Haarlem's Dagblad | 1925 | 7 november 1925 | pagina 20

UNITED TELEGRAPH

HET TOONEEL

VAN HET POLITIEKE
TOURNOOIVELD

HAARLEM'S DAGBLAD ZATERDAG 7 NOV. 1925

DIENST VAN DE

(Particuliere correspondentie),

DE SJAH VAN PERZlë AFGEZET

Modern Perzie

ONZE TOONEEL-DILETTANTEN

LIEUWE JANSEN

De onttroning van Ahmed Mirza,
sjah van Perzië door ziia vroegeren
eersten minister Rhiza Khan is eeaigs»
onverwacht gekomen, ofschoon zij
feitelijk geen ander gevolg hcett dan
dat een reeds lang bestaande toestand
wordt geconsolideerd. Perzië is al ja»
ren een land zonder heerschcr geweest.
De sjah woonde te Parijs. Men zou dus
geneigd zijn aan te nemen, dat de sjah
van Perzië een vergeten sjah is. doch
wanneer men een straatjongen ir. Tehe»
ran naar den sjah v-aagt. dan zal hij
met de grootste achting over hem
spreken. Hij zal te kennen geven, dat
hij den sjah nog altijd als het hoofd
van Perzië. zelfs als heerschcr over
alle ware Mohammedanen beschouwt
Inderdaad echter is Perzië tot dusver
een republiek, die ongeveer volgens
hetzelfde systeem word: geregeerd als
modern Bulgarije of modem Spanje.
Het was algemeen bekend: de sjah
van Perzie zou titel en rang behouden,
zoolang hij te Parijs bleef. Zou hij ooit
pogen, naar zijn land terug te keeren,
dan zou op hetzelfde oogeablik de re»
publiek worden uitgeroepen. Welnu, dc
sjah is te Parijs gebleven, maar tot de
wonderlijke ontdekking gekomen, dat
hij ook buiten zijn tegenwoordigheid
onttroond kon worden, zonder dat zijn

Sezondheidstoestand daar ernstig on»
er schijnt te hebben geleden.

Een verklaring van de eigenaardige
positie van den sjah van Perzië loopt
uit op een uiteenzetting van den alge»
meenen toestand van het land zelf,
welke toestand in den grond der zaak
gelijk :s aan die in alle Mohammedaan»
sche landen, van het Rifgebied van
Abd»el=Krim tot het Turkije van
Moestafa Kcmal. De sjah en de vroe»
gere sultan van Turkije hebben om dc»
zelfde redenen bijna hetzelfde lot ge»
had. Beiden waren te zeer Europeesch
geworden, stonden tegenover de na»
tionallstischc beweging in hun landen
afwijzend o: begrepen haar niet vol»
doende. Gelijk in Turkije de Jong»Tur»
ken en later de tegenwoordige nationa»
listen, zoo hebben dc Jong»Perzen in
hun land de teugels van het bewind in
handen genomen. Echter is een verge»
lijking tusschen Perzie en Turkije uit»
sluitend gemotiveerd met betrekking
tot de nationalistische zijde van de bc»
weging: een zeer groot onderscheid
daarentegen bestaat in de houding van
de nationalistische partijen van de bei»
dc landen ten opzichte van het pro»
bleem der religie. Moestafa Kemal en
zijn partij zijn zoo ver gegaan, dat men
bijna" den indruk zou krijgen, dat zij
het liefst iederen vorm van godsdienst»
beoefening zouden uitschakelen, zoo»
wel den Mohammedaanschen gods»
dienst als het Christendom. Dc Perzi»
sche regeering daarentegen heeft tot
dusver nog veel meer dan de vroegere
icgeeringen gepoogd, den Islam in den
eigenaardigen Perzisehcn vorm. dien
men Schia noemt, te bevorderen en
de beoefening van andere godsdien»
sten zooveel "mogelijk te bemoeilijken.
Deze cuaestic heeft niet in de laatste
plaats het conflict tusschen de regee»
ring en den sjah veroorzaakt. De sjah
is wat zijn leven cn zijn gewoonten
betreft half en half Europeaan gewor»
den: zijn onderdanen waren van oor»
deel, dat hij meer van de Europeesche
techniek en wetenschap in Perzie wilde
nogen in te voeren dan hun lier was.
Na de ervaringen, die zijn vader cn
zijn grootvader met de zeer onver»
draagzame Perzische Mohammedaan»
sche geestelijkheid hadden opgedaan,
is het niet te verwonderen, dat de tc»
©enwoordige sjah der orthodoxie met
bepaald vriendschappelijk gezind was.
waardoor hij verscheidene invloedrijke
tegenstanders verkreeg. Daarom be»
hoeft men den jeugdigen sjah. die tc
Parijs of aan de Riviera van het leven
geniet, nog in het geheel met als een
held van dc vrije gedachte of van den
Europeeschcn vooruitgang te beschou»

