HAARLEM'S DAGBLAD
WAAR DE VLOED SPRONG....
VAN DEN WATERSNOOD SN
ONS LAND
DINSDAG 12 JAN. 1926 TWEEDE BLAD
Door JOH. VAN DEN HOEK
v.
IN HET LAND VAN MAAS EN WAAL
Heuraen, Katwijk, Linden, Oude-Linden, Mook en Cuyk
Anderhalf uur na het heerlijk bord
erwtensoep waarvan ik u schreef, stond
ik op de Mooksohe Baan den weg
die van Nijmegen naar Parijs moet I
leiden; ik zag hem nooit verder dan
Bassence (België) voor een geweld i«
ge plas water. Zoo'n plas is het slecht»
ste wat je hier ontpioeten kan. Voor
zoo een beetje water, is geen boot over
en er doorheen waden is ook maar zoo
wat. Er zat dus voor mij niets anders
op dan te blijven waar ik was.
Heumen; en ik schreef er u mijn
vorigen brief. Tot bewijs' van de schra»
perigheid die je hier soms ondervindt,
moge dienen, dat de chauffeur van een
vrachtauto aanbood mij door het wa»
ter een 100 a 150 meter mee te
nemenmits ik drie gulden neer»
telde. Ik heb hem heel onvriendelijk
geantwoord
Veel belangrijks was cr niet tc zien.
Eenige huizen hadden last van het
water. De groote steenfabriek die als
een wolkenkrabber optorent en de om.
geving behccrscht, was cr slechter aan
toe. Het gebouw dat uit tic helder/
witte steen, die hier' wordt gcfabri»
cccrd. is opgetrokken, was verlaten en
stond wat triestig. Het is mogelijk dat
het water in de steen optrekt; zoo
niet. dan doet een smoezelige rand bo»
ven de oppervlakte vermoeden dat hier
van. val sprake is. Volgens mijn bere»
kening. was daar alles kwelwater. Mo»
gelijk ook niet. Zekerhc.J kon ik niet
krijgen
Zoodra de avond valt, ligt alles stil.
En de korte dagen zijn een ware plaag.
Ik ben niet klaar gekomen ,.ict wat ik
hoopte af tc maken en vandaan ga ik
terug in de richting van dc jMaas. Ik
vermijd de Mooksche Baan en neem
den trein naar Cuyk. (Tusschen haakjes
zij vermeld, dat deze lijn, ondanks alle
gissingen en tegenberichten, Dinsdag»
avond weer in gebruik is genomen en
Woensdagmorgen voor het reizigersver»
keer werd opengesteld).
Met een snelheid van een Kilometer
of negen rollen wij over een dijk. die
aan den Zuidkant, herhaaldelijk wordt
overspoeld, in drie kwartier naar Cuvk.
En 'ik weet bij mijn aankomst al dat de
laatste tocht dien ik in het land van
Maas en Waal onderneem, de minst be>
'langrijke niet zal zijn.
Ik verlaat mijn compartiment en loop
over het spoor, dat droog is. Ook op
het perron gaat het best. In dc wacht»
kamer is het verstikkend heet en
een beetje modderig ook. Ik vind er een
aantal dakloozen rond een groote
kachel. De wachtkamer is aan alle zij»
den afgesjoten en ik moet rerug, over
het perron naar huiten. Het stations»
plein is gedeeltelijk droog en wordt in
een straat van. ik schat: 15 meter, om»
spocld. Dc grond loopt af en de
strest, die in haar volle breedte.
30 meter %-crdcrop ligt. staat ongeveer
een halvcn meter onder water. Alle
deuren en ramen der aanliggende hui»
zen zijn open. Stoelen staan door bet
hccle huis en dragen de planken waar
over men naar dc straatdeur loopt om
•tc zien wat met den trein meekomt.
Tot mijn spijt, zag ik nagenoeg uit
sluitend foto's van deze straat. als
eenige illustratie van den toestand in
Cuyk. Ik vermoed dat nog geen Jantjes
aanwezig waren, om dc persfotografen
wat meer te laten zien, En dengenen
die in de dagbladen hebben gelezen,
dat het water in Cuyk ongeveer écn
meter hoog staat, verzeker ik, dat
vreemd zouden opzien wanneer zij
eens daar doordrongen.
