Abdijsiroop
Nacht-hoest
HAARLEM'S DAGBLXP VRIJDAG 11 DEC. 1925
HET GOUDEN DOCTORAAT VAN
PROF, H. A LORENTZ
De huldiging in de Leidsche Universiteit
Verschillende redevoeringen
Vanmiddag hcei: in i:>". groei
TiuiE eer LeiJscho Cnhsersiiei; de buldi-
ging p'i.rs getal van pro*. «Ir. li- A. L-
rviüz mee hes oog op htt <t»; Let b«
dea 50 jaar geleden is dal dese hoog'.eeru
aan dc Leidsche univerei:e:t nr;tiiovee
de doc'.or in de wie- en natuurkunde.
De groete belangstelling
Zeer gr»-'- de belang*:*!lir.g
middag bij de huldipvj^plech'.igheid,
zoowel een nationaal als een internatte
karakter droeg. II<: Yeretoüjk Hui;
'vertegenwoordigd door K. 1L Prins
Hendrik; de Hunistcff-pt*-* «len:, de L
l'oiijn, alsmede de minister van onderwijs,
nir. Bulgers» vertegen woo rd igdca de fie-
geering.
Groot was ook de belangstelling uit bet
buitenland. Ondanks het gure jaargetijde
hadden veie buitcnlacdsche ge', eerden sicb
een gang raar Leiden getroost.
Ocder de buiseobadscta geleerden, die
deze plechtigheid mei hun tegenwoordig-
h«:-i opluisterden. waren r a, mevr. ptof
Curie uii Parijs; prof. Bclir u'c Kopeni:::-
gen: pr". Bddingtrr. ui; Cicibiidge (Enr.i
pre-:'. Einstein ui: Berlijn: prof. Langer ir.
«i:-. Parijs, prof. P-r.-u Parijs: Pre.*.
Verschafte]; uii Gen:prof. Wclfie r.
Bruesel; prc-f. De Dm.der u. B.-r-sei: pril.
]_3rareff uii MosVv-i en pr Br' ».l;
Parijs, dia aiiea hun universiteiten c:
«iere wetenschappelijke tilitigeti ver
tegeawoordigdeuYcons we.; i
vrijwel hei geheels college ven curatoren
cler Xeidsche un:?e»:.ck. .i'tui, 'ro
-r-magnificus, prri. de S -ie. i-.vreta-
ris. pref. Meyers en n.ir.-ur;g.J.cv'e
acedesnfeebe Senaat dezer universiirit.
_Voons een aantal hoogleeratrn uit Je a-
;'dere un-iversiteifen in ons land. een de
putatie van de Kor :ulelijke Academie vai
Wetenschappen te Amsterdam en afg«
vaardigden van v*r--«-ii diende aridtre w«
tensch appel ij ke génoot-chappen en instel
lingen. Het groot auditorium was «hm ooi
geheel mei r-elansv-ellenden gwuM.
Meer dan 2000 petaoncr. ui Linnen- ei
batten land hebben aan de huldiging el-
genomen of er :oe bijgedragen.
Zooais reeds geicei I l-rst-nd Le:
voerend comité voor cezc huldiging ui: de
hoogleeraien KamerlingU Onnes te Lemen,
prof. Zeeraar: :e Amsterdam en I k-
Ver pe'.f:, Kr, welVe koosleerarvr. c V
initiatief Toor deze huld girg n _s uitge
gaan.
Xadai Prof. Lore:;'.! l el groot
riurc was binnengeleid en Prins Hendrik
en de beide ministers hadden plaats geno.
uien. «prak de rector rr.agr fic ts der Lei i-
eohe Universiteit. prof. De S iter. rrr.eirs
den academischer. Scnui prof. I/rentz als
vólgt toe:
Rede Prof. De Sitter.
'-'Mijnheer Loren'.rip dezen du?. vijft;g
jaren nadat gij uw- eersle doctorstitel, die
in ae wis- en natuurkunde, aan deze Ur.i
versitei; verwierf, heeft de Senaat u, uil
erieme li ikheid voor a'Jes wat gij geduren
de d:e vijftig j»ren voor «ie Universiteit
gedaan bet-., voor den lui-ier, die van u
op haar hees: afgesiraaii. nog t.eeds
afstraal-^ het hoogs:o eerbewijs geschon
ken dat het in zijn roach. %^a: te verles-
nea, het doctoraat honoris canes, e:: wei
in de geneeskunde, in bij.-or.-iere waardee-
ring voor wa; g:j - j.-mir.g der
medici hébi gedaar..
wil een ge ai v.-ililap:Teer.
d»ze huldiging v .orber-:. wer-j, wnrea
die zeiden, zou i;:. Ivjrentz wel aaogenaarc
zijn, tij te zoo bescheiden- Zij l-.aaocn
ongelijk. Er zijn verschiil«!ndc soorl.-n van
bescheidenheid, val scha t:t wt. en de
Uwe :s de ware. Gij weet «ven g "'-l »U w ii
«Hen, beter zelf» omdat ::i .-.lies U'.v in
zicht scherper en zekerder is dati 't onze.
gij weet dus zelf zeer goed, dat g;j een
groot man zijt. Xu zou er een 6oort be-
scheidenheid zijn. die U er toe dreef D
voor te doen alsof gij dat niet wiet. Deze
bescheidenheid is niet de üwe. Maar Uwe
bescheidenheid is dat gij, wetend dat gij
een groot maan zijt, U daarover niet
•ebeanzs, maar overtuigd z:;; dat dit niet
Uw verdienste is. 4v. U voor het feit, dat
p. nu eemsaal zeer bijzondere gaven heb:,
volstrekt geen bti:.".ergewone lof toekomt,
en dat het r.iet meer dar. doodgewoon 1;
dai gij. door harden arbeid en onvermoei
de i'.eaïjding die gaven vcor l*w «nede-j
mrr.sefcen vrucht hebt dc-cn dragen. Of da
r.u werkelijk zoo doodgewoon en vanzelf
sprekend -1st daarto-er wil Jk niet mei U
tw.-sten. Ik wil er al'een o? wijzen, dat het
ook niet meer dan doodgewoon i». dat wij
iaarritor dankbaar En -hu-.rom ril
mij door Uw besshr-ideniield silet laten
IntlmideeTca. maar vrijuit g-eg??n, wal ik
of> hei hart heb.
