Buitenlandsch Overzicht
FRANSCH OP DE LAGERE SCHOLEN
DE KABINETSCRISIS IN FRANKRIJK OPGELOST.
DE A.S. PRESIDENTSVERKIEZINGEN IN DUITSCHLAND.
DE BELGISCHE KABINETSCRISIS.
DE ECONOMISCHE TOESTAND VAN OOSTENRIJK.
Het Franszhe
Kabinet.
Eindelijk is Prinlevé er da:; ge.
ciaagó ai. i.il-iiie: sens'.-"".!, r-.:..
inm-sier rui e-.-rl Bri:-i.~t r.ü u:.
iuedecbe Ca-krmx i::c *n:
S;«s van jest:: Da 31.: ■■■■•r-
Vfi-s; ;.r.::ieck Tan binnen.imi>zh*
aaien en Luucheur waaïïchiiu'.i.k van
handel.
Borel word; minister van marine;
Chautnet var. koloniën, Burand va,:. land
bouw; Louoiu-r van handel; Dtir.ifon;
van ar be LiDey r^i vaa de bevrijde s©
fcïvden; Aü ir.i.m van pensioenen.
V.-.r.s wvlea oaderSLsatsace:.
van koopvaardij liesse; van 'u.h-.vaart
ïtynac er. van schooce kunster, peibcs.
De rioawe premier, Paul Pai:-.'©v£ i?
een weien.-:'...vgpeiijic man en riet» deed
nanvankel;i'ri vermoeden (ia: hij »>U Vr.
roi reu gaan spelen. Hij -werd S Decern-
1-er 1385 te Parijs geboren. In 1887 weal
hij doctor in de wiskunde, later «*re.
doctor v«rt verscheidene bisxenlaivlsehe
aiabersiteiieu, lid van hel Fransohe In-
Tol van werken op otathejnaoi;
phiiosofisch gebied verschenen 1
hand.
Eers: 'n don oorlogstijd werd hij ge-
roepen ••m «ija land op staatkundig
terrein te «üe.-.en. In 1917 eischic h«, »d"
kr.-asn:hoden op. ais mie-ster van Oor-
W ea"a':s treatier. Bi; .-..Ie k.lni'.c
:r;ezri:e:: ca.brak hit hem ecb.fr aan
,:-ö ijzeren, ntcis-oatafewlen wt'. en de
oude Clémcr.-eau moest ten eloCC me»
vaste har.d Frankrijk naar het eind van
den ocriog sturen.
Toen -iiesingeB van 1921 k«
b—set-Poincaré en later llülerand '.en va.
hadden «ebrteht was het P&inïevé. «!'-■
door de nieuwe tmkeche meerderheid tot
president van da Kamer werd gekozen.
N'.ia.i; Morri-rt .lexer dagen door den
5era.it iet heengaan was gedwoivsen,
werd onmiddellijk Pesnlevé a's fijn op.
volger ge:. :nd. Aanvankelijk weiferde
hij. rich den geschikter, man ach
tend. jh-.r er. Brand's pognigen r.ris-
:uklen en P.im'evé sich van den steun
der socialisten had verzekerd, zwicht'®
t»c «LHt vr-ir den tachtigen drang
,a'. Drnmnjtie er. aar-.-virdde
de kahinetsv lining, waarin hij thans ge
rij u
slaagd is.
Hst Duitsche presidentschap.
Hel ,.B. Tageblalf* meldt, dal he;
tijksk.i'.ïii.ortniddeUijk na do procla
matie van ii- eandidatauroHindtnburg de
diplomatieke vertegenwoordigers van
Buitschland in het buitenland l oeft op
gedragen. om ioo spoedig xnogel'.;k rap
por. ui; te brengen omtrent do uitwerking
Het „Tagei
ia', en draag! er op aan, d
an Buitenlandsch© Zaken, 0
|de democratische Flaminganten. Kaar
t alt© waarschijnlijkheid zullen nog heel
wat formules worden gevormd, alvo
rens uifc de! huidige crisis een krach-
ge regeering wordt gel-oren.
Intusscheu is de eerste formule die,
je! Ue \v\ij op den dag na do verkie
zingen lieten voorzien: de socialisten
doen een beroep op de democratische
leden van de katholieke partij, even
als van de liberale partij. Op zijn ge
wone. paradoxale wil ze legde Kaniiel
II u yam an s echter uil. dat de éeufge
democratische liberaal, het Kamerlid
Hoedt uit Brugge, niet werd herkozen.
Het ;s inderdaad zeer omvaarschiju-
jlijk, dat de libera» 1
Kaar ..Tag mehi:. ho-?:: Hi:. !-:ibtirg
pertinent ««wc: ren! op verkies ingscarr.
pagi:© te gaan. Hij acht hei niel nood'15,
daar hij overal ia Duitschlaud genoogsaam
bekend ie.
Hindenburg zal Hannover vóór do pre
sidentsverkiezingen niet meer verlaten. Za:
-.ordag ontvang: hij oen delegatie van
Duitsch-imional© arbeiders, oni hun te
verzekeren, dat de blj'ezging der -sociale
tegenstellingen in Duttschland hem bij
zonder na aan he; hart lig;.
Zondagavond c.-ganiseert de comnusste-
Löbeli ra een hotel te Hannover een bij
eenkomst niet de persveitegenwoordrgers.
waartoe ook de buitenland--:he pers is
uhgertoodigd. Bij deza gelegenheid zal
Hindenburg, zcv.its reeds werd gemeld, een
grcoc© program rede houden.
