Haarlem's Dagblad | 1926 | 16 januari 1926 | pagina 10

PHILIPS

BUITENLANDSCH OVERZICHT

HAARLEM'S DAGBLAD ZATERDAG 16 JAN. 1926

De regeling van de Fransche financiën

Zal Argentinië weer tot den Volkenbond toetreden?

Een onrustige toestand in Roen:;r.':"

De toestand in Syrië

D« Franco ha financiën.

I>e onmiddellijke, aanleiding tot h« ver-
trcfe van <je uiindeïho d der ooUNnis£ie voor
do imaticiêu was he; leii, dat do «irtellis
lisdie meerderheid. na verwerping van
Doiimer'e be'.as;i=£ cp de 'rwiaüngen, ts«
cartelToors'.c'. ging Vrhandeteii- IV oppo-]
voacl di: nleboor'.tfk. me-:-U t-oveo-1
dien, da', di: r. to Woonde vocrt-r
reid was en weigerde daarom verder ace
te werken. H- cmHs-oi insecten 'ie roee-
rierhei<is.>-iraniseie e- de recoetnig
thans, indien snog x reeds heden, andere
in te-. 1-egin der volgend» week, roer de
Kamer worden gebracht.

In do Wandelgangen '.oopen al'er'.c- g->
rlichten oni'.rect Bri3ad's planner., van
wien rijn Vuksehe tegen»1 arders liewenii.
dat hij van plan is in de Kamer -t d.r
vertrouw® r.- vaac :e str'.'.ei - m me; ie
worden owTergcworpen, .maar dat bij den
Senaat rni .-.vi ipiege,-. tr.v cdc-el:ag
•iie tot Kamercr.b ró ...g :e vnger. D
alles li-Sta xeer onwaars.-":;;: A. zegt het
Hblii. Brian:: kan - een «erp-Dfiu-

mer er in de Kamer -"Thai n niien hij
met al iijo kraor -ifui.l en daartoe i?
natuur".-t het «rellen var 'e v-'i .iwciw-
vraag soeolu-i'. ror-lzVieüjk. 11. zal -li:
eerder ijoeR onida" rren vrij .«Izeineen eer
doe!:, dat jr wol kans en kV ire
meerdertie d ;n 'le Kamer, bok lootide de
meerderheid der comm:» e rich vijandig
tegenover Doumor"? plannen. Ree-is nu
verklaart de regeering door bevriende or
ganen in de coul.-ire er ie pers -la:, worden

Dour

die t

n-l

C'v

ven, niet geroteerd, er opr. euw eer. aan
zienlijke inflate nood Boven
dien is-bet doideiui. ...t: Briand moet
heengaan, indien tic Kam*-: tem r.-.e: v
en hei voortiiiajcht - t.. r s. -
crisis op dit oogeadi' -k - weinig aanlokke-
-sjk. aangeiJan er al wet -i i'.vwe'e
'rers zijn vc-or -Ie e-pvolg cgi- Men vfrrracb".
dat d:t de tegenetanders rar. Ie regeer.cas
plannen (ot nadenken tal brengen en
Briznd ten «lotte enkele stemmen meerder
heid in de Kamer zal bezorgen.

In dc gematigde pers komt gloeiende vcr-
•-n'.w-aardiging tot u td g tegen de eartei-
l'fi'sche xaeerdcrhe d der emm d-e
lot dusver nog uitsluitend werk

heeft gedaar. er. a-hteievanlgens alle
financieele voorst cl "en boei', verwjrper:.
hoewel die van Caüianx 1 -1 m direc
te belastingen bevat.sm er: lcznlke ooi in
ds voorstellen van Louchtur v< r'-:-.vir:-r
Men hekelt haar byzantijns be J spuien
•-«-er theorieën op liet eogw. k, M
middellijke voorzienig 3=. "Daarie

-egenover >«:oogt de rartelpere dat. indien
het ttniwerp-Douiner word: verworpen,
Hese alleen kar. heengaan zonder dat h*t
noodig is. dat het heek kabinet hem volgt.
TVt kan natuurlijk niet nu Briaod zoo
krachtig heef; parrij gekozen, maar de re
deneering dient blijkbaar om later te Jnn
T.ea secgeo indien er een rrrrd .tenêèWr::-
s« volgt, dal hei car---', daarvan met de
f -huid ie. omdat ze vlei rek', se; noodig