Uw betreurde leerling, onze eolleee Koe.
ren. heeft het zoo juist gezegd: a's
i-mand het Xederland der laatste vijftig
jaren zou beschrijven, hïj zou het noemen
niet het land van Bembrandt, maar het
land van Lorealr..
Haar ik s:a hier nfet om te spreken voor
Xederlati i, 'ik hiet voor de 'Leidsche,
voor onze én Uwe L'niTflwitei:. Da' sij Uw
rrehe-'.e leven lang de Leid echo Univers:-
,e-ii zijt —to zeb'»-ea, dav Uwe glori--
het waarvoor onze dank (,<t U uit^dal
Reetis dadelijk bij het beg'n van Uw pro-
fcrsor.ile loopbaan hadt gij de keus
hebt gij Leiden verkozen. Later riepen 1"
U'.rcdi:, Wtvuen. 31 umhen, maar g ij bh
hier; door de gebeele wereld vaat 11 roem
Uw naam :s internationaal, doch gij blij:
V voelen als tot ,ie Leidsche Univetsitei
bch->,!.relfs chane. nu <Je We: 1
verjaagd heeft, zi;i gij nochtans toch nog
X «t gcrnakVc.ij'-: is liel :;,ï.-r woorden'
to brengen wa: Cw wijsheid, L'vr men
fecher.kennis. Uw werkkracht. Uw belang-
««Hing en t.ewijding voor de rak n van
eikei: .lag voor de facuhei; en de Univer-
ai:ij«i. uf gij functies bekleedde of aic:
Alujd sis cr con bitroriJe ïru-cilijke of «en
bijzonder delicate zaak :e beh
dan v« .«ut g:j degoen «ie met i*c: de tegca-
geaCelde geziclUspunh» lot
brengen, <lc beste oplossing wis; te vinden
Ijji zoo :s het ook builen de l'niversit
in nationnle en interna:ioiuile zaken
d«ai Volken bend, in de International Re
search Gnnicll en de Unies, overal waar
moeilijke en teorc quaesties zich voordoen,
vonft Uw a-Mes gevraagd, en l*w mede
werking ingeroepen. En gij geeft L'w hulp
en raad altijd met dien overgeiijkendcn
eenvoud cn natuurlijkheid, die doel
cv:cn welk een kostbare gaven gij
Onvermoeid i
kracht is ongel
gezondheid s
cureer «en wonderrncnech aU geestelijk
De faculteit <i,-r gencoc-iund« is niet dik
wijls in de gelegenheid op turen nieuwen
cerdoctor haar weten;d,.ip :'ie to passen.
Hel verhaal Isce gij ééns :n Uw leven ziek
geweest ,-u het zelf ciet wist, «n «Joor-
g;ug Uw <1 leges te geren, ze'fo terwijl gi»
'.erwiilo van do gezondheid Uwer kinderen
to \V:;le aan Zee -- het kan ook Egmccid
geweest zijn vertoefde!, cn das 'e mor
gens voor dag en dauw moest staan
cn naar Leiden to reizen, dat relaas van
Uw ecnige «rustige ziekte, zeker om zijn
inhoud al merkwaardig genoeg, hel heef:
loh -:i mijn geheugen gegrift, minder nog
om dien ir.hond dan wel om do reden
waarom gij hel mij deed:. Het waa op «cn
kouden winterdag, jaren geleden dat wij
samen la:igs het Rapenburg liepen, co gij
doe rit mij oen li:.s verhaal om snij
spreken te beletten. Het is een klein trekje
n aar in h«t groot deedl gij erenzoo. Bvcii
natuurlijk als gij het vondt oj» dien
terdag mij het spreken in de kille bui
s besparen, es en naiuur.ijk vond
gij h-i gedurende bijna dertig jaren een
college :c geren van reie uren in de we
It-ne-.ci.s cctiige middaguren j.raci.cam
alle -.entamens eu esamcos daarmede
hex op. U te nemen, om een collega
-V:: - - Loróli i ik zal niet ver lor
voor-ra»:-. Dit oogenblik k «en der
schoonst» van mijn leven. Da; usv fee»;
.juist, onder mijn rectoroa; valt, tial liet
mij gegeven ie U heden te mogen toe
spreken. en U. zij het r.og zoo gebrekkig,
to mogen /cn welke bewóndering, -welke
vrtcjid-rliap en welke dankbaarheid Ik
17 toedraag, is «en bestiering van hei lof.
waarvoor ik mij uïterrcate gelukkig prijs.
V»r.-c«-.f m j -deze erikils persoonlijk» noot
ik wed dat niet :k ai'.oen zoo tegenover
voel. da ,»der onzer, dat de geheele Se-
iet, de geliC' v Universiteit, zich oprecht
rfieugt een gelegesüteid te hebben U te
huidige.". CO te ana. U te danken voor al-
wat gij voor haar hebt gedaan en zijt
i wee.:, vu nog steeds doet en zij:.