Doch we gaan voort. Jantjes roepen
mij uit de verte toe, dat zc mij hier
niet kunnen afhalen en langs dc vracht,
auto van een Nijmcegschc firma die
hier werd verrast door het water cn op
val wachten moet, ga ik het station
weer in en volg den spoordijk tot
den overweg die een tweehonderd
meier noordwaarts is gelegen. Ook
hier is de lijn droog, maar de weg die
in het dorp voert en snel afloopt, wordt
bevaren. Ik heb geen moeite om een
ponton met bemanning van een luitc»
riant af tc bedelen. Ik plant mijn
kniccn in de zijden van een robustcn
marinier die mij door het water naar
den ponton draagt. Nu er toch een
boot bezet is, mogen eenige kijklus»
tigen ook mee. Er is animo om drie
kostschooljuffies door het water te
dragen. Doch zij weigeren. En de Jan»
fjes schijnen dat onhartelijk tc vin»
den.
Wij worden afgeduwd. Het grint van
den dalenden weg knarst onder den
ponton. Dan drijven wij. Het boomen
begint. Twee huizen die wij passeeren
staan blank. Het water kabbelt op de
vensterbanken. Voor zoover ik zien
kan, zijn de woningen beneden ont»
ruimd.
Door dc dakramen loeren de bewo»
ners. Een stok»oudo vrouw ziet even
over haar gebedenboek heen, naar
ons
Dc grond moet verder verzinken.
Want steeds dieper st3an dc huizen.
Een winkel met den naam Cornelissen,
dien wij passeeren. sohijnt de voorra»
digc émaillc«fo|;nuizcnv niet in veilig»
heid tc hebben kunnen brengen. Jn het.
heldere water tel ik drie fornuizen die
op elkaar staan. Alleen het bovenste
is voor een vierdedeel,zichtbaar. Weer
wat verderrop, drijft een groote eiken»
houten kast, gedrukt aan het plafond.
Er is dan een open ruimte cn ik kan
Cuyk afzien. Hoe verder mijn oog
reikt, hoe dieper cr woningen verzin»
kcn. Dc.boerderijen aan den rand van
het dorp, toonen alleen gedeelten van
hun daken. Dc sterke stroom doet daar
verschillende muren instorten.
Rechts is dan een groote sigarenfa»
brick Alleen- het ontbreken van ccn
gedeelte der deuren, toont aan c'.at een'
hcclc verdieping onzichtbaar is. In het
halfrond boven den ingang, lees ik:
Omnia vmcit Labor! - De arbeid over»
wint allesMaar hoe zwaar zal
hier de overwinnende arbeid zijn
Het gebeurt nu maar zelden meer
dat ik iets van een benedenverdieping
te zien krijg. Hier cn daar zijn zelfs op
de zolders rekken getimmerd om boven
het water te kunnen zittc
Behalve vele ruiten, is de verwoesting
eer tc begrijpen dan te zien.
Wij worden dan opgehouden door een
juffrouw die zich naar buiten buigt c.,
erzoekt:
„Ach menier, vrouw X hai koffie en
ik hai een mcule! Wil oc cfkes oan»
rcike?"
De toestand is inderdaad kritiek. Dc
bovenvensters der beide koffiezuchti
ge buurvrouwen zijn écn a anderhalven
meter van elkaar verwijderd.
Wij draaien bij en een marinier
leent hulp.
„Zorg dat ze bruin is. moeder! Wij
kommen aans' een bakkie hale!"
Dat is het zuiverste Haarlemsch dat
ik ooit gehoord heb! Ik doe navraag.
En jawel! De man komt uit Schoten.
Hij is hier sedert Maandagnaoht. Het
gaat allemaal best. Alleenhtft
•olk kan wat makkelijker zijn....
De ponton loopt dan weer vast en ik
word door het laatste restje water naar
de Maasstraat gedragen. Een winkelier
staat in den post van zijn deur en zegt
iets dat ik niet versta. Het water reikt
hem tot een halven voet onder zijn
heupen. Doch dc laarzen die hij draagt
cn die - naar men zegt: tegen een
borgstelling van vijf gulden door 't
Rijk worden beschikbaar gesteld, be»
schermen hem tegen het vocht. Met zijn
zaak is het echter anders gesteld.
Ik loop links dc Maasstraat in en
stuit op water. Rechts in de toestand
dezelfde. Door een zijstraatje kom ik
voor de kerk. Hier zijn drie wegen die
allen in het water verdwijnen. Ik kan
nergens heen.
