u
HAARLEM'S DAGBLAD
OM ONS HEEN
FLITSEN
IJ
Van het nieuwe Ministerie Een tra9isch an3eval Verkeersongevallen
Vechtpartij ie Teteringen
DINSDAG 4 AUG. 192S TWEEDE BLAD
Gemeente-exploitatie of niet?
Gcmcenlc-explojtafie van gas, stroom cn water noodzakelijk Is deze inderdaad
duurder? Concessies waarborgen geen continuïteit en veroorzaken conflicten.
Waarom misgunt de gemeente den belast iugbetaleuden neringdoende zijn winst?
De lijdensgeschiedenis van het concertgebouw Kunstmatig gemeentebedrij
ven scheppen Onze braudwcei De gemeente zijn wij zelf Haar optreden
alleen verklaarbaar in noodzaak.
Als wij den strijd aankijken tusschon
hen, die bijna voor alles gcmc^ntc-ex»
ploit.itie willen cn hun tegenvoeters, die
ucze bijna voor geen enkele zaak wil
len. dun komen wij al spoedig tot de
vraag, of de waarheid niet in "t midden
l gt, met andere woorden of sommige
z*ks.n niet het hest aan de gemeente cu
andere aan particulieren kunnen wor»
den toevertrouwd.
Aan dc gemeente bijvoorbeeld de
sorg voor de levering vut) gis, water en
clcetricitcit. deze drie levensbehoeften
waarvan /ij ons beter dan een.particu
lier dc zekerheid waarborgen'kan.
Toen indertijd, bij het eindigen van
de cogcessic aan dc I m pc r i a 1 de
Strijd over gcmccntoexploitatie <>nt»
stond, heb ik het voorrecht gehad, deze
laatste te verdedigen boven dc particu.
licre concessie cn nimmer berouw van
deze keu» gclud.
In 1914 nij het ontbranden van den
oorlog cn vort ral naderhand, toen de
brandstof karig werd. moeten wij toch
wel allen tot hzt besef zijn gekomen,
dat dc gcmccnte-cxploitatie toen haar
recht van bestaan duidelijk nee ft bewe*
zen. Hoe zou het met ons verbruikers
gegaan zijn. wanneer er in -.c dageij
ten particuliere concessionaris was ge
weest, die zich telkens op overmacht
had kunnen beroepen? Geen concessie
voorwaarden zouden daarin voorzien
hebben, wij waren aap den leverancier
overgeleverd geweest. Evenzo© met de
fabricage van den clcctrischen stroom.
Men moet niet zeggen dat dit ccg on»
verwachte toestand was. Juist het onver
wachtc komt zeker in een contract van
langen duur. zooals een concessie altijJ
zijp moet! Voor ons allen, dus ook voor
ccn gemeentebestuur, is dc toekomst
een gesloten bock. zoodat alle conces
sies uit den boozc'zijn. althans voor
de levering van eer»:.. levensbehoeften.
Altijd worden mogelijkheden vergeten,
die zich niettemin soordocg'.
Voordat de gemeente Haarlem haar
oigen waterleiding bezat, kreeg zij water
van de gemeente Amsterdam, die plot
seling decreteerde, dat aan de bewo
ner» van nieuw aangelegde straten niet
mee* zou worden geleverd. Al weer ecu
onvolkomen contract dus. dat gelukkig
aanleiding was tot dc stichting der
Haarlemsehc waterleiding. Zouden dc
tegenstanders van gcmecnt&exploiUtic
dit kolossale jjeuiccntcbc-lagg nog ooit
aan ecg particulier willen overlaten?
Jk kan het niet begrijpen. Noch voor
nu. noch voor de toekomst, die oplossing
zal dienen te viijdcn voor de botsing van
tegenstrijdige belangen, die van Amster
dam en Haarlem. Dat conflict kan nog
eelllgcn tijd worden verschoven, komen
doet het stellig. Hoe zou cc© particuliere
maatschappij daarin staan wanneer die
ons nu Water leverde? Toch veel zwak
ker dan dc gcmccnt Haarlem!
Tegenover die zekerheid van leve
ring van licht, kracht cn water, drie van
de voornaamste levensbehoeften, mogen
wij. zou ik zeggen, ons dc eigenaardige
stroefheid van dc gemeente-exploitatie
getroosten: dc geestesgesteldheid van
den ambtenaar, die in zijn afnemers
geen klanten, maar bestuurden ziet.