Ik heb gexcg'L
Toespraak van Prof.
Kamerlingh Onnes.
P.-cf. dr. TT. Kamerilnch Ocr.r*. voor
zitter van h«; uitvoerend comité, eprak
lerna.
Xi herinnerd te hebben kan de jcugdja-
van Prof. Lorenfz ging spr. voor!
Gij houd', niet van wierook, maar wan
neer gij oii-. vertelt, d3t waar gij elaat zich
eigenlijk «lechts een woik van kleine eleo-
sch geladen -iseitjes bevindt, dso samen
nog niet het millioenste van do ruimte be
slaar.. die gij inneemt, en dal door deze
ijle wolk van U een etherwind niet ecu
erteiheid van 30 K.M. per seconde
:eer dat dao alle® waar blijkt, zie
et gij U Toor het or.:dckken van
zulke waarheden toch wel «cn beelie
ierooi getroosten.
Uwe denkbeelden zijn tol Je groadsla
gen onzer wetenschap g..an behooren. D:t
zoozeer hot geval, dal op elk oogcoblik
z-.ker wel «rgens ter wereld college over
Uwe ü.coDe worat gegeven of «cn colle-
ver een Uwer verhandelingen
wordt grfi-.uden of een geleerde in een
tijdschrift bladerende Uw naam ontmoet
of over zijn schrijftafel g -'-ogen een Lo-
Iz-lranaformatie toepas. 3!:srchicn dat
^erz ifder tijd ergers «n cxainrfiar-ilu»
otor do Lorentskracht wordt ondervrangd
en deze zich dan dankbaar herinnert hoe
helder hel betreffende in de mooie voor
drachten die gij in Amerika hebt gehou
den, uiteen gezet wordt.
vrienden van heinde en ver 6amen
die in Xcderland hebben, vertrouwd,
dat zij U op den dag van Uw gouden doc
toraat een vreugde zouden bereiden, wan-
zij U ale 't ware m één beeld samen
gevat. de «ympóihia en vereering, die gij
overal hebt verworven, voor oogec stel
den.
Wij vleien one. dai de lijst van ledrn
m ons Internationaal Comité, waarin
voor eik land slechts een kleine groep van
uurkurvÜgen, die beperkt nv-e-t "wor
den lot de U persoonlijk of door him w-tik
leruast staanden, en een enkele vcr-
teg^-r.woordiger van de induatzie behoefden
tc worden oppjttWBOen er. wier or.dcrteeke-
r.lngcn de Internationale circulaire maakt
tot een hii oriach document, to: U zal
spreken als tie «tem van de geb^e'.e t..v
tuudkundigo wereld. Dte van o:;s Xatio
naal Comité roti 'te vele kringen d o het
vertegenwoordig;, ala da slem van allen,
dlo U da:,1c brenger, voor hétgeen gij ten
bete van Nederland hebt gedaan.
Onze Comités voor welke beide mij de
eer ie beurt valt het woort te voeron, ko-
C thans namens een tweeduizend-tal
builenlandeche en Xederland-'che vrienden
en vereerders gelufcwerosehen.
crneugcr. ons dal :'ij «Ie gaclvrij-
held r.ci huis van Uwe Mm# >fn:c-,
voor Uw receptie heb; aanvaard
'vang-i door Rector en Senaat
U «r. d« Uw rodoctoraav U
vsr".J: u-c--.'- an Z.K.H.
den Prins der Xeder'.acden a's uising van'
de belangstelling van het Koninklijk Hu ie,
van Zijne Excellentie den tijdelijken Voor.
-ter van den Ministerraad, van Zijne Ex
cellentie den Minister van Onderwijs. Kun
sten en Wetenschappen, van de builéfe-
landscbe geleerden, die zich door het barre
jaargetijde niet hebhen laten afschrikken
van hun spontane reie. van zoovelen op
wier genegenheid gij prijs «telt, de woor
den van den Reclor tdt U gericht, dat alle*
zal U het geheele beeld van Uw loopbaan
met al hei goede, dai zij U bracht, voor
den geest brengen.
Gij hebt wel eens gesproken van de ge
lukkige omstandigheden, die tot Uw wel
slagen hebben medegewerkt, waar wij U
in het bijzonder dankbaar voor zijn
gij van deze steeds zoo :on volle partij
retroWcen helt. om in gesuidigen gang
Uwe gaven verder lo ontplooien. Dn
maakt, dal Uw lo-pba.m jich voor ons or.:-
rolt a's een schouwspel van buitengewone
geestelijke jcho<.nhe.d.. waarvan elfc uf*
reel bear.irdt aan het ontslaan
nieuw wetenschappelijk leven.
Wolk een gelukkig beeld van onge-:
Je studie brengen U de drie jaren vóór en
2 jaren nog ra uw promotie voor d.
geest. Jaren van hard werken en i<?c«I
(Uch streven, die g.; i de etille stude-
kamer in he: ouderlijk huis'te Air,hei
waar gij enkel «an J- Avondschool les had
te geven, doorbracht racl do autodldj
sche êtudie van HelmholU en Maxwe'
waar gij Maxwell dc hand reikende in
dissertatie het program hebt opge.-:,-ld
van de eystennctisehe ontwikkeling
e'cetramagnetisohe theorie van hoe licht,
waaivon de uitvoering uw levenswerk
heeft Mieereeht.