^Het karakteristieke van de tegen»
woordige Perzische regeering is. da:
zij de straffen voor het overtreden
van religieuze wetten hetzij verscherpt
of althans weer in de oude strengneiü
heeft hersteld. Een vrouw, die het zou
wagen, zich ongesluierd op straat
vertoonen. of een man die. zonder een
ran de door de religieuze autoriteiten
r.oedgflceurde hoofddeksels zijn huis

zou willen verlaten, kan op n strenge
straf rekenen. Voor een Europeaan is
het tegenwoordig veel moedijker, m
Perzië te komen dan in Rusland. Maar
des te gemakkelijker valt het hem. uit
Perzië té worden verwijderd: daartoe
zou het voldoende zijn. maar een en»
kei woord tot een Perzische vrouw tc
zeggen: den volgenden dag zou men
met stelligheid een bevel tot uitzetting
in zijn bezit hebben.

Onlangs werd in Teheran een groot
religieus feest gevierd. Iedere geloo»

vige ging naar de moskee, waartoe dc
Europeanen in dit land geen toegang
hebben en bij zulke gelegenheden na»
tuurlijb in het geheel niet Twee amb»
tcnaren van het Britsche gezantschap,
voldoende Perzisch spraken om
dergelijk experiment te kunnen wa»
gen. verkleedden zich dien dag als Per»
en gingen naar den tuin van een
groote moskee om daar het volksleven
te bestudccren. Het ging heel goed; de
beide Engclschen spraken zclfs~ talrijke
Perzen. m3ar tenslotte werden zij, toen
het feest reeds ten einde liep, herkend
door een ouden Pers, die daags te vo»
ren de beide ambtenaren op het Brit»
sche gezantschap had gezien. Hij koes»
terde argwaan en begon hun onmid»
dellijk eenige vragen over den Koran
tc stellen, die voor een geloovige gc»
makkelijk te beantwoorden zouden
zijn. Maar de Engelschen hadden ver»
zuimd. zich ook in dit opzicht voor te
bereiden: zij waren niet in staat de
goede antwoorden te geven cn hun be»
drog kwam aan het licht. Er ontstond
een groot schandaal, gelukkig zonder
ernstige gevolgen voor de betrokkenen.
Het geval werd aan de rcgccring me»
degedecld en den volgenden dag ging
de minister van buitenlandsche zaken
persoonlijk naar den Britschen gezant,
die niets anders kon doen dan zijn
beide jeugdige ambtenaren, wier etno»
grafische belangstelling hen tot onvoor»
zichrigheid had verleid. onmiddellijk
uit Perzie weg te zenden. Officieel
werd deze maatregel natuurlijk aldus
gemotiveard, dat de beide heeren werk»
zaam zouden worden gesteld bij Brit»
sche consulaten in andere landen. In
werkelijkheid echter had hun over»
plaatsing uitsluitend plaats omdat hun
erder verblijf in Perzie de onaangc»
naamste en ook dc meest tragische ge
volgen had kunnen hebben en stellig
tot diplomatieke wrijving zou hebben
geleid.

De rcacticnnairc geest van de tegen»
woordige Perzische politiek manifes»
teert zich ook in de wetgeving. Tot
voor enkele jaren stond zij zeer sterk
onder den invloed van Europeesche
voorbeelden, tegenwoordig echter tiach
ten de Perzen hun wetten allengs weer
aan den Koran aan te passen. In Juli
van dit jaar nog werd in het Perzische
parlement stemming gehouden over een
voorstel om het Mohammedaanschc,
het zoogenaamde scheriatrccht met be»
trekking tot de bestraffing van dieven
en leugenaars weer in te voeren. Vol»
gens dit recht wordt een dief de hand.
waarmede hij den diefstal heeft uitge»
voerd, afgehakt, een leugenaar de tong
afgesneden. Het voorstel werd met een
zeer kleine meerderheid verworpen.
Men kan er echter na de recente ge»
beurtenïsscn op rekenen, dat perzië
nog nationalistischer. nog reaction»
nairder zal worden dan het reeds is cn
dat ecu dergelijk voorstel alle kans
heeft op aanneming. De aristocratie
heeft in Perzië haar oude macht in vol»
ien omvang herkregen. Dc ontvrikkc»
ling van den toestand gaat ondanks dc
levendige uitwisseling van goederen en
gedachten tusschen Perzië cn Rusland
in geheel andere richting dan in
land van de sovjets. Alleen wie
Perzië geen duidelijke voorstelling
heeft, zou kunnen vreczen. dat het
Bolsjewisme er ingang zou kunnen
vinden. Dc leer van den Islam, in liet
bijzonder in Perzië vormt een schrille
tegenstelling met het communisme. Al»
leen in de Christelijke landen aan dc
Kaspische zee, voornamelijk in Arme»
nië. heeft het communisme weerklank
gevonden. Het heeft hier en daar ook
eenige onrust gewekt, dat de Perzen,
gelijk in het bijzonder de Britsche pers
heeft gemeld, bereid zouden zijn de
olicconcessies van de Anglo Persian
Oil Company aan Rusland tc verleencn.
Zonder meer mag men het vermoeden
uitspreken, dat het de Perzen zelf zijn.
die aan deze onrust voet hebben ge»
geven, niet uit vriendschap jegens de
Kussen, maar omdat zij vele geiegenhc*
den aangrijpen om hun zelfbewustheid
te demonstreeren. Dc invloed van een
Engelschc maatschappij op de Perzi»
sche pctroleumproductie is een doorn
in het oog van verscheidene Perzen van
invloed. En voor het overige is men
niet ingenomen met de bewaking door
de Britsche vloot van ieder schip, dat
dc Perzische golf binnenvaart. Doch
Engeland beoogt met deze controle niet
anders dan het verhinderen van den
slavenhandel uit den staat Oman naar
Perzië. Tevens verhindert deze Brit»
sche controle evenwel den invoer van
wapenen en munitie in Perzië Voor
een toenadering tusschen Engeland en
Rusland, waardoor de onafhankelijk»
held van Perzië wellicht in het gedrang
zou kunnen komen, bestaat naar het
schijnt vooralsnog geen gevaar.

