B
HAARLEM'S DAGBLAD
BÜITENLANDSCH OVERZICHT
DE FEESTEN TE AMSTERDAM
DINSDAG IS SEPT. 1925
DERDE BLAD
De vergadering van den Volkenbond
Een gunstig rapport over Oostenrijk
De Franschen zijn in Marokko i
r fortuinlijk
Een belangrijke ministerraad in Frankrijk
Het Duitsche Centrum
De Volkenbond.
In de Maandagochtcndzitting van dc
vergadering van den Volkenbond, sprak
Burco namens Uruguay vertrouwen uit
in dc toekomst van den Volkenbond.
Hij diende een resolutie in, waarbij
den Kuad verzocht wordt een diep-
gaande studie te maken van het sta:
tuut van het permanente hof van in-
ternationalc justitie, rekening houdend
met dc werkzaamheden en dc erva--
ring van het hof en met het oordeel
uitgesproken door dc parlementen cn
wetenschappelijke cn andere kringen,
opdat dc jurisdictie van het hoi al»
gemccncr worde aanvaard.
Apponyi, dc afgevaardigde van Hon»
garije. zei. na zijn ingenomenheid te
hebben uitgesproken over het wclsla»
gen van den arbeid voor den weder»
opbouw van Hongarije, dat zijn land
met het oog op het standpunt, ccnige
maanden geleden door dc Britsche
regecring ten aan/icn van het protocol
aangenomen, meende, dat het niet
Hongarije stond zich tc mengen
een debat, waarbij dc grootc mogend,
heden het niet eens zijn. Hij w
met Bcncsj eens, dat er nog tijd zal
verioopen voor men door bijzondere
ovcrccnkcmstcn tot hetzelfde rcsul»
taat kan komen als door het protocol
Hij voegde er bij. dat hij voor
deel van Europa, dat nij vertcgcnw
digde. niet dc mogelijkheid zag.
regionale overeenkomsten. Hij zei. dut
de ontwapening aan Hongarije veilig»
he id zal geven: men moet echtci
billijkheidsoverwegingen komen tot een
algcmccnc beperking der bewapenin»
gen, want dc eenzijdige ontwapening,
welke Hongarije ondergaat is een ver»
redering cn een aanleiding tot gc»
prikkcldhcid.
De afgevaardigde van Litaucn stelde
voor een speciale commissie tc be»
noemen belast met het opstellen van
het ontwerp eener algcmccnc convcn»
tie tusschen alle staten, die leden zijn
van den Volkenbond, waarbij hun gc-
mcenschappelijkc rcch.cn cn verplich.
tingen jegens dc minderheden worden
vastgelegd.
Dc afgevaardigde van Bulgarije zeide
dat Bulgarije steeds de voorkeur zal
geven aan ccn pact \.tn algemecncn
aard. waarbij verplichte arbitrage
wordt ingesteld.
De discussie zal morgen worden
voortgezet.
F.en draadloos bericht uit Gcnèvc zegt
flog. dat N'anscn Zaterdag aan dc As»
semhlée vroeg dc quaestic tc bespre»
ken van dc vestiging der Armeenschc
vluchtelingen in den Kaukasus.
De heer Lchmann (Liberia) verklaar»
'dc dat zijn land in de volledige uit»
oefening zijner souvereiniteitsrcchtcn
Is toegetreden tot de conventie over
dc controle op den wapenhandel, meer
!r, het bijzonder de artikelen regelen»
dc den handel in speciale zones.
Guerrero (San Salvador) diende een
motie in tot het organisccrcn ccncr
internationale conferentie over dc
particuliere wapcnfahricagc.
Scialoja noemde het protocol
barig: den besten weg tot het uit den
weg ruimen van oorlogsoorzaken acht»
te hij de ontwikkeling door den Vol»
leenbond van een geest van broeder»
gchap onder de volken. Om deze reden
meent Italic, dat dc grondslag der in»
ternationale betrekkingen moet zijn
een bij conventie geregelde arbitra»
ge.