Hoe gelukkig hóhl gij ook partij
trokken van de cerate,jaren van uw pro
fessoraat ie Lriden. -
Door de onderwerpen van uw colleges,
toen nog gering Ju aantal, te kiewn jn
verband met Uw eigen studie deed; gij i
leerlingen roed«genieten ven hefgeCu
air en medeleven mei den twjderzoek. r
.Var. hoevee' belang is de toewijding
die dagen niet geween, om uw colleges
cu uw «txenscliappflijke Tcordrachter. t
ontwikkelen tot die f Cc lijnen der weten-
schap, waartoe gij zc door rustclooze vo;
making gedurende een kleine halve nun
heb: opgevoerd
ttpr. prees verier de g-rc.-,:.; bereidwillig.
he:d waarmede Prof. Lorcniz altijd an
deren van dienst is: toen in Amerika alle
vrije minuien van den dag, dia de voor-
drachten overlieten, bezet waren met ai
spraken voor conferenties, zag men ge
leerden komen om zelfs nog op den weg
van zijn woning naar do collegezaal door
hertt onderricht te worden.
Zoo heb; gij etccd», naar een woord
van Van Bommelen, ieder .getoond: Uwe
vriendelijkheid vnn liaa en nederigheid
van gemoed, die u gul'cn gaarne «loet
ge-^n van het goiui van uw verstand.
Uwe hulpvaardigheid heeft u er ook
de eerste plaats toe gebracht al spoedig
een nieuwe zeer zware onderwijstaak
**n «ie u opgedragen» toe to voegen, liet
was kort nadat ik uw naaste collega had
mogen worden.
Mijn iaboratotiumplantien hadden uw
vol!» sympathie gevonden en ai was het
aantal casdtdaten om wier verdere lei
ding wij zouden hebben te wedijveren,
gij als theoret.L-us cn ik #!a experiinen-
talor, zoo gering, d»t wij om in goede
=.v:nmaig te blijven, één, die twee namen
had voor twee teldep, onze idealen wer-
«ien daardoor niet in hun vlucht belem
merd. Xaast dc i-éhartiging van de beltn-
gen der- toekomsttg.j experimentatoren
ook -nog het algemeen onderwijs te verzor
gen, bleek voor mij echter te zwaar. Toen
hebt gij mijn" gezondheid gered dooi- on
middellijk liel groot» college v;vn mij over
ie nemen en zij:, gij daarmede ook nu mijn'
herstel op den voet vgrvgeen nieuwe arbeids-
verdeeling voortgegaan. Gij zoudt daardoor
voerde; gij aan, dan de 'gelegenheid
lebben c:n inet de verschijnselen in aan ra
ta Wijven en ik om mij aan het labo
i-oriuai te kunnen wijden. Zonder «enige
verdere regeling dm ons vertrouwen op
onze vriendschap en op onze liefde voor
Je werenschap ïiaVcn wij :«i zee. Gij kun:
nauwelijks weten, hoe gelukkig ik mij ge-
U ook in «ii; gedenkwaardig uur dank
te *4c?en voir he* reorroch: dat gij altijd
uwe vriendschap, die «och ook tyt
onze gezinnen uitbreidde, en uwe earner
werking zijt blijven schenken en dat het n!
de jaren s-nds dien tij'l «en-glorie en ge
luk voor hei laboratorium geweest is. «iiu
gi; daar het leliuis van uw, professoraal
hebt willen vónden.
Over welk een heerlijk evenwicht van
lichamelijk kunnen cn geestelijke gaven
beschikt gij, te treffender omdat het ge*
paard gaat met ccn niet minder geluk*
kig evenwicht van hoog intellect cn
klaarheid van gemoed- Geen wonder
dat uw invloed zich van iLeïdcn uit
over ons geheele land gaat uitstrekken-
Al de u toevertrouwde belangen hebt
gij weten te verzorgen, terwijl gij ver*
vuld waart met het bij uitnemendheid
moeilijke vraagstuk betreffende de elcc«
tromagnetïsche en optische verschijnsel
len door de beweging der lichamen. Gij
hadt u de kunst eigen gemaakt in den
vrijen tijd, dien uw omvangrijke arbeid
voor anderen u liet. terstond weer ge*
reed te staan, om verder te gaan met
de behandeling van fundamenteelc vra*
gen en hoofdbrekende kwesties, waar*
aan andere natuurkundigen van dc
eerste grootte zonder succes hun krach*
ten beproefden en die door u werden
opgelost Het is of gij uw onderzoekin*
gen doet zooals ccn vogel zijn lied
zingt-
Spr vestigde vervolgens uitvoerig de
aandacht op den zich steeds uitbreiden*
den invloed van Prof- Lorentz in de
wctcnschaDpeiyke wereld, ook in het
buitenland cn vervolgde daarna
Had in dit laatste deel van wat ik
noemde uwe vaderlandsche periode het
buitenland reeds meer en meer mogen
genieten van uwe gaven, de periode,
waarin uwe behartiging van internatio*
nalc belangen der wetenschap een groo*
ten omvang kregen, wat al weder ge*
schicdde zonder dat Leiden of Neder»
'.and cr bij verloren werd. ingeleid door
uw voorzitterschap van de consetls So!»
