvergadcring met meerderheid
van stemmen verworpen, naar aan
leiding waarvan de leden van de Se
naat on van do Lustrumcommissie
zijn afgetreden.
Eerst na afloop der vergadering
kwam in 't advies vftn den hoogleeraar
dat door den Senaat over deze zaak
was gevraagd, Sn welk advies hef
doen plaats hebben van een tooneel-
voorstelling werd ontraden.
OUD-KATHOL'EKE KERK.
De Oud-Katholiek deelt mede. dat
aan professor J. H. Berends, pastoor
te 's-Gravenhage. op zijn verzoek,
mol ingang van 1 Jn'i n.s., eervol
ontslag is verleend als hoogleeraar in
do kerko,escb:°'lenis aan het scmina-
r;« ie Amersfoort.
Als opvolger van professor Berends
is lot. hoogleeraar in do kerkgeschie
denis arm genoemd seminarie be
noemd met. ingang van 1 September
dr. C. G. van Biel, pastoor te Am-
dberdam.
CHR. GEREF. KERKEN.
Aangenomen naar Doorn door 'ds.
B. van der Werff te Helder.
Beroepen te Doetinchem de cand.
II. W. van Amlel in De Bilt; te
lfylaard candidaafc VV. Tom te Hil
versum; te Ifoogeveen ds. C. S.
van der Veen Ie Lisse; te Aals
meer ds. J. W, Geels te Apeldoorn.
DE £CHTCENOOTE VAN IDEN
EX-KEIZER.
De redacteur .van De Maasbode te
Beiiïjn meldt
De echtgenoot© van den ex-keizer,
Prinses Hermine, heeft zich te Berlijn
laten opereeren. De operatie betrof ver
wijdering van een goedaardig spierge-
zvcl. De operatie bad een gunstigen
looj».
HET ONTV/EHP-'WEELDEBELAS
TING.
Het houdt aan met bezwaren te
gen het ontwerp Weeldebelasting.
Thans weder een adres aan d©
Tweede Kamer van de vereeniging
Nederlandsch© Kunstkring.
In dat adres protesteert het- be
stuur formeel tegen een wet, die
geen cultureel© waarde toekent aan
kunstwerken, maar integendeel deze
producten van geestelijken arbeidt
belast als overdadige weeldeartikelen.
De Nederlandsch© Vereeniging van
handelsagenten heeft in een adres
aan den minister van financiën en
aan de Tweede Kamer geschreven,
dat zij zich verplicht, acht, met klem
op tc komc-n tegen de bepaling, waar-
door handelsagenten, wier beroep het
medebrengt dat zij den meesten tijd
op reis zijn, hun verteringen voor
zoover die oen gering bedrag te bo
ven gaan. door de belasting zouden
zien getroffen.
GEVAARLIJK SPEL.
Donderdagavond was de 9-Jartge
Th. L. uit do Johannes Camphuys-
straat te Den llaog bij een bouw.
werk aan dc van de P.irraslraat aan
liet spelen. Hij verzocht den waker
bij het bouwwerk een zekeren L. C.,
hem met oen elektrisch hijschtoestel,
waarmede de kruiwagen m-t cement
naar boven gebracht worden, op te
hijschen De waker voldeed aan dit
verzoek. Toen do iongen ter hoogt©
van' He derde verdieping gekomen
was, bemerkte hij een katrol, welke
hii grijpen wilde. Hij greep echter
mis en '.iel, werd zwaar inwendig
gekneusd, brak een be?n en bekwam
een enkel-fractuur. Hij moest naar
het Ziekenhuis vervoerd worden. De
waker is door do politie verhoord;
tegen hem is proces-verbaal opge
maakt.
flmfitswoning voor don
Minister van Buitenl.
Zaken
Het wetsontwerp door de
Tweede Kamer verworpen
D© Tweede Kamer heeft het wets
ontwerp tot wijziging en verlioogen
van het Vilde hoofdstuk B Her Staats
begroeting voor 1925 (Ambtswoning
vóór den Minister van Buitenlandsche
balken) Verworpen met aJgemeene
stemmen (63 stemmen).