Dr. L. MATAJA.

Naar geen der Hudeo»' :o.»eeeldiJet.
txnCen gaar zoo mijn eympaLhie uit als tsaar
don veteraan van Cramer, den eenig-over-
goblevea vertegenwoordiger van de ..Oude
Garde", naar Lienwe Jansen! De
heer Jamsen is do oudste en tegelijk de
eenvoudigste, de tceee*. beeeheidene van

alia 1

modie-spelende Haarlemn

slap en mat, sieVde hij daurig teleur. Al3.it
op andere avonden verraste hij ons plotse,
ling mot zeer lijn karakterepal, stond hij
oj) oenfl heel ver boven zijn. omgeving,
maakte hij van oen rol zoo dots bijzonder?
dat hij geen dilettant ineer was. Lieuwo
Jansen hooft 2 rollen gespeeld, die voor
mij onvergetelijk zullen blijven. Toen steeg
hij boven ztch zeh" uit, weid Jansen plotse-
ling artist. Ik meen Baud!, den ouden
boekhouder hi Van Scheviobavcn'* „Edei
Mc'.aal" en ..Kasper Soldaat in Schinkera
..Dageraad". Pen inhoud van tl-o twee
etukbeft Txüi ik al laug vergeten, ik weet
er absoluut niete meer van, maar iLieuwo
Jansen zie ik nog stee.la voor mij als den
ongelukkiger! levenesohipbreukeïing en
il .Met-iAl. Ik zie hem neg zitten tooz
schrijflessenaar, "n weinig gebogen en
•hug opkijkend naar rijn patroon,
■it heb ik op hei ii:!etuvnten-tooneel
kleine rol zóó in perfectie zien spelen,
werd een kabinetstukje, zooals alleen
ir groeten het kunnen, waarbij al het
andere onuooiel geüefkohber leek. En

Stoomvaartberichten

Ar es* 4 11 van Valparaiso, naar Am»
sterdam.

Ameland p- 6/11 v.m- 10 uur 10 mm..
Lizard, Rotterdam n- Cardiff.

Al'oirco. 5/11 van Havre n- Hamburg.
West»Afrika n. Amsterdam-

Bali 4 11 van Port Swettenham naar
Socrabaja.

Celebes 4 11 tc Hongkong v. Pana»
roekan.

Drechtdijk 5 11 te San Francisco v.
Rotterdam.

Djocja 5/11 tc Lagos, Amsterdam
naar West»Afrika-

Eemland p. 5 11 Ouessant, Rotter»
d2m n- Buenos»Ayres-
Java 4 11 van Konakiy n- Dakar-
Kangezn 6 11 te Madras. Batavia n
Amsterdam.

Mciiskerk p. 5/11 Ouesasr.t, Rotter,
dam n. Kaapstad,

Madoera 6,11 tc Amsterdam van
Newcastle-

Montferland 6/11 te Hamburg van
Antwerpen-

Nieuw Amsterdam p. 5 '31 v.m- Cape
Race. Rotterdam n. New.York-

Oldekerk p. 6/11 Gibraltar, Amster»
dam n- Japan.

Orattia 611 v. Montevideo, Buenos»
Ayres n- Amsterdam-

Prins der Nederlanden 6/11 te Am»
sterdam v- \Vest»Indië-

Poseidon 5/11 te Havre, Sanchez n-
Amsterdam.

Randfontein 6/11 'te Antwerpen,
Beira n. Rotterdam-

Sockaboemi fill te Rotterdam van
Java. 1. v. Londen.