Volgens dit V. D «bericht diende
'Apponyi een motie in om onverwijld
te beginnen met dc voorbereidende
werkzaamheden voor de a.s. confcrcn»
tic inzake algcmccnc ontwapening.
In dc zesde commissie heeft Cecil
een uiteenzetting gegeven over ccn
ontwcrp'protocol om een eind tc ma»
ken aan alle vormen van slavernij.
Oostenrijk-
In de tweede commissie van dc Vol»
kenbondsvergadcring heeft mr- Zim»
merman een overzicht gegeven van den
vooruitgang met betrekking tot het
financieel herstel van Oostenrijk. De
grootc krachtsinspanning van de rc»
gecring en de offervaardigheid van dë
Oostenrijksche natie, zijn thans be»
loond door de resolutie van den Vol»
kenbondsraad op 10 September j-l-
Mr. Zimmerman noemde die resolutie
3cn bcslissenden stap naar dc geleide» j
lijkc opheffing van het cont.-ólcstclscl.
dat nu Sinds 1922, toen de Volkenbond
zich het lot van Oostenrijk aftrok, vin
kracht is geweest.
De rede van mr. Zimmerman was
over het «algemeen Optimistisch van
toon- Het budget van Oostenrijk wordt
echter, naar hij zei, nog gedrukt door
groote uitgaven voor de salarissen cn
pensioenen der beambten. Dit noemde
inr- Zimmerman ccn van dc ernstigste
factoicn in den toestand van dc bi
grooting. Daarentegen zijn de uitgaven
voor hc» leger lager dan in andere lan«
den. terwijl Oostenrijk minder rente
heeft te betalen voor staatsschuld, wel»
kc giootcndccls is verdwenen ten gc.
olgc van dc depreciatie der valuta.
De toestand van Oostenrijk wordt
gunstig beïnvloed door het gebruik
een groot deel der hcrstehleening voor
kapitaalsuitgaven, welke ccn bepaald
productief karakter moeten dragen.
Mr- Zimmerman meent dan ook. dat
dc toestand van dc Oostenrijksche be.
gsooting gunstig afsteekt bij die van
andere Europecschc staten- Spreker
stond uitvoerig stil bij de quaestic der
economische ontplooiing van Oosten»
rijk. welke nauw samenhangt met het
economisch herstel van geheel Europa.
Dc voorzitter der tweede commissie,
prof. Van Eysïnga (Nederland) wcnsch»
te mr- Zimmerman geluk met 't bulten,
gewoon gelukkig verloop van het her»
stel, bij welke gelukwenschen zich dc
afgevaardigden van Engeland. Italic,
Frankrijk. Cechoslovakijc. Jocgoslavi.
Oostenrijk en de rapporteur der com
Mi
missie.
Michelct, aansloten.
De oorlog in Marokko-
Dc Fransche bladen verheugen zich
in dc uitmuntende resultaten, welke in
den loop van de eerste heide dagen
het offensief zijn bereikt- Zij hebben
de Franschen in staat gesteld ten koste
zeer geringe verliezen de posten
opnieuw te bezetten, welke vóór het
offensief der Riffijr.cn dc frontlinie
vormden.
Volgens de berichten zou het Fran,
schc oppcibevd van den oogenblikkc.
lijken stiktand, die noodig is voor de
organisatie van het heroverd terrein,
gebruik maken om een nieuwe actie
anderen sector tc beginnen ten-
einde ccn evcntucclen tegenaanval te
•crhindcrcn-
Volgens andere berichten echter zou
de Franschc regecring dc politieke doel.
einden bijkans bereikt achten- Het mi»
litaire doel zou uitsluitend bestaan in
het op nieuwe wijze organiseeren der
grensverdediging door het oprichten van
ware versterkingen met munitiedepots
De Spaansche troepen zetten hun
opmarsch voort. De vijand bood krach»
tigen tegenstand en liet 60 dooden met
wapenen achter. De Spanjaarden ver»
meesterden Dargassi, waar zij den
nacht doorbrachten. Zij verloren 70
In den sector van Alhucemas hadden
kleine voorpostgevechten plaats.