TWEEDE KAMER
VERKIEZINGEN
Een afzonderlijke lijst-Staalman
Wij lezen in Het Volk:
Naar het A. P. A. verneemt, znl liet
hoofdbestuur van den Vrijheidsbond
aan de eerstvolgend© part ijvergade-
ring voorstellen, voor de a.s. Kamer
verkiezingen een afzonderlijke lande
lijke candidatenliist in te dienen voor
de lieeren Abr. Staalman, Ter Hall
en vier andere personen, wier namen
nader zullen worden vastgesteld. Dit
is liet resultaat van langdurige on
derhandelingen met de h eren Staal
man en Ter Hall, die geen genoegen
namen met de plaatsen, welke hun op
de lijst van dsn Vrijheid bond waren
gegeven.
HET KAMERLID J. VAN DER
MOLEN.
Naar de ..Standaard" uit vertrouw
bare bron verneemt, heeft de heer J.
v. d. Molen, lid van de Tweed© Ka
mer der Stnt*n-Generaal, aan het
Centraal Comité bericht, dat ver
schillend© omstandigheden hem heb
ben deen besluiten, zich niet opnieuw
bfl«chikbaar te stellen voor een enn-
didntuur voor het lidmaatschap der
Tweed© Kamer.
OUD-MINISTER TREUR WEDER
IN ONS LAND.
Naar de Tel. vernoemt is mr. M. W.
F. Treub. voorzitter van den Onder-
nemersrand, dezer daaen uil het Zui
den van Frankrijk, waar hii voor
herstel van gezondheid heeft vertoefd,
in do residentie teruggekeerd. Hij
hoeft zijn werkzaamheden herval.
Verkeersongelukken
Door een tram dood
gereden.
Do ïz-jaiigc scholier G. uit de -Mun-
tclstraat in Den Bosch, die aan de Zuia-
willesnsvaart op de Meierijsche stoom
tram was gesprongen, is, toen hij er
weer afsprong, onder de tram go
raakt. Het rechterbeen werd hem afge
reden. en spoedig daarna is de jongen
Door een auto aan
gereden
Een twaalfjarige jongen is Donder
dagmiddag omstreeks écn uur door ccn
auto op de Prinsegracht tc Den Haag
aangereden. Hij kwam te vallen, brak
het linker bovenbeen en werd naar het
ziekenhuis vervoerd.
De zomertijd in de
Eerste Kamer
Dinidag a.s. afdeelings-
onderzoek
De Eerste Kamer liceft. besloten
Dinsdag a.s. na d© openba re vergade
ring in.da afdeelingen t© onderzoe
ken het wetsontwerp tot afschaffing
van dc-n zomertijd.
CENTRALE VEREENIGING TER
BEHARTIGING VAN DE MAAT
SCHAPPELIJKE BELANGEN
VAN ZENUW- EN ZIELS
ZIEKEN
De Central© vereeniging ter behar
tiging van de maatschappelijke belan
gen van zenuwr ©n zielszieken heeft
onlangs dc Koninklijk© goedkeuring
verkregen en zal nu met haar arbeid
beginnen. Zij wenacht haar taak zoo
ruim mogelijk op t© vatten en zal niet
alleen Jiaar belangstelling uitstrekken
over de zieken in cn geren zin. maar
ook over hen, wier gestoorde of de
fecte geestestoestand maatschappelij
ke hul]» vefeiacht. Ten einde deze hulp
voor do velen, die haar van noode heb
ben, zoo bereikbaar mogelijk te ma
ken, zijn cr in eenige groota gemeen
ten consulatiebureaux opgericht onder
leiding van de volgende zenuwartsen:
Amsterdam, Wilhelminahuis, Prin
sengracht 717, dr. F. S. Meijers; Apel
doorn, ziekenhuis Sprengenweg, J.