vay cn sterker geaccentueerd toen d:»
rcctcuren van fcyler's Genootschap
met,ccn inzicht, waarvoor dc geschiede*
nis hun dank Z3l weten, u naar Haarlc-m
riepen in dier voege, dat gij aan Leiden
verbonden kondt "blijven. Door dc be*
nocming van Ehrenfcst als usv opvol*
ger naast u, hebt gij voor uwe nieuwe
bemoeiingen, waarbij laatstelijk nog de
commissie van hel Institut International
de Coopération Intellcctuelle is geko»
men, meer vrije energie beschikbaar
gekregen cn weder heeft dc behartiging
van dc nieuwe u toevertrouwde belan*
gen u niet verhinderd om met vasten
gang den weg van uw onderzoek te ver»
volgen en belangrijke beschouwingen le
geven in verband met Einstein's Relati*
viteitstheo-ie en met de nieuw© groet-
beid. die zich als quantum in de natuur»
verschijnselen openbaart-
Innig wenschen wjj u geluk, dat gij
op uw leeftijd u nog in het bezit van
uw volle gezondheid en werkkracht
moogt verheugen, en brengen wij
hulde aan u en uwe vronw, die steeds
uw steun is geweest en u op al uw rei*
zen vergezelt.
Thans komen onze comités, vervuld
van dankbaarheid jegens u. een twee»
ledig verzoek tot u richten, dat hun stol
tot nieuwen dank zal geven-
In de eerste plaats verzoeken zij u
uwe verhouding tot het Leidsche Uni*
vcrsitcitsfonds cn dc Leidsche Univer»
sitcit in denzclfden geest als zij werd in*
gezet, voor het leven te bestendigen cn
op deze wijze de eerste te worden. d«
ccn internationaal professoraat van
deze soort, alleen voor dc ollcrccrstcn
weggelegd, wilt beklecdcn.
In de tweede plaats verzoeken zij u
vrcl dc bestemming, die v het beste zal
schijnen, te willen geven nan hit Lo-
rentzfonds ter bevordering van dc bc*
langen der theoretische physica, dat
door hen is bijeengebracht, teneinde u
tot hulp te zijn waar gij met dc zonnc»
schijn van uw sympathie wetenschappe»
lijk leven wilt koesteren-
Daar or.s land broederlijk met het
buitenland heeft samengewerkt om dit
tweeledig verzoek tot u tc kunnen rich*
ten, zal het* ccn ieder goed doen, dat
ons land toch het leeuwendeel in het
gemeenschappelijk werk heeft behou»
den- Nederland weet ook in ruimere
kringen te waardecrcn, dut ge to mid*
den van ons leeft cn werkt, cn dat het
onze Lorentz is. dlc ccn plaats in-
neemt in de rij van dc meest uitnemen*
den van alle volken cn tijden.
Van dc warme aanhankelijkheid van
den kring, die u het naast staat, getuig,
dc dc ontroering, die allen vervulde,
tOCB «n «net enkele eenvoudige woor»
den het laatste college, door u als 70*ja*
Hgc gegeven, besloot cn rondgingt om
ieder dc hand tc drukken
Moogt gij. aldus besloot Prof- Kamer
lingh Onnes zijn toespraak tot prof.
Lorentz, nog lang voor ons blijven wat
gc voor ons zijt-
.Minister Colijn aan
het woord.
Luid applaus volgde op deze woor»
den, waarna minister Colijn opstond om
namens dc rcgcering prof- Lorentz met
dezen dag gsluk te wenschen cn hem
den dank der Rcgcerir.g over tc brpn»
gen voor het vele. dal hij op weten» 1
schappelijk gebied tot roem der Neder»
landschc wetenschap en van ons land
heeft tot stand gebracht.
Rede Prof- Went
Volgende spreker was Prof. Went,
tc Utrecht, yoorattcr van dc Koninklij»
kc Academic van Wetenschappen, die
begon met tc zeggen dut dc Koninklij»
kc Academic van Wetenschappen het
op hoogen prijs stelt, da: haar dc gc»
k-genheid gegeven wordt Prof- Lorentz
haar gclukwcnschen tc komen aanbte*
den.
Dc Academie beseft zeer goed. aldus
spr., wc'kc groote bctcckcnis het voor
hair heeft, dat gij sedert 44 jaar deel
van haar uitmaakt. Zij voelt ccn klein
weinig uw triomfen als de hare cn zij
mzg het als hoogste wetenschappelijk
lichaam van Nederland wel uitspreken,
dat het een zeer groot voorrecht is
voor de Nedcilundsclic wetenschap, dat
zij reeds gedurende 50 jaren roem mag
dragen op het bezit van een der groot*
ste onder de thans levende geleerden-
Maar dc Koninklijke Academie heeft
veel grooter rcc'cn, zich met i. één tc
voelen, daar Gij immers van 19101921
voorzitter van haar Natuurkundige Af»
dccKng zijt geweest cn dientengevolge
oru het andere jour Algcmceno Voor*
zittcr. Niemand zou het u hebben mo«
gen kwalijk nemen, wanneer gij, wiens
geest zich met zulke problemen van dc
hoogste orcé bezig houdt, u had ver*
ontschuldigd en het voorzitterschap aan
anderen overgelaten Maar gij hebt u
niet alleen .niet aan deze taak willen
ontrekken, mj.-.r gc hebt met groot ta»
lent dc Academie door tal van moeilijk»
heden hccngcholpen. Öc jaren van uw
voorzitterschap zeggen het eigenlijk wel
reeds voldoende daarin viel toch im>
mers dc wereldoorlog cn die bracht ook
voor dc Academie tal van nieuwe pro*
blcmen met zich- Mag ik er op wijzen,
dat het o.a- ook a3n uw initiatief, unn
uw buitengewone leiding cn aan uw
doorzettingsvermogen tc danken is ge»
weest; dat de Wetenschappelijke Com*
missie van Advies cn Onderzoek ten
behoeve van Volkswelvaart en Weer»
baarheid is tot stand gekomen? Dat die
Commissie reeds enkele jaren na haar
ontstaan niet veel meer kon uitrichten,
was niet uwe schuld, maar ccn gevolg
ten dcelc van het eindigen van den oor*
log. ten deck van het icit, Cat mede*
werking van dc Departementen van
Algemeen Bestuur niet altijd tc verkrij.