So communisten wrijven
:n de Lisóen ever kze t- cn beweren
-cede dal oen cjisis onver nl lelijk k en
.'at de radicalen rcrplic'a' n Je erfenis t«
s in vaarden. I>ou«ierdag r. verklaarde
Catdtm aan Ebste'n van -k ..Keiair da!
de gang rar. zaken waar-'li;g i:. i ;a.-k
ijk hetzelfde zat ziju als iu Rusland, waai
Xereneky de wegbereider was voor üc Sov
jet Zoover zijn we echter nog u'et en d
-rees voor een dergelijke gebeurtenis za
aldus he; Hbld. zeker bij de ccntrompa:
;jen. die nog aarzelen, een machtige i«c-
ja om te stemmen tor Doumere 1 -
T:ng op de b«lal:agen en daaratee i;et a- r
blijven van Briasf Te-zekeren.

Argentinië en de Volkenbond.

Professor Suarez. de rector der faculteit
voor staatswetenschappen van de Uni
versiteit van Buenos Aires, die deel-
neemt aan de zitting der commissic.van
deskundigen voor de geleidelijke coditi-

catic van het internationale reebt, heeft
aan een vertegenwoordiger van Het
Zwitsersche telcgraafagentschap ver»
klaard. dat bij het Argcntijnschc con.
gres een wetsontwerp v is ingediend no.
pens het weder toetreden van Argen»
tinie tot den Volkenbond. Binnenkort
r8i hieromtrent een beslissing worden
genomen. In weerwil van pogingen om
deze internationale quaestic tot een
quzrstie van branenlandsche politiek te
maken, was hy overtuigd, dat het con»
gres zich uit zou spreken ten gunste,
het weder toetreden van Argenti»
Waarschijnlijk ral daarbij een ver»
klaring worden, afgelegd nopens de in«
terprctatie van art. 21 van het statuut
van den Volkenbond, dat de Monroe»
leer vermeldt. Latijnseh Amerika vat
de Monroe.leer zeio op als zij door Mon»
roe in 1823 opgesteld werd. dat wil zeg»
gen geen kolonisatie cn geen interven»
tic in Amerika. Daardoor wordt niet
crhir.derd. dat dc Volkenbond zich
rechtens in cooflicten tusschcn Amcrt»
kaanschc st2tcn mengt. Alleen als de.
v mogelijkheid bestaat, is er voor de
.taten van Amerika een beweegreden
lid van den Volkenbond tc zijn.

U«t Roemenië.

Zes districten van Roemenie zijn vol»
gens de bladen in staat van beleg ver»
klaard. omdat zich daar etn sterke bc»
ecging voor den terugkeer van prins
Carol heeft melkbaar gemaakt.

Een telegram uit Boeka.-cst aan dc
Morning Post", afgezonden van dc
gren». meldt, dat de buitengewone ver»
on trusting van dc Roemcer.schc open»
bare mcenicg ten geyolfc van de offt»
ciccle verklaringen inzake den tropfis»
afstand door kroonprins Ccrol. op cm»
stige wijze tot uiting is gekomen- De
iaatste dagen zijn te Boekarest grootc
demonstraties gehouden vóór den prins,
waarbij heftig tegen den afstand werd
geprotesteerd-

Prof- Jorga, dc leider der nationaal
democraten en dc voornaamste spreek»
trompet der oppositie, heeft openlijk
verklaard, dat de prins het slachtoffer
is geweest van een regeeringsintrice-

Ernstige symptomen v»u ontevreden»
heid zijn aan den dag gelegd in bet
leger, dat vee! sympathie gevoelt voor
prins Carol- De regeering beeft het
noodig geacht, 2S generaals op non»
actief te zetten.