Lobstein, arts; Arnhem, dr. J. G
Schnitzler; Assen dr. M. Westerterp;
Bakkum (Caatricum), Duin ©n Bosch,
mej A B. G. Auhes. arts; Deventer,
Brinkgraven, dr. J. L. C. G. A. ie!
Rütte c-n A van der Ven, arts, Ensche
dé, dr. D. J. Beek; 's-Gravenhage,
schoolartsendienst. Waldeck Pynnont-
kade, dr. A C. A. Rademaker; Gro
ningen, prof. dr. E. Wdersma; Haar
lem, dr. W. Beijennan; Leeuwarden,
dr. P. B. Westerhuis; Middelburg, W.
U. Schuurman, arts; Oegstgeest, dr.
J. M. Rombouts, Rotterdam; dr. J. C.
van Andel cn dr. K. Penon; Utrecht,
dr. II. van der Hoeven Jr.; Zuitphen,
C Bijl, arts eu dr. N. J. A. Francken.
Voor het maatscliappclijk werk wor-
den aan ieder bureau een of meer ver
pleegsters of sociale werksters verbon
den: voor 9 bureaux is men daarin
reeds geslaagd. In Amsterdam, Haar
lem, Rotterdam en Utrecht worden de
consultatiebureau! door de plaatselij
ke geneeskundige diensten erkend cn
gesteund.
Materieelen steun geeft de vereen1
ging niet, maar desniettegenstaande
hoopt zij op nuttige wijze werkzaam te
kunnen zijn. De vereeniging zal o.a,
een mime kennis trachten te verkrij
gen omtrent alle inrichtingen van
verplegend en opvoedkundig karak
ter, omtrent de stichtingen en instel
lingen van maatschappelijk hulpbe
toon van de meest uiteenloopende ver
©cheidenhcid, welke in ons land aan
wezig zijn, en zij zal trachten voor het
verkrijgen van talrijke relaties met
personen en organisaties, de middelen
te vinden, waardoor in de betreffen
de gevallen de juiste hulp kan gebo
den worden.
De algemeene Organisatie gaat uit
in een centraal bureau, dat gevestigd
is in het Wilhelminalvuis, Prinsen
gracht 717, Amsterdam.
OPRICHTING VAN EEN CASSCHOOL
TE UTRECHT.
Naar Ho HnagseJie C-rt. verneemt, ligt
liet in liet voornemen om to Utrecht ©en
militaire Gatschool te stichten, waaraan
het beroepskader do zoo zeer nood «ge in
structie gegeven zal worden ran al liet
geen bij ccn toekomstige.-» oorlog op hel
gebied van giftgassen, zich zal kunnen
voordoen. De militaire Gttschool zal op
bescheiden schaal worden ingericht en v
het hoogst noodige kader voor het gev
van instructie worden voorzien.
DE VERGETEN CLIcNT. Het
volgende vermakelijke geval heeft zich
dezer dag«tn te 's-Hertogenbosch voor
gedaan, aldus meldt de „Bossche Crt-":
Een aannemer uit Veghcl vervoegde
zich tegen den avond ten kantore
een re Den Bosch gevestigd advocaat
en werd in ©e «wadhtkamer toegelaten.
Toen hij daar ruim een kwartier vertoefd
had, ging plotseling het Jicht uit
tot vergrooting zijner verwondering
daarover hoorde hij hoe iemand
huis verliet en de deur in 't slot deed.
Zooals ieder in een vreemd huis bij
zoo'n geval doen zou, wachtte de „man
van steen en kalk" nog een poosje, om
dan, niets meer in het blijkbaar geheel
verlaten fliuis hoorende, eens op onder
zoek uit t-s gaan. In het privé-kantoor
van den xechtsgeleerde was niemand te
bekennenna dit negatief resultaat
strekte hii in het schemerdonker zijn
onderzoekingstocht verder uit, ;n ka
mers, keuken en wat het huis riteer
bleek te bevatten, doch alles was als
uitgestorvim.
Goede raad waarom de ruan waar
schijnlijk gekomen was en dien hij ïich
nu zelf moest trachten te verschaffen
was duur.