gen was
Nog belangrijker is de rol. die de
Academie onder uwe leiding-heeft gc»
spccld, waar het gold, dc wetenschap»
pclijkc mannen uit dc vijandelijke lun*
den weer bijeen tc brengen- Ook daar
hebt gc u door geen teleurstelling la*
ten ontmoedigen en dc Academie heeft
tc dezen opzichte, ook nadat gij het
voorzitterschap hebt neergelegd, nooit
te vergeefs een beroep op uw steun en
medewerking gedaan- Ik heb nog in den
laatsten zomer gezien, hoe ge u voor
deze zaak des vredes geweldige moeite
gegeven hebt bij de vergadering van
den Conseil international de Rccher»
ches tc Brussel- De hooge plaats, die
men u ook in het buitenland onder de
wetenschappelijke mannen geeft, heeft
er zeker niet weinig toe meegewerkt,
dat velen helaas niet allen toen
aan uwe woorden zoo groote aandacht
schonken-
lntusschcn, de Academie heeft mij
niet alleen hierheen gestuurd, om u dit
alles tc zeggen, maar ook om u tc mei*
den. dat zij in overleg met de interna»
tionnlc huldigingscommissic in hare ver*
gadcring van 31 October 11. eenstemmig
besloten heeft, bij gelegenheid van uw
gouden feest ccn gouden Lorcntz*me>
daille in te stellen. Op de wijze van dc
Lecuwenhock*medaille zou dezetel*
kens uitgereikt kunnen worden aan don»
geen, die zich het verdienstelijkst
heeft gemaakt op physfsch gebied Dc
Afdccling hoopt dat zij u bereid zul
vinden om de nadere regeling hiervan
met haar samen tc ontwei pen- Wanneer
dan over 250 jaren de Ncderlandschc
Academie van Wetenschappen de Lo*
rcntz-medaille uitreikt, zal zij kunnen
weten, dat de medaille inderdaad de
beeltenis van Lorentz weergeeft, zooals
deze er op 70»jarigen leeftijd uitzag-
Want niet waar. do Academie mag er
zeker wel op rekeijen, dat gij geen be»
zwaar zult maken Te posceren voor den
kunstenaar Toon Dupuis, dien wij be»
rcid bevonden hebben, het modellé van
de medailo: tc maken?
Hoewel gij thans behoort tot de rus»
tende leden van onze Academie, hebben
wij van dit rusten nog niet veel gc»
merkt. Nog steeds is uw geest even
frisch als voorheen cn nog steeds tmo»
gen wij telkens en telkens een beroep
op uwe medewerking doen. Laat mij do
hoop uitspreken, dat wij u nog lang
onder dc w erkende rustende leden van
de Academie mogen rekenen en dat
ook de Ncdcrlandsch wetenschap nog
veel van uw en, ondanks uw jaren steeds
jongen frissehen geest moge vcrwach»
ten! (Langdurig applaus)
Tervolgens richtte mevr- Prof. Curie
namens het Conseil de Physique het
woord tot Prof- Lorentz.
Javaansche Dansen
Raden Mas Jodjana
Het is een prachtig werk. dat Raden
Mas Jodjana in Nederland verricht.
Deze Javaan "beschouwt het als ccn
soort missie Java nader tot Neder»
land te brengen en hoe zou hij dat be»
ter kunnen doen dan door ons het
beste,, het mooiste van zijn land: 'dc
Javaansche kunst te brengen! Laten
wij het maar eerlijk bek nncn. dc
meeste Europeanen ook zij, die in
Indic zijn geweest staan vreemd
tegenover het Javaansche volk. YaD
het innerlijk, dc ziel. begrijpen zij niets.
Wat zegt den Europeaan in Indië bij.
voorbeeld de Javaansche dans? Hij
spreekt cr over met een zeker dédain,
omdat cn dat ligt wel echt in den
Hollandschcn aard hjj er niets van
begrijpt. Geen Hollander, die in In»
die geweest, of hij /al u zeggen, dnt
hij Indic kent. maar ccn avond als van
gisteren leert ons. hoe weinig wij we»
ten cn hoe ver dc meeste Europcoa*
.-n on Java van den Javaan afstaan.
Daarom is het zoo goed, dat Raden
Mas Jodjana zijn dansen met een en»
kei woord door zijn cchtegenoote. Ra*
den Avou Jodjana doet inleiden. Hét
publiek staat hierdoor niet meer zoo
vreemd cr tegenover, weet door de
toelichting, welke bet: f.cnis deze ge»
stileerde dansen hebben, iet dus met
veel meer begrip cn is daardoor be»
rcid om de schoonheid der Javaansche
kunst te ondergaan. Ik wil wel heken*
ncn. dat de Javaansche dans. die mij
op Java. in het eigen land, nooit iets
had gezegd, gisteren een openbaring
voor mij was. Was Raden Mas Jod»
jana een zoo veel grooter kunstenaar
dan dc dansers cn dc ronggengs. die
ik op Java heb gezien? Ongetwijfeld
wel! Maar hoe kon dc schoonheid van
deze dansen OOit tot mij komea. a!s
ik cr mijn hart voor gesloten hield?