Do bijzondere correspondent van dc
„Tcmps" aan de Wergha meldt den
il van het bergblok van Bibane-
Het bericht is nog niet door het mi»
nistcric van Oorlog bevestigd-
De Franschc ministerraad.
De Fransche ministerraad, die van-
daag gehouden wordt, is van groote be-
teekems. Caillaux zou een volledige uit
eenzetting geven van de voorstellen, die
hij ui overeenstemming met de overige le
den der delegatie tc Washington doen
zal cn daarop de goedkeuring van den
mmislerraad vragen. Briand zou vervol
gens een uiteenzetting geven van de loo-
pende onderhandelingen over het veilig
heidspact en men zal zijn houding bepa
len voor ziin terugkeer naar Genève tot
bijwoning oer laaisle zittingen van den
Volkenbond. I indelijk zau Painlevé me-
dedeeling doen van de laatste berichten
ontvangen uit Marokko en Syrië.
Omtrent de missie van Caillaux wordt
gemeld dat Mellon hem een brief ge
schreven heeft om tc vragen gedurende
de besprekiuger. daaromtrent volkomen
geheimhouding te betrachten zooals dit
ook aan de Belgische gedelegeerden ver
zocht was. Na atloop van den minister-
worden over den datum der bijeenkomst f
van de Kaniers. Men weet, dat de regee-
ring niet wil ingaan op den eisch der so-
cialisten de Kaniers vroeger te doen bij- -
eenkomen dan eerst voorzien was. Zelfs
zal het waarschijnlijk later worden, aan
gezien dc regecring wil wachten tot na
liet congres der radicaal-socalisten te
Nice op 15 October Daarom verwacht
men. dat de bijeenkomst der Kamers op
27 October zal worden vastgesteld.
Het Duitsche Centrum-
Behalve dc afdecjing Groot-Bcrlün
der Centruin-partij heeft ook de Frank-
iortschc Centrumpartij de zijde van dr-
Wirth gekozen. In een besluit verklaart
deze partij, dat zij in den stap van dr.
Wirth ccn ernstige vermaning aan de
Centrumpurtij ziet om nu eindelijk tot
een uitspraak te komen, waarin stelling
wordt genomen ten aanzien van dc
binnen» cn buitenlandschc politieke
richting der Ccntrum»partij.
Alleen op deze wijze is de eenheid
dc politieke kracht der partij op den
duur tc hchoudcn-
Dc Centrumpartij Frankfort acht het
verder dringend noodzakelijk, dat dc
Centrumfractie in den Rijksdag voort
aan scherper dan tot nu toe is geschied
den afstand tegenover de regecring»
Luthct bewaart.
Om deze en nog meer redenen plaatst
dc Centrumpartij tc Frankfort zich ach»
ter dr. Wirth cn verklaart zij zich tot
ccn aanhanger van diens politiek t- w
van ccn politiek tot Europeeschc ver»
zocning. tot ontwikkeling der Duitsche
republiek cn van een juiste sociale rc»
gcling van het economische cn maat»
schappelijke leven.
Verspreid Nieuws
TE VEEL OFFICIEREN IN
BELGIë.
Dc Belgische minister van landverde»
diging'hceft dc mogelijkheid onderzocht
om officieren, die daartoe een aan»
vraag doen. toe te staan het leger tc
verlaten vóór den datum van hun pen»
sioncering. Deze officieren zouden dan
volledige of Halve soldij ontvangen tot
den dag, waarop hun pensioen ingaat-
Ikt schijnt dat deze maatregel ge»
troffen wordt wegens het tc veel aan
officieren.
