HAARLEM'S DAGBLAD Waar de vloed sprong... VAN DEN WATERSNOOD IN ONS LAND WOENSDAG 6 JAN. 1926 TWEEDE BLAD door JOH. VAN DEN HOEK In het land van Maas en Waal Nijmegen. Luctor ct emergo! O. het is niet het devies der provincie Zeeland alleen. Het is de roep, de strijdkreet, die. de eeuwen door. over Nederland klonk: Het water heeft ons groot gemaakt in onze kleinheid: het water slibte N'êer» land aan; maar het water ook is onze eeuwige vijand gebleven. Luctor et emergo! Het staat vast! Emergemus! Wij zullen rijzen uit wat ons onderdompelde! Wij zullen! 1 Maar wanneer? En hoe?! Menigmaal deed de eeuwige vijand ons beven. Menigmaal scheen onze on< dergang nabij. Maar telkens was ons dc overwinning! En ook thans laten wij ons niet slaan'. Wij. dc bevers van j Europa zoo noemde, in extase, ons een bekend Engelscb waterbouwkun» j digc zullen het water weten terug j te dringen in zijn eigene bedding: de» I zelfde die wij het wezen. 1 Doch ik vraag nog eens: hoe? In Holland, zag ik de twee rampen der laatste tien jaren. In 1920 woonde ik hier en was zelf een slachtoffer van het woedende water. Maar zoo gewei» dig. zoo groot zag ik nog geen waters» nood! Er is hier een zee die mij den» ken doet aan ecnigc maanden terug, toen ik mijn trawler.reis deed. En de ellendeBorculo verzinkt. Toen ik Maandagmiddag op reis ging. waren de borden met de afge» laste treinen dc eerste kondschappers van het onheil dat ons overkwam. Meer was er weinig. Na Amsterdam, hleek mij al dadelijk dat ik het geteisterde gebied naderde. Alle gesprekken liepen over den nood. Van de zeven personen met wie ik sa» men zat. waren er drie die langs de onmogelijkste omwegen hun doel poog» den te bereiken. In Amersfoort had ik ruim een uur. Dc hecle boel was in de war. Ik ver/a» melde cenig reisgezelschap. Toen wij eindelijk vertrokken, kwam ik terecht in den laatsten wagon. Men vond dat veiliger. Als er iets gebeurde, dan was dc laatste wagen vrij zekfr het verst van de plaats des onheils verwij» derd Aan Woudenberg zagen wij voor het eerst een oirdcrgeloopen vlak grond, lot dan toe hadden wij slechts weilanden met boordevolle sloten en groote plas» sen gczicn.Hct was ol donker. In de spo» kcrige duisternis glinsterde en twinkcl» de het dreigende, Water ontmoetten wij nu veel. Ligen» lijk zagen wij niet anders. Waar geen water stond was een modderpap. Even voorbij het stafion te Rhenen sloop onze trein dc spoorbrug op. Het ging angstig voorzichtig. Het water stond tot aan den kam van den Wcstc» lijken dijk. De andere oever was over» 6troomd. Dan bereikten wij na een gesukkel van bijna twee uur Lent. üe trein kwam nu bijna tot stilstand. Diep onder ons kabbelde het gitten wa» tervlak. Een schoorsteen op een dak» nok scheen te drijven. Het huis was on> zichtbaar: stond daar in de diepte tc wankelen. De trein hereiktc den oos» telijkcn oever. Dc Waalkade was als een onmetelijke vijver. Daar was altijd een druk verkeer is. een kade breed als dc Haarlemsche Groote Markt, lagen nu twee rijnaken en eenige stoombooten te drijven. Huizen, .van waar»uit men gewoonlijk het water nauwelijks zien kan, stonden nu in de rivier. Het eerste gezicht op de Karclstad die ik kende en lief had was mij een prikkel tot groote nieuwsgierigheid ge» wcest. En nauwelijks aangekomen, ging ik op weg, zonder eerst een hotel te zoeken, zonder zelfs mijn koffer af te geven. De trein was een slordig uur tc laat en nachtelijke duisternis overhuifde de stad. Voor het station, wachtte een me» nigte op de aankomst van een trein met vluchtelingen. In de Molenstraat was een stroom van menschen die in cén richting stuwde. Ik liet mij leiden. Over het marktplein bereikte