Stantar 5/11 v- Colombo, Java naar
NewiYork-

Simaloer 5/11 v. Port Said, Amster»
dam n- Batavia-

Schcldestroom 5/11 te Lagos, van
Amsterdam.

Tabanan p. 5/11 vm. 6 uur, Finlster»
re. Rotterdam n- Batavia.

JcxcL 511 van Hamburg n. Ams'ter»
dam.

Vondel p- 4'11 Sagres, Batavia n-
Amsterdam-

Wieringen 6/11. 650 mijl van Cape
Race. Port Talbot n- New»York.

Westerdijk 5/11 van Sabang, Japan
n. Rottcrdam-

Zosma 5/11 te Suez. Japan n. Rot»
terdam.

ik deze week bi) hem kwam om een foto,
kon hij mij niet anders aanbieden dan een
ijKop" die hij eens bad Laten maken,
condat hij die v»x>r een vervoerbewijs van
de HoUandsche Spoor xnxxlig had. Een
foto van een of andere rol t Daar had deze
eenvoudige man, die al meer dan 42 jaar
komedie speelt, nog nco;: aan gedacht
Zelfs op de groepen, die een enkele maal
ra «n opvoering door Oemer var. de
spelenden zijn gemaaktzoek je den heer
ar ©en tevergeefs en als ik heen nit-4 foe-
•allig uitdrukkelijk had gevraagd om
'oor de foto van mijn Fatsoen mede
a ..poeeeien" Jansen cn „po6eeren"
rijn twee! dan zou ik nu niet den kop
n zijn zoo mooi gesnoeid en Knossen ai
t artikel hebben kunnen plaatsen.
,.Dc virsd altijd, wa; wij doen, zoo ge-
:g, vergeleken bij he: werk van oe
h:e. goede acteurs'." bekende hij mij
os, vii ik hem voor zijn "W-jarig jubi
leum interviewde. En wint het meest op
merkelijke is: hij meende volkomen, wat
hij zei-ie. Iemand. die meer "dan 42 jaar
komed'e heeft gespeeld en tot zoo'n gulle,
bekenten» komt. ie dat geen uh
zorvieringsmensch in de diiec-'-mren-were-df
En toch verzeker ik u, dat èe heer Jansen
son* creaties heeft geleverd, zóó «chern
zoo zuiver en goed, zco volkomen ..af",
■lat een echt, goed tooneelsneler er trotsc'n
op had kunnen ei ja.

Jansen is k schreef het
re©-is do ecu-g ovetgeblev
■ode garde. Zoo lang «Nemer bestaat,
•speelt ook Lieuwe Janeen komedie. Hij is
nog ran den tijd der oude rederijkers, toet
alleen r.og maar „heeren" optraden et
hij herinnert zich nog als ©en ..evene
ment", dat voor het eerst in Mult.f.uli';
„De Bruid daar Boven" twee dames
ree was de in de dilettanten-
wereld we'-bekende oude mevrouw Ilamatm

med«speelden en dat m-
„heel modem" -rocd. In dien goeden, ouden
tijd 42 jaren geleder.! speel
C rem er de heeren als het r.oodig
da dameerollen en één van Jansen's eerste

was de rol-van.ee
nig jong meisje.

Ên die van masqué! Ja. dat wi
•ere jaren etgen'rjk JaDeen's emplooi! In
.Simon Tu-ch'." het et uk. waarmee Cre
ner in die dagen overa! in België en
Neder! »--!, inu Van Gisteren en Jansen
de hoofdrollen op wei strijden den
a prijs behaalde, speelde de heer Jan-
den falsaris. Hij had in dien tijd van
OTweryaleehte roman' iek
voorliefde voor de marqué-ro'len. Hoe
=r toe kwam om de falsaris
spelen. Jansen
Fr.©0, die in zijn gewon© loven d« op-
Techthoid. de eerlijkheid, de irouwharvg-
heM zelve is. die zooale Sc eens in een
artikel over hem schreef eerder aar.
ïvmdborstigen ouden Harlinger kof
etn. een zeeman uit één 6fuk. een ka
pitein Pulver uit Ferdinand Huyck dan
een sluwen, geslepen falsaris doet den-
is mij aoc altijd ©en raadsel. Enkel.
oind3', hij rr.eer.de voor jeune premier te
lang er. het teekent weer zijn eenvoud

te „slungelachtig te zijn." zei hij me.
De marqué-rollen trokken hem het ine*~-
aan en hij heeft er in Simon Turchi", in
..De oude Kassier" van J. J. Cremer en
vooral als Scarp ia in „'La Tosca" veel
plezier van gehad.

He* was ook de heer Janeen. die Cre
mer haar eerste medaille bezorgde met
zijn voordracht van „Het gestolen Kind"
van Raoul de Navsiy op een voordracht
wedstrijd ie Hoorn en dit wss voor de
toen nog jonge vereeniging in aren tijd een
zoo groote gebeurtenis, dat niet minden-
dam tien man met de barnier voorop
Hoorn trokken om de medaille m ont
vangst te nemen.

