Haarlem's Dagblad | 1925 | 25 augustus 1925 | pagina 9

HAARLEM'S DAGBLAD

PARIJSCHE BRIEVEN

BUITENLANDSCH OVERZICHT

DINSDAG 25 AUG. 1925 DERDE BLAD

(Van onzen correspondent)

ERFENISSEN AAN DEN STAAT

Hei: «ocialistencongres te Marseille

De Fransche schulden aan Engeland
De opstand in Syrië

Iri He Bibllothéque Nationale in de
Rue de Richclicu, in een van de lange
gangen vindt men een brandkast. Het
is een kast die tot aan het plafond
reikt en nacht cn dag houdt een tot de
tanden gewapende gendarme er dc
wacht. Als men niet beter wist zou men
denken dat hier de kas van de biblio»
theak wordt bewaard of dat men in dc
kluizen van dc Banque Nationale is. En
toch worden hier niet anders bewaard
dan elf deeltjes, elf boekjes, acht in
octavo, met perkamenten ruggen, drie
in quarto, in groen leer gebonden. Het
is het manuscript van de Journal van
Edmond de Goncourt, zijn erfenis welke
hij aan z'n litteraire erfgenamen, dc
leden van de Académie Goncourt liet
ten einde twintig Jaar uiterlijk na zijn
dood dit werk te publiceeren. Maar
Edmond dc Goncourt is in 1896, dus
29 jaar geleden gestorven en nog steeds
is het een geheim, wat die onuitgegC'
ven deeltjes bevatten. De erflater cch.
ter. die tijdens z'n leven achterdocht
had omschreef nauwkeurig in z'n tes»
tament alles wat die publicatie betreft.
Zoo wilde hij dat het document in dc
Bibliothique Nationale zou worden be»
waard en dat de lezers, na twintig jaar,
het recht zouden hebben om te allen
tijde het gedrukte bock tc vergelijken
met het origineel, opdat geen passage,
hoe stootena zij ook moge zijn. zal wor«
den weggelaten. Waarom al die geheim»
zinnigheid? Edmond de Goncourt ont.
sluiert n.l. In dit onuitgegeven werk vele
geheimen cn in zijn Journal worden
tallooze namen genoemd (cn meestal
niet al te flatteus) van mcnschen. die
thans nog in leven zijn. Het leven in de
Parijsche salons uit het einde van de
vorige eeuw wordt er op die meester*
lijke wijze, welke Edmond dc Goncourt
eigen was. beschreven en als zedenstu»
die moet dc Journal een van de belang,
rijkste werken zijn. yelke ooit over dit
tijdperk, waarvan ons betrekkelijk nog
maar weinig bekend is. werd geschrc»
ven. Temeer omdat dc beide geniale
broeders zeer goed geplaatst waren in
die kringen, waarover men maar het
liefst zwijgt.

De Académie de Goncourt, 'door Ed»
mond gesticht, is echter niet meer wat
hij er zich van had voorgesteld. In
plaats van ccn zuiver litterair genoot,
schap is het als zooveel andere gelijk»
soortigc instituten een cóterlctje gewor.
den, met allerlei politieke overwegin»
kjes en invloeden cn sedert 1916. sedert
den datum waarop de Journal diende te
worden gepubliceerd, hebben dc leden
van den Minister van Schoone Kunsten,
onder wiens departement dit resortcert.
gedaan gekregen dat dc publicatie tcl<
icens werd uitgesteld. Léon Bérard was
in 1919 dc laatste minister, die zulk een
verbod uitvaardigde cn daar hij wel bc»
greep, dat hij niet nog zes Jaren als mi»
nistcr zou zetelen, liet hij die affaire
over voor z'n opvolger cn stelde als
uitersten datum 10 September 1925 vast.
Die termijn is dus thans aangebroken
en nu vraagt men zich algemeen af: zal
dc heer Dc Monzic. de huidige minister,
thans z'n toestemming tot de publicatie
geven? Herhaaldelijk, toen hij nog geen
minister was cn waarschijnlijk ook nooit
droomde om het te worden, heeft deze
litteraire bewindsman In het openbaar
gezegd, dat hij 't ccn groote dwaasheid
en schande vindt, dat men zoo spot met
den laatstcn wil van ccn van de groot»
stc zonen van dit land. Zoodat men mag

verwachten.... hola. holawat men

in privé kan zeggen, hoeft men als
minister nog niet tc herhalen. Nieuws»
gierig heeft een litterair tijdschrift aan'
den minister gevraagd, of 't geheimzin»
nige document thans wordt gc-puhli»
cecrd. En dc heer De Monzic heeft
daarop door een van z'n bureaux^ laten
antwoorden: ..geen enkele beslissing is

dc Goncourt:. Do erfgenamen hebben
indertijd met graagte dc erfenis aan»
vaard, maar nu zit men er leelijk mee
in den maag. Voor ccn christelijk mi»
nister vooral, die vóór alles aan de mo»
raai moet denken, een moeilijk ding om
tusschcn de klippen door tc zeilen.