De rijksminister van Eccoomi© dr. Keu
haas heeft er gisteren op gewezen, da: he:
aantal buitenlandsch© cred'.eten den laat-
sten tijd .belangrijk is afgenomen en in
verband daarmede beweren nu de Waden
van links, dat dit een gevolg is van de
candidaluur-Hindeoburg. Daar tegenover
meldt de ..Tag", da; een groot aantal be
kende groot-iadnstrieelen juist ;n de»
laaisten tijd belangrijke credieuanhiedrn-
?«n uit Am-rlka h -l.ben gekresen." Be •~r.-
derbsn-Ielingen oTer de» credicten zullen
iezvr lagen, dus rtoe vvC-r de pres-dems-
verkieiicgen, beginnen.
candidatunr
l he; l
De socialistische partijraad i-.e -fr ve-
redevoeringen ten boste gegeven,
alvorens Em. Vandervelde inachtiging
te verkenen als kabinetsvormer op te
treden, zegt de Tel. Niet dar bij de
socialisten de lust tot regeoren ont
breek'. Doch niemand onryeinet zich
de groote moeilijkheden, d:o het
men van een levenskrachtige regefriag
;n den weg staan. D»i Vanderve' le de
b-em door d;-:i koning opgedragen taak
aanvaardt, bewijst slechts, dar 'ie so
cial is ten Wijk willen geven, niet voor
de regeerinï'sverantwoardelijkheia te
rug te schrikken.
De glimlach, aier. de leden van oen
firtijraad aan de buitenwereld laten
zien., belet niet. dat men met de v-r-
waciïtingen over het weisla v n van
Vandervelde's bemoeiingen zeer scep
tisch blijft. Men maakt alk-riei combi
naties. Wij meenen- zelfs te veten zegt
het blad. dat in den partijraad de mo
gelijkheid werd onderzocht van een
sociaÜ3t'sch-katholieke coalitie, zon-
;n'.,-.n I. der sqieciaien van de zooC'-i-.inm-
hler, dat de Bati
kien.
!e partij, geleden ah
de weeidï
ïding in
Do stelling geldt
te z--er do libel
heeft j
Iteld voor de feuten ca de 1—-
k iliek-liberaJe coaütie oi> de
schouders der kiezers heeft gelegd, om
opnieuw in de reoeering te treden.
Dij de katholieken heeft Vandervel
de vermoedelijk niet vol kans meer,
vooral a's men zich houdt aan de he-
slissinn der katholieke Kamerfractie,
die verklaarde, een bloc te zullen vor
men rij eventueels onderhandelingen.
Uit Oostenrijk.
Hoezeer hei verlangen van Oosten
rijk om uit de knellende ecosoinisch-
bsuvlen van douanetarieven enz., bij
de buren te komen. steeds sterker
wen blijkt duide! "k uit de vor
sen- .11de berichten, die uit Oosten
rijk l-.orxu en waarin steeds weer de
nadruk wordt gelegd om het eewicht
van een betere regeling van de econo
mische betrekkingen van Oostenrijk
tot zijn buren waarbij dan van som
mige (vooral soc.) zijde het alterna
tief wordt gesteld van aansluiting
bij Duitschland. Het vernielde plan
va* de Oosten rij ksclie regeering om
den Baad van den Volkenbond de
vorming te verzoeken van ecu cout-
misste van deskundigen t-r.einde de
bestaande economisch* toestanden in
Midden-Europa te onderzoeken, kon
dan ock in soc. irinscn reen itistem-
ming erlangen, omd.it men daar in
dien ?nng van zaken blijkbaar een er
vaar ziet voor de voorgestane oplos
sing van het probleem door aanslui
ting.
Zoowel minister Ahrer als ook dr.
Seipel hebben uitvoerig gesproken
over het verband tusschen staat ta
particulier bedrijfsleven en de af
hankelijkheid van beide van de poli
tiek. Dr. Seipel aerklaarde er zeker
van te z«!n. dat kon voor Pascuen te
Weenen bericht was ontvangen, dat
wegeot i'ta eemeenschappeitsken
credietnood van alle Europeesche sta
ten .ook van de overwinnende landen
do verhoudin» tot het Ooatenriikscii
probleem zeer veranderd was en dat
daarom waarschijnlijk te Weenen n
onderzoek van de Midd-'n-Bunypeesche
staten naar de mogelijkheid tot oplor
sin? van de verkeersiroeilijkhe.d in
verband met de bestaande regelmg op
hei. gebied van handels- en tol poli
tiek zou plaats hebben, Oostenrü':
moet deze gelegenheid aangnipea om
de vr-je<rer zonder succes gedane po
ging te herhalen, uit het keurslijf re
komen Tan de knellende economische
bandwaai'in het zich thans be
vindt.
De Oud-bondskanselier verwachtte,
dat het resultaat van die enquête als
grondslag zou kunnen dienen, voor
oen conferentie der successie-staten.
Verspreid Nieuws
DE DUITSCH-POOLSCHE ECONOMISCHE
ONDERHANDELINGEN.
Xair de bladen melden rullen de Duitech
IVolschê «c<*no!Qi--.-l;v onderhandeling-en,
««•Ike (kor <1© Pwolula^en zijn Oiideioio-
ken, 21 April opnieuw worden opgavai.