Zclts ecg ietwat hoogcrc' prijs dan de
particuliere nijverheid vraagt, mogen wij
voor dc continuïteit in de levering over
hebben.
Let wel: ik zeg niet. dat die hooger
i.s Va© dc vaste brandstof zeker niet. om
dat de cokes ccn mjrkt-artikcl is.
waarvan dc gemeentcgastabrick dc prij
zen heeft tc volgcri. daar zij anders met
dc voorraden blijtt zitten. Ln met do
artikelen, die zij als monopolist levert
namelijk gas en stroom? Het is moeilijk
uit te maken In het algemeen komt
het ons, mcnschen van de practijk, voor,
dat hot particuliere bedrijf goedkooper
workt, muur zekerheid, dat dit ook op
levering van cleotrioiteit cn gas van
toepassing is. hebben wij niet. De ge
legenheid tot vergelijking ontbreekt. In
elk geval zorgt men er wei voor, dut de
leiding van de/c bedrijven aan deskun
digen wordt toevertrouwd en men moet
maar hopen. dat directeuren die dc
techniek goed verstaan, ook cornmer.'
ciecl zijn aangelegd. ofschoon daarin
zonder twijfel verschil zal voorkomeij.
Concessionarissen evenwel zijn er nic»
in dc eerste plaats op uit, om aan dc
gemeente groutc winsten uit te keeren.
maar om zelf zoo groot mogelijk pro
fijt tc maken. Als wij hun positie stel
len tegenover die van den bezoldigden
(cn zeker niet hoog bezoldigden) dircc-
tcur van het gemeentebedrijf, dan is cr
geen enkele reden om te veronderstel
len, dat de gemeente uit het particuliere
bedrijf grootcr uitkcerigg zou ontvau
gen, dan uit hot eigen gemeentebedrijf.
Gezwegen nog van tic conflicten, die
r-ltijd uit ccn concessie voortkomen, fi»
nanciecl of niet. Moet hierbij nog ang*
gehaald worden, dat het gemeentebe
stuur alle zeggenschap over de arbeids
voorwaarden van het trampersoneel ver-
loreg heeft, ofschoon die bij dei. aan
vang vast en veilig verzekerd scheen?
Langzamerhand is dc gemeente even
wel bedrijfjes gaan stichten, waartoe zij
niet geroepen is. waarvoor men hia.'
giet noodig heeft cn waarvoor zij ook
de bekwaamheid mist. Het drukkerijtje
I bijvoorbeeld, gesticht in een tijd. toen
I den particulieren drukker ccn behoor-
Iijkc winst werd misgund cn waarvan
j niemand kan nagaan, of het inderdaad
ccn bezuiniging is. Misschien hot tegen
deel. üc ambtenaar die daarvan de lei
ding heeft, kan een ijverig man zijn, een
vakman is hij natuurlijk niet.
Precies zoo staat het niet het ge
meentelijk inkoopbureautje. Hebben de
ambtenaren, die dat behccrcn, behoor
lijke warenkennis? Zijn zij op dc hoogte
van dc beste bronnen van inkoop? En
Indien dut al zoo zijn zou, vinden de af*
dodingen van den gemeentedienst hel
aangenaam, dat zij op hun beurt weer
bcumbtcnaard worden <jn niet meer de
vrijheid hebben om bij een particulier tc
kooien in vrije concurrentie? En wan.
neer dit niet zoo zijn zou is de besparing
c.ie verkregen wordt, na aftrek van de
betaalde salarissen de moeite waard, oin
..ug de neringdoenden hun billjjkc winst
tc onthouden?
Niets is wonderlijker dan dc tegen
stelling dat aan dezelfde winkeliers
die de gemeente on allerlei wijze be
last, de gelegenheid onthouden wordt
om aan de gemeente zelf iets tc ver
dienen.