Werkelijk, dc Fransche Staat is niet
gelukkig inet erfenisen, welke hem door
de groote kunstenaars worden nagela»
ten. Herinneren wc b.v. eens aan de ge»
sehicdenis van het magnifieke beeld
„Dc Denker" van Rodin. De geniale
beeldhouwer had dit enorme beeld aan
den Staat cadeau gedaan en in alle glo»
ric werd het kunstwerk naar do Place
du Panthéon gedragen. Mooier plaats,
vlak voor het gebouw waar de groote
denkers van Frankrijk liggen begraven,
was niet tc vinden. Tot op zekeren dag
een Italiaansche beeldhouwer in Parijs
komt en het beeld van Rodin ziet. Hij
loopt naar het ministerie, maakt ka»
baal: dc groote Rodin heeft plagiaat ge»
plcegd. De Italiaan kon nnntooncn, dat
Rodin bij hem op 't atelier was geweest
cn daar ccn beeld van hem „Dc Den»
ker" had gezien. En eenmaal terug in
Parijs heeit Rodin het oorspronkelijke
werk (van den Italiaanschen collega)
gccopiccrd. W'ccr een moeilijk geval.
Men besloot om 't zaakje zoo op tc
knappen: het beeld werd van z'n vost»
stuk gehaald cn naar den tqin
Hötel Biron (waar Rodin woonde
waar thans het museum is gevestigd)
vervoerd en daar kunt ge het thans
vinden, verscholen tusschcn heesters,
blootgesteld aan weer en wind. Lang»
zaam maar zeker verregent het kunst»
werk.

Neen, niet altijd Is het een voordeel
n erfgenaam te worden, zullen de di»
verse ministers van Schoone Kunsten
wel zuchten, ook al zijn 't kunstwerken
van onschatbare waarde. Beter is hun
ambtgenoot van Finantiën er aan toe.
Heel kort geleden nog stierf ccn oude
bedelaar die heel z'n leven in dc misère
had geleefd. Toen hij dood was vond
men z'n testament: „ik vermaak alles
wat ik bezit, drie milliocn goud»fran«
ken, die ik onder den vloer verstopt
heb. aan den Staat". Dat die erfenis met
blijdschap werd aanvaard en dat de
Banque de France dadelijk met een van
haar pantserauto's ter plaatse was om
dit erfenisje weg tc halen hoeft zeker
niet te worden gezegd.

Arme Staat!

Parijs, 19 Augustus.

HENRY A. TH. LESTURGEON.

LETTEREN EN KUNST

moeilijke strijd cn niemand zal 't hem
werkelijk kwalijk nemen, wanneer hij.
als schatbewaarder, z'n goedkeuring
aan dc publicatie onthoudt. Het is het»
zelfde geval als met de mémoires van
dc Siint'Simon. die in dc archieven van
Oorlog berusten. Niemand zal ontken»
nen. dat deze geschiedenissen van het
hof van Lodewijk XIV een enorme
historische vaarde hebben, maar nie»
mand zal ook durven beweren, dat dc»
ze geschiedenissen (en nog slechts dc
meest fatsoenlijke van de iOO cahiers
welke Dc Saint Simon naliet zijn gepu.
bliccerd) oirbaar zijn. liet fatsoen eigen,
lijk verbiedt een beetje om ze te publi*
ceercn. Zoo ook de Joumal van Edmond

DE NIEUWE KERK TE DELFT.
Men schrijft uit Delft aan liet Vad.:
In dc Nieuwe Kerk is op dc plaats
waar het Hugo dc Grootraam zal wor»
den aangebracht, het zich daar bcvin»
dende dichtgemetselde raam opengebro»
ken. Daar het raam zich boven den in»
gang aan de Noordzijde van het
transept bevindt, heeft men ook den
ingang weggebroken: deze zal geheel
worden gerestaureerd. Dc zcstauAtic
zal worden uitgevoerd in denzclfdcn
trans nis de ingang aan dc Zuidzijde,
namelijk ook met twee eiken deuren.
Evenwel zal er geen groote blnuw»hard»
stcencn steen worden aangebracht,
daar dc straat vóór den ingang tc smal
is. Danr de Noordzijde van den koor»
ingang hooger ligt dan dc straat, moeten
vior treden van bovengenoemde steen»
soort worden aangebracht. De buiten»
muren rondom het koor zuilen wor»
den afgebikt cn dus bevrijd van de
ccnigc centimeters dikke bepleistering.

Dc zacht«rosc kleur van dc bakstee»
nen, welke dan tc voorschijn zal ko»
men, doet dc schoonheid van het kerk»
gchouw aan de buitenzijdo belangrijk
toenemen.

TOONEELNIEUWS.

Met het oog op de komst van Luigi
Pirandello naar Nederland heeft het
..Vcreenigd Toonccl" diens Tutto per
Bene in studie genomen, onder regie
van Betsy Ranucci»Bcckman. Albert van
Dalsum speelt dc hoofdrol.

Verder is bij het gezelschap in studie
,,'n Huwelijk onder Lodewijk XV" van
Alexander Dumas Fils in de vertaling
vnn Eduard Vcrkadc, die ook dc regie
heeft.