Nur «Je ..V««sUclie keiiung" meldt.
et protocol let regeling der aanspraken
i»' - ha-iwergocdr,; - r .1© Du;;s-.-l;©
lan'sburgere, die veriiezen hebben geleder.
Mexico door de daar plaats gehad, heb-
lieude revolutie, andertockend.
DE CONFERENTIE DER KLEINE
ENTENTE.
De conferentie der minivers van Buiten
.ndsehc Zaken der K'F.atent© is de-
:t:ef op S Mei TiUges'.eld.
DE OUD-RIJKSMINISTER H8FLE
STERVENDE.
ri* oud-Bijksminis'.er van I' rijen,
dfl«, m. naar d« bladen melden, z o
n-:ii ziele g©«ror<len. dat hij van de Hel
ge Sacramenten der Sterven n tnowl
warden voorzien. Hófle heeft een hartziekte.
ONVEILIG BULGARIJE.
In kathedraal te Sofia heeft een bel-
schc machine een exploale veroorzaakt or>
het oogenhlik, dat de begrafeni# plaats had
den regeerLn;;." .afgevaardigde Kosta
G*orgicf, die dezer dagen werd vermoord
Er zijn talrijke dooden «n gewonden. Alle
aanwttciga ministers hieven ongedeerd. De
>rda in de stad ia r.:. rer-t'.-ird.
Ontrer:; den overr»! 'p k-.nings auto
R*»ft de Tel. nog bijzocdatbadcn. vsuü:
blijkt, dat da koning zich in een veel gico-
gevaar heeft beeond»::. d.vn tot du-
s werd aangenomen. Koning Borin
hi-eft aledtta aan het toeval tc danken, -lit
hij niet r.sa*t den chauffeur, maar achter
en wagen zal. dat bij niet reed» hij de
eerstu schoten werd gedood, want de naait
den chauffeur gétyttw lljfjagcr wetd di
rect door bei eerste salvo gedood. Do ver
warring en de angst van den chauffeur
vergrootten het gevaar. Bij bot taxl»An der
kogel* werd de mvn*-". van den auto ver
nield. Indien koning It<;r:s niet over «ien
chauffeur heen, dien hij dood waande, d*
rem trien «1 het «taurtad l*i werking hid
gattcld, iou de wagen op de steile helling
van den w«g achteruit zijn gerold ca in
een zich daar ter plaatse bevindenden af
grond rijn gestort.
Door het ingrijpen van den koning werd
d© waren echtir :?gen gehouden en door
«en telefoonpaal ten slot'.o aehec» staan
gebracht. De auto sloep c-nrt; do aanvaller»
wierpen hierop drie bommen naar den
igen, waarvan iweo ontploften en den
j;o vrniehleoi.
Koning Boris en zijn djudanl hadden
zich .i'-hter den wagen unerg-worpen en
bMchotOn van daamft alleen de aanval
ler*. Teen de autobus aankwam, richtten
lanvallerz hun vuur op dit voertuig.
De koning en zijn adjudant sneldta door
•len kogelregen naar de autobu
In 1© symvogo en katholieke kerken
vonden «veneens dankdiensten plaats. De
koning krijgt van alle zijden telegrammen
van gallfkwi-nschen.
Niettegenstaande atorlte militair© en po-
Uye-afdeelingeu zijn liitgczondear, i« het
tot dusver niet gedukt, de aanvallers ge
vangen t« nemen.
Kaar via Berlijn uit Sofia wordt gemeld,
is het den uitgezonden troepen gelukt de
ing Boris uiti
rdc. Het i
EEN CRITIEK.
Het rapport van do Enjr'lsch© Vak-
•rix'tidsdelegatte, die zooals rneu zich
riucert eind van het vorig jaar
h zoek aan Rusland bracht, wordt aan
ritii'k onderworpen door
dr. tjehiemaua. den redacteur van
L.Rigasche Bunds ii,pi", een vrij
{fomeen eelezou Duitsch blad in het
Oostzcegobied. Dr. Schiernann noemt
olgens den correspondent van de
.Time" to Riga het verslag „dwaas
■u beneden alle critiek". Zijn critifk
.steunt op een brief san mijnwerkers
uit liet Dougobied, die verklaarden,
aat ue Britsdie geilelegecrvlen in spe
ciale treinen reisde;; en alleen hebben
te z en gekregen ssat hun door hun of-
ficieele gidsen werd getoond. Zij deel
den o a- mede, dat de gedelegeerden te
Hovajiskava don trein verlieten om
ververschingen t>> gebruiken, waarbij
z.ij een bezoek brachten aan do wa
kam- r der eerste klasse, waar zij een
uitgelezen publiek aantroffen, terwijl
op hetzelfde oopenblik 300 havelooze,
barrevoets gaande mijnwerkers in do
derde kla-'se wachtkamer bijeen wann
die behoorden tot een groep van 2Q0U
ontslagen mijnwerkers <u die de gede
legeerden niet te si en kregen. H«r.--!f-
de zou te Dobaltsjewo hebben plaats
gehad.
De «ffhrijver* verklaren dat het heelo
program vcor de Britsche bezoekers
Ivfii tevoren was ineengezet.