Hij trachtte den hoofdschakelaar tc
ontdokken, hetgeen hem na eenige bot
singen waarbij hij tot de overtuiging
moot gekomen zijn, die reeds meerderen
hebben opgedaan, dat in den donker
allerlei voorwerpen ergens anders staan,
dan men vermoedt gelukte.
Er was licht. Zoo kon hij gemakke
lijk uitzien naar een middel om verbin
ding te krijgen met het naast het kan
toor liggende woonhuis van den advo
caat. De telefoon was weidra -ontdekt,
dodh bleek om in rechterlijken term
te spreken een ondeugdelijk middel,
omdat hij geen gehoor kreeg.
Toen kreeg hij een lumineuzen in
val een raam aan den straatkant werd
opengeschoven en de ingeslotene zocht
en verkreeg verbinding met een voor
bijganger. die voor hem aan het woon
huis aanschelde. Hij stelde de dienst
bare in kennis met het geval, doch ook
zij kon geen hulp bieden meneer de
advocaat was juist uitgegaan en hij had
alleen een sleutel van het kantoor.
Evenwel werden aanstonds pogingen
nhet werk gesteld om zijn verblijfplaats
op te sporen, welke pogingen na een
half uur met gunstigen uitslag bekroond
erden, en het duurde toen niet lang
meer of de cliënt-in-spé werd verlost.
Men zegt, dat hij kruiswoord zat te
puzzlen! i
Van de conferentie, waarvoor hij
Veghel had verlaten, kwam dien avond t
niets meer.
De redding van de
schipbreukelingen a. b.
van „De Schelde"
Van den algemeenen secretaris vau
Ue Loodseirverecriigiiig t,Nederland"
ontvingen wij, aldus bet Hbld.bet
verzoek lot. opneming van onderstaand
verhaal, dat berust op de inlichtin
gen van de loodskvveekelingen die
bet reddingswerk van d© „Schelde"
van .i tol a hebben zaoegemaakl.
Door dit venhaal zou, meent de in
zender, beter tot zijn recht komen
wal ieder bij dit werk heeft gedaan
dan door het als „eenzijdig" gequaJi-
ficeerde verslag, dat wij hebben
meegedeeld.
„Toen de reddingboot „President
der Nederlanden" in de Berghaven
to Ifoek van Holland was terugge
keerd en kwam melden dat op dat
moment met liet oog op de „hoo^e
zee" geen hulp aan de bemanning
der sleepboot „Schelde" kon worden
verleend, waren het de Jood&leerlin-
gen P. de Neef en C. -J. de Bruut,
die aan den heer Com miss ar is van
het Loodswezen te Hoek van Holland
voorstelden om een poging te wagen
met de reddingsvlet door het z.g.
groote Gat in den Zuiderdam te va
ren, teneinde te trachten de Schelde
van den binnenkant op den Zuidpier
t© bereiken.
Daar er echter te weinig roeiers
aanwezig waren, kon dit voorstel
met doorgaan en werd besloten in
overleg met schipper v. d. Klooster
het met de jol van het Loodswezen
te beproeven, welke dan eerst door
do reddingboot op sleeptouw zou
worden genomen de loodaleerLin-
gen zijn nu eenmaal vertrouwd met
de „jo!" en weten wat zij daaraan
hebben.
«De „Jol" is daarop bemand met
de JoodsKweekdingcn P. d© Neef C
J. do Bruin en c. v. Mullein en
door de President der Nederlanden
op sleeptouw genomen, alwaar bij en
voor den ingang van het z.g. „groote
Gul m den Zuiddam de reddingboot
ten anker kwam en van do redding
boot in do jol overkwamen, schipper
\an de Klooster, stuurman De Groot
en de seiner De Korte.