D« Engelsche mijnwerkers

Zooals we reeds meldden, is het soc.
congres geopend, en wel onder voorzit»
tcrschap van Brache (Frankrijk) en Hen'
derson (Eng.).

Na een rede van Henderson, die den
vooruitgang der Internationale aantoon»
dc en op dc verbetering wees m den
Europceschen toestand met het oog op
de schadevergocdingsquacstie, sprak
Oudegccst. de seeretaris»gcneranl van
het I. V. V. te Amsterdam, zijn vreug»
de uit over de eenheid, die cr thans be»
staat tusschen de arbeidersvereenigin»
gen cn de soc. partij»

In een door Otto Wcls gepresideerde
zitting van het congres der Tweede In»
tcrnationalc deelde Vliegen, de Neder»
landsche gedelegeerde, het overlijden
mede van den ouden socialistischen mi»
litant Van Kol Wels bracht namens
het congres hulde aan de nagedachtenis
in den overledene.

Daarna werd ccn begin gemankt met
dc groote discussie over de vredcspolï»
tick der Internationale, de veiligheid en
dc ontwapening.

De Engclschc gedelegeerde Buxton
cnschte de Zwtcdsche, Decnschc en
Ncdcrl.mdsche socialisten cr geluk me»
dc, in hun land de volstrekte ontwa»
pening te hebben voorgesteld. Hij hoop»
tc dat de kabinetten te Brussel en
Praag ook hun plicht tc dier zake zul»
len doen cn ccn wereldconferentie voor
dc ontwapening zullen bijeen roepen,
jcen eenzijdige, maar een universccle.
i)c Internationale moet tusschcnbcidc
komen om een terugkeer vnn den oor»
log te verhinderen, zij moet haar stre»
ven concentrccrcn op ccn goede ver»
standhouding met. het I. V. V. tc Am»
sterdam om, zoo nqodig, een algemeene
Staking uit te roepen en den oorlog te
verlammen. Zij moet haar aandacht
wijden aan het verhinderen ccncr moge»
lijke hervorming van bepaalde indus
trieën. b.v. dc chemische industrie in
;n oorlogsindustrie.

Hilferding, de Duitsche oud-minister,
van financiën, zeide, dat dc Volken»
bond tot dogma dient te hebben het
volstrekte verbod om oorlog te vcrkla»
ren. Daarom eischcn wij, zoo zcidc Hij.
het toetreden van Duitschland. Rusland
cn dc Ver. Staten tot den Volkenbond.
De Internationale moet ccn Volken»
bondspolitick hebben gebaseerd op de
politieke drie-eenheid: veiligheid, arbi»
trage, ontwapening. Wij zijn vóór het
Protocol van Genèvc. zooals wij vóór
het Veiligheidspact zijn, daar dit een
stap vooruit is op den weg naar het
Protocol. De kritiek op den Volken»
bond slaat niet op de Volkcnbondsge»
dachtc zelf, maar op bepaalde daden,
die zijn verricht.

Hilferding zeide voorts, dat dc Vol»
kenbond zich tot ccn dusdanige orga»
nisatio dient tc ontwikkelen, dat hij niet
alleen dc politieke problemen, mnnr ook
dc internationale financiccle problemen
kan oplossen, ten einde ccn cindo te
maken aan het economisch protcctionis»
me. dat zich in alle landen ontwikkelt
dc oorsprong van het militaristisch
protectionisme cn van den oorlog is.

im, de Fransche socialistische lei»
der. zcidc, dat dank zij dc Intcrnatio»
nalc de toestand zich gewijzigd heeft,
liet gaat cr nu niet langer meer om de
reeds geallieerde mogendheden onder
elkaar tc grocpecren, maar het gast om
i pact. waartoe niet slechts Engeland
i het hoofd zou toetreden, maar ook
Duitschland op voet van gelijkheid. Wij
moeten, aldus Blum, ook Rusland toe»
laten. De Ver. Staten zullen wel ko»

Blum wees op de door den oorlog in
het leven geroepen tegenstellingen, dc
overspanning van het nationaal gevoel,
het economische verval, dc werkloos»
beid bij dc volken met hoogc valuta,
het gebrek aan werkkrachten bij an>
deren, dc noodzaak voor dc volken om
in eigen behoeften te voorzien enz. cn
daarboven de bolsjewistische propagan»
da. die. toen het Westersche proleta»
riant niet toehapte, in het Oosten een
fanatiek nationalisme ging wekken en
ras» en godsdienstoorlog ging uitlokken.

Zich tot Hilferding wendend, zeide;
Blum: Hilferding sprak als ik, en ik
sprak aLs Hilferding. omdat onze ge»
lijkluidendc taal die der practische logï*
ka van het socialisme is. En dat moet
ons vertrouwen geven.

Frankrijk en Engeland.
Alle binden bespreken uitvoerig de
twee uitlatingen in dc verklaring, welke
Caillaux tegenover dc journalisten Heeft
afgelegd alvorens naar Londen te ver»
trekken, n.l. „ik zal onzen vrienden uit
den oorlog, die ik thans ontmoeten zal,
aanbiedingen van een gentleman doen,
doch ccn gentleman gaat alleen verbln»
tenissen aan, waarvan bij zeker is dat
hij ze kan houden". Maar Caillaux
vroeg dc Fransche pers zich van onaan»
genarne en onvriendschappelijke he>
schouwingen tegenover de geallieerden
te onthouden.