/ai maken voorts melding van e«n
beZ'i- k van gedelegeerden aan een
..kindertehuis", dat een paar dagen
te voren zorgvuldig wa« schoonge
maakt. De bezoeken» krezen in hoi tc.
huivoorbeelden Van comfort, zinde
lijkheid on orde te zien. doch buiten
het u-huis waren menigten vuile, hon-
gerige, octaardo kinderen, die voor do
getk-icueertien zorgvuldig werden weg-
gehouden. Zoo werden de bezoekers
nam- Ie hoogere imiU-lllngon van on
derwijs 'gebracht, doch builen zwier-
t de scholen en fabrieken gewor-
n de diepste ellende ver koerende
nïclien. niet vu prole:arische
of behept met ,.godsdieiy»t:-
:-xirdee'.en".
en anderen brief, uit Moskou,
do vraag gesteld, waarom tic
(.-oorden hun bezoeken *an d«
ge vangen iascn beperkten tor de uit
het -arentijdperk stamn^ndo vestin
gen van Boetvik* (Moskou) en Petro-
pawlowsky 11.en:ngrad) en b.v. geen
bc-Z' liébhen gebracht aan e.;.-;
van kloosters, die bijna alle in
vancfcnissBn zijn veranderd, en w
zij huddoti kunnen zien, wat het 1>oN-
Jewnri8e.h regiem heeft ..gccreöord'
eerder d m „ccirfd" op liet gebied
van het gevangeniswezen.
DE AANSLAG OP KONING
BORIS VAN BULGARIJE.
Met betrekking tot den 'aanslag,
die op Koning Boris van Bulgarije
is gepleegd, wordt thans nog het vol
gende vernomen
De bende, die koning Boris overviel
moet bestaan hebben uit ongeveer
man, allen agrarischcommuxiistisehe
elementen. Door de kogels werd prof.
Iltschev, do wetenschappelijke mede
werker van den koning bij diens or
nithologische studiën, tevens 's ko-
riings jagermeester, gedood. De chauf
feur werd gewond, waarop de koning
eigenhandig het stuur van hein wilde
overnemen. Juist op dat oogenblik
kwam de auto in aanraking met een
telegraafpaal, waardoor alle inzitten;
den cr' uit geslingerd werden, zonder
evenwel letsel tc bekomen.
De auto werd geheel vernield. Do
koning ijlde daarop naar de dichtbij-
zijnde der andere automobielen van
zijn gevolg en reed daar mede naar
Orhanie terug, alwaar hij het garni
zoen alarmeerde en vervolgens aan
liet hoofd van oen detachement van
rjr. soldaten de achtervolging der ban
dieten begon. De dader» bicken ovenjf
we! onvindbaar.
Bij 's konings behouder, terugkeer
te Sofia had een enthousiaste vreug*
debctooging plaats.
HET INTERNATIONAAL TOE-
ZICHT OP DEN WAPEN
HANDEL.
Theodor Burton, leider van de Amc-
rC.taansche delegatie naar de conferen
tie van Genève betreffende het inter
nationaal toezicht op «Dn handel in
wapenen, is vertrokkon. Do andere le
den vertrekken Zaterdag. regee
ring koestert do hoop, dat definitieve
prnctische resultaten tullen worden
verkregen en is bereid oj> de meeat vol
ledige w ijze mede tc werken tot bet-
in liet leven roepen van practisrhc
maatregelen ter beperking van de vep-
*-ii«j>ing van wapenen. B irton en zijn
collega's hcbl«e het desbetreffende
öntwcip-convenfie bestudeerd, opgé-
steld der de pem-ngde commissie v»a
den Volkenbond, hetwelk Van Ameri-
MUUisch standpunt bezien aannemelij
ke bepalingen bevat, doch In andere
opzichten aanzienlijke wijziging zal
behoeven. De Amerika.ansche vedele-
gcerden zijn er vau overtuigd, dat
het nic-t mogolük zal zijn, den inter
nat iona.!en handel in wapenen geheel
te elimineeren, en zijn van meening,
dat het plan van de Volkenbondn om-
missie tot het verechaffen van licentie»
voor verschepingen het eenige middel
is om den handel te beteugelen.
In
ged-J»
De mijnramp bij Dortmund
Dc te Bochmn versu-iiijnende „Ar*
beft er Ztg." publiceert do J-olangl
rijkste punten van het rapport, «iui
de commissie van onderzo-marde
oorzaken van de catastrofe in de mijn
Minister Stein bij Dortmnml, waar-
hij 1Ü0 mijnwoikcr» omkwamen,'
heef; uitgebracht. De commissie
komt tot de conclusie, dat men de
mijnditecii© het verwijt niet kun be
sparen', dat zij niet al het mogelij.
ke heeft gedaan om het gevaar voor
ongelukken zooveel mogelijk to voor
komen.
ln de Eerste Kamer der Staten-
Gene ran! is deu lSdeu Maart li. ge
sproken over hei onderwijs in net
Fransen.
lie; Fransen name.ijk is geachrapi
sis ieevvak voor da eerste zes leerji-
xen der openbare lagere scholen,
maar de Minister schijnt aan den
wens-h van velen te willen voldoen,
om het zoo wrec-d verstoeten vak to
eere te herscellen.
Dr. Fransen zeide in de Kamer
,.He uren voor de gewone vakken
mo?-?;; niet verminderen ten bu:e
van n-e' beren eener vreemde taai".