ik de Lage Markt. Een zwarte'massa nieuwsgierigen groepte daar. Gesprekken gonsden. Be» angstende geruchten werden gefluisterd. In dc verte, giimmerde het benauwen» de rood van brandweermateriaal. Nie» mand mocht doorgaan behalve de be», der Waalgassen (steegjes). Na veel moeite doorgelaten moest ik om tot de pompen door te dringen over een twee meter hoogen kistdam klimmen. Meevallen deed dat in de koude duisternis niet. Maar ik kwam er toch mijn moeite werd beloond. Het toonecl daar tusschen het mid» deneeuwsche décor van een uithoek der Lage Markt, herinnerde aan een strijd in oude tijden. In lange oliejassen gehuld, de hel» men op. zwoegden daar de brandweer» lieden rond»om een vurigsrooden mo> torwagen. Trossen van bruinroodc slan» gen k.onkelden door de gassen en zo» gen het water op Waterkanonnen spo» gen over den kistdam heen, het element in zijn bedding. Een zuigperspomp van de gemeente en één>van de provincie, beiden op groote vrachtwagens met tractors, deden heözelfde. Ik klampte een brandmeester aan „Denkt.u dat u het houdt?" „Natuurlijk," zeidc hij, zonder uit» drukking. Ik wees hem op den, een halven meter dikken steenen muur waarop de bekisting was aangebracht en waardoor het water straajde. „Heeft u er geen verstand van?" vroeg hij- „Neen! Maar ik geloof toch niet dat dit een goed teeken is!" „Hm. Wij hebben hier drie centi» meter val!" Ik ben terug geweest, 's Mans vqor» spelling as niet uitgekomen. Heden Dinsdagmoi gen is dc dam nog intact- Hoe lang nog?Gelukkig hangen in alle winkels bulletins met berichten over snellen val. Aan de Oude Haven was vannacht nog een smal pad. Midden»in het wa» ter stonden de groote electrischc boog» lampen. De stroom was verschrikke» lijk Bakhuizen cn opslagplaatsen staan halverwege in het water. Ongeveer twintig meter van het droge, stak een bordje boven het water uit. Een lan» taarn maakte de er op aangebrachte mededceling zichtbaarAfgeslo» ten Rijweg In' de electrischc Centrale werkte men met koortsachtige haast. De vloer werd verhoogd en een dam aan dc straatzijde moet verhinderen dat het water, door de Centrale heen, dc stra» ten onderdompelt Over een bekisting trachtte lk dc Waal nog eveti tc volgen. Ik moest hier cn daar gapingen overspringen. Ten slotte moest ik toch terug, want het dijkje verdween plots in de zccbrccde De schaarsche verlichting maakte de omgeving bizar cn gevaarlijk tevens. Ik ben weer terug gegaan naar de gassen- Lindcnbcrg stond voor eon goed deel onder water- Over kisten, handwagens, meubelen cn ladders, ziet men nu en dan iemand naar zijn huts gaan om te zien hoe het er staat- In de Steenstraat hurkte een som» bcre gioep van zeker wel dertig vrou» wen, die uit Ime huizen waren ver dreven. In dc Lange Baan voerden even zoovele mannen een droef gesprek over wat hun te doen stond. Om één uur vannacht wandelde k door de omgeving van Valkhof en Belvédère- De boomen ruischtcn- De rust was zwaar, hij was als de maca» bere stilte van dc stad Vanmorgen beklom ik de Belvédère. Daarna het Valkhof, flier stond Clau» dius Civilis, lees ik- Nu sta ik er en knarsetand niet als dc onsterfelijke Bataaf. Maar" er dreigt nu ook niet een van kleur tintelende tri, ernenvloot in den wijden krinkel van de Waal. Het schouwspel van thans doet slechts huiveren. Grootsch is het niet. Het geeft al» leen een pijnlijke mistroostigheid- De lucht is grauw en goor. Nevels waren. En overal, overal is de einde» loosheid van het groenig gele water. Silhouetten van boomen teckenen hun romantische lijnen- Huizen tooncn slechts hun daken- Overal, overal, gezichtsvèris het water. En ik ga op weg om tc zien wat de vloed in de omgeving deed. Nijmegen. 