Helaaa vatten de meeste bladen deze
beide uitlatingen in een voor het suc»
der financiccle onderhandelingen
weinig gunstigen zin op. Zij beweren,
dat de Engclschen, omdat zij vrienden
uit den oorlog zijn. niet te veel moeten
eischen op de oorlogskosten cn, omdat
zij gentlemen zijn, den Franschcn niet
méér moeten vragen dan zij kunnen
betalen.

Zij bespreken ook de cijfers der tc
betalen bedragen. De lezingen, ofschoon
uit officicuse bron geput, verschillen
van elkaar. Churchill zou aandringen
op 20 milliocn p. st. per jaar. Caillaux
zou tot 10 millioen aanbieden, doch an«
derc berichten verzekeren, dat Chur»
chil zich met 7 milliocn tevreden zou
stellen. Dc onderhandelingen zullen
geen definitief karakter dragen, doch al»
leen naar een terrein voor overeen
stemming zoeken zonder het loven en
bieden tot een accoord of breuk te la»
ten leiden, zooals de beide partijen de
vorige maand hebben gedaan.

Maandag hadden Churcnill en Cail»
laux op het departement van Financiën
ccn onderhoud, dat een uur duurde. De
Fransche gezant, die minister C'aillnuX
naar het departement van Financiën
vergezelde, woonde het onderhoud niet
bij. evenmin als de secretarissen Des
namiddags werd de bespreking voortge»
zet. De beide ministers zullen heden
cn Woensdag opnieuw bijeenkomen.
Woensdag hoopt Caillaux naar Frank,
rijk tc kunnen tcrugkeeten om Donder»
dag aan bet Fransche kabinet rapport
te Kunnen uitbrengen. Besloten werd.
geen mcdedcelingcn aan de pers te ver»
strekken, alvorens men tot eenig rcsul»
taat zal zijn gekomen.

Hedenavond geeft de Fransche ge»
zant een diner, wasraan ook minister
Churchill is uitgenoodigd.

De Londensche avondbladen melden,
dat Caillaux thans heeft aangeboden,
dat Frankrijk janilijks 10 milliocn pond
sterling zal betalen, terwijl Engeland
bij zijn cisch van 20 millioen pond ster»
ling volhardt.

De opstand in Syrië.
De „Tcmps" bevat een alarmccrcnd
artikeltje over den toestand in Syrië.
Het blad zegt. dat men niet moer weet
wat cr eigenlijk gebeurt. Dc berichten
van Engclschc zijac, die gedurende veer»
tien dagen dc ronde doen, mogen hier
n daar wat overdreven en aangedikt
:ijn. toch is men geneigd zich af te
ragen of zij niet tezamen genomen
juist zijn cn of de Fransche vertegen»
woordigers zich niet tot vredesbespre»
kingen hebben geleend, welke het Fran»
schc prestige in Syrië en Libanon zou»
den kunnen schaden.

De openbare mecning wil weten wat
van het garnizoen van Soeeida tc»
recht is gekomen. Is het van voedsel
voorzien? Kan men cr draadloos mee
in contact komen, of slechts per vlieg»
tuig? Hoe groot is het aantal vcrlic»
zen' Als het garnizoen is ingesloten,
worden cr dan maatregelen genomen
om het tc bevrijden?

De „Temps wil over 'deze cn nog
meer quaesties worden ingelicht cn zou
gaarne zien. dat het stilzwijgen van gc»
neraal Sarrail, den hoogen commissa»
5, een einde neemt.

De Engelsehe mijnwerkers.
De leider der mijnwerkers, Cook,
heeft ccn rede gehouden, in welke hij
zijn knarten vrijwel open op tafel heeft
gelegd. Hij zeide, dat men hem het ver»
wijt hnd gemaakt, dat hij den mijnwer»
kersbond te gronde richt. Ofschoon er
in het bedrijf 320.000 werkloozen zijn.
heeft hij het aantal leden in enkele
maanden met 150.000 doen stijgen. Als
de leiders der gematigde groep gelijk
hadden gekregen, dan zouden dc mijn»
werkers over dc geheclc wereld over»
wonnen zijn. Als de arbeiders zelf niet
strijden, dan zullen de leiders maken.

dat zij toch strijden. De Internationale
moet geleidelijk worden opgebouwd cn
geen enkele industrie heeft het recht
individueel overeenkomsten te treffen,
zonder dc arbeiders der andere indus»
trieen tc raadplegen. Als de arbeiders
voor zichzelf strijden, zooals de hertog
van Northumberland voor zijn „royai»
ties" strijdt, zou alles beter zijn.