HET CONFLICT INZAKE KORFOE.
Naar aanleiding van het onbevredi»
gend rapport van het juristencomité
over dc vragen, gerezen door het con»
flict inzake Korfoc, had de Neder»
landsche regecring in dc vorige Assem»
hlée voorgesteld deze vragen nader on»
der oogen tc zien- Het voorstel, dat
liet vorige jaar aangehouden werd, zal
thans een stap vooruit komen. De ju»
ridische tommissie besloot op voorstel
van mr. Limburg eenstemmig den Vol»
kenbondslcdcn tc verzoeken eventueele
opmerkingen betreffende het rapport
óór Februari aan het secretariaat in tc
zenden, opdat de Raad eventueele vra»
:n en opmerkingen aan de te benoc»
en commissie kan voorleggen-
UIT EGYPTE.
Ahmed Zoelfikar pasja, gezant tc
Rome, is als opvolger van Abdoel Azir
die werd ontslagen wegens zijn wei-
gering om uitvoering tc geven aan 't
besluit van den oppersten godsdienst»
om ccn sjeik uit zijn functie tc
ontzetten tot minister van justitie
benoemd. Tcwfik Rifalt pasja is he.
noemd tot minister van Verkeer, tc.
tot tijdelijk minister van gods.
dienstige instellingen, Nakhla Motief
pasja tot minister van Landbouw,
Hoeilmy pasja Isa tot minister van
Binnenlandsche Zaken. Men is echtei
an mccning, dat dc moeilijkheden van
de bestaande crisis slechts tijdelijk zijn
opgeheven.
Reuter verneemt dat het bestuur van
de Egyptische liberale partij dc nieuwe
ministers slechts beschouwt als onaf»
hankelijken. benoemd om het bestuur
oort te. zetten tijdens dc moeilijke pc
riode, die thans bestaat
DE AMERIKAANSCHE LUCHT.
VLOOT.
President Coolidgc heeft een spe»
ciale comrmssïo van negen leden hc»
noemd om te onderzoeken of de Amc»
rikaansche luchtvloot tegen haar taak
is opgewassen- De commissie heeft
Donderdag een conferentie met Coo»
lidge cn zal in November rapport uit»
brengen- Davis, fungecrcnd minister
van Oorlog en Wilbur, minister van
Marine, hadden vroeger gemeenschap»
pclijk een brief aan Coolidgc geschrc»
ven. waarin zij voorstelden een onder»
in tc strllen naar de heste midde»
len om dc luchtvaart tot ontwikkeling
te brengen cn de luchtvaart te benutten
voor 's lands verdediging.
Deze kostbare bokaal is door de
Vereeniging Amsterdamsche be
langen aan het gemeentebestuur
van Amsterdam aangeboden
Tegeltableau voorstellende de verleening van tolvrijheid aan Amster*
dam door graaf Floris V in 1275
Dit tableau bevindt zich in het trappenhuis der le HoII. Levensverzeke
ringsbank te Amsterdam
AMFRIKAANSCHE OORLOGS»
SCHEPEN NAAR NICARAGUA.
De Amcrikaansche kanonneerbootcn
.Tulsa" en „Denver" zijn van Panama
naar de havens Torinto en
Blueficlds cn wel als voorzorgsmaatrc»
raad vergadert Caillaux opnieuw met de gel. dien dc Amerikaansche legatie in Mb
leden der missie, die morgen vertrekt. Nicaragua noodig oordeelt. Landing van Amstelveenschen weg om een gcdeeltelren, commissaris, waarnemend hoofd»
n den ni.rv;'erT3nd z.il ook gesproken troepen ligt niet in het voornemen. alsnog van het .lubileumspel bij te wo< Icommissaris van politie te Amsterdam:
De feestelijkheden van
Maandag
In aansluiting op de mededcClingcn,
reeds gedaan in ons vorig nummer nog
hit volgende:
Naar het Stedelijk Museum.