5 Januari 1926. OVER-ASSELT. Marinier» en matrozen brengen vee in veiligheid Tcenemende nood in het Land van Maas en Waal Van de hulpverleening Weder nieuwe dijkdoorbraken De polderbesturen verantwoordelijk voor den toestand der dijken Van een Burgemeester die aan militairen hulp voor onderdak en voedsel weigert Het water in de groote rivieren blijft vallen Van belang voor den algemcencn toe» stand is. dat het. water in dc groote ri= vieren blijft vallen. Door den val van den Rijn zijn te Arnhem enkele stads» gedeelten die reeds ondcrgcloopen wa» ren, weder vrijgekomen. De toestand in het land van Maas en Waal blijft ern» stig. Verscheidene dorpen moesten wor» den ontruimd. Het Maaswater stroomt nog met kracht door het gat in den dijk bij Neder Asselt door den spoordijk tusschen Wychen en Ravcnstcin het land binnen. Weder zijn een paar dijken doorgc» broken. Op andere plaatsen heeft men dc dijken weten te behouden. Het ge» vaar van een doorbraak van den Rijn» dijk bij Dricl is bezworen. Dc mihtai» ren gaan met ijver voort aan het vcrlcc» nen van hulp. Sleeds gaan er meer naar de geteisterde streken met veel mate» naai. Verscheidene vletten cn pontons zijn aangekomen. Uit het land van Maas en Waal De nood nog toegenomen Aan berichten die Dinsdag inkwamen is nog het volgende ontleend: Herncn, Leur en Borgharen zijn nog verder onder water geloopcn. Den ge» heclcn nacht zijtj mariniers cn pon» tonniers bezig geweest de menschen in deze streek naar veiliger plaatsen tc brengen. Op dc hoogste punten, waar dc menschen een toevlucht hebben ge» zocht, worden tenten en loodsen opgc» slagen, om dc menschen onder dak tc brengen. Ouden van dagen en zieken worden zoo mogelijk uit het over» stroomde land van Maas en Waal naar veiliger plaatsen weggevoerd. Niet minder ernstig is dc toestand te Horsscn. Met uitzondering van dc kerk. dc pastorie en. enkele villa's staan,alle huizen onder water. De bewoners'zijn in dc kerk en dc pastorie onderge» bracht. Ook hier is hulp van de marine en de genie, doch naar ons werd me» dcgcdccld is deze hulp voor het oogen» blik niet voldoende. In Horssen is het water in den afgeloopen nacht 8 c.M. gestegen. Altforst, dat meer Westelijk gelegen is, is er wegens het ontbreken van hulpmiddelen, wellicht nog erger aan toe. De bewoners hebben een angstigen nacht op de zolderverdiepingen van de hoogste huizen doorgebracht. Steeds wast het water en steeds angstiger worden de opeengedrongen bewoners- Er zijn hier geen booten en er is drin» gend om hulp gevraagd. Met Alphen aan dc Maas, dat giste» ren geheel is ondergeloopen, en waar» De weg van Doetinchem naar Weel (Gelder»ehe achterhoek) itaat over een groote oppervlakte blank de bewoners reeds gisteren op den dijk stonden, is geen verbinding meer te krijgen. Het schijnt, dat allen het dorp verlaten hebben. Drcumcl is even» eens zoo goed als verlaten. Te Wamel vertoeft alleen nog de mannelijke bevolking. De vrouwen en kinderen zijn gisterenavond en in den loop van den nacht 3ür Tiel overge, bracht. Verschillende huizen zijn tc Wa, mei ingestort en daar de was blijft aan houden, vreest men, dat nog meer hui n zullen worden verwoest. Uit Oyen wordt hedenmorgen te 10 jr gemeld, dat de bewoners van Al» phen aan de Maas, dat aan de overzijde van dc rivier ligt, zich allen op den dijk bevinden. Daar zijn loodsen opgesla» gen om de bewoners voorloopig onder» dak te geven. Een gedeelte bevindt zich aan boord van in de rivier liggende schepen en heden zullen de vrouwen i kinderen worden weggevoerd. De genie heeft den Maasdijk ov ongeveer 230 meter laten springen, o tc trachten het water af te voeren. In Maasbommel is de toestand