Ik zelf, zeide Cook, strijd om den
hertog zijn 80.000 pond sterling aan'
royalties af te nemen. Dc eerstvolgende
Meimaand zal de grootste crisis en den
grootstcn strijd aanschouwen, dien wij
ooit gehad hebben. Wij zijn met de
voorbereidingen bezig en als mij het
geld ter beschikking wordt gesteld, zal
ik levensmiddelen lcoopen, opdat dc
stakers, els de strijd komt, geen bon»
ger behoeven tc lijden. Ik wensch geen
geweld, maar ik geloof dat er binnen
een jaar nieuwe verkiezingen zullen
plaats hebben; dan zullen wij leger cn
vloot, doordat dan een Labour»kabinet
terugkomt, aan onze zijde hebben. Dc
regeenng moet intusschen de trouw
van leger cn vloot niet te zeer op dc
proef stellen.

Verspreid Nieuws

DE ZEPPELINWERKEN.

Ter gelegenheid van den 25stcn ver»
jaardag van de eerste Zcppclinvlucht
van Friedrichshafen heeft dr. Mugo
Eckener liet woord gevoerd en een bc»
roep op dc Duitsche natie en indirect
op dc gchcclc wereld gedaan 091 het
werk van Graaf Zeppelin voor vernieti»
ging tc behoeden. De Zeppelinmaat»
schappij zal een formeelen oproep tot
het Duitsche volk richten om een nieuw
Zeppelinfonds in het leven te roepen,
teneinde dc Zeppelin»cxpeditie naar dc
Noordpool tc kunnen financieren, het»
geen als het cenyje middel wordt bc-^
schouwd om de Geallieerden te bewc='
gen het besluit tot vernietiging van dc
Zeppelin Werkc te herroepen. Deze op»
roep zal onderteckcnd zijn door een 70»
tal zaken» en vakorganisaties van ge»
heel uiteenloopendc politieke overtul»
;ïng.

Dr. Eckener verklaarde o.m.? „Ons ka»
pitaal is verdwenen! Het bouwen van
de Z. R. Ill was slechts een tijdelijke
hulp. Wij moeten een dringende nood»
kreet richten tot het Duitsche volk, op»
dat niet toegestaan worde, dat het werk
van Graaf Zeppelin zal verdwijnen. Het
ligt geheel in de handen van het Duit»
sche volk of het een offer wil brengen
tot redding van een nationale ondernc»
ming, welke ccn internationale reputa»
tie geniet, of dat het heengaan hiervan
zonder meer aanvaardt. Wij zijn arm,
zoowel aan geld als aan goederen, doch,
•waar, ook de ecnige natie, welke
geen cent overhoudt voor idcëclc dool»
einden. Ik ben vol vertrouwen, dat deze
oproep niet onverhoord zal blijven".

Eckener protesteerde nog tegen ver»
nietiging van de Zeppelin Werkc op
grond van „de fictie van Duitschland s
eenige schuld aan den Wereldoorlog".

DE MOORD OP DEN SIRDAR.

De moordenaars van den Sirdar zijn
terechtgesteld. De koning heeft het
doodvonnis over Abd-el»Fattah En»,
nayat in levenslangen dwangarbeid ge»
wijzigd. daar zijn bekentenis in staat
heeft gesteld dc moordenaars voor het
gerecht te brengen.

De zeven executies hadden met tus»
schenruimten van 40 minuten plaats. Dc
veroordeelden toonden groote kalmte,
behalve dr. Mansoer, die op het scha»

ot worstelde en schreeuwde.

HET VEILIGHEIDSPACT

Alvorens naar Italië te vertrekken
verklaarde Tsjitsjerin in een interview
met den correspondent te Moskou van
de „Daily Herald", dat de Britsche cara»
pagne ten gunste van een waarborg»
pact gericht was tegen Rusland en ten
doel had het vestigen van vriendschap»
pelijke Russisch»Duitsche betrekkingen
te beletten. De onderteekening van het
pact zou volgens Tsjitsjerin nieuwe gc»
•aren voor den vrede doen'ontstaan.

DE ZEELIEDENSTAKING IN
AUSTRALIê.

Terwijl He zeeiiedcnsOaking te Londen
retioop:, breidt die ir. Australië zich
voortdurend uil. Te Sydney zijn 10 groote
Australische schepen en een schip var. de
Zuad-Afrikaamecha rcyeerir.g stilgelegd.
Een deel van Ho mail wordt mot niet-
Australische schepen over Amerika naar
Engeland vervocafd.

In een buitengewomön ministerraad le
Melbourne verklaarde de premier, dat de
regeer in k au et zal dulden dat dé 1 did ere
der staking het land ruiineeren. Naar ver
luidt, zullen zij uit hei lamd worden gezev

OR. WIRTH UIT DE CENTRUM-
FRACTIE GETREDEN.

Naar dfc Eerlij necho correspondent van
het Hhld. meldt, ie de oudrijk^kazwelier
dr. Wirth ure do centrunrfraotie getreden
wegens haar hoiidinp m de belasting- en
in.voerrecht«iaangelegenheid (waarin zij
met rechts vóór stemde).

ONZE L4CHH0EK

Kleine Mientje was heel stout geweest
en vader had het noodzakelijk geacht,
haar voot hij naar de stad ging. een ern
stige fcerieping toe te dienen.

Toen vader 's avonds thuis ku-arn was
dé indruk hiervan nog niet geheel ver
dwenen, want Mientje riep met koele
leefdfaeid naar hoven:

Moeder, uw man ie thuis gekomen.