Een boer die bezig is wat vochtig hooi
bijeen tc scharrelen, zegt in zijn prettig
dialect:
„Jao, menier, daar zie»dc van op, cc?
En nou mot ie wéte da wie vrèj zènne
'cstcld van de b'laasting op uns kaarre»
kens (fietsen)! Nou jung, wa zedde
daor van?"
(Deze vrijstelling van de rijwiclbelas»
ting is. naar ik verneem, officieel!!)
Ik keer naar de Maasstraat terug.
Oude en jonge menschen loopen werk»
loos te flaneeren. Een troepje jonge
boeren dat juist is afgehaald, verdwijnt
met groote bosschen stroo in 't postkan»
toor. Ik mag daar niet binnen,
Voor net raam hangen dc officieele
mcdedeelingcn. Eenige telegrammen
over den val van Maas en Waal (die
hier niet worden geloofd!) Een aan ma»
ning om putwater voor het gebruik te
koken. En berichten over de voedsel»
voorziening. O.a. worden leveranciers
gemaand geen betaling te eischen voor
geleverde levensmiddelen.
Dat is alles. En ik ga terug naar de
aanlegplaats der pontons, want over
eenige uren zal het al weer donker zijn.
En licht is hier nergens! Wanneer ik
met mijn tijd doen kon wat ik wilde,
zou ik de sensatie willen beleven van
inktdonkeren naoht- te midden van
het water.
Met evenveel hulpvaardigheid alsof ik
met mijn portefeuille in mijn handen
stond, men mag den Jantjes niet
meer geven dan een sigaret! word ik
het station teruggebracht, Op het
laatste oogcnblrk besluit ik tot een wan
deling over den' dijk naar Katwijk. Of»
schoon de toegang tot den spoorweg
steeds streng verboden is, word ik nu
slechts eenmaal ondervraagd omtrent
het doel van mijn tocht.
De terugvaart met den pon-toh, de
andoling over den dijk, het is alles
als een fantastische film. Ik kijk, ik kijk
met verwondering en met belangstel»
ling... maar geloovcn wat ik zie kan
ik niet.
Overal, tot in het oneindige, reikt de
grauwe watermassa en niets dan eenige
daken en gedeelten daarvan, enkele
tragische boomkruinen steken er boven»
uit. Het is verschrikkelijk!
Slechts eenige punten lagen hoog gc
noeg om niet meters diep te komen lig»
gen. Hier verheffen zich rond hooge
palen dc dubbele pyramiden der mili»
taire tenten waar in het vee werd onder
gebracht.
Vóór de Maasbrug sla ik links af, naar
Linden. In den rechthoek "die hier
spoor» cn Maasdijk vormen, bruist een
atcrkolom van zeker wel een meter
dikte hoog op. Daar in de diepte is een
duiker onder de spoorlijn door, waar»
in de afrastering het niet heeft kun»
:n houden. Het water dat oostelijk
.n den spoordijk ongeveer een meter
hooger staat dan westelijk, davert hier
de onmetelijke zee. Aan het gat, daar
:tcrs heneden de wateroppervlakte,
kan men niets doen.
Ik nader, over den dijk tot op de
hoogte van Linden Dc toestand is hier,
in overzicht, als in Cuyk. Détails kan
ik nog niet beoordeclen.
Ik wordt dan opgehouden door één
»n die treurige groepjes zooals jc er
hier duizenden vindt cn die zoo recht»
trecks tot jc sproken dat een brok
springt in je keet en jc je troostwoord
ergect.
In dc modder ligt een jonge vrouw
tc kreunen. Vluchtelinge, zij heeft drie»
en»cen»half uur geloopen. Zij is in ge»
zegende omstandigheden en kan niet
verder meer. Haar man en ëen oude
boer. die bij haar zijn schijnen niet op
het idee te komen dat zij hier niet blij»
:n kan.
Ik bied mijn hulp aan en ga terug.
Ecnigo mariniers die ik bij de Maasbrug
ontmoet en onderricht, gaan aanstonds'
op weg. O! waren eens onze Jantjes
niet.!
Voorbij den spoordijk die hier een
schiereiland lijkt van zakken zand en
grind, ga ik naar Katwijk. Men ligt hier
te midden van zes belangrijke doorbra»
ken en de sterke strooming heeft veel
kwaad gedaan. En toch is het al zoo
erg niet meer. Want een doorbraak,
men zegt: bij Pannerdcn; heeft hier
groote opluchting gebracht. Als het
al zoo erg niet meer iswat moet het
dan geweest zijn toen het -wel erg
was....
Het aardige bcêvaartkerkje staat aan
alle zijden in het water. Zijn prachtige
Engclschc tuin met dc, hier zeldzame
vijvers, is in ééu grooten vijver opge»
lost. Voor zoover ik zien kan, staat
heel het dorpje blank. Graag had ik mij
overtuigd van den toestand in het lage
land daar achter, doch ik kan er niet
komen.
In dc kapitale boerderij, die het be»
kende Katwijksöhe vee beheerscht mag
,ik een kijkje nemen. In het voorhuis
slechts een halven meier, achter meer...
Dooh hier is het geen water..,. doch
bagger. Zuivere leem en klei, afspoelscl
van den dijk. Kunt u het zich indenken
dat een zware stuwenden modder»
stroom uw huis tot zijn bedding kiest?
Dit huis heeft meer te lijden dan één
dat tot zijn nok in het water staat. En
dan te wegen dat dc oudste zoon des
huizen in 1920 nog verzekerde: „Als jc
hier één drupje water vindt, geef ik
je, wat je hebben wilt!"
Over de Maasbrug kom ik in IIcu»
men Het Pensionaat, aan den dijk, heeft
niet meer last dan vóór vijf jaar. "n»
ders is het met het land ten oosten van
de Mooksohe Baan.Een onmetelijk meer
strekt hier tot Moak, tot de Plasmolcn,
tot Gennep....
Ten Zuiden van het viaduct, herin»
ner ik mij in 1920 een klein kanaal.... Nu
is alles water. Geen doorbraak trof hier
de bevolking. Het is slechts kwelwater,
dat zijn naam alle eer aandoet.
In Mook is de toestand al even treu»
rig. Zeer, zeer weinigen werden hier
niet getroffen Helaas is het voor dé»
tails al tc laat.
Van avond neem .k afscheid van het
land van Maas en Waal. Er is nog veel
te zien, Uitnoodigingen voor Driel. Wy«
chen, Grave, moet ik zelfs afslaan.
Maar wanneer men zioh van de tocstan»
den op de hoogte wil stellen en zich
niet voldaan gevoelt met een race»tocht
per auto over droge en half droge we»
gen, dan zou het water al gevallen zijn
voor men de helft van het geteisterde
gebied had gezien.
En ik keer naar Holland terug, ga
naar Reeuwijk, één van die zeven»hon»
derd Nederlandsche polders die men, in
hunne dijken, veilig achtte..
Nijmegcij, 7 Januari
De gezondheidstoestand valt mee
De val van het water in de groote rivieren houdt aan
Te Dreumel was het' water Zon»
„ag 10 c.M. gezakt. Vele huizen zijn
ernstig beschadigd. Er worden daar
thans noodstallen gebouwd om het ach»
tergeblevcn vee te stallen.
Venlo is totaal vrij van water-
Door krachtige maatregelen van dircc»
teuren van Electrische Centrale cn
Gasfabriek is de levering van stroom
■oor licht en kracht en gas normaal.
Uit 's»Hcrtogenbosch wordt gc»
meld: Bij het aanslaan van een motor
in het overstroomde gebied in „Maas
Waal" zijn twee schippers in brand
geraakt cn zeer ernstig gewond,
VAN DEN STEUN.
De Algemeene Verecnigde Commissie
ter leniging van rampen door wa»
tersnood in Nederland bericht, dat het
totaal bedrag der thans ontvangen gif»
ten 130.761.93, is.
UITKEERING UIT DE WERK»
LOOZENKASSEN.
De Courant meldt:
De minister van Arbeid heeft aan de
diverse gemeentebesturen, die daar»
voor in aanmerking komen, doen weten,
dat de arbeiders, leden van de werk»
loozenkassen, in de overstroomde gebie»
den, beschouwd kunnen worden ais on»
vrijwillig door werkloosheid te ,zijn ge»
troffen en als zoodanig voor een uitkee»
ring in aanmerking komen.
LATERE BERICHTEN
DE KONINGIN NAAR OVERIJSEL
De Koningin is Maandagavond ie Zwolle
lamgdkcanen om heden een bezoek te bren
gen «in het overstroomde gebied in het
Westen .van Overijsel.
WATERSNOOD EN RIJWIEL-
BELASTING
Het Hbid. méldt:
In aansluiting aan hetgeen wij schreven
ver de activiteit van den fiscalen St. Bit
iauoratms te Nijmegen tegeiiovcr de mili
tairen, daarheen gezonden in verhand met
den watersnood, meldt men ons thans, dal
de in basing genomen rijwielen zijn terug
gegeven.
Daarmede is ten minste dc mogelijkheid
xjt deze helpers in cfen r.ood, om hun
erk voort te zetten, geschapen.
De vervolging, zoo is den delinquenten
toegezegd, zou doorgaan. Dat zal men
moeten afwachten. Vermoedelijk zal men
Den Haag wel inzien, dat dat niet aan
gaat en de vervolging staken.
Ons zou liet althans zeer verbazen, als
het departement vtun den heer Oolijn der
gelijke aanfotensrigheid door zou 'alen.
EEN OPROEP TOT DE SPORT
ORGANISATIES
Eenige sportlui, de heeren dr. Korlvirue.
Jhr. G. D. H. Bosch van Drakes te in, J M.
Hardeman en W. W. van der Vet hebben
de besturen van de voornaamste sport
organisaties in den lande een oirculaire ge.
•ichfc om bij hun leden geld 31 te zameien
'oor het Watersnoodcomité. Daar de Ko
ningin liet voorbeeld heeft gegeven, nijver
he'd en handel zullen .volgen en parti
culieren naar vermogen geven, mag de
sport niet achterblijven, zeggen zij, en zij
nooaigen de bestuten uit door het orga-
niseeren van wedstrijden en eportdemon-
straties en bet houden van colleeteu bij
wedstrijden geld in te zamelen voor de be
roofden.
Uitkeeringen uit de werkloosheidskassen
In de laatste dagen houdt de val van
liet water in de groote rivieren aan.
Tochten die gedaan worden in dc over»
stroomde gebieden, lecreii dat ontzet»
tende verwoestingen aangericht zijn. Gc»
lukkig valt dc gezondheidstoestand me»
^c" t
Een speciale verslaggever van dc Tel.
meldt uit Den Bosch:
Wij hebben een onderhoud gehad met
den inspecteur van de Volksgezondheid
alhier, die de laatste dagen verschillen»
dc inspectiereizen door het overstroom»
de gebied heelt gemaakt.
Wij hebben hem de vraag gesteld, hoe
hij over den gezondheidstoestand in het
overstroomde gebied dacht. Naar hij
ons mededeelde, viel hem de gezond»
bcjdstocstand zeer mede.
Men moet, speciaal echter dc uiterste
'oorzichtigheid in acht nemen, wan»
neer dc overstroomde gebieden lnngza»
merhand weer droog komen. Vooral
met het drinkwater moet "Jen alle voor»
zichtighcid betrachten.
Uit verschillende plaatsen
Uit Deventer.
Er zijn weer enkele plaatsen voor de
passage vrijgekomen in de binnenstad-
Dc overstroomde buitenwijken zijn nog
niet te bereiken. Het vreemde verschijn»
scl doet zich voor, dat pas thans in de
oude binnenstad tal van kelders, die
tot dusver droog bleven, beginnen, on»
der te loopen.
Men schrijft dit toe aan den gcweldi»
gen druk van het kwelwater, dat blijk»
baar den grond onder de stad geheel
doorweekt. Men ziet buiten de stad, in
de streken, dio binnen de groote ban»
dijken liggen, hetzelfde verschijnsel.
Velen geraken daar nu in rnocilijkhc»
'den wegens den hoogen stand van het
binnenwater.
Bij dc groote overstroomingsramp in
deze omgeving kwam een nieuwe on»
Een hui» te Wamel dat totaal
gekomen. Zóó zij'n i
[voorziene schade. Het heeft hier n.l.
hard gevroren. De vele veldvruchten,
die de vorige week nog voor het water
in veiligheid werden gebracht en slechts
licht afgedekt, omdat men niet zoo
spoedig geschikt dekmateriaal bij de
hand en vrij had, zijn zwaar door de
vorst beschadigd-
I Maandagmórgen kon "men van hc
Knutteldorp de Zutphenschelaan weer
passeeren tot de brug over dc Nieuwe
Haven. De bestrating blijkt daar door
verzakking geheel vernjeld te zijn, zoo»
dat het verkeer met Zutphen ook bij
het droog komen van den rijksstraat»
weg nog geruïmen tijd stagnatie zal on»
dervinden.
De doorbraak bij Zalk.
Zondagavond werd aan dc N.
R. Ct. gemeld:
Nog steeds gaat door het gat van de
doorbraak bij Zalk ccn zware stroom.
Hoewel dc sluizen bij Oosterwolde zoo
krachtig mogelijk spuien op de Zuider»
zee, kunnen zij toch niet de massa water
doorlaten die door dc doorbraak komt,
zoodat het water geleidelijk verder
doordringt. Het staat voor de stad El»
burg, waar men bezig is dammen te
plaatsen. Ook is het water tot het plant;
soen rondom Kampen doorgedrongen.
Uit Kampen.
Uit Kampen wordt gemeld:
Tengevolge van dc doorbraak bij
Zalk, waardoor de weg Kampcn»Wezcp
is overstroomd cn langs welken weg
buisleiding der Kamper drinkwater»
leiding naar Wezep ligt, dreigt cr ge;
'aar, dat er storing komt in dc water»
oorziening alhier. Het water heeft
langs dien weg de berm op sommige
gedeelten weggespoeld, waardoor men
vreest dat de Icidingsbuizen zullen door»
buigen. Men tracht evenwel dc buizen
te stutten.
Uit Coevordcn.
Uit Coevordcn werd aan de Tel. ge»
meld;
Ook Coevordcn beeft last van het
water, daar de Vcchtdijk in Duitsch»
land is doorgebroken. Het water staat
tot den straatweg Coevordcn—Grams»
bergen. Deze weg is voor rijtuig» en
auto»vcrkcer gesloten. Een kolk van on»
■geveer zeven M. diepte dreigt den weg
te ondermijnen, Onder toezicht van een
ingenieur is de kolk gedempt met 400
zakken zand. Talrijke woningen ten
oosten van den straatweg moesten wor»
den ontruimd.
Uit het land van Cuyck.
Volgens den correspondent van De
Courant te Cuyck lijdt de bevolking
dezer streek economisch door dc ramp
geweldig. Niet minder dan duizend w
gons aardappelen zijn verloren 'gegac
en niet te schatten zijn dc hoeveelheden
voederbieten en andere veldvruchten,
die werden vernietigd.
VersDreid Nieuws
De gasfabriek tc Roermond werkt
weer, zoodat het met de verlfchting
thans weer in orde is. Echter worden
de bewoners aangemaand, zeer voor»
zichtig tc lïijn, daar dc mogelijkheid
bestaat, dat door de wateroverstrooming
in dc pijpen lekken zullen zijn geko»
Vervolg Stadsnieuws
Het vervoer van zware
lasten zonder wegen
vernieling
Een probleem voor de
toekomst
Dc lieer II. T. schrijft in het weck»
blad „Bedrijfsauto" een artikel met het
opschrift: „Het vervoer van zware las»
ten zonder wegenvcrnicling en met zoo
gering mogelijke wegenslijtage".
De vernieling cn minstens snelle slij»
tage van het wegdek zoo begint dc
heer T. zijn artikel is niet een pro»
blcem van dc wegentcchniei alleen, ook
dc wagenconstructeur cn al wie met
de wagenconstructic te maken heeft
dient dit vraagstuk in zijn werkatelier
wel goed tc overwegen: hoe kan ik ccn
wagen zóó construceren. dat deze het
wegdek zoo min mogelijk schaadt? Dc
schrijver vertelt dan o.m. hoe al jaren
geleden is betoogd, dat de verdeeling
van een last over meerdere wielen, spa»
rend voor het wegdek is.
Dc. practijk in ons land heeft
ook bewezen, dat bedrijfsautohou»
ders do beteekenis hiervan inza»
gen: liet type zeswielige of achtwielige
wagen, dat de- trac-teur met aankaitgwa»
gen eigenlijk is, heeft hier ingang ge»
vonden. Waarom dan ook de eigenlij»
ke vijftonner voor lastcnvervoer in ons
land geen groote toekomst meer heeft;
wie een dusdanig goedcrcngcwicht te
vervoeren heeft, overweegt reeds een
vervoer per moerassige constructie, ook
al om wcgcnbeschermcndc redenen.
Indertijd js e'r ook al eens op gewe»
zen, hoe overal in dc wereld gearbeid
werd aan meerassige constructies, ccn
probleem met zooveel groote moeilijk»
lieden het bestuurbaar doen zijn van
een noodzakelijk buitengewoon lang ge»
vaarte op den weg dat cr vcrschei»
denc jaren hard werken cn vele leerza»
mc mislukkingen noodig zullen zijn, om
deze constructie tot de vervolmaking
te brengen, die het motorisch gedeelte
van den auto al reeds heeft bereikt. De
heer T. gaat vervolgens over tot dc bc»
spreking van den arbeid, die op dit gc»
bied verricht is door den heer H. W.
Jonkhoff. Deze bracht in Indië voertui»
gen op den weg, naar het moerassige
principe gebouwd.
Reeds werd. aldus de heer T., de
aandacht gevestigd op in Parijs bij
Laffly cn in Brussel bij Pipe door Arm»
to ontworpen constructies, bestaande uit
als reeks bedoelde kleine wagens,
alle door stangen»ovcrbrenging bestuur»
baar gemaakt, waardoor het mogelijk
werd groote lasten over vele assen (als
bet ware in trein=formatie) langs den
weg te verplaatsen.
Hetzelfde principe werd nogmaals tc»
ruggevonden op de Berlijnsche automo»
bielententoonstelling en au fond is dit
een verdere doorvoering \-on de zes»
wieligc constructies welke nu ook. na
Aipcrïka cn Frankrijk, in Duitschland
burgerrecht verkregen hebben. Inmid»
dels was ook de lieer Jonkhoff, verder,
expcriraentcerende in Indië, oog volle»
dïgcr geworden met de uitwerking vaS
dit principe en technisch is hij belang»
rijk verder gekomen dan Arrato, waar
hij het denkbeeld der aan snelle slij»
tage onderhevige stangen»ovcrbrenging
heeft vervangen door een hydraulische-
Hierna ingaande op den economi»
schen kant van het vraagstuk zegt de
heer T. dat deze de laatste dager, veel
Bersonen in beroering heeft gebracht.
e heer Jonkhoff heeft in een reeks^ar»
tikelen in dc N. R, Crt. de perspectie»
ven laten zien, welke geopend worden'
door de uitvoering van het meerassige
principe op groote schaal. Hij is als
spreker opgetreden op het wegencon»
gres en heeft namens de in grooten
getale opgekomen tramtcchnici een dus»
danige critiek moeten ondervinden, dat
dit ons (aldus de schrijver) niet anders
dan voldoening gaf.
Staat het vraagstuk van autobus of
tram voor traratechnici zoo zwak, dat
deze scherpe aanval noodig is? vraagt
hij. Want nu komt de consequentie van
een meerassige constructie: Wanneer
men onder een automobiel meer assen'
kan bouwen kan men den auto langer
maken, dus meer personen of lasten
laten vervoeren, bij toch dezelfde
commandeering van het geheele gevaar»
te door een bestuurder, en wanneer
men veel personen kan vervoeren wordt
deze railloozc trein een nog gevaarlij»
ker concurrent voor tram en trein, dan
de autobus al is. Geen wonder, zegt de
schrijver, dat de tramtechnici al da»
delijïc dit systeem bestreden. Temeer
nog waar van hun zijde aan de com»
missie»Patijn met voorbeelden was be»
toogd, dat de autobus niet zou deu»
gen voor massa=vervoer cn de tram
wel.... cn ziet, de heer Jonkhoff for»
meerde in Indië treinen, die 230 per»
sonen vervoerden. Prestaties, welke
voor de tram bijna onmogelijk zijn.
In een daarop volgende technische be»
schouwing wordt o.m. gezegd, dat de
constructie»Jonkhoff als het ware bc»
staat uit kleine wagentjes, welke zich
onder de chassisbalken bevinden cn dio
automatisch bestuur» en rembaar zijn.
Het mcer=assige principe opent voor wie
ernst genoeg bezit om niet verhard te
zijn in de oude vormgeving, dusdanige
perspectieven van meesterschap oveE
constant vervoer van elk gewicht eit
volume»Iading, dat-bet wel duidelijk
moet zijn, dat wij hier nog maar staan
aan het begin van een stadium Ju het
wegtransportvraagstuk. De schrijvec
wijst cr voorts nog op hoe de heer
Jonkhoff het sterkst dc groote trein»
formaties naar voren heeft gebracht.
Beter was het volgens hem geweest, als
de heer Jonkhoff had laten zien, hoe
zijn principe kan worden toegepast op,
de autobus voor 26 personen, teneinde
deze. geschikt te maken voor het ver»
voer van evenveel personen als een:
tram met bijwagen, zonder dat deze
eenige schade aan het wegdek toe»
brengt en dusdanig bestuurbaar ïs, dat
zc op alle wegen kan rijden.
Op die wijze zou hij aan de tramtcch»
nici hun wapen: „de autobus niet ge»
schikt voor massavervoer" ontnomen'
hebben.
De rijkdommen van de
Doode Zee
Foto's in onze Tijdingzaal
De beslissing van de regeering van'
Palestina betreffende het toekennen van
concessie voor de exploitatie der mine»
ralen in de Doode Zee geeft aan de
volgende medcdeelingcn van Dr. Harold
J. Shepstonc, die een reis door dit
merkwaardig en weinig bekend gebied
heeft gemaakt, een bijzondere belang»
rijkheid. Het verlaten gebied rondom
de Doode Zee is vol bronnen, zouthcu»
veis, vruchtbare oasen en historische
plekken.
De arbeid van talrijke Europeanen in
Palestina heeft tot vele ontdekkingen
en onderzoekingen aanleiding gegeven.
Nog niet lang geleden is het aan een
expeditie van oudheidkundigen gelukt
ccn 3500 jaren oud mausoleum te ont»
dekken. Het onderzoek van de bij deze
gelegenheid gevonden voorwerpen zal
zeker veel wetenswaardigs betreffende
lang vervlogen tijden opleveren. Ook
het opdelven der schatten in den bodem
heeft zeker veel tot het onderzoek van
het land bijgedragen. De bekendmaking
dat de vertegenwoordiger van de Brit»
sche regecring bereid is, concessies te
verleenen voor de exploitatie der in de
Doode Zee sluimerende schatten aan
mineralen, vestigt de aandacht op een'
gebied, dat tot voor korten tijd geheel
werd verwaarloosd.
Analyse van het water heeft aange»
toond, dat de Doode Zee bevat: gc»
woon zout, inagnesiumchloried, potasch
en brooinzout. In 't bjjzonder wordt op
't oogenblik gedacht aan de exploitatie
van potasch, waaraan de industrie en
de medische wetenschap groote behoef»
te heeft. Naar schatting zal de. Doode
Zee ongeveer 100.000 ton potasch per
jaar kunnen opleveren. Verder bestaat
er ook kans op het vinden van groote
hoeveelheden kool, bitumen, olie, zwa»
vel en koper.
Zoo zal deze zee. die 400 meter lager
dan de waterspiegel der Middellandsehe
Zee ligt en voor het dicpst»gelegen zee»
gebied der aarde geldt, spoedig een een»
trum worden van wetcnschanpelijkcn
arbeid, Dc kusten der -Doode Zee. waar
thans nog de ruïnes van een badplaats
van Herodes gevonden worden en ook
van dc burcht, waarin Johannes de
Dooper onthoofd werd, zullen op mo«
dernc en wetenschappelijke wijze be»
sproeïd worden, zoodat zij spoedig
o.oest zullen opleveren.
En dan zal ook deze merkwaardige
zee, waarin niemand verdrinken kan,
open komen voor het toeristenverkeer.
In de vitrines van onze Tijdingzaal
is een aantal foto's, die op de Doode
Zee betrekking hebben, tentoongesteld.
BRAND GEALARMEERD!
Maandagmiddag te 10 minuten voor
4 uur. werd brand gealarmeerd in het
bïoscoop=theatcr Scala, Kleine Hout»
straat. De brandweer rukte uit. Dc
groote zaal van bet theater stond vol
rook. De kachel brandde, doch rookte
Toen bleek, dat in een mandenmakerij
achter het gebouw gelegen, afval werd
verbrand. Door een openstaande1 deur
was dc rook in de bioscoop gedron»
gen.
Dc staf der brandweer was i
zig.