niet ernstig als in Alphen, hoewel ook dit dorp diep in het water staat. In Oyen zelf, dat het water krijgt-van de Bccrsche Maas, staat in het dorp on« geveer een halve meter water. Uit Wychen. Uit Wychen van Dinsdagmiddag: De toestand in deze omgeving blijft nog zeer ernstig. Uit verschillende plaatsen, o.a. uit Borgharen, wordt drin» gend om hulp getelefoneerd. Vletten worden gezonden. De genie is bezig bruggen van drie a vier honderd meter lengte van het klooster van Alverna naar Wychen te slaan, opdat men Wy» chen te voet van Nijmegen uit kan bc= ken. Hierlangs zullen ook levensmid» delen aangevoerd worden. Vanmorgen heeft minister Lambooy, vergezeld van eenige officieren Wychen en omgeving in oogcnschouw genomen. Hij heeft ook de legering van de militairen geinspec» teerd. Borculo opnieuw geteisterd. De Burgemeester van Borculo deelde mede dat dc schade voor de boeren vrij aanzienlijk is. In de kom van de ge» mcentc is gelukkig geen schade aange» richt. De Burgemeester heeft zich reeds tot het watersnoodcomité om finanticc» len steun gewend. Van de hulpverleening Een hulpverleeningsdienst er levensmiddelenvoorzienin g ingesteld Een speciale berichtgever van het Handelsblad bericht: In heel dat geteisterde land van Maas» tricht tot het land van Maas en Waal toe. is thans één hulpverleeningsdienst en levensmiddelcnvoorziening ingesteld, waarvan, zooals ik reeds eerder schreef, te Nijmegen in hotel „De Keizer" het centraal bureau gevestigd is en dat on» der leiding staat van den rpajoor W. J. Kiiller, den commandant van het corps mariniers en torpedisten. De hulpverleening geschiedt met alle ogelijkc militaire vaartuigen, die men maar bijeen heeft kunnen brengen on die geschikt zijn voor het vaarwater; op de golven van het land van Maas cn Waal ziet men thans de pontons zoowel als de vletten der marine dobberen cn ook vaartuigen, die particulieren afston» den, zijn in dienst genomen. In Nijme» gen, waar thans nog eiken dag treinen met booten aankomen, worden de vaar» tuigen afgeladen cn doorgezonden. Zooveel als dit nog mogelijk is, 'ge» schiedt dit per trein; ver loopen de treinen hier niet meer en over dc door» weekte wegen tracht men nu met alle mogelijke moeite, zoover als het gaat, de booten naar het overstroomde land te brengén, van waar de aanvragen om hulp van do gemeenten, waar reddings» werk tc verrichten is. binnenkomen. Een kleine reserve van personeel cn vaartuigen blijft steeds voor extra»onge» vallen te Nijmegen achter. Mocht er van een plaats uit het wa» tcrsnoodland plotseling een dringend verzoek om hulp komen de telefo» nische verbindingen zijn gelukkig nog vrij goed dan kan deze afdeeling hulp bic-den. Als de plaat% van het onheil ten minste nog te bereiken is, want de toe» stand der verkeerswegen werkt snelle hulpverleening niet bepaald in de hand. Zoo moest een detachement infanterie, dat Zondagavond naar het kruispunt Beugen gezonden werd om tc trachten het viaduct tc redden, van Nijmegen over Dordrecht en Den Bosch reizen, ten einde de plaats van bestemming te bereiken. Aankomst van vluchte lingen te Arnhem Eenigen krankzinnig geworden Uit Arnhem werd van Dinsdag aan de Maasbode gemeld: Hedenmiddag te 2 uur is alhier Leeuwen aangekomen een boot met 150 luchtclingen. Er waren enkele men» schcn bij die krankzinnig waren gewor» den cn verschillende, die zoozeer over stuur waren, dat zo per ziekenauto moesten worden vervoerd. Het is een inhopig gezicht De menschen staan bij te huilen. De vluchtelingen wor» den hier voorloopig ondergebracht en zullen naar Ede gedirigeerd worden door middel van het R. K. Huisvesting! comité. Nog een tweetal booten met 400 a 500 