Een bank fa Engeland had op de ach
terzijde der éalariekwi tanlias van het per
soneel laten drukken:

Uw salaris ia een pereoonlijke zaak
een kwestie van vertrouwen waar
mee niemand anders te maken heeft.

Een der bedienden voedde hieraan tos,
i» zijrn handteelcening te hebben gezee:

Ec zal het aan niemand vertellen. Ik
schaam er mij even erg voor als uzelf.

De opwas van Eichsrd "Wagner vor-
eiechan veel mechanisch decor en niet al-
lijd werkt dat even -lot. Toen niet lang
geleden in Puitechland Lohengrin werd
opgevoerd, echoot de zwaan juist van het
tooneel weg, toen de hoofdfiguur wilde in.
6tappen.

Waarop Lohengrin zich' in eenS terzijde
naar de coulissen -wendde en vroeg!

Zeg, weten jullie ook, wanneer 'ds
volgende zwaan gaatf

HET POOLSCHE LEGER.

Zooals men weet houdt het Poolsche
leger in de omgeving vsn Thom groo*
te manoeuvres, in bijzijn van vele buiten
landsche autoriteiten, o.a. den gouver»
neur van Parijs, den uit den oorlog cn
de pacificatie van Marokko welbeKcn»
den generaal Gouraud. Deze is van oor»
deel, dat de lcger«ciefeningen het bewijg
hebben geleverd van zuiver defen»
sieve en vredelievende bedoelingen vat*
het Poolsche lcgeT.

Óver dc technische bekwaamheden:
van de troepen was de Fransche fjene»
raai vol lof. Een bijzonderea medewcr»
ker van dc „Temps" gaf hij de verzc»
kering, dat dc geoefendheid van het
Poolsche leger in elk opzicht „magni»
sique" is. Een uitnemenden indruk had
hij verkregen van de cavalerie»oefcnin»
gen in Wolhynië. In het zware terrein'
in de omgeving van Thorn, in Zuid»
Polen (in Frankrijk spreekt men vnn
Pologne Maritime in plaats van den
Poolschen corridor), heeft de Poolsche
infanterie laten zien wat zij vermag.
De scholing vnn de officieren blijkt goed
te zijn. Zij durven initiatief te nemen
cn zelfstandig te handelen. Den vlie»
gers ontbreekt geen moed.

Ook dc Britsche vertegenwoordiger,
generaal Ironside, heeft zich vol lof
uitgelaten.

Autobus in een ravijn gestort

Bij het Elz-dal heeft een ernstig auto»
ongeluk plaats gehad. Een autobus die
op weg was van Dusscldorp naar den
Moescl en voor talrijke andere autobus»
sen moest uitwijken, is daarbij in een
ravijn gestort. Hierbij bleef zij op een
diepte van circa twintig Meter hangen.
Twee personen zijn gedood cn een tien»
tal zwaar gewond, onder wie de chauf»
feur.

Een gevaarlijke proef

Draadloos wordt gemeld, dat drie nc»
gerjongens nabij Nceleyvlllc (Montana)
een steen op dc rails van de Missouri
Pacific gelegd hebben omdat zij. zoo»
als zij beweerden, zoo graag eens ccn
trein wilden zien ontsporen. Gelukkig
werd hun proefneming nog tijdig ont»
dekt.

Hef spoorwegongeluk bij Sens

Het onderzoek dat in zake het spoor»
wegongeluk bij Sens heeft plaats gehad,
waarbij drie personen het leven verlo»
ren, terwijl cr 26 gewond werden, heeft
uitgewezen, dat de wisselwachter van
het betrokken baanvak schuld heeft.

De man schijnt geslapen te hebben,
zegt de Tel., en na met schrik wakker
te zijn geworden in zijn slaapdronken»
heid aan dc wissels 'n zoodnmgen stand
te- hebben gegeven, dat beide treinen
op 'tzelfde spoor kwamen, met het bc»
kende noodlottige gevolg.

De drie dooden zijn allen vrouwen.
80 kilometer maar bekwam slechts ge»
ringe schade, omdat hij veel zwaarder
was dan de eerste. Dc eerste trein
stond om nog onbekende reden stil, cn
het schijnt, dat ook de chef»begeleider
van dezen trein niet alle maatregelen
heeft genomen om een ongeluk te voor»
komen.

De drie dooden zijn aleln vrouwen.
Onder dc gewonden zijn cr verschcide»
ne. die ernstige fracturen en kneuzin»
"en hebben. De minister van Publieke
Werken, Laval, was reeds hedenmorgen
vroeg ter plaatse.

VAN KUNST EN KUNSTENAARS

Claudius Civilis. De groote histori»
sche tentoonstelling door onze mach»
tige buurvrouw Amsterdam op waar»
lijk grandiose wijze in dc beide centra»
lc museums in elkaar gezet, heeft twee
festijnen voor dc minnaars der schil»
derkunst aangericht: in liet Rijksmu»
seum wordt Rembrandt's onvolprezen
genie gehuldigd door het bijecntrcffcn
van verschillende werken die ons. Hol»
land rs. vrij ontoegankelijk waren, in
het gemeentelijk museum is het dc
trior.-.ph van Breitner. die de bezoekers
van dankbare bewondering vervult.