Uit die woorden blijkt nu wei met,
dat Dr. Fransen er tegen 13 dat de
kinderen Fransch Ieeren, maar '-vei.
dar in: vre:;-. da" de gewone vakken
van onderwijs zuilen lijden, als van
de 26 lesuren per week bijv. 5 aan 't
Fransch w rd-.n gewijd.
't Li kt zoo klaar ais een klontje,
dat, van de lagere vakken minder te
recht zal komen, als er minder uren
aan worden besteed, en zeker zou aat
ook zoo zijn. als 21 uren les werd ge-
gever. in plaats van 26, maar 'net aan-
tai lesuren wordt niet verminderd;
het Miift 26 en als het ÖÖderwijs :n
een vreemde Lal aan kinde
ren 10c I wordt gegeven. dan
wekt het nieuwe vak bij het
normale kind nieuwe belangstel
ling en komt niet alken Je alsemeene
ontwikkeling, maar èn het schrijven,
ca het lezc-n, èn de kennis der moe
dertaal ter. goede.
*t Is een dwaling, te meenen, da.
de vorderingen van kinderen ;R een of
ander vak recht evenredig 2ijn aan
liet aar.tal uren, dat er aan wordt be-
5;eed. Een wel overwogen afwisseling
van leervakken wekt belangstelling
en belangstelling is het eerst noodige
bü a!!e ouderwijs.
In de 28 jaren, dat ik Ie Haarlem
ar-n het Hoofd stond eener schooi,
•vaar. aarv. vr.ztnda met het 4c
-kar. Fransch in 5 van de 26 wekelijk-
sche -;yren werd onderwezen, is m;;
nooit gebleken, dat de vorderingen
der ievriinstn in de andere vakken
van onderwijs geringer waren dan die
van scholen, waar geen Franse:; was
onderricht; bijna geregeld Llecx.net
tegendeel en ik houd mij overtuigd,
dat dat, bij onbevooroordeelde waar
neming, overal in ons land gealekevi
zal zijr.
Op welke wijze een vreemde taal
als lc-ervik der lagere school heb on
derwijs in andere vakken ten goede
kan komen, wensch ik met een onkel
woord toe ie lichten voor mc-nscben,
d;e buiten het onderwijs staar..
Een groot deel van den tijd aan
't geren der vreemde taal gewijd,
word*. i.e-t---e-d aar. schriftelijk werk en
zal. nis er behoorlijk op wordt gels:.
vie*5' schril-.- a t-.-n goede komen. :m-
EVr? door oefening wordt de kunst
verkregen.
Voor m -r.?.'-h--r, hutten .r.--r/no-'-r-
wijs is her. minder eenvoudig, te be-
griinen. hoe het leeren eener vreemd»
fcaal het leesondcrwüs kan bevordc-
ren.
Hét lecPcnderw-j? is m d» laats'e
jaren ongetvvijfaid énorm verbeterd,
maar toch is het. een overbekend feit,
dat heel wab kinderen na het. verlaten
der lagere school nog slecht machi
naal lezen en daardoor r.Iet in bijzon
derheden hegrijpen, wat ze Iez»n. Ze
begrijpen h#c maar zoo war, zoo wa'.
en daardoor vermoeit bet hun en heb
ben ze er 't land aan. Ook m-.-nig
volwassene z;et ertegen op. om over
luid iets voor te lezen en 'lat alles
komt daardoor, dat heb allereerste
leesonderwijs te haastig is gegann._
Het kind, dat leert lezen, moet iet-
ter. yoor Ie:ter in de hersenen opne
men cotnbineeren en in klank weerge
ven. Hoe eenvoudig ons volwassenen
dat c-ok schijne. is het een zeer inge
wikkelde. wonder en wonder schoone
werking die daar plaats heeft in het
kinderbrein. In den beginne gaab dat
langzaam; we zien het vingertje van
den kleine letter voor letter aanwij
zen en het mondje hooren wij preve
len. tot ineens het ir.pt zoo vee i moeite
saarng. 't°!d geheei, ais een juichfion
wordt uitgegalmd! Trotsch op de h»-
haahlo kiikt de klein» even Mij-
moedig rond, hopend op 'n vriende
lijke aanmoedig ine van den onderwij
zer of de onderwijzeres.
Zoo gaat het in den beginne, maar
het moet snel Ter, veel sneller ?aan
het kind moet niet meer letter voor
letter opnemen, maar in een ondeel
baar oogenblik het woord, dat het
ook maar even vluchtig heeft gezien,
kunnen.... raden. Begint de klrnne
daarmee te vauw. dan zal het va.-Je
verkeerd raden en daardoor lang.
misschien wel levenslang, een slecht
lezer blijven.
Wordt ti?dig 'in ïfet vierde leerjaar
bijv.) met 't oanleeren van een vreem
de taal begonnen, dan kan het kind
bij 't lezen van wporden en zinnen, in
die taa! beschreven, niet- raden, wat
er volgt."omdat die woorden en zelfs
de klanken hem vreemd zijn. Weer
moet letter voor letter in heb brem
worden opgenomen en in klanken
worden omgezet en zoo krijgt het kind
bij het leeren der vreemde taal te
vens. zoo ongemerkt, een heilzame
herhaling van het eerste leeaonder-
Verder Steunt de vreemde taal in
hoogs mate de kennis per moeder-
taal.