Maar in de «iasren, toen de heer Jan
sen voor Cremer de eers'-r med.v'le won
en de marqué-rollen in Simon Turchi en
La Tosca vervulde. liep ik nog in een
korte broek en speelde ik nog met knik
kers. Voor mij is dat alles „hietorie".
Toen ik Lieu we Jansen leerde kennen, lag
de marqué-tijd reeds lang achter hem. Het
eer»', zag ik hem als P.eikng in ,T>n Hu
welijk". nu 20 jaar geledon, en emds dien
avond heb ik hem misschien wel in
verschillende rollen groote en klein©
geaen. Altijd wanneer de lieer Jansen op
trad, was ik benieuwd, wat hij van zijn
rol zou maken, waait dat ie dikwijls
verschillend. Fom6 liet zijn spel geen
kelen ndruk achter, was hij niet meer
een geroutineerd speler, die, nu ja, zich
op het tooneel goed thuis toonde,
zich toch in niete van een gewoon dilet
tant onderscheidde. Een enkeie maal ge
beurde het ook wek dat hij heed een avond
onmogelijk er ,.in" kon komen, dat hi;
naast zijn rol stond! Dan was zijn spel

i Kas

i Dageraad

.1 epci

verbeeld ig zou kunnen bena
deren. Wie zoo iets kan. ie zeer zeker geen
gewoon dilettant.

J.wvsen ie een speler, die door een rol
„gepakt" moet worden. Hij moet er voor
Toelen, hij moet in de rol opgaan En dan.
Tarisen ia ©en stemmingernenech. Hij zal
soms op een reraetri© zoo voortreffelijk
sneden, dat alle med©spelenden elkander
verwonderd aankijken. Maar op den avond
der voorstel tóng zal hij dan weer in de
zelfde rol geen 50 procent gewen van wat
men wan hem mocht verwachten. En omge
keerd zal hij plotseling op een anderen
avond bij een voorstelling zich zelf over
treffen en iete heel bijzonders laten zien.
Daardoor kar. zijn spel zoo verscfeillead
zijn. Ik hob hem in de laatste jaren her
haaldelijk zeer mooi© dingen zien doen.
Het best ie hij in kleine, episodisch© zol
letjes, die een visionaiaire verbeelding ver
langen. Heel knap, vol fantasie bijvoor
beeld was zijn Cignoni in Van Riems
dijk© Ts'ngani. Hij maakte van dien
ouden muzikant, die na zijn cello in de
whisky zijn trouwe levensgezel'.in had ge
voelden, iets heel boei-mds. Ook Kn c-ascii,
d© vroeg-oude en gebroken werkman in
mijn F af soon was één brok loven van
Jansen. Een heel ander soort rol, domi
nee Van Baaien in „Een geloot-ge", was
nto: minder mooi van hem. In die rol over
trof Jansen met zijn donkere, wann-cim-
broerer.de «cm en zijn diepen ernst verre
Alex Faaeeen. die de io! gecre-Jeid had.
Gok de oude. e^enziimige boer in „De
Distel" d:c verwant i» aan den vader
in „Onder één Dak" lééfde. Zoo zijn
vete rollen ik denk ook aan zijn domi
nee Lamgolaan m „De Candidaluur
Bommel", dokter Crusius in „Groote
Stadslucht", Hein Roekoe. Vogelreuter in
..Sint Jar.svuur*die mij 6t©eds bij zul
len bl ij-ren. Daarnaast ik zcide het
reeds staan ro'.ïen. die weinig kleur i«
hem kregen, waarin hij teleurstelde. Maar
een speler, die soms een klein, episodisch
rolletje zoo boven 'alles uit kan heffen,
dat je dAt alleen maar bij blijft, als Jan
sen ©enig© malen heeft gedaan, is zeker
»ie eers'e d© boste. En wanneer diezelfde
düoiiant dan nog ia meer dan 40 jaren
spelen de meest be=cbeiden© ran allen ie
gebleven, dan.ja, dan mogen wij hom
zeker wel als voorbeeld aan alle Kedcr-
Lradfche dilettanten, jongen zoowel a
ouden, stellen.

J. B. SCHUIL.

KOLONIëN

Zware brand te Cheribon

Een schade van 180.000

CHERIBON. 6 Nov. (Aneta). Een
brand vernielde een houtstapel op het
stoomtramcmplacement te Cheribon:
550 ton hout, ter waarde van 66000
cn elf leege wagons, ter waarde van
68000 gingen verloren. Goederen wel»
kc op het emplacement waren opgesla»
gen, kwamen ernstige waterschade.

Zes sporen werden, ter lengte van
honderd meter elk, vernield.