vluchtelingen worden ver» wacht. Weder nieuwe dijkdoor braken Een tweede doorbraak bij Deventer De correspondent van de Tel, meld» de van Dinsdagmiddag uit Deventer: Zoo juist is dc. dam bij de Nieuwe Haven, die de stadswijk het Knuppel» dorp beschermde, doorgebroken. Ook een tweede voorloopige dijk, die meer naar den kant van de gasfabriek was opgericht, bezweek onder het aan» stormende water. Dit is nu bezig de Nieuwe Haven tc vullen. De gasfabriek loopt nog geen gevaar. Zoodra de Nieuwe Haven het niveau- van den IJsel bereikt heeft wat spoedig zal gebeuren loopt het gehccle Knuppel» dorp vol. Dit wordt thans in allerijl ontruimd. Men ziet dc bewoners met kinder» wagens en beddegoed stadwaarts spoe» den, waar schuilplaatsen zijn gereed ge» bracht. Aan het Stationsplein wordt in aller» ijl een dam van zand met zandzakken er bovenop opgeworpen, daar anders het gehecle plein zou overstroomen en de toegang tot het station onmogelijk zou worden. Van een dijkdoorbraak bij Panne rden. Uit Panncrdcn wordt van Dinsdag nader gemeld: De linkerdijk van den ouden Rijn is vanmorgen ongeveer halfzcs doorge» broken. Hierdoor zijn de polders van Herwen cn Panncrdcn overstroomd. De huizen komen diep in het water te lig» gen. De bewoners vluchtten naar de dijken cn dc zolders. Er is hulp van de marine en het Roode Kruis gevraagd. Reeds zijn booten en vletten in de po», ders gelaten om de in de huizen in nood verkeerende bewoners af te halen. den officier, om Icoffie en "brood voöf de manschappen, werd eveneens gewei* gerd en voor inkwartiering moest men maar naar Arnhem gaan. werd gcant» woord. De militairen hebben daarna nog twaalf stuks vee gered, maar zijn toen, gezien de weigering tot inkwar» tiering en onderhoud te Huissen ver» trokken. Er verkeeren nog 25 stuks vee op de boerderij in gevaar. Verspreid Nieuws Uit Dreumcl werd Dinsdag gemeld dat bijna alle inwoners het dorp heb» ben verlaten. De mariniers waren met booten bezig het laatste vee te redden. Uit Beugen kwam het bericht daf daar de toestand bevredigend is. Het water was vallende. Voldoende levens» middelen waren aangevoerd. Uit Maastricht werd gemeld dat de Maas langzaam bleef vallen. Het spoorwegverkeer MaastrichtLuik is weder op enkele lijn begonnen. Te Venlo is het den directeur van de electrische centrale gelukt de straat verlichting in gang te zetten. Te Luttjelo zijn tengevolg van een dijkdoorbraak in de Westerwoldsche Aa veel landerijen ondergeloopen. De moderne mijnwerkersbond heeft aan de mijndirccties verzocht den mijnwerkers die Zaterdag buiten hun schuld hebben moeten verzuimen voor dien dag hun loon uit te kceren. Uit Lexmond wordt gemeld, daï de Lek vallende is. Het gevaar van een doorbraak n den Rijndijk bij Driel is bezworen. j verzakking is blijkbaar tot s.taan ge» komen nadat vijfduizend zakken mate» riaal verwerkt waren. Uit Vreeswijk wordt gemeld daï de Lekdijken zich goed houden. Dinsdagoohtend zijn militairen ui£ Nijmegen met tallóoze zakken zand naar Heumen vertrokken ter verster» king .van den Maasdijk die tusschen Heumen en Mook gevaar liep. Uit Kampen van Dinsdagmiddag: De IJsel is hier dc, laatste 24 uur nog 25 c.M. gewassen. Het water staat over al op dc kade. Hoewel de waterstand zeer hoog is, bestaat er geen direct ge» vaar in deze omgeving. Te Lecfa, onder BelIingwoI.de, staan de landerijen geheel onder water, dat door de Duitsche dijken is gesij» peld. Er worden dammen geworpen tot keering van het water. Te Meerland, onder Midwolde is het water de huizen nog hooger bin» nengedrongen.. Eenige gezinnen verlie» ten hun woning en uizen in een lokaal der o. 1. schooL Een reddingsboot voor de overstroomde gebieden. Naar