Toen ik Raden Mas Jodjana gisteren
zag dansen, hegreep ik eerst recht, dat
ik als mijn tuccste landgcnootcn
voor heel veel moois in Indië blind
ben geweest.
Kaden Ayou Jodjana begon met oiis
in een korte inleiding de Bcteekenis
der Javaansche dansen uit tc leggen.
Zij vertelde ons, dat in dc gestileerde
Javaansche dansen ccn eeuwenoude
strenge en crllglcusc traditie tot uiting
komt. leder echte Javaan moet die
oude, strenge traditie bij zijn dansen
herdenken. Voor hem is het dansen
dan ook tc beschouwen als ccn rcli*
gicusc daad. Het is die traditie, die
macht, dat hij bij het dansen ccn vol»
komen behccrschiug heeft over zich
zelf cn zijn techniek, leder Javaati van
goede geboorte zal het dan ook als
:en roeping beschouwen, de traditie
ran zijn dans. waarmee bij als het
ware N geboren, voort te dragen in
dc toekomst.
Daarna hield Raden Ayou Jodjana
een beknopte verhandeling, over dc
soorten van dansen op Java. dc solo»
dansen, zooals zij in klassieken vorm
aan het 1 lof van den Sultan worden
gedanst cu meer populair in dc kam*
pongs door dc Javaansche dans»
meisjes, dc orde» cn groepdanscn
als van dc sprimpis en dc l-cdaja
dc karaktcrdanscn. En toen was het
Raden Mas Jodjana. die ons na tel»
kens ccn. korte inleiding door
vrouw Jodjana de schoonheid
dc Javaansche danskunst in enkele
solo» cn karaktcrdanscn heeft
openbaard.
Hoe streng gestileerd waren vele
deze dans. u, hoe prachtig soepel
soms van beweg' g tk denk hier
bijvoorbeeld aan den dans in het
tweede deel van Vishnu c hoe vol»
maakt van techniek! Hoe zuiver ook
steeds van rhytmick! Een Javaan
Jar.s: n:et all;en met zijn hccnen, hij
dans: met heel zijn lichaim* Zie hoe
dc siddering van ziin lichaa zich
voortplant tof aan zijn vingertoppen
toe, hoe zijn hoofd met ccn korte,
vlugge hcwcgllig van zijn hals deel*
neemt acti ccn dans. -vhoe praohtig
zijn steeds dc ..isselcndc armhcwc»
gingen! Alleen zijn czicht blijft uiter*
lijk onbewogen. Het lijkt soms door
de schijnbare passiviteit van zijn g«*
zicht, ol dc Javaan den dans onder*
gaat. of hij „in trance" danst. Slechts
bij cén dans kwam er ookbezieling
op het bruine gelaat en het leek mij
bij dien dans. of Westersche invloed
hier niet vreemd was lk edoel bij de
„Miznedhoe". de „Opstanding", den
'dans. die op mij misschien juist
omdat Westersche invloed hie. merk*
baar wrs dc meeste impressie heeft
gemaakt.
Gebukt lag de danser ter aarde; hij
was volkomen het beeld van den gc*
ketenden rncnsch. Het was van ccn
onvergetelijk schoonc plastiek. Lang*
zaam rees Jodjana met schokken om*
hoog. zijn ketenen los wringend, tel*
kens weer neerstortend na iedere her»
haalde poging en dan zich weer op*
richtend Heel het lichaa. ging op in
deze w llng. elke spier trilde mee,
het was van ccn, wonder*suggesticvc
werking. Jodjana gaf in. beeld de
langzame bevrijding van den mensch,
tot hij eindelijk recht stond. fier. groot,
als - baveri zich zelf uitgegroeid met
een elaat vol bezieling, als een sym»
hooi van het van zijn ketenen vcrlo'
tc menschdom. Den "■•ecldh.iuwcrscr«
schilders in de zaal moet deze Mir»
hocdoc wel zeer bijzondcrcn sensatie
hebben gegeven. Dc overgang van het
geknechte tot het bevrijde mensch*
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
a. 60 CeoU per regel.
die Afschuwelijke kwelling
verdwijnt snel en zeker met
dom gaf Jodjana ons in ccn reeks van
beelden, zoo ontroerend schoon, als
men het zich nauwelijks denken kan!
Men zou bijna al deze dansen uit*
voerig willen bespreken. Welk ccn
wijding bevoorbccld in dien dans van
dc ..opoffering", hoe vol variatie dc
gracicusc bewegingen in de Krishna,
den dans, 'waarin de herdergod aan
dc herderinnetjes dc verschillende
dansen leert. Ho. imponeerde deze
dans ook, duordat Jodjana met glans
alle moeilijkheden der techniek hier
spelenderwijs scheen tc overwinnen.
Geestig de Kelono, dc dans van ccn
ijdclcn koning, heroïsch dc karakter»
dans van den Ksatria cn werkelijk de*
moniseh de „Bas Asa", ccn duiveldans,
zooals niemand van ons waarschijnlijk
ooit tc voren op het toonecl heeft gc»
zien. Jodjana gaf werkelijk even een
helle sensatie! En daarna het waarlijk
goddelijke van den slotdans, den
Vishnu. Toen de danser zich zette op
dc lotusbloem, was het, of al het men*
schclijke uit hem wegtrok cn het god»
delljkc bezit van hem nam. Het was
zeer. zeer mooi!