Het is klein en peuterig cn waar
schijnlijk noe niet eens voordeel ig. Dc ge
meente heeFt zich ook op den handel in
reclame geworpen door advertentieruimte
op theater- en concert-coupons te verhu
ren cn advertenties op het programma
van de orgelconcerten in dc kerk. Had
men in het leger van reclame-exploiian-
ten ook de gemeente nog noodig? Na
tuurlijk niet. Niemand zou haar daar ge
mist'hebben. Het deel is zoo krenterig:
de gemeente wil niets laten verdienen, zij
is wat de Engelschcn noemen pennywise
and poundfoofish: stuiverslim en guldens-
dwaas. Gehoorzamend aan een principe
dat lang niet overal toepasselijk is, ex
ploiteert zij, naast den schouwburg die
n i e ('overbodig was, ook een concertzaal
waar zij af had moeten blijven. Wie riep
haar daartoe? ln een behoefte aan verga
derruimte die tijdelijk was en al lang niet
meer bestaat, kocht zij dc Sociëteit Ver-
eeniging en heelt daar niet anders dan
verdriet van beleefd. Naar vermoed kan
worden ook schade, ofschoon dat bij dc
onvolmaakte inrichting van de gemeen-
terekening bijna niet kan worden gecon
stateerd. En was nu, na al dc sommen
die besteed werden, nog maar een goed
geheel verkregen! Maar het tegendeel is
waar. Hoe vervelend 't ook wezen mag,
om het altijd weer te herhalen: het ge
meentelijk concertgebouw is verkeerd ge
legen, heeft geen foyer cn geen behoor
lijke vestiaire, terwijl er nog altijd over
den tuin een geschil hangende is, dat
eenmaal toch zal moeten worden opge
lost. Zoo is de geheeie geschiedenis van
den aankoop der Sociëteit Vereeniging
een staaltje van verwarde contracten en
slechte koopmanschap. Maar wanneer
nadcelige saldi het gevolg daarvan zijn of
zullen worden, moet de burgerij die op
brengen. Had de Raad nog ccn flink, mo
dern concertgebouw gesticht, dan had
men althans iets goeds voor zijn geld
gehad. Nu is en blijft het gebrekkig en
slaat iets goeds in den weg, vooral na
dat liet concert Tgel den toestand» vrees
ik, permanent gemaakt heeft.
Van geineenfe-exploitatic behoeven wij,
meen ik, niet bang te zijn, wanneer de
gemeente zich'er toe bepaalt, haar hulp
te verleenen daar waar die noodig en on
misbaar is.
Het ziekenhuisrapporl geeft weer mins
tens twee staaltjes van averechts optre
den. Het eene is het plan om aan de apo
thekers concuirentie aan te doen met de
stads-apotheek. De particuliere phannacie
loochent uitdrukkelijk dat zij tc duur zou
zijn, duurder dan hare collega's in andere
steden en lot dusver hebben wij nimmer
vernomen van apothekers, die schatten
vergaard hebben. Hel vak ging in de laaf-
ste vijf en twintig jaar op en neer. Dik
wijls was het verre van voordeelig en
wanneer er nu een redelijk bestaan in zit,
misstanden als lange credietea er uit ver
wijderd zijn, is dat dan ccn reden om
aan te vallen met de kracht van een
omdat het met
onze bdastingpenniiigen gefinancierd
wordt? Ik kan het niet inzien.
Sterker nog. Er bestaat een particu
liere reddingsbrigade, die dc commissie
prijst. Terecht prijst, daar de burger
schapszin die er op uit is anderen van
dienst te zijn, allen lof verdient. Bij «ge
wichtige aangelegenheden hoóreti wij
klagen over de luttele belangstelling van
de ingezetenen en wanneer ccn groep
burgers bereid is oflers te brengen, ver
zint men middelen om die af tc wijzen.
Is dat logisch? Maar ^jnen heeft de red
dingsbrigade noodig, om een gein.ente-
bedrijf mogelijk te maken. Als het zie-
kc-nvervoer, nu in de handen van een par
ticulier, wordt overgenomen door de ge
meente, de ontsmettingsdienst daarmee
gecombineerd, de reddingsbrigade daar
aan toegevoegd, dan is er werk genoeg-
voor een volledig personeel. Het gemeen
tebedrijf is klaar Maar wat dat kosten zal
zegt de commissie er niet bij en toch zou
hei noodig wezen om het te weten, vóór
dat de Raad een beslissing nemen kan.
Dit is kunstmatig, het vloeit niet voort
uit behoeite, veel minder nog uit nood
zaak.
Wanneer langs dezen weg gemeente
bedrijven onstaan, dan kunnen wij wel
dra ook voor de brandweer gruote uit
gaven verwachten.