De totaalschade. uitgezonderd de
waterschade, welke nog niet kan wor»
den opgegeven, beloopt 180000 en
wordt niet door verzekering gedekt.
Men verm cdt, dat hier brandstichting
in het spel was.

KERK EN SCHOOL

GEREFORMEERDE KERKEN.

Beroepen te Hillegcrsberg (Straatweg
gedeelte): ds. S. van Dijken, te Nieu»
weroord: te Varsseveld: ds. H.f Binne»
ma, te Landsmeer.

ACADEMISCHE EXAMENS.

Leiden. Gesl. doet. cx. Theologie de
heer C. L. Tuinstra; drl. examen mine»
ralogie dc heer C. E. A. Harloff.

Utrecht. Bevorderd tot arts dc hee»
ren G. J. Berghuis te Tolbert; N. L. J.
Jansonius, te Winschoten. Ges!, eerste
deel artsex. de heer G. N. Sietsema
Klooster.

Rotterdam. Gesl. ex. Handclsecono»
mie dc heeren: Tjoa Tjong Bhik, W.
Visser, W. Timmermans, Th. L. van
Tilbcurgh, H. Brinkman.

Nijmegen. Gesl. doet. ex. rechten
mej. C. M. Kuiler.

BURGERLIJKE STAND

SCHOTEN.

Bevallen: J. B. M. Veringa»Freek, z.

\V. FortuinsKuipcrs, d. C. NV. van
Raaphorsbvan Zeeland; A. van Marion»
Boontje, z. K. van Dam»Bosma, d.

M. J. van WestcrhovensDuineveld,
d. J. E. BIaas»Lucns, d. H.
Egmond»van der Graaf, z. A. M. van

i Egmond»Vink, d. M. v. d. Werf»
i Faas, d. C. J. L. Wesseling»Rieden,
z. M. B. Vergcrs»Gefken, z. A.
M. J. Brom=Neelis. z. C. Leautaud»
dc Goede, d.

Ondertrouwd: M. Vermeer cn H. M.
van Es. J. G. Hoogcrbeets en A.
Lennings.

Gehuwd: J. F, A. van Lieshout met
A. G. W. Hirs. F. C. Bolle en W.
Willemscn. W. L. Noordermeer met
E Heijstek. W. J. P. Westerbos met
C. W. M. Harte.

Overleden: Geene.

TWEEDE KAMER

6 November

Kleinere ontwerpen en conclusies. Twee oude
crisisaangelegenheden, die niet opgelost werden.
Critiek op de regeering. Over werkverschaf
fing. Is de ambtenaar een fleschje Haarlem
merolie?

Dc K.inier heeft vandaag een flink
dertigtal wetsontwerpen en conclusies
afgëdaan. van niet heel groote bctcckc»
nis. Verschillende onteigeningsontwerp*
jes waarvan er een betrof het tot
stand brengen van vcrkccrsvcrbetcrin»
te land cn te water aan het einde
den Overtoom, op het daarbij aan»
sluitende gedeelte van den Amstelveen»
schenweg cn aan het einde van den
Schinkel tc Amsterdam en conclu»
sies der commissie van Staatsuitgaven.

Maar ook kwam aan dc orde dc con»
clusic der commissie die het verzoek
heeft onderzocht van den heer WEN»
TINK, te Alkmaar, om volledige ver»
goeding van schade, door hem geleden,
wegens het in beslag nemen in 1917
van een hem toebehoorende partij
zeep. M.a.w. een crisiszaak, die nu al
jaren lang de Tweede Kamer bezig
houdt cn natuurlijkerwijze steeds ouder
wordt en daarmede steeds moeilijker
tc beslissen. Kan men 2ich nog vol»
ledig in de distributiejaren terugden»
ken? Dc zaak»Wcntink is een dlstribu»
tie«zaak bij uitnemendheid.

Veel woorden zijn daaraan gewijd om
opnieuw de zaak te reconstruecrcn.
Kort en goed komt zij hierop neer, dat
de heer Wentink een partij zeep ge»
kocht heeft, voor f 27,per K.G. dat
deze later in beslag is genomen volgens
de Distributiewet tegen een prijs van
f 8 per K.G. en niet lang daarna bij
gedwongen verkoop f 23 heeft opge»
bracht per K.G.

Bij den rechter heeft dc heer Wen»
tink geen succes gehad, de Distributie»
wet is, meende dc rechter volkomen
juist toegepast. Door dc heeren DRES»
SELHU1JS, DUYS cn OUD werd er
op gewezen, dat de Kamer er niet Is
nm recht te spreken, maar om in aperte
gevallen van onjuiste behandeling de
billijkheid te doen overhecrschen. In
het onderhavige geval meende men
van ccn aperte onbillijkheid te kunnen
spreken en dc tegenstelling tusschen
de geschatte waarde en dc spoedig
daarop gebleken verkoopswaardc. An.
deren - o.a. de MINISTER VAN FI»
NANCIcN en dc heer DE WILDE
op de moeilijkheid om nog na
te gaan, hoe destijds het prijsverloop
is geweest. Of er werkelijk anders gc»
handeld had kunnen worden.

r scheen overeenstemming te ko»
men, toen de heer COLIJN voorstelde
nog eens op het punt der prijsverschil»
len° na te gaan of er grond is den heer
Wentink tegemoet te komen. Een con»
clusie»Oud«Duys bracht deze gedachte
onder woorden.