Het groote schilderij van Rembrandt,
dat. als men het zoo zeggen mag, du-
clou vormt flezer expositie, is een dier
weinige werken van den meester, die
aan ccn bepaalde opdracht der overhc-
den hun ontstaan danken. Voor ccn
deel der muurvlakte in het nieuwe stad»
huis. wenschte de overheid ccn voor»
stelling van den opstand der Batavic»
ren onder Claudius Civilis tegen de Ro«
manen. Covert Flinck voor wicn dc
opdracht bestemd was. komt te overlii
den cn het is door dit toeval dat aan
Rembrandt het werk wordt opgedra
gen. Wij zullen straks zien. hoe deze
zien daarvan kwijt. Doch als het doek
voltooid cn op dc ervoor bestemde
plaats in het Raadhuis aangebracht is.
voldoet het den opdrachtgevers niet cn
het werdt zonder meer verwijderd cn
aan Rembrandt teruggegeven. Of deze

daarna óf uit ergernis, óf uit eigen on=
voldaanheid, óf uit louicr praktische
overweging gehandeld heef' is nog niet
vast komen tc staan, doch ccn feit is.
dat hij van het reusachtige doek de
centrale figurencompositie alleen heeft
uitgesneden cn de geheelc entourage
heeft opgeofferd cn vernietigd. Mis»
schicn heeft de overweging dat een
van omvang minder onhandzaam doek
gemakkelijker een kooper zou vinden,
daarbij voorgezeten: misschien ook
niet. Men weet er eigenlijk nog niet zoo
hcc! veel van, cn kent alleen door
Nchetstcckeningcn van Rembrandt, die
in het prentenkabinet te Munchcn bc»
waard worden (cn nu ook naar Am*
sterdam werden uitgeleend) dc compo»
sitic, zooals ze oorspronkelijk geweest
moet zijn. Hoe nu dit middenstuk, na»
tuurlijk verreweg het belangrijkste deel
der schildering naar Stockholm geraakt
is, waar het thans deel uitmaakt van de
bezittingen der Kon. Akadcmie van
Vrije Kunsten, is evenmin tot op he
den bekend geworden. Het werd in 179S
door een Zwcedsche dame. die van Hol
landsche afkomst was. aan die Akade»
mie geschonken cn het klinkt zeer
plausibel dat men in Zweden, waar men
met onzen Claudius Civilis minder ver»
trouwd is. gcruimen tijd in dc voorstel»
ling een stuk Zwccdschc historie meen»
dc te zien waarin ook een éénoogig ko»
ning ccn hoofdrol speelt.

i dc

Hoe dit alles wezen moge, aan
herdenking van Amsterdam's offi»
cicclc erkenning als gemeente, nu 650
jaar geleden, danken wij thans het
voorrecht, het kunstwerk te kunnen
hewondcren, dat alweer, aan ccn voor
Rembrandt tragisch gebeuren herinnert,
doch zeker voor diens miraculcusc be»
gaafdheid als schilder, als meester en
hccrscher over ccn schitterende fanta»
sic, cenc prachtige bijdrage levert. Om
tot die erkenning tc komen, behoeven
wij ons nog niet eens tot het enthou»
siasmc van den hcor Schmidt Dcgcner,
den zoo buitengewoon bekwamen en
initiatiefrijken directeur van 's Rijks
Museum op tc werken, die. sprekend
over dc compositie van den Civilis ver*
klaart dat het „was alsof Leonardo.
Rafael Michelangelo, Veronese, Tin»
torctto cn Rubens geworsteld hebben,
om di* schema van ineengrijpende figu>
ren, dit breken van cvei.wichten cn af»
wegen van massa's, dit hoogc spel van
liet onsymmctrischc met strenge sym»
metric voor te bereiden en mogelijk te
maken". En ais dezelfde schrijver
even tc voren van het werk spreekt nis
van de „meest harmonische compo»
sitic. die Europa als samensmelting van
rer aissancc cn barok heeft zien ont»
staan", dan zijn wij geneigd, dc ken»
nis cn het gezag cn den ernst van een
man als Schmidt Degcner huiten alle
discussie stellend, aan tc nemen, dat
Stockholm het in velerlei opzicht be»
langrijkste werk van onzen Rembrandt
bez.t, cn zich daarvan tot heden nog
niet voldoende bewust was. evenmin
als dc overige wereld trouwens. Men
ziet tot welke zonderlinge conclusies
kan komen cn de leek komt
daar toch zoo gemakkelijk toe wan»

neer men in zake kunstbeschouwing
ziels laat meevoeren, door wie zich zei»
vev gemakkelijk gaan laat in overigens
waardeerbaar élan.