Ook op scholen, waar •zeen Fransen
wordt onderwezen leert het kind
wel. om een voorbeeld te noemen, «ia'
het v.cord good een zelfstandig
naamwoord, bijvocelijk naamwoord,
of bijwoord kan zijn, maar het ver
geet die lastige scheldwoorden liefs;
zoo spoedig mogelijk en bekommert
zoch verder niet, om de toch zoozeer
verschillende (beteekenissen er van.
Moet dal. woord evenwel worden ver
taald in zinnen als; >,Dat goed h bit
ter". ..Dat goed kost een gulden den
meier". ..De kachel brandt goe-i"
..Jan is we»r goed op mij". ..de som
is reed". *rz. dan is het ni»t vol
doende welen of het woord -'-n
zei f s' and; zn aa m woordbijvoegel i j! ;-
naamwoord, of bijwoord h.eet, maar
dan is 'le leerling we! gedwongen zich
rekenschap fo géven van de j usie be-
f-eekenis van het woord in den zin.
Bij vertalingen uit de vreemde taal
moet eveneens duchtig over den zin
van ieder woord worden nagedacht,
om het .nauwkeurig te kunnen weer
geven in de moedertaal. *t Staat dan
r-k bü mv nis een paal boven water.
dat het aanleercn eener vreemdo
'.inl, ook a! is deze voor het volgend»
leven niet neodig, wei verre ran -."üd
verlies"t;- zijn. in hooge mate bevor
der Jk jan de algen ene ontwik
keling en meer in het bijzonder het
'onderwijs in het schrijven, bet lezen
en de kennis der moedertaal ten goed»
komt.
De vraag rijst nu, wanneer met het
a3nieereji «Ier eerste vreemde taal
moet worden aangevangen. Ieder
weet, van hoeveel beking het is. dat
een kind dat piano moet Ireren
spelen .daarmee jong met net 8e of
9e jaar begir.t. Wordt langer ge
wacht, dan. zoo zegt men, zijn,de vin
gers niet meer zoo vlug en lenig, 't I?
evenwel duidelijk. dat minder de
vlugheid en lenigheid der vingers een
rol speler- «:..i wel de snelheid, waar
mee waargenomen noB-n in de her
senen de iuiste prikkelingen voort
brengen, ncodi» om de vingers de
juist» bewegingen sue! *e doen uitvoe
ren. Ik jn»en het verschijnsel aldus tc
moeten verkïnren. Bi; de geboorte
reeds werken de hersenen ook op do
bewegingszemiwen van do vingers;
die working is echter in den beginne
ongecontroleerd, oriafhank.ii'k van
den wil, maar «lat wordf beter, Baar
niafe dê h -wegingen vaker plaats heb-
beu en meer variee.'en. Kon na h l
kind op 8ste of 9d<: jaai' met zijn
hand!» deen wat het wil, dan vólgt
nog wel versterking, maar geen ver
dere ontwikkeling, tenzij nieuwe be
wegingen worden gevorderdge-
-chiedt dat niet. dan wordt dat dee!
d«r hersenwerking langzamerhand
ainder geschikt voor verdere ontwik
keling. Heeft b:;v. een kind zich ge
oefend om de vin ge ra twee hii twee
van elkaar te bewegen dan zal het dat
kunnen levenslang, maar als een vol
wassene het nog wil ieeren. dan zal
hem dat niet gelukken, omdat de hcr-
sen.werk.ing op dat punt niet. op den
juisten tijd onder de heerschappij
van den wil is gekomen.
Zoo ongeveer op dezelfde wijze stel
•k mij voor, dat het is met het aan-
'eeren van vreemde talen. Als het
kind geboren wordt, kan het geluiden
voortbrengen, maar cok hier wordt
dat aldoende beter en leert het kind
needs duidelijker en nauwkeuriger
de geluiden uiten, die het wil voort
brengen. Het leert spreken en wel de
moedertaal. Kan het kind op liet 8ste
of 9de jaar eenmaal zeggen, wat her
wil en worden er verder weinig nieu
we eischen gesteld aan de wijze om
do sedaehtcn kenbaar te maken, leert
'iet kind geen nieuwe taal. dan wordt
«lat deel der 'hergenwerking langza
merhand minder geschikt voor verdero
ontwikkeling: ze atrophiceren op dat
nnnt eenigermate.
In de oorlogsjaren heeft ieder, die
e doen had met kinderen uit het Bui
tenland. kunnen waarnemen, hoe
kinderen van 8 en 9 jaren om zoo te
zeggen in een ommezientje leerden,
z-eh in onze zoo moeilijke Vederland-
•he taai duide!rik en goed verstaan
baar uit le drukken, terwijl kinderen
van 12 jaar en ouder daarmee veel
en veel m»»r moeite hadden. Ook was
het opmerkelijk, dat kinderen, wier
moedertaal het meest van de onze
versehilfc, gemakkelijk, r en beier
slaagden dan andere, wier taal mei
de onze stamverwant is.