Maar eenstemmigheid was er toch
over deze conclusie niet. Dc heer BEU»
MER verklaarde niet voor te kunnen
stemmen, nu dc Distributiewet juist

toegepast cn het schenken van ccn

tegemoetkoming ccn precedent zou zijn
voor dc talrijken, die geloovcn, dat zij
in distributie»tijd door rcgceringsmaat.
régelen schade hebben geleden cn waar
clkcn dag zoo zcide de heer
COLIJN den drempel van „Finan»
cicn" overschrijden.

De cor.cIusie«Óud kwam in stemming.
Zij kreeg 38 stemmen vóór. Zij kreeg
ook 38 stemmen tegen.

Er zal dus nóg eens moeten gestemd
worden.

Aanstaanden Dinsdag

Een andere conclusie is mede uitge»
steld. Voor deze veer komt zijn we
wel een paar maanden ouder'. Het bc»
trof opnieuw een crisis»stukje. Het
ging over een verzoek van dc Coöp.
Veevoederfabriek Zeeland cn West»
Brabant te Goes, houdende verzoek
om schadeloosstelling in verband met
een door die fabriek met den Regcc»
ngsadviscur voor veevocderberciding
gesloten contract. De groote vraag was
of vanwege of door minister IJssclstein
een toezegging van regeeringssteun
voor fabrieksbouw was gedaan. Tot
dusveT was de heer Colijn steeds dc
meerling toegedaan geweest, dat
een toezegging der regeering geen spra»
ke was. Dezer dagen echter is de mi»
nister op een brief gestuit van een
hoofdambtenaar, des heeren IJsscl»
stein, die e-nkele dagen voor hij een
brief schreef, waar in elke toezegging
werd uitgeschakeld, een ander schrij»
ven deed uitgaan waarvan dc bewoor
dingen wel degelijk aan een toezegging
deden denken die hem weer aan het
twijfelen bracht.

De minister verzdcht dus de conclu»
sie van dc agenda af te voeren om hem
in dc gelegenheid te stellen de kwestie
te doem onderzoeken door onpartijdige
mannen. Wat is er toch veel duisters
m den distributietijd gebeurd!

Toen heeft, de heer MARCHANT
zijn rede voortgezet. Vriendelijk
hij allerminst voor de regeerring.
heeT COLIJN echter reageerde niet.
hoegenaamd niet. Hij bleef <'reng voor
zich uit kijken, kon echter die houding
niet langer dan een half uur volhouden
en ging over tot het tijdverdrijf
figuurtjcs»teckencn, om ten slotte
gelukkige uitweg te vinden in het cor-
rigeeren van het stenogram zijner rede»
voeringen over de crisis»conclusies.

De heer Maichant heeft de rcgccring
fel gestriemd. Als gisteren. Opnieuw
heeft hij betoogd dat de coalitie slechts
in stand gehouden kan worden door het
zien van het onrecht als recht.

Allereerst wees hij op de Indologischi
familteit tc Utrecht, de ondernemers»
faculteit zooals de heer Marchant h:
kenschetst. Voor den Vrijz. Dcm. «pre»
ker een bewijs te meer. waa. dc v
daartoe door dc rcgccring geopend
dat do rcgccring bij het vervullen
de staatstaak aan belanghebbenden
stem in het kapittel geeft, dat zij dc
grenzen verdoezelt tusschen het alge»
meen belang cn particulier beltng. Ook
in de Koloniën. j

En dat, terwijl overal in het Oosten

de wereld ontwaakt. Let slechts op
Ghandt. op China. Denkt men
dat die opwaking zal te keeren zijn, die
bewustwording, door aan de cxploi»
tantcn de leiding van zaken over te
laten, vroeg dc striemende Vrijz«demo»
craat.

Voor ontwapening pleitte de heer
MARCHANT. met vuur. allereerst
omdat elk verdedigingsorgaan, zooals
Nederland het organisecrcn kan, van
te voren gedoemd is geen waarde te
hebben ons land kin de bewnpc»
ningswedstrijd toch niet medemaken
ook en dc heer Marchant deed
letten op het garantie tractaat van Lo»
caxno. wijl hij niet meer- geloovcn kon
ccn Europceschen krijg in dc toe»
komst.

Evenals de heer Albarda, geloofde
ook dc heer Marchant niet, dat met,
het oog op de uitspraak en de cijfers
dc stembus de heer Colijn had
mogen optreden als kabinetsformateur.
Om zijn politiek der afgeloopcn jaren,
waarvan zelfs R.«K. cn C.»H. sprekers
zich hadden losgemaakt in hun ver»
kiezingsredevocringen.