Ook deze tak van dienst is tot nu toe
goedkcop en doet haar werk goed. Er is
in Haarlem weinig brand, een onfeilbaar
t cc ken dat het blusschcn snel geschiedt.
Modern moge zij niet zijn. in zooverre
dat zij mei sterke banden aan de traditie
vast zit. haar werk is goed. Waarom
zouden wii haar dan verandcr-n en daar
mee duurder maken? Moet een dienst
dan kostbaar wezen om goed r: zijn?
Te veel wil ntcn in dezen tijd een sys
teem toepassen, als opportunisme even
goed en goedkooper zou zijn. Even on
juist als het is om elke gemccnfc-exploi-
latie af te wijzen, even verkeerd moei
het zijn. daaronder alles te brengen,
wat er tot. nu toe niet onder behoorde
ci1 toch goed werkte. Alleen dan wan
neer iets nuttigs en noodigs niet ol niet
goed geschiedt is optreden van de ge
meente onmis» aar. Ter aanvulling.
Het kan niet tc vaak gezegd worden:
de gemeente is geen sujierieure ogani-
satie, iets hoogs ol verhevens. De ge
meente zijn wij zeil. ij heeft liet voor
recht van een vrijwel onbegrensd erediet,
waarvan zij evenwel geen gebruik mag
maken om dingen te doen, uie ook zon-
der haar goed worden verricht, omdat
tekorten of verliezen door de belasting
betalers moeten worden gedekt. De ge
meente werkt niet vlotter dan een parti
culier, noch goedkooper. Integendeel. Zij
behandelt wie van haar diensten gebruik
maken met welwillender. Integendeel, zij
bindt hen aan allerlei voorschriften en
verordeningen.
Zoo is, nuchter bekeken, de toestand
en daarom mag zij alleen optreden wan
neer er anders een tekort zou ziin. Daar
van is de woningbouw een typisch voor
beeld. Zorgde zij daarvoor niet, dan
zouden er niet voldoende woningen zijn
en zoo is haar zorg hier noodzakelijk.'
Ook wanneer dat geld kost. Maar zij
verdringe nooit anderen van een terrein,
waarop men haar niet noodig heeft.
VAN HAARLEM'S DAGBLAD No. 362
DE DEUR SLUITEN
boven, dat Jan*een seconde later informeert va* draait den knop om met dc oudcr<
iin r],-r r\f- Iiinftn nitaaat wan» flpnk» lijkc vermaningen goed in de gc«
dachten
Moeder roept
tje cr vooral om-moet denken, dc der of* Jantje uitgaat, want denkt
deur goed achter zich dicht tchij cr dan aan de deur goed te
heeft juist dc deur opc-n als
der aan moeder meedeelt.
r
va*J waarop Jantje meldt, dat hij nog
dat niet weg was. hij kan dc der-
Jantje de deur weer heeft open* toch niet sluiten
gelaten, hij (vader) voelt del open'te maken
tocht
II
hij vertrekt met het plan de deur
stevig dicht te trekken, als hij
vader nog wat hoort zeggen
ir»o
LM
vader wou alleen maar zeggen: als
Jantje dan uitgaat, zal hij dan
asjeblieft de deur goed sluiten
verklaart met gekwetste onschuld
dut hij juist bezig was- de deur
goed dióht tc trekken
hoort ouderlijke excuses aan ctf
vertrekt, de deur wijd open la*
tend een jongen kan niet
ecuwig hetzelfde onthoudcnl
(Nadruk verb Jen)
J. C. P.
BINNENLAND
Een Veldwachter ernstig gewond
Zaterdagavond was cr in ccn café tc
Tetcringcn in dc nabijheid van het huis
van den veldwachter Mlchon ccn vecht
partij tusschcn ccnigc belhamels. Mi*
chon kwam erbij cn wilde dc vechten»
den scheiden: hij kreeg tóen een cmsti*
gc snijwondc in den linkerarm. Dc ma*
rechaussccs hebben in verband hiermee
twee mannen gearresteerd. Dc verwon*
ding van den politicman moet vrij cru*
stig zijn.
VROUW VERBRAND.