Te twee uur reeds de Koninklijke Fa»
milic uit, nu naar het Stedelijk Museum
om het tweede gedeelte der Historische
Tentoonstelling in oogenschouw te nc»
ncn. Een rijtoer ging aan dit bezoek
ooraf. Circa half drie kwam de ko«
ninklijkc stoet voor het Stedelijk Mu
seum aan. Dc directeur, de heer Baard,
ontving hier het hooge gezelschap eh
geleidde IIM. rond met dc bestuur,
deren van het Genootschap Amstelo.
damum.
het bezoek aan de tentoonstel»
ling vertrok H.M. naar het naastgelc»
gon
IJsclubterrein.
om de kinderfeesten aldaar even gade
tc slaan. Een kinderkoortje, onder lei»
ding van mej. Annie Middclraad, zong
H M. toe.
Reeds te twee uur waren deze spelen
begonnen door groepen kinderen.
Deze groepen bestonden uit kinderen
sr weeshuizen van de verschillende
gezindten cn andere gestichten en de
kinderen van de vereenigingen. die aan»
gesloten zijn bij den Amstcrdumschcn
Oranje Jeugdbond en van verschillende
andere vereenigingen. Door de Vereeni»
ging tot veredeling van het Volksver,
maak, die alle feesten van Maandag had
georganiseerd, was de regeling dezer
kinderfeesten in handen gesteld van de
afdccling Amsterdam van het Neder»
landsche Meisjesgtlde.
Diverse spelen en wedstrijden hadden
plaats en vele kinderen werden verblijd
met mooie prij/en, welke zij gewonnen
hadden o.a. bij bet wedloopcn met hin»
dernissen. De kinderen werden ont»
haald op dc grappige verrichtingen van
muzikale clowns. Tusschen verschillen»
de vereenigingen werd ccn slagbalwed»
strijd gespeeld, waardoor de winnaars
een slaghout cn slag zullen worden toe»
gekend.
Het Jubileumspel.
Na eenigen tijd vertrok dc KGninklij»
ke Familie nanr het Stadion, aan den
nen, dat van wege de Vereeniging tot
Verbetering van het Volksvermaak on»
der leiding van den heer Frank Luns
werd opgevoerd. Dc heer A. R. Ophorst
ontving hier de Koninklijke Familie.
Het Jubileumspel was verdeeld in drie
tafcrcclen.
Voor de pauze zag men als algemecne
geschiedkundige inleiding het feit her»
dacht, dat Floris V in 1275 den bewo
ners van Amstcllcdamme tolvrijheid
schonk.
Dc tweede afdecling bracht een dra»
matiseejing van het slot van Vondels
..Gysbreght van Amstel". Men is ge»
lutgc van den ondergang der stad. Eerst
ziet men "s vijands aanval op Kerst
nacht, dc overmeestering van stadhuis
en kerk, die aan den kant van den
hoofdingang van liet Stadion zijn op.
icsteld en dan de belegering van den
iurcht, welke aan den overkant Is op»
gericht.
De Schutsengel Rafaël voert op Gys»,
hrechts gebed dc belegerden veilig over
het Y weg,
Na de pauze deed Rafael, de grond»
legger van Acmstcl's macht: Gijsbrecht,
Badeloch cn hun gezin, uit den Hoogen
getuige zijn van den bloei der stad door
de eeuwen heen. Hiertoe zij'n een acht
tal „blijde inkomsten" uit Amsterdam
erleden gekozen, waar eigen en vreem
de vorsten wedijveren in liefde voor de
Kcizcrsstad.
hulde aan de Stedemaagd en
ommegang van circa 750 medewerkers
hcslotcn ait spel.