Op ccn andere door hem rcëclcra
grocpcncombinatic geacht op een
andere meerderheidsformatie, meer m
overeenstemming met het groeiende
democratische leven, drong hij a3n.
Waarbij, door den invloed van dc R »K.
fractie, toch dc z.g. christelijke grond»
slagen van ons volksleven behouden
zouden kunnen worden.

Dc heer Marchant eindigde met een
waarschuwing. Wanneer de obsessie
der coalitie lang voortduurt, wanneer
daaraan geen einde gemaakt zal wor»
den, waaruit het voorbijzien blijken zou
van wat in het volk leeft cn groeiende
dan zou dc democratische lijn eerst
gevonden kunnen worden door een
revolutie,..

Dc heer BRAAT deed oud»bekende
klanken hooren. Hij viel op heftige
wijze uit tegen de passage van dc
Troonrede, die ervan sprak dat het
den landbouw niet bijster slecht
ging.

En even heftig was zijn afkeuring
van dc ambtenaren. Waarom is de re»
geering voor die mcnschen zoo bang?
Waarom moet hen altijd de hand bo»
ven het hoofd behouden worden
Waarom moet hen opnieuw drie mil»
Hoen worden toegeworpen, terwijl al
dat geld uit dc zakken van kleine ne*
ring doenden moet komen! Denkt men
soms ziehier een keuze uit de
Braatsche vragen dat de nering»
doenden niet in inkomsten zijn achter»
uit gegaan? Waarom worden de beian»
gen van ambtenaren, die nsoit bcvre»
digd zijn, preferent verklaard? En de
heer Braat tornde weer op tegen de
ambtenaarspcnsioencn. Waarom toch
die voorkeur? „Zijn dc ambtenaren
misschien zoo iets als een fleschje
Haarlemmerolie goed voor alles?"
Daverend gelach natuurlijk.

Hij vroeg djs. dc cumulatie van pen»
sioenen van Kamerleden, die tegelijk
ouó»wethoudcr, oucLGcdcputecrdc zijn,
een einde te doen ccmcu, verweet do
S. D- A. P. de bocrenmcnschcn te mis»
leiden, vooral de boerenarbeiders cn
digue met de inededccling nu bc»
leven wc een gewichtig politiek mo»
ment, stilte!, riep de heer Duys dat
hij afwachten wil, wat de rcgccring
doet. naar dat bij zeker niet z»>l mee»
stemmen met die ontwerpen, die veel
geld vragen zullen of met nieuwe ont»
werpen, die dc bevolking zwaarder
lasten opleggen zullen.

Dc laatste spreker van den middag
was dc s.»d- afgevaardigde v. d. TEM»
PEL. die over oe door de regccring in
uitzicht gestelde welvaartspoli tick en»
kcle beschouwingen ontwikkelde. Een
nieuwe commissie, gelijk de regccring
zich voorstelt te benoemen, om tc doen
onderzoeken wat noodzakelijk is, ziet
de heer v. d- Tempel als niet noodig-
Daaraan is al zooveel tijd besteed, dat
oogenbükkelijk tot daden kan worden
overgegaan Tot daden van wetkver»
schaffing en werkverruiming. Oogen»
bl ikke li ik moest begonnen worden met
uitbreiding der cultuurgronden, met
ontwatering, mot groote werken als het
Twcntsch kanalonplan, Noord=Brab. ka»
alenplan, dc wegcnvetbctcring etc-
Krachtige aanvat daarvan bepleitte hij-
„Niet talmen" riep de heer v. d.
Tempel der rcgccring toe- Wel kon hij
medegaan met het voornemen der re»
geering- om dc leiding van wat gedaan
moet worden bij dc rcgccring tc laten,
bij dc ministers wier departement het
meest bij dc groote werken betrokken
zijn. doch ccn centraliseerende com»
missie, waarin arbeiders cn werkgevers
uit de vrije bedrijven zouden zitten,
wilde hij organisatorisch doen werken,
om het ambtelijke element wat minder
sterk te doen spreken, over de beperk»
tere. de kleinere aangelegenheden van
samenwerking. arbeidsvoorwaarden,
verplaatsing vm arbeidskrachten ctc-
Dinscag gaat de begrooting verder,
's Avonds yal Buitenlandsche Zaken
behan"-'--'

INTIMUS-

INGEZOND'N MEDEDF.FLINGEN
a 60 Cent* per regeL

Dos er v/at

Kloosterhal~:em op f.

is het gewone gezegde, als men zich -

heeft gesneden, gestooten, gebrand,

geklemd of geschramd. Dat verzacht, f

zuivert en geneest zonder lWeekens.

Ov.-ril per groote pot *an 20 gras: SJetn». f

-<rJ>