Toen de 31*jarige M. M. in haar wo*
ning aan de Brielschelaan tc Rotterdam
Zondagmorgen een brandend petroleum
stel wilde bijvullen, sloeg dc vlam in
haar klccrcn, die in brand vlogen. Dc
vrouw bekwam ernstige brandwonden
over het gehecle lichaam. Ze werd door
den Geneeskundigen Dienst naar het
groote ziekenhuis overgebracht. Daar is'
zc aan de gevolgen overleden.
ERNSTIGE VAL.
In den nacht van Zondag op Maandag
omstreeks half twee is dc 31*jarige j.
J. v. S-, wonende op dc Hocfkadc, die
per rijwiel van Schcvcningcn kwam, op
dc Nieuwe Parklaan gevallen. Hij be*
kwam cenige wonden aan het hoofd cn
ccn hersenschudding. Dc Gcnceskundi*
gc Dienst vervoerde hem naar het zie*
kenhuïs.
Woensdag a.s. zal het nieuwe Kabinet
zijn Cerstcn ministerraad houden.
De premier, de heer Colijn, zal zich
in den loop der week met verlof naar
het buitenland begeven.
I in verband met dc omstandigheid,
dat H.M. dc Koningin het verzoek om
ontslag van de ministers Colijn en van
Karncbcck niet heeft ingewilligd, zullen
heden deze beide ministers niet worden
bcccdigd, doch alleen de in het Kabinet
nieuw optredende ministers.
liet ligt in de bedoeling, dat de mi*
nister: mi het nieuwe Kabinet, voorzoo*
ver zi\ t Kamerlid zijn gekozen, voor
hun Kamerlidmaatschap zullen bedan*
ken.
Zooals reeds aangekondigd was, bc*
vat de .Staatscourant van Maandag ccn
Kon. besluit, waarbij:
lc. niet aangenomen wordt door de
Koningüi het aangeboden ontslag van
j de heeren Colijn. Minister van rinan»
cien cn Van Karnebeek, Minister van
i Buitcnlandschc zaken.
2e. met ingang van 4 Augustus met
.dankbetuiging voor de vele en gewich*
Jtigc diensten door hen aan de Kroon-en
aan den Lande bewezen eervol ontslag
wordt verleend aan dc Ministers Ruys.
Heemskerk, de Visser. Wcsterveld. van
Dijk, van Swaay. Aalbcrse cn de Graaff;
cn 3e. benoemd zijn met mgang van 4
Augustus dc door ons reeds medege*
deelde nieuwe ministers, onder vermei*
ding dat tijdens dc ontstentenis van een
minister van Koloniën het beheer van
het Departement van Koloniën ad in*
tcrim is opgedragen aan den minister
van Financiën, den beer Colijn.
De minister van
Buitenlandschc
Zaken.
Naar aanleiding van tegenovergestel*
de geruchten, deelt dc Standaard mee,
dat haar met stelligheid bekend is, dat
voor buitenlandschc zaken niemand an*
tiers is aangezocht geworden dan dege
ne die tenslotte benoemd werd (jhr. mr.
van Karncbcck).
VERDRONKEN
Zondagmorgen is tc Zutfen het twee*
jarig zoontje van den heer B. in dc zie*
kenhuisgracht gevallen cn verdronken.
Dc vader, die met het kind Was gaan
wandelen, liet het slechts een oogenblik
aan zijn aandacht ontsnappen. Toen
men hem waarschuwde was het reeds
te laat, aldus meldt het Volk.
Vader en zoon verdronken
De schipper J. H- Jansen van Ter-
neuzen die Maandagmorgen van Lem
mer vertrok met zijn eeladen ijzeren
klipperschip Wu'a viel op kortón af
stand van de haven overboord en
verdronk. Zijn 25 jarige zoon, die hem
was nagesprongen, verdronk even
eens.
MISLUKTE STRAATROOF.