Tc kwart over vier vertrok het Ko»
ninklijk Gezin langs een omweg naar
het Station, uitgeleide gedaan door den
Burgemeester cn de Wethouders Vos,
Ter Haar en Von Frijtag Drabbe. waar»
na de Koningin cn de Priiftcs naar Den
Haag reisden.
Dc Prins bleef te Amsterdam om deel
te nemen aan het gastmaal, dit
het Gemeentebestuur wordt aangericht.
Onderscheidingen.
Bij Kon. besluit zijn benoemd:
tot ridder in de orde van den Ne»
derlandschen Leeuw, prof. dr. O. Lanz,
rcctor-magnificus der Gemeentelijke
Universiteit te Amsterdam;
tot officier in de Orde van Oranje
Nassau dr. I. H. J. Vos en J. H. A. L.
von Frijtag Drabbe, beiden wethouder
der gemeente Amsterdam; C. van Aspe»
geschonken
,ir. A. de Groot, w.i, directeur der
Stads-reiniging te Amsterdam;
tot ridder in de Orde van Oranje
Nassau: ds. C. F. Westerman. predi»
kant hij de Hersteld Evang. Luthersche
gemeente te Amsterdam;
is toegekend de ecre-medaillc, verbon»
den aan de Orde van Oranje Nassau, in
zilver aan K. Bakker, brigadier»majoor
van politic tc Amsterdam; A. C. A.
Kuylacrs, voorzitter van het Amster»
damsche Politic Muziekgezelschap, ge»
pensionneerd brigadier van politie; J.
Smak, ambtenaar bij den Havendienst
te Amsterdam, in brons aan J. Bes,
gepensionneerd tuinman 1ste klasse bij
den dienst der Publieke werken.
Verder meldt het persbureau Vaz Dias
ons nog het volgende wat aangaat
De avondfeestviering
's Avonds kreeg de drukte in de stad
een geweldigen omvang. Duizenden en
duizenden schuifelden langs het Damrak
en door de straten tusschen Dam en
Rembraiidtplun. Het was de drukte van
een Koninginnedag. De terrassen van de
café's waren stampvol en binnen danste
en iuichte men.
reeg in den avond begat een groote
memgie zich naar de Amsteloevers om
het vuurwerk te aanschouwen. Anderen
schaarden zich om de muziektenten in
het Vondelpark op het Beursplein, op het
Thoflaeckeplein, in het Westerpark en op
vele andere pleinen en luisterden daar
naar de muziekuitvoeringen, die er ge
geven werden. Vooral op het Beursplein
was het druk, want daar voerden te tien
uur de pijpers en tamboers van de Am
sterdamsche Tramharmonie een taptoe
uit.
Ook verdrongen velen zich voor de
hekken van hei nieuwe Daniplantsoen,
waar honderden vetpotjes gloeiden.
Tegen half elf had de drukte in de stad
haar hoogtepunt bereikt. Nog lang bleef
de feeststemming cn toen ver na midder
nacht de straten weer rustig werden,
bleef men in de calé's nog doorfulven tot
het aanbreken van den nieuwen dag.
Op den Amstel werd een schitterend
vuurwerk afgestoken.
Een maaltijd in de
Burgerza-.L
Het gemeentebesfuur gaf des avonds
n feestmaaltijd in de Burgerzaal van
het Paleis op 'den Dam, het oude Stad
huis.
Aan den maaltijd zaten KO gasten aan.