De heer Ossendorp haalt verschillen
de uitspraken aan van Inspecteurs van
,J het schooltoezicht. waaruit om
wOrdt afgeleid, dat h»-. lager ocd--:
wrfs beter tot zijn mrht komt. als hvt
Fransch nier wordt onflerwéaen en dai
na een deugdelijk lager onderwijs zon.
d«r talen, her ou-i. r iu talen vlug-
g«T en gemakkelijker gaat
Het groote vertrouwen van den heer
Oj- ndorp in de. zoo gezegde,
spraken der Inspect"itr- zeker ver
rassend. maar i.» zijn afleiding w!
juist Kan het ook zijn, dat hij erin
leest, wat hij er zoo \-raag in zou y.;!-
Ien lezen, omdat in zijn politie'
ie jias komt'? Hij weet -1 goed. dat
de tegenwoordige Inspecteurs van het
lager onderwijs, sez.icn der» omvang
hunner Inspectie» <-n hunne vele ad
ministratieve bezigheden, onmogelijk
met eenig recht op ei-en ervaring,
zoo n uitspraak kunnen doen.
De ontstellende verzekering, dat
..p.» een deugdelijk lager onderwijs
zonder talen. h«" onderwij» in talen
vlugger cn gemakk»! iker gaat", kan
uoch van de fawpecteun» an he: t.a-
g.T-, noch van die van her Middelbaar
of Hooger onderwin, afkomstig zijn.
De eersten toch kunnen beslist ni'-f
oord'-eler» ovec r|<: uila.f.-u Van Ir f
onderwijs, dat op het Ir-'cr onderwijs
volgt, en de Inapec:» ir* v.-m het Mid
delbaar- en dio van li. ifoogcr On
derwijs, rullen zeker nog wel g.
op ervaring berustend, oorderi he!.-
bcn durven uitspreken.
Mr. Slingeaberg brak. tot r
vroote vreugde. -a 1 ins voor he:
d'Twiis in 't Ffansch op de lagere
school. Ik lees daaromtrent:
„Spreker -.Mr. S.) :s van meeninn.
da; dat onderwijs zeer nuttig is
omdat het een basis vormt voor la
tere ontwikkeling. Voor intelligente
personen, die laJor in hun betrek
king me: Franech te maken heb
ben vormt het een basiï. waarop zij
verder kunnen bouwen".
Vorder zegt Mr.
„Men ziet nu op do lagere school
dit gebeuren, dat. onderwijzers
van de lagere school cursussen ip-
Tichten, waar de leiders van dezelf
de school hetzelfde onderwijs in het
Fransch geven, da' vroeger bij het
onderwijs inbegrepen was. maar
waarvoor than3 extra betaald mo»!
worden".
Ja zoo is het: Om aan veler verlan
gen naar onderwija in 't Fransch te
voldoen, zijn nu hier en daar cursus
sen opgericht, waar dat ouderwijs
toch gegeven wordt, maar natuurlijk
buiten de gewone schooluren en daar
aan zijn groote bezwaren verbond'-n;
ook zullen in deze do belangen der
kinderen van ouders, dio geen «ttra-
Iessen kunnen betalen, wel onverzorgd
blijven.
Ik hoorde van 'n onderwijzer, dio
zoo 's Woensdags en 's Zaterdags van
12 tot 1 uur Fr-':iis.-!:» les geeft aan
kinderen van verschillende klas?<-n.
kinderen dn? verschillend In ontwik
keling en. ook in kennis der moeder
taal.
Hoe 'n onderwijzer, n!s de school oin
12 uur uitgaaf, aan den uitgang on-
middellijk rechtsomkeert kan maken,
om dan weer een uur les te geven, zon
der zijn school te schaden, is mij een
raadsel.
Kn is voor zóó Jonge kinderen na
een schooltijd van 3 uur niet minstens
een uur ontspannig of rust noodig?
De resultaten moeten onbevredigend
zijn, omdat de onderwijzer, na Teedsi
3 uren les te hebben gegeven, rus- b
hoeft en ook de kinderen ns een schor
t d yaiy 3 uren vornteesd zijn
|*mach:eud naar he' einde vcrDnge
maar vooral ook. omdat ze geen ve
ringen in oen vreemde taal kutmi_
maken, afs niet elke kleine hoeveelheid
schriftelijk werk, dar na mondelinge
behandeun? i» gemaakt, is nagofcien <-n
<ic gemankte fouten zijn besproken,
vóór aan een tweede hoeveelheid wordt
begonnen. Geeft 'n onderwijzer veel
werk in een? {werk voor 'n week of 'n
halve weck b.v.). dan worden de fou
ten gerepeteerd cn roosten o;u zoo tc
zeggen vaat. Vader (kits zou zeggen:
..Hier moe: (dc loerüng) doen.
Gelijk de kiekens drinken.
Dat is: bij ieder woord,
Een rtiimc wijl» diaken!"
Een ander onderwijzer heeft een
rurtus, waar uitsluitend 's Zaterdags
middags een paar uur 'es word; ge
geven. De leerlingen hebben daar dus
wel niet drie uren aaneen les, maar
ze verliezen dan den. zelfs voor vol-
wa**encn zoo gewen «raten, vrijen Za
terdagmiddng. terwijl bovendien dc
groote tijdruimte tusschen do eene le»
en dc andere, dwingt tot het opgo
ven van veel te veel werk ineen».