Toen Zondagavond een dame van
de Marnixstraat via he1 Raamplein 'e
Amsterdam naar de Lèidschegracht.
wandelde, werd zij op genoemd -plein
plo'seling aangegretpen door ee.- haar
onbekend, in een lichtgrijs costuum
geklped perso&n, die haar neur hand-
taschje ontrukte en zich daarna ijlings
uit de voeten maakte. De juffrouw
riep direct uit alle macht ..houdt den
dief!'' op welk geroep aandacht van
eenige burgers, getrokken werd, die
onmiddellijk een ware kloppartij or
gariiseerden, die tot resultaat had. dat
dc hrutale straatroover op een der
bruggen van de Leidschecracht ge-
grepen werd. Een der achtervolgers,
die dicht in de buurt woonde. nam
don dief .-zoolang" mee naar huis. nl-
waar hii in afwachting van dï koms'
der inmiddels gewaarschuwde poli'
werd opgeslo'en. Na afloop van dit
voora'rcst" werd hij o» het bureau
Lei'i' -heplein in Verzekerde bewaring
gesteld.
HET DUITSCHE TARIFF.
De heer X-oyink heeft aan den Mi
•lister van Bnitenlandscbe Faken re
vi'aagd of hij bereid i= mede tc AeHn
tot welke resultaten d" aan H, M*.
verte gen woord Is er tc R°rliin gecpven
instructies hnbbiy ge'eid 'ön aanzien
van dn' rcreling van bet niiiwo Duif-
-•che tarief van invoerrechten 1
DROEVIG OMGEKOMEN.
Zaterdag is in dc Dorpstraat tc Hil»
Icgcrsbcrfi het 5*jnrig zoontje van den
heer Dijkshoorn spelenderwijze van een
wagen, die op-het erf achter de woning
stond in ccn bak met spoeling geraakt
cn daarin jammerlijk verdronken.
JOS INGENOHL.
Tc Amsterdam is Maandag, een dag
na zijn TOst-en verjaardag overleden
de architect- Jos. Ingenohl. Dc- overle
dene was oud-lid der Provinciale Sta
ten van XoordHolland.
Het verblindende licht.
Zondagavond omstreeks 11 uur stond
p den G-ïdropschcn onder dc ge
meente Geldrop nabij de grens van Eind-
ui A. ae Lepptr uit Eindhoven zijn
motor ct reo-recrcn, toen van weerskan
ten auto® kwamen a&nii;den cn wel een
autobus van den kant van Geldroo en
luxe-a ito utr de rkliting Eindhoven,
Vermoedelijk ten gevolge van de ver
blindende verlichting van de luxe-auto
bemerkte de autobus-chauffeur den mo
torrijder niet. Deze werd aangereden en
kwam onder den wagen terecht. Be
wusteloos werd hij er onder vandaan ge
haald. Hij bleek verwondingen te heb
ben gekregen aan hoofd en bcenen. Een
der beencn was gebroken. De toestand
den man, die vermoedelijk ook een
lichte hersenschudding heeft gekregen,
wordt ernstig geacht. Dc motor is geheel
emield. -
Bij het spelen omgekomen.
Het 5-jarig zoontje van den hceefc
Merx te Helmond vermaakte zich Za-
:crdag met een vliegende I-Iollander, toen
>Iotseling het ding van het trottoir gleed
met het gevolg, dat het jongetje op de
straatkeien terecht kwam. Juist passeer
de er een kar. «ie den jongen overreed.'
Hij is oogcnblikkelijk overleden. De voer
man, die bij den kop van het paard liep,
con van het geval niets zien; hij moest
voor een auto uitwijken.
Door een auto gedooa.
Zondagavond is op den weg van Nij
megen naar Berg en Dal dc heer H. uit
s-Gravenhage door een onbekend ge
lieven auto overreden en gedood. De
ïcer H.. die per fiets was, schijnt door
het felle licht van den auto verblind tg
zijn geworden.
Te water gereden.
Zondagmórgen reed te Nieuwer-Amstel
.ciigevolgc van een Stuurdcfect, een Am
sterdamsen notaris met zijn aiito in een
naast den Amstelveensche weg gelegen
wc'terihg'. De auto werd zwaar bescha
digd, terwijl de notaris licht gewond
werd.
Een ernstige aanrijding.
De heer J. Gaarkeer, wethouder der
gemeente Sta\enissc, die tengevolge van
een aanrijding tan /ijn rijtuig met een
autobus een schedelbreuk cn hersen
schudding bekwam, is zonder tot bw
wustzijn tc komen overleden.
Armen en bccncn gebroken
Dc heer K. tc Druten is niet zijn nets
onder een vrachtauto geraakt. Hij heeft
beide armen en beenen gebroken.
FEUILLETON
DE GEWELDENAAR
Uit het Engelsch van
MARJORIE BOWEN.