VAN KUNST EN KUNSTENAARS
Nr- 150-
Jongstleden Zondag is in het Bel
gisch mijndistrict der Borinage, te
Wasmes, waar hij gewoond heeft, voor
'den Hollandschen schilder Vincent van
Gogh ccn gedenkplaat onthuld. Ü3ar
'de 'roem van Van Gogh niet in België
zijn uitgangspunt gevonden heeft, en
jde zin voor diens kunst in dc Borinage
vermoedelijk slechts sporadisch zal wor»
'den aangetroffen, zal na eenigen tijd die
gevelplaat daar ecnigszins verlaten cn
vereenzaamd staan cn tot dc brave
JWasmessers weinig zeggen. In Bclgi»
6chc arbeiderskringen wordt niet, als
In ons land. de figuur van Van Gogh
vereerd, als begrijpcr cn vertolker van
het leed der zwoegende menschheid-
Toch is het een mooi gebaar geweest
,van een aantal Belgische vereerders en
zeker niet het minst tc danken aan
den politicus en kunstcriticus Louis
Piérard, die de anderen zal htbbcn op»
'gewekt en die persoonlijk, door een
kortelings verschenen boekje, blijk
heeft gegeven van Vincent en diens
kunst een studie tc hebben gemaakt
[vol meegevoel en begrip- Dat boekje
jLa vic tragique de Vincent van
Gogh" is buitengewoon goed gcschre»
ven bovendien. Tragisch blijft veel
rondom Vincent, zelfs na zijn dood. Of
is het niet weer tragisch, dat juist den
dag vóór die onthulling te Wasmes, op
het Amsterdamsche kerkhof Zorgvliet
aan den Amstel, de vrouw begraven
werd wier levenswerk het geworden
was voor haar zwager Vincent de liefde
cn de waardcering in dc wereld op te
wekken, zooals in den aanvang slechts
zij en haar man die voor hem gevoeld
hadden! Mevrouw Jo van Gogh—
Bonger, die de vorige weck even zestig
jaar oud, in Laren overleed, is in elk
opzicht ccn merkwaardige vrouw ge»
wecst Zij, die de door haar uitgegeven
brieven van Vincent aan zijn broeder
gelezen hebben, kennen dc uitmunten»
de voorrede van haar hand en hebben
de prachtige, mstigc objectiviteit bc»
wonderd, waarmee zij het leven der
broeders, haar als man cn zwager boven
alles lief, ann het papier heeft toever
trouwd-
Toen deze vrouw na den dood van
Theo van Gogh, haar echtgenoot, die,
zooals men weet, ccn jaar na den broe»
der. Vincent, stierf, naar Holland tc»
rugkeerdc, bracht zij de gehecle nalaten
schap in schilderijen cn tcckeningen
van den zwager mede- Met haar kind,
den jongen Vincent, dan nog pas en
kele jaren oud, vestigde zij zich, be»
scheiden. In Bussum. waar ook al het
nagelaten werk van Vincent opgebor»
gen werd. Tijdens zijn leven immers,
en vooral in de laatste Fransche jaren,
ging al wat Vincent produceerde naar
Theo, den broer. Alleen een enkel werk
kwam reeds in Parijs in andere handen-
Zoo vooral bij den schilder Schuffc»
nccker, overigens als zelf produeeerend
kunstenaar van geen duurzaam belang,
cn bij enkele kleine handelaars als
Tanqui-
Doch. op een gegeven moment lag
dan toch het grootste deel van een
oeuvre, waarover en waarvoor nog zoo»
veel gestreden zou moeten worden,
daar ergens in Bussuin verpakt en op
geborgen, voor een klein deel aan dc
wanden gehangen. In dien tijd de
eerste de negentiger jaren werd de
schilder Van Gogh ook nog door zijn
Hollandsche collega's niet geheel ern»
stig genomen. Ik zie er Breitner nog
zóó. met dien korten, nijdigen blik. de
schouders voor ophalen als over Van
Gogh cn dat Bussumschc heiligdom ge»
sproken werd. Toch was Breitner een
veel te klare kop om niet tc doorgron»
den wat er voor zuiver schilderlijke