N'anr mijn ovortuigin zijn vijf lie
ver nog zes-, jcaur.-n per vreek tfoor
kindèten nowlig. al str.-n ik toe. dat
v<ilw&t*»nen met minder uren toe
De Minister is helaas no^ wel niet
van 't nut van 't ondcrwys in 't
Fransch in de lagere leerjaren der
school overtuigd, maar Z-Exc. v.. toe
geven aan den'wensch van velen en
het Fransch in cerc herstellen. Aan de
gemeentebesturen en achoolauto ril ei-
ten zal dan wel worden overgelaten
te bepalen of 't Fransch in 't. leer-
!»lan zal worden opgenomen, in wolk
oorjaar daarmee zal worden aange
vangen on hoeveel uren cr aan zullen
worden bestee<-.
fntusschen rijst de vraag of het mo
gelijk zal blijken bij de tegenwoor
dig» salarisregciing op den duur een
voldoend aantal-onderwijzers te vin
den, bevoegd tot 't geven van onder
wijs in de Fran»ehe taal. Hun aantal
is nu al niet groot en er bestaat groot
gevaar, dat dat aantal snei zal ver
minderen. Met ingang toch van
Januari 1.1. is de vergoeding voor hot
b-zit eener taalaktc verminderd van
gld. tot 50 gld. per jaar en dat
niet alleen voor hen. die de bevoegd
heid nog zouden verkrijgen, maar ook
voor hen, die. bevoegd zijnde, reeds
in 't genot ccner toelage van 10o gld.
waren gesteld. De toelagen ziin bo
vendien onzeker, zoonis we! blijkt uit
hef. antwoord van den Minister np do
vragen van hef Tweede Kamerlid me
vrouw Bakker-Mort. betreffende het
niet meer foekennen eener verhoo-
"in" wegens het- bezit van de bevoegd
heid lot hel geven van onderwijs in
De Minister zeide
..Bij de samenstelling van het Bezol
digingsbesluit. Burgerlijke Rijksamb
tenaren 1025 heeft als richtsnoer ge
golden. dat li»!, !e'- bereiking vnn de
noodzakelijke bezninie'ng, vvenprh?-
het verheffen vat de ia-r
dde. wegens hel bezit van afzon
derlijke bevoegdheid tot het uiterste
te beperken. De eonseouentie hier-
zou geweest zijn, bij het gewoon i
lager onder» ij», d c verhoog ing
voor hc; bezit van b ij- a k-
•en geheel achterwege te
late n. Dc overweging echter, dat 't
- ju -vcüng .-.-iiend», terrtoBd
Volledig t«;t d:t stelsel over te gaar.
heeft cr toe geleid, in do „normei"
yin het Bezoldigingsbesluit, de bepa-
ag op te nemen, dat voor een maxi
mum van vier. nader aan to wijzdn,
bevoegdheden een verhooging van 60
gld. per bevoegdheid zal worden ge
noten".
Om nu die zoo onzekere toelage van
5."' gld. ner jaar te kunnen verdiencjn,
zal hij (zij) zich na den schooltijd jo
ker wel twee jaren in hoofdzaak moe
ten wijden aan de studie der taak
waarvoor hij een akte zou verlangen.
Hij zal kostbar- privaaty-autn mo«:en
nem»:i en eenige v&antiën moeten
doorbrengen in het land waar de be
doelde taal wordt, gesproken.
Bij dc vermindering <icr .lalarisstn
zal menig onderwijzer kosten nie;
kunnen besteden, maar bij een zoo
gering en zoo onzeker gewin, za! de
animo voor deze stud.h- ook gering
zijn en zoo la! men weldra gen on
derwijs in Fransch in de lagóirr
kla?«en «Ier lagere «cholen k tt n 11 0 n
geven, bij gebrek aan voor dat onder
wijs bevoegde onderwijzer
De voorstanders van 't Fransch in
de lagere klassen der lagere school
moeten niet vertragen in bun pogen
om door kracht van argumenten dc t»-
genst.anders van dwaling te overtti-
gcii. f),-.: 1' niet ga^n, bij men-
sehen. die zieh om politieke redenen
niet kunnen laten overtuigen, want il
n'cst pire ayeuglc. que celui qui no
veui pas voir, maar niet alle tegen
standers zijn slaven van dc politiek.
Zoolang do opleiding van onderwij
zers niet van dien aard i?, dat ieder
hunner bevoegd is en in staat om on
derwijs in 't Fransen te geven, mqeb
hun het aanleercn dier taal aantrek
kelijk gemaakt worden door een be-
teekenendc, vaste sa! irisverhoeging
bij het verkrijgen der bevoegdheid.
W. KL0EKE1
Haarlem, April 1925.
NASCHRIFT.
't Bovenstaande was geschreven,
toen bekend werd. da: M-j. Wester
man een voorstel had ing-diend tot
wijziging van art. 3 der Lager On
derwijswet 1920, waardoor gemeente
en Schoolbesturen de vrijheid ver
krijgen om daar, waar hun dit cc-
wenschfc voorkomt- in het leerplan
der lagere school het onderwijs in
Fransch, Duitsch of Engelsch op tc
nemen.
Tot zoover heeft dit voorstel na
tuurlijk mijn volle sympathie, maar 't
verdient nooit aanbeveling, do
vri'hcó'l door .1» v.-c: meer te be-
perken. dan ytrilnoodig is gcblcifen
n. daarom acht ik het verkeerd in de
rot vast tc leggen, dat niet vóór het
ijfde leerjaar uren aan 't onderwijs
n een vreemde taal mogen worden
besteed. Zeer terecht, wordt dan ook
niet in de wet bepaald, wanneer n»efc
hef, onderwijs in andere vakken, ge-
•hiedenis. aardrijkskunde, kennis der
a'uur, mag worden aangevangen.