67)
Met haastige vingers trok zij flo ver
sierselen uit hare lokken en wierp zc
o,|i den grond. H'are lange krullen
vielen on hare schouders neer. Snik
ken welden in haar keel op. Zij keek
me' vage blikken verdrietig rond en
zonk toen iy.cen stoel neer, waar zij
met gcslo'cu oogen stil en hijgend
bleef zit'en.
Plo'seling verdween de zon en liet
de kamer dof achter: alle licht en
kleur was verdwenen. Mc' een zach-
ten kreet opende Graauosa de oogen.
,.Ik ben zooialleen!" klonk het van
hare lippen, „zoo alleen Ik wilde
da' er iemand was om mij vaarwel te
kussen Zij s'ond op en zocht iet«
in de plooien van het kleed op den
grond. Toen zij het gevonden had
ccn klein voorwerp hield zij het
s:ijf :u haar koude hand vast. ,.lk
ben niet moedig ik vrees dat ik
piet zal durven
Wederom zerte zij zich neder eu
leunde met he' hoofd «egen den arm
van den s'oel, als om moed te schep
pen- Toen licht'c zij het hoofd op
met een flauwen glimlach een er
barmelijke poging tot gterk'e.
Do wind blies he' venster weer
open<le daken en de muur in de
verte schenen grijs en sontber. Toen
viel liet weer toe, zoodat 't bijna
donker was in 't vertrek. Kor' daar
op klonken voetstappen op do trap
en werd de deur ojicngeduwd. He'
was Tisio. die met vage blikken rond
koek. D'Orleans had zijn luit verlo
ren. Tisio herinnerde zich dat hij die
daar had -zien liggen. Toen bemerkte
hij een hoop geel satijn op den grond
en ceu koord van potflen. Hij merk-
'o het met verbazing op, zag dc luit
waar h'j Tiaar zocht en kwam er gretig
op af. Hij was er 'rotsch op zulke
dingen te doen hij vond he' heer
ltjk zich nuttig te maken en wilde het
n>e' aan den page overlft'en do luit
te gaan zoeken, die vlak bij do bank
langs den muur lag- Toen hij haar
opraapte zag hij da' iemand daar on
beweeglijk en zwijgend op oen s'ocl
zat, waarop hij de luit weer liet val
len en naderbij trad. Het was dood-
s'il in he' donkere vcr'rek. Met een
onaangenaam geluid sloeg het ven
ster voordurend open en toe. Dooh
Tisio kende geen geestelijken angst
hij was niet bang in 't donker. Hij
beschouwde de gedaau'e me' gre'ige
nieuwsgierigheid en was blij Grazio-
sa 'e herkennen. Hij hield veel van
haar. Dienzelfden morgen was zij hem
'egengekomen. had zijne twee han
den in de hare genomen en hem op
gewonden en snikkend ie's verteld
dat hij niet begrepen had ie's over
Gian, dacht hij.
Haar hoofd wag op hc' pnrpere
kussen neergezak'Tisio streelde het
zachtjes en nam do mooie, blonde
krullen, die over he' eenvoudige
blauwe kleedje vielen, feeder in de
hand.
..Mooi meisje," zeide hij zaeliby
..mooi meisje'" Hij herinnerde zich
niet óat, hij diezelfde krullen eenmaal
gestreeld had oj> slraa', in het zon
licht.
Zij bewoog niet toen hij haar aan
raakte en er was iets in hare houding
da' hem trof.
„Zij is verdrietig," ging 't in hem
om. Toen nam hij een harer slappe
handen op en zeide op oen anderen
•oon, Arme zielArm mooi meisje!
Zijb gij verdrietig, arm mooi meisje?"
Zij an'woordde niet. Hare hand weer
zacht in haar schoot 'enig leggend,
streek hij haar kleedje glad en fluis
terde haar een paar troostwoorden
toe-
Plotseling werd de deur door een
gebiedende hand geopend, 't Was de
hertogdoch Tisio schrok nie'. -Wees
vriendelijk 'egen haar. Gian," riep
hij zijn broeder toe zeg wat tegen
haar aim meisje
Yiscon'i trad naai- binnen en zag
Tisio scherp aan. „Waar is zij 7"
vroeg hij, wan' in het donker kon hij
de stille gedaante in den hoek niet
zien. „Waar is zij, Tisio?"