waarde in Vincent's werk stak, doch'hij
bleef steken bij de revolutionnaire
allure die het werk had aangenomen en
kon de absolute negatie van wat voor
hem, Breitner, mooi»schilderen was,
niet dulden. Bovendien werd hij in zijn
waardeering misschien gehandicapt,
door de herinnering aan dc dagen dat
hij zij het kort in Den Haag met
Van Gogh had omgegaan, cn deze was
toen juist in ecne zijner moeilijkste pe»
rioden geweest. In ieder geval, waar
een waarachtig artist als Breitner zoo
tegenover dit werk stond, kunt gc u
gemakkelijk voorstellen, hoe onder dc
mindere goden het oordeel luidde. Daar»
tegen op had Theo's weduwe te roeien
en wanneer zij in dien tijd iemand
vond, die voor Vincent's werk iets ge»
voelde, was zij in-sclukkig. Zij kon die
sympathie dan heloonen. op een wijze
die later, veel later zou blijken een vor»
stclijke belooning te zijn geweest- In
den Bussumschen kring vond zij vrien»
den die dat gebleven zijn. vooral onder
de jongeren van toen, cn met hun svm»
pnthic hebben zij haar taak veel ver»
licht. Frcdcrik van lieden en Frank
van der Goes, Jan V'eih ea Roland
Holst .hebben de waardeering voor
Vincent in allereersten aanleg zien gc»
boren worden. Tot op hun scheiding be»
zaten de Van Eeden's een prachtige
herinnering d naraan in ccn grooten
„Zaaier" van Vincent, een der mooiste
uit die serie werken, op Millet geïnspi
reerd. doch geheel door Vincent in zich
opgenomen en verwerkt. In het Pano»
rama-gebouw te Amsterdam werd Vin»
cent s nalatenschap voor dc eerste maal
in Holland geëxposeerd. (1892, meen
ik.) Vergeten wij niet dat het steeds
een vrouw is, die al dc bcslommcrin»
gen, démarches enz. enz. voor deze din»
gen zich op de schouders laadt. Daar
wordt zij door Roland Holst, met uit
zoeken, schiften, plaatsen geassisteerd-
Maar eerst tien jaar ruim later, als in
het Stedelijk Museum een dergelijke
tentoonstelling wordt aangericht, kan
men zeggen dat het pleit voor Vincent
gewonnen is-
Nu was daartusschen voor Theo's we
duwe ook in haar uiterlijk leven grootc
randering gekomen. Zij was her»
trouwd met den fijngevocligen en zeer
fijnbcschaafdcn schilder Mr. Johan
Cohen Gosschalk, leerling, als ge wilt,
van Jan Vcth cn eerst op latcrcn leef»
tijd tot dc uitoefening van zijn kunst
gekomen- Bij dezen vond zjj een .-ven 1
oprechte als diepgaande waardcering
voor Vincent's werk- Het is in deze ge
lukkige jaren dat mevr- Van Gogh, die
dus ook tijdelijk als mevroüw Cohen
Gosschalk optreedt (als ook Johan
Cohen Gosschalk overleden is, vindt
men haar weer als mevr. Van Gogh
Bonger vermeld) de uitgaaf der brie»
ven van Vincent aan Theo gereed
maakt die duizenden lezers vinden zul»
len en voor Vincent een ware gemeente
van bewonderaars in het leven zullen
roepen- Dat is haar levenswerk geweest, -
waarvoor die duizenden haar hebhen te
clanken hoe zc het gedaan heeft,
daarop heb ik al in den aanvang gewe»
zen. Niet alleen de Hollandsclic, doch
ook de Duitsche en Fngelsche edities
zijn door haar verzorgd: jaren van inge
spannen arbeid ziin dat voor haar ge
weest, waarbij, door het voortdurend
gra\en in herinnering aan wat haar eer.
stc huwelijk aan geluk en zorg opgele
verd had. een doorloopende emotie
haar deel werd- Inderdaad een buiten
gewone vrouw is met haar heenge
gaan, zacht en zonder lijden, cn lang
zaam. als een vuur dat zich zelf ver
teerd heeft na zijn warmte te hebben
Tgestnan.
J. H- DE BOIS.