„Zoodra «Je jol geheel bemand was
werd naar net groote Gat geroeid en
met groote moeile daardoorheen sp-
wosteld, daar aldaar groote krullers
hepen en de vloed inmiddels was
komen opzetten. Door de zware
buien, welke zoo nu en dan invielen
Kon met verder doorgeroeid worden
eri moest de dreg van de redding
boot worden uitgeworpen. Door dit
oponthoud en door het stijgen van
het water, waren de dammen onder-
geloopen waardoor de zee nog moei
lijker was geworden. Met een volgen
de but kwam er een grondzee waar
door de jol bijna half vol liep.
Toch bleef nog hoop dat wanneer
de bui weer was afgeloopen en daar
door de zee zou afnemen het doel
bereikt zou worden. Deze hoop werd
echter niet vervuld; er moest worden
teruggekeerd naar de reddingboot,
welke terugkeer eveneens met veel
moeite gepaard ging waarna men al
daar aangekomen, met de redding
boot naar de haven is teruggevaren.
„Te ongeveer 3 uur 30 min., in den
morgen, is opnieuw de reddingboot
met. hare bemanning en de loods-
kweekelingen, uitgevaren, om te
trachten van de zeezijde redding aan
de schipbreukelingen der „Schelde"
te verleenen, wat echter met de zware
grondzeeën. welke er toen liepen,
niet mogelijk bleek en werd besloten
naar de haven terug te keeren en
den dag af te wachten.
„Te ongeveer G uur 15 min. is
de reddingboot daarop weder uit de
haven gevaren, met de jol op sleep
touw naar het z.g. „groote Gat".
Daar bleek dat hei water zoover was
weggevallen, dat de inzittende uit de
jol moesten en ook alles wat ge
wicht had er moest worden uitgeno
men. De jol moest een honderd meter
door de slik worden geduwd wat met
groote moeite gelukte hic-r
kwamen ook nog de menschen van
de „reddingbrigade 1 aan te pas
waarna, nadat alles weer in de jol
was gebracht, naar den lichtopstaiid
aan den Zuidpier is geroeid, wat ook
weer met veel moeilo gepaard ging,
daar het laatste stuk van den dam.
onder water stond.
Aldaar aangekomen is alles wat
van pas kon zijn naar het einde van
den pier onder de luwte van de
„Schelde" gebracht, en direct een
aanvang gemaakt om een lijn aan
boord te schieten, wat. een paar keer
mislukte. Hierna moest weer met
do jol worden teruggevaren om een
pistool of montier en lijnen, daar de
undere nat waren geworden. A. v.
d. Klooster en P. de Neef bleven toen
achter om de mensehen op de Schel
de niet in do meening te breugen,
dut weer onverrichter zake werd
vertrokken. Toen de jol weer terug
kwam, kwanten een paar menschen
van de ..roddinghrigade" mede om
to helpen de menschen van boord te
halen.
„Opnieuw werd getracht ©cn lijn
aan boord te schieten, wat den heer
Mast richt gelukte, waarna een goede
verbinding werd verkregen.
„Al spoedig waren drie man aan
den wal gebracht, welke toen direct
bij dr. Knip gebracht werden, die in
don „tentwagen van het z.g. „on
derhoudswerk" koffie, brood en oen
brandende kachel had alwaar de
mannen onder de zorgen vnn dr.
Knip werden gebracht, terwijl de
mensehen van de reddingbrigade,
daar ook weiden achtergelaten. De
bemanning welke het eerst de iol
had bezet, moest .zoo spoedig mogelijk
trachten weer weg te kome~n. anders
kon zij moeilijk weer uit liet z.g.
groote Gat varen, daar de zeeën al
weer over den dam sloegen. Opnieuw
is de jol toen door de branding lteen-
cedragen, waarna schipper Slis. de
jol op Sleeptouw nam en naar de
andere reddingboot sleepte.
„Vandaar is de reddingboot naar
den steiger tegenover de Hoelc van
Holland gevaren, alwaar de gered
den welke door de reddingbrigade
daarheen waren gebracht werden
scheep genomen, naar de Berghaven
gestoomd, alwaar t© ongeveer 10 uur
v.nt. werd geland".