.,IIet meisje met he' mooie haar
begon deze; doch Visconti greep
liem jbij den arm en schreeuwde,
„Breng mij licht licht waarop
Tisio mot bevende handen de lamp
aans'nk en ermee n-aar zijn broeder
kwu.ni. Het pole ]ic!h' viel op Viscon-
fci's groene polk cn Graaiosa's blond
haar-
_.,Als dat ,.ens zoo was!" fluisterde
Viscon'i, „als dit zoo zou zijn
Het licht was zwak, doch toonde hem
genoeg. Toen hij haar in 't gelaat zag
veranderde dc uitdrukking op het zij
ne. „Tisiozeide hij. „zij is dood
Grnziosu Graziosa!" en hij boog dioh
ter over haar hoen. ,,Ga hulp halen,
Tisio gauw
Visconti had om hulp g-ezonden wel
wetend© dat hulp niets meer zou ba-
'en. want zij was dood,! Hij bleet
haar aanharen vergilzij had
zichzelf vergif'igd. In haar rechter
hand hield zij ie's s'ijf va3«gekleind
Hij boog hare vingers tefug en zag
wat bet was vergif!
„Hoe heeft zij het durven doen?"
mompeld. hij met. steeds vertoornder
'rekken. ,,Hoc heeft zij het gedurfd?
wie heeft 't haar gegevenWie
heef' 't naar duiven geven Hij had
nooit gedacht dafc zij zooie's zou
doen. Geheel Milaan zou «e weien ko
men dat zij liever s'erven wilde dan
zijn vrouw 'e worden. Hier had hij
gefaald, '.oewel hij gezworen had dat
hij niet zou falen, dat zij tc„ aan
zien van allen zijn roem zou deelen
zij die hem om hemzelf alleen had
liefgehad. Opeens dacht hij aan Va
lentine. Dit was he' werk wan Vivien
'ine.
Aan zijne voe'en lag he' satijnen
kleed en do juweelen welke Graziosa
verworpen had. Met al zijn macht, al
zijn 'i'o's als zijn eerzucht had hij haar
niet kunnen dwingen een kroon 'e
d'agen waar liefde tekort schoo'. Hij
stamp'e met den voet hoe dorst zij
zoo ie's doen hoe dor' zij hc'
doen l
Nimmer zouden hare oogen hem
weer toelachte bij zijn koms' ofver-
duis'eren bij zijn he ngaan. Wederom
trad hij naderbij om haar nogmaals
ie beschouwen en hij kreeg angst.
Nogmaals kwam zijne liefde boven en
gevoelde hij ccn soor' van eerbied
voor hare stilte waardigheid.
Toen hij zich omwendde zag hij
een menigte mensehen me' angstige
gezichten ann den ingang van het
vertrek. Tisio s'ond achter hen.
Ik word op een fraaie manier ge
diend riep hij verwoed ui'. ,,Laa'
gij mijne bruid alleen roudloopen?
Zij is vermoord en zij die bij haar
hadden moeien zijn. zullen het met
hun leven bekoopen
\V eenenae dames en verschrikte pa
ges slopen he' vertrek binnen en ble
ven verstomd en versteend staan bij
wat zij zagen meer nog wegens da
uitdrukking van zijn gelaat.
Hii slond xjoór Graziosa en zag met
een krankzinnigen blik rond. Hij
hield een wi"e roos in de band. Het
wapperende licht in do nis viel op
zijn gelaat en op 't hare 't lieve go
ziehtje dat van nameloos leed sprak,
Eenige pogeiïblikken bleef Viscon
ti hen zwijgend en verwilderd aanzien
Verscheidenen van hen die daar in
angst en beven vergaderd waren
scheen het 'oe dat er een nieuwe uit
drukking op zijn gelaat kwam, eene
uitdrukking welke zij van hem nooit
gezien hadden een uitdrukking
van vrees.
„Binnen een week zou ik haar her-
'ogin van Milaan gemaakt hebben,
bracht hij er eindelijk nier moeite uit,
lie' de wi'te roos aan hare voe'en
neervallen, wendde zich sidderend
af, en snoedde zich. door de menic'o
heen, die hem stilzwijgend doorliet,
naar de trap toe, naar beneden-
(Wordt vervolgd)^