wij vernemen, heeft de Noord» ert Zuid»Hollandsche Reddingmaat» schappij d<? reddingsboot Jhr. Rutgers van Rozenburg, die vroeger te Scheve» ningen was gesfationneerd, aangeboden voor hulpverlcening in de overstroom» de gebieden. De reddingsboot, die op het oogenblik ter reparatie in Alkmaar ligt en bestemd is om in Lemmer te worden gestationneerd, zal heden naar de overstroomde gebieden worden ge» zonden. De verantwoordelijkheid voor den toestand der dijken. Een medewerker van het Handels» blad betoogt aan de hand van de in» lichtingen hem t«g bevoegdcr plaatse verstrekt dat niet de Staat, maar de polderbesturen verantwoordelijk zijn voor de toestand der dijken. De Staat kan, onder bet tegenwoordig water» schapsrccht door dc watcrstaats»inge» den polderbesturen slechts voor» lichting laten geven, meer niet. Hulp uit Duits :hland. Naar Wolff meldt, heeft een Duit» sche grensgemeente honderden booten met bemanning naar het door het wa» ter bedreigde gebied bij Nijmegen ge» zonden, om aan het reddingswerk deel te nemen. Latere berichten Een IJ: 'scidijk zweke: be» Dinsdagmorgen is de Brummensche bandijk gebroken. Geheel Cartenoever en een gedeelte van Brummen liepen onder. Van een zenuwachtigen Burgemeester Aan militairen hulp voor on derdak en voedsel geweigerd Een correspondent van het Handels» blad meldt: De houding van den burgemeester van Huissen, den heer Helmich, aangc» nomen tegenover hulpsverleenendc mi» litairen is al zeer zonderling gebleken. Uit betrouwbare bron verneem ik het volgende: Teneinde vee op een boerderij in den polder Malburgen, onder de gemeente Huissen. in veiligheid te brengen, werd door luitenant Verploegh met een aan» tal manschappen een ijzeren aak over den dijk naar de overstroomde boer» derij gesleept. De luitenant heeft1 zich toen in verbinding gesteld met den burgemeester van Huissen en vroeg dezen machtiging om een kabel te hu» ren om de boot te kunnen vastleggen. De heer Helmich verklaarde, dat hij daarover eerst met zijn wethouders moest beraadslagen. Het verzoek van De doorbraak bij Pannerden Omtrent deze doorbraak meldt de Gelderlander nader: De doorbraak bij Pannerden zet de polders tot aan den dijk van den ouden Rijn onder water, en zal hoogstwaar» schijnlijk daar worden beperkt. De pol» ders van Herwen cn Pannerden zijn overstroomd. De huizen komen diep in het water te liggen. De bewoners vluchten naar de dijken en de zolders. Er is hulp van marine en Roode Kruis gevraagd. Reeds zijn booten en vletten in de polders gelaten, om de in dc hui» zen in nood verkeerende bewoners af te halen. Nader seint men aan het blad uit Gendt: De breuk is ontstaan tusschen de kerk in Pannerden en het Rijksdijk» huis. Dit huis staat boven op den dijk cn is ongeveer het eenige wat droog staat. Alles loopt onder. De ramp is daarom zoo verschrikkelijk, wijl de pol» ders zoo diep liggen en het water met ontzettende vaart zich in de diepte stort. Men heeft haast geen tijd om zich te redden. Alles vlucht naar den djjk en vraagt om hulp. Het gat in den dijk is honderd meter. Een huis, dat midden in den stroom staat dreigt in te storten. De booten varen over het verhoogde kerkhof heen zonder de kruisen te raken. Er is veel dood vee. dat langs den weg wordt afge» slacht. Geen menschenlevens zijn er te betreuren. De Rijkswaterstaat en de Rijkspolitie zijn aanwezig en verieenen hulp. Een gedeelte van de gevolking van Herwen en dc Acrdt is ondergebracht in het bekende cafc „Muis ter Aerdt". Hier is eveneens een post van de mili» taire politie opgericht. De ouden van dagen zijn per motorboot naar Lobith

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1926 | | pagina 5