In verband met het dreigement cn
algemeen kir. akter der volksontevre»
denheid. is dc pers sedert zes dagen
can strenge censuur onderworpen.

ming met het mandaat Y«n den Volken»
boc-d. Maar zij hebben mijn canbiedjn»
gen niet bogrepen cn herhalen Je fou»
ten welke zij begingen in den tijd, dat
Feisjal (thans koning van Irak) het be»
"iad in Syrië voerde.

Ik heb de overtuiging gekregen dat
de Syrische nationale bcwi-;'ng geleid
ordt door dc effendis dc grootc
Arabische landeigenaars die de. arme
massa's cxploiteorcr.. Indien de effendis
daarmede niet ophouden cn het zredes»
rk blijven belommeren, zal ik strenge
maatregelen tegen hen nemen. Ik zal
hun macht onderdrukken cn am do
massa's een democratische regco-ing gi»
:n.

De Jouvencl voegde hieraan toe, da',
hü binnenkort naar Angaro zou gaan.

met Kemal Pasja besprekingen te
voeren. Daarna zal hij de gelegenheid
te baat nemen ora een bezoek tc bren--
gen aan het Brltsche mandaatgebied
Palestina.

Dc toestand in Syrië.

Dc l'raaschc Hoogc Commissaris
Syrië. Henry- Je I .uvcnel. :s. althans
volgens de ..Daily Telegraph" in den
laatsten tijd pessimistisch gestemd ge»
worden aar.g3acdc de kansen van een
spoedig slagen zijner missie. De termijn,
waarbinnen de rebellen amnestie kor»
den verkrijgen als zij zich onderwicr»
per. is verstreken, zender dat iemand
zich aanmeldde. Men hoopte, dat deze
tegemoctkoEicrtjc houding der F ran»
schc autoriteiten en het vaststellen van
den datum der verkiezingen voor de
Syrische Wetgevende Vergadering, dc
Syriërs er vap zou overtuigen, dat hot
den Franschcn autoriteiten ernst is met
hun verlangen naar vrede. De verk;c»
zingsrclletjcs te Aleppo en de boycot
var. dc verkiezingen aldaar.'en dc Hosts
cnifama toontn aan dat zij den door de
Franschcn gewenschten weg niet recht
op willen. In een verklaring, die D= Ioj
venei dezer dagen aan persvertegcr»
woordigers in Beirocth deed zcidc hij

was ik bereid concessies te doen in den drijf in Oost». Zuidoost» cn Midden»
geest van autonomie en in overeenstem» Europa is Oostenrijk ook na den oorlog

- »--. -- punt ,an groot

INGEZONDEN MEPEDEEL1NGEN a «0 CENTS PER REGEL

i naar Syri
:n in hf b

om den vrede te
lang van den

Verspreid Nieuws

HET HANDELSVRAAGSTUK.

Generaal Hertzog, de Zu'J Afrikaan»
sche premier, .s thans druk bezig met
het uitwc.ku» ran da bij/onderheden
zijn s'.gregatieplsnnen waarbij hij
sterk aandacht blijkt tc schenken aan
de beschikbare kroonlanden voor dc
kolonisatie van inlanders, buiten en
behalve dc nieb-toereikcnJe terreinen,

1910 aanbevolen door dc commissie»
Beaumont, die van 1913 tot 1916 een
onderzoek instelde naar de gronden,
in ce Unie beschikbaar soor de inlan»
ders. Het groote bezwaar, aan de bc»
schikbaarstelling van deze kroon domei»
ncn verbonden, is echter dat zij to
sterk verspicid liggen oni de segrega»
tieplanncn behoorlijk te kunr.eo vcrwc»
zenlijken. Generaal Hertzog is intus»
chen voornemens eerst met dc ver»
schillende partijleiders tc rade tc g:ran,
alvorens zijn plannen aan den Volks»
raad voor tc leggen. In Srdandcrskrin»
gen blijft jr.en echter no" Heeds groo»
ter gewicht hechten aan Jen poütiekcn
kant van 'net vraagstuk dan aan het
grondvraagstuk-

UIT BULGARIJE.