Waardeerbaar cn, vooral, verklaar»
baar. Want wie niet alleen als kunstgc»
leerde, doch ook als kunstenaar vermag
te zien, cn wij weten dat de directeur
van 's Rijks Museum dat vermogen bc»
zit in hoogc mate, voelt alras zich tc»
genover ccn stuk schilderwerk van
groote pracht tc bevinden. Wat kan het
dien per solt van erkening, uitmaken of
het historisch gegeven door Rembrandt
in het oog gehouden werd of niet Of
Civilis veel gelijkt op een oud»testa«
mcntisch vorst, zooals Rembrandt zich
dien dacht cn vele der samenspannende
Batavieren eer in dc Batavierstraat dan
in het Schakerwoud te vinden waren!
In Rembrandt's tijd maakte dat geen
punt van overweging uit en Otto Ve»
nius schildert een samenzwering van
denzclfdcn Civilis, waarbij de benige»
nooten in fraaie, Vcnctiaansche costu»
men zijn gestoken.En dat de Zweden cr
een gcruimen tijd naar hebben geke»
ken, als naar dc voorstelling van ccn
stuk Zwcedsche historie, bewijst vol»
doende dc betrekkelijke onbelangrijk»
heid van die kant der quaestie.

Maar wat een Zweed, cn een Hollan»
der cn een ander, wel boeit als hij den
zin bezit om vnn ccn kleur en een lijn
tc genieten, dat zijn de enorme qualitci»
ten, -die het doek als puur schilder»
werk bezit. Men heeft het thans ge»
plaatst in den uitbouw die voor de j
Nachtwacht gemaakt werd cn op dc»
zelfde plaats, door dat doek een tijdlang
ingenomen, gehangen.

Die theatrale opstelling kan mij

'len gaarne aannemen dat de belichting
aldus verkregen, de gunstigst denkbare
is. Het klinkt misschien barbaarsch tc»
genover alle geleerdheid die over
plaatsingsmogelijkheden ten beste gege»
ven wordt, doch het is mij vaak voor»
gekomen als werd de belangrijkheid
daarvan mede overschat. Doch ook dit
terzijde latend, kan reen zeggen dat dc
Civilis goed tc zien is. Voor dat ge tot
de details komt, wordt ge getroffen
door één sterke kleurimpressie die van
het geheel uitgaat: een verflensd wijn»
rood met goud, als van ccn ouden ka»
zuifcl, met donker fluwcclen boorden er
om heen, straalt een veelzijdig cn mys»
terieus licht uit. Dan eerst gaat gc, één
voor één, dc figuren onderkennen.
Claudius, overweldigend, naar den om*
vang. zijn bcntgcnootcn. evenals hij.
achter ccn tafel staand of gezeten, wor»
den omspeeld door een fantastisch
licht, dat in het midden der tafel ziin
oorsprong schijnt te vinden; in dat licht
flonkerden hun zwaarden, bij de ccds
aflegging kruiselings over elknnr gc»
lcgd. Vóór de tafel een drietal figuren,
waarvan wij dc ruggen zien, cn die,
hoe rijk en vol!, in toon geschilderd
zijn. Deze, op den rug geziene figuren
sluiten met de groep rondom den op»
standigen veldheer eene compositie af,
waaraan de geheel rechts zichtbare per
sonen weinig toe of afdoen en als niet
noodzakelijk verlengstuk zouden wcr»
ken. als niet dc geniale schilder in Rem.
brandt, door cenc opstapeling van don»
kcre kleurwaarden aan die zijde van de
schilderij, er voor gezorgd had, dat
zelfs in dit uitgesneden fragment de ba»
lans in evenwicht bleef.

Het is nu, helaas, niet meer mogelijk,

ook ditmaal niet bekoren, doch wij wil» anders dan bij intuïtie, zich ccn oor

deel te vormen, hoe dc schilderij er uit
gezien zal hebben, toen ze ter plaatsing
naar het Amstcrdamsch stadhuis werd
overgebracht. De voorstudies in teekc»
ning komen, wat den bouw betreft der
intuïtie natuurlijk te hulp. Ook lijkt het
niet onmogelijk dat het geheele doek
eerst eens door Rembrandt geplaatst
werd alvorens hij zijn ccncepties gc»
heel voltooide, om eens tc zien hoe het
in die omgeving der studhuisgallcry
„deed" om cr daarna al of niet op
door te gaan, dat zijn opdrachtgevers
door zijn stoute greep verschrikt, door
zijn ongebreidelde fantasie overmces»
terd werden, och, het is nu, na twee en
ccn halve eeuw een betrekkelijk goed»
koope aanmatiging, die lieden daarover
lastig te vallen, cn ze, beladen met ons
zooveel betere inzicht, aan de kaak der
domheid tc nagelen. Maar als wij be»
denken dat onze eigen tijdgenootén.
eerst dertig jaar geleden, dc grootheid
van een Daumicr nog niet beseften
cn zieduur ecu schilder wiens wezen
nan dat van dezen Rembrandt nauw
verwant was! dan ztjn wij geneigd,
niet ons leed te verhergen, natuurlijk,
over de mislukte opdracht, doch toch
ook een weinig consideratie voor dc
bewerkers der Rembrandt-tragedie tc
koesteren. W ie in onwetendheid zon»
digt... en wie zegt ons dat wij het nu
nog niet dagelijks doen!

J. H. DE BOIS.