Och, hadden wij dit nog eens «ogen
zien in een Oosterschc omgeving bij
gamclang»muriek! Maar ook nu' zijn
wij Raden Mas cn Raden Ayou Jod»
jana haar dankbaar oor,den avond
van zeer bijzondere schoonheid, welke
zij ons gisteren geschonkan bbcr.
J. D. SCHUIL.
NED. REISVEREENIGfNG
Lezing over voetreizen
en Wintersport.
Voor dc afdcclingv Haarlem van de
NedcrUndscbe Rcisvcrecniging sprak
Donderdagavond in den Schouwburg
n den Jansweg, de heer J. CU Beurs
t Utrecht. (Eén der voormannen van
do N. X. V. op liet gebied vup voet»
reizen.)
Na de opening door den voorzitter,
hield dc heer Beurs een inleiding over
de wandelsport. Spreker wees cr op,
dat er vooroordeel tegen deze sport
bestaat. Immers, onbekend maakt on*
bemind In Holland doet men van
overheidswege niets om dc wandel*
sport tc bevorderen. Anders is het in
het buitenland, waar groote wandel*
schoolreizen wonden gemaakt, waar
men gesticht heef: practischc verbllj»
ven. waar dc jeugd den nacht kan
doiïrbrcDgen.
En vooral daarom ;s het jammer dat
de Hollander.- dc^ wandelsport zoo
zelden beoefend: Zij hebben juist zoo
in hooge mate de goede eigenschappen
voor de beoefening van die sport. Dc
Hollander heeft wilskracht, cn is phy*
sick meestal sterk cn gezond.
„Dc wandelsport staalt het geheele
lichaam. Geen spier blijft ongebruikt.
Zij herstelt het evenwicht tusschen
geest cn lichaam."
De heer Beurs vertelde dan van dc
wijze waarop dc commissie voor dc
voetreizen bij dc N. R. V. werkt.
Daarna werd een zeer groot aantal
fotografieën gerpojectecrd, van berg*
landschappen die dc heer Beurs op
zijn talrijke reizen bczooht. Landschap*
pen in Zwitserland. Italic cn Duitsch*
land.
Dc lichtbeelden demonstreerden
prachtig de charme en de voordcelen
van het [cizcn tc voet.
Dc heer Beurs hield tijdens dc ver»
tooning van dc lichtbeelden een bui*
tengewoen interessante cn dikwijls
geestige causerie.
Na de pauze sprak dc heer Beurs
over het onderwerp „Wintersport".
SpreJfcr gaf in korte trekken een
overzicht van de geschiedenis van het
ontstaan der wintersport in het bui*
tcnland, cn schetste daarna op grond
van zijn ondervindingen het karak»
ter van dc wintersportplaats.
Diverse takken van wintersport wcr*
den daarna behandeld.
Dc zeer groote collectie lichtbeelden
die dc heer Beurs tot zijn beschikking
heeft, bood fraaie, scherpe illustra»
tics bij het gesproken woord.
GEVONDEN DIEREN EN VOOR*
WERPEN.
Terug tc bekomen bij:
P. Way, Graafschapstraat 47. dames»
armband: C. Nachtegaal. Spijkermans*
loan l G. schoobetui; N". Ease. Nagt*
zaumtsraat 87. kinderhandschoen (wit);
M. Zwitser. Rollandstraat 73, idem
grijs; D. v. Dolden, Voorzórgstraat 6
rood, idem. bruin: dc Kuste. Haitsm.i
Mulicrstraat 86. zwarte hond. Kennel
Fauna; G. Keur, le Vooruitgangstraat
12, glacc damcshandschocn; P. Vestcr,
Brouwersstraat 91. huurcontract; M.
Bulccan, Spaanschcvaartstr:|at 28, hoorn
van auto; S. Bouma, Esschilderstraat
19, kïndcrhandschooncn (grijs); A. L.
v. Lohuizen, Vrouwehekstraat 43, da*
meshorloge; A. Koelemij. N. School*
steeg 13, haakwerk en katoen; A.
Gosewehr. Linschotenstraat 28 rood,
kinderhandschoen (grijs); M. Schouw.
Hooimarkt 17, rijwiclbcschermer; v.
Deïst, Potgieterstraat 45. grijze poes.
Kennel Fauna; v. d. Dcyl, Baljuwslaan
19. zw. witte poes. idem; v. Leeuwen,
Bcrkcnrodcsteeg 17. zwarte poes, idem;
11. Bcijlsma, Krelagcstraat 36 rood,
kam: F. Vossen, Timorstraat 90, kaar-»
lantaarn: Weils, Rozcnpricclstraiit 50
zwart, handwagenmocr; A. v. d. Leur
(Vroom cn Drecsmann) Spaarnc 2.
portcmonnaic met geld; If. Sjecnkist,
Olivicrstraat 9 Schoten, portemmonnaie
met geld: C. Bloemzaad, dc Wltstraat
28. pet; H. v. Zalen, Rijksstraatweg 95
Schoten, reticule met inhoud; J. v. Hu*
ren, Pcpijnstrant 3, hccrenring; J.
Zwarter. Rozcnpricclstrnnt 36 b. ring;
B. Sllvis, Omvalspoort 8. rozenkrans
in étui; J. v. Huizen, Spoonvegstrant
14, rijwiclslcu.tcl; Politiebureau. Smcdc
straat, bos sleutels; A. Arxhocck, So»
phinstraat 16 zw.. sneeuwsehoen; CU .1.
Timmer. Kleine Houtstraat 79. bijl;
Kamp. Klcvcrparkwcg 2. vulpotlood:
W. Trakscl, Ecndrachtstraat 42, i:jt
zweep,