Nog tijdens dc regeerag van Zan»
kow heeft dc Sobranja in eerste lezing
een amnestic»ont\vcrp eangenomen-
Volgens dat ontwerp zouden ahen, d;c
na den aanslag in de Kathedraal veroor»
deeld waren, buiten deze amnestie val»
lcn- Dc ministerraad heeft thans cch»
ter besloten om het amnestic»\vcls»
ontwerp tc herzien- Op crkclc uitzon,
deringen na. zullen allen d'e deel heb»
ben genomen aan dc onlusten san Sep»
tember 1922 amnestie voor hun straffen
krijgen- Verder strekt de amnestie zich
ook uit tot alle deelnemers aan de
•graro»coxnmunistische bewegingen m
Juni en September 1923 zij die tot die
bewegingen hebben aangezet vallen er
echter buiten. In het geheel krügcn
meer dan 2000 personen amnestie, on»
der hen zijn vele emigrant', n. die zich
in Zuid'Slavië en 'Psjecho»Slowakijc
bevinden.

DRIE JAREN SANEERING IN
- OOSTENRIJK.

De Voikenbondscoirimissaris voor
Oostenrijk, znr. Zimmerman, is t« Praag
aangekomen. Bij zijn aankomst werd hy
begroet door vertegenwoordigers
het T?jccho»Slowaakschc ministerie van
Buitenlandsche Zaken, benevens door
vertegenwoordigers van het Oostenrijk»
sche cn Nederlandschc gezantschap te
Praag.

Daarna heeft mr. Zimmerman een Ic»
zing gehouden over het onderwerp.
..Drie jaren saneering in Oostenrijk".
Spreker verklaarde, dat dc grondgcdach
te van het sanceringsplan z.i. niet in vol»
len omvang is bereikt. Wel is waar zijn
tot dusverre S0/KX) ambtenaren ontsla»
gen. doch bezuinigingen zijn hierdoor
friet verkregen, daar dc salarissen
hoogd en dc pensioenen cn wachtgelden
in Oostenrijk zeer hoog zijn. Ook thans
bezit Oostenrijk nog een te groot aan»
tal ambtenaren. De uitgaven voor het
leger daarentegen zijn slechts gering.
Dank zij zijn van nature gunstige lig»
cging voor het handels» cn bankiersbe»

een centraal punt van groot econo-
miseh belang gebleven. Aan dit feit is
het tc danken, dat dc begrooting in
evenwicht kon worden gebracht. Zoo»
lang echter dc productiekosten niet .vor»
den verlaagd, kan van een werkelijkcn
wederopbouw van Oostenrijk niet wor»
den gesproken.

Mr. Zimmerman besloot met uitdruk»
king te geven aan de hoop. dat niemand
die gedurende langeren tijd in Oosten»
rijk heeft vertoefd, in twijfel zal trek»
ken, dat het bestaan cn de toekomst
van Oostenrijk van vitaal belang voor
Europa zijn.

DE BELGISCHE METAAL»
FABRIEKEN

Dc directeuren der Belgische me»
taalfubrieken hebben besloten dc pro»
ductic onmiddellijk te hervatten.

Over het door henzelf georganiseer»
dc referendum werd alleen oietiegc»
deeld, dat door sommige fabrieken 53
pCt. der arbeiders zich bereid ver»
klaard hebben opnieuw aan het werk
te gaan- Bepaalde cijfers werden niet
verstrekt- Het bericht over de hervat»
ting Tan het werk is reeds aangeplakt.
Daarbij werd bekend gemaakt, dat aan
arbeiders, die zich vóór 1 Februari
niet «jpnieuw laten inschrijven, dc
5 pCt- loonsverlaging van l April tot
15 Juni 1925 niet zal worden terugbe»
taald-

Dc werkgevers rekenen er op. dat
bij dc reeds ingeschreven arbeiders
zich ook heel wat werknemers zullen
voegen, die naar Frankrijk waren uit»
geweken-

HET VALSCHE MUNTERSSCHAN.

DAAL.

In de „Matin" publiceert Sauerwciu
ecnige uittreksels uit een zorgvuldig b(p
gehouden dagboek vn den gearres»
teerden Jankowitsj, waardoor de llon»
gaarsche gezant tc Berlijn Kanya ern»
stig wordt gecompromitteerd.

Óp 2 December schreef Jankowitsj

zijn dagboek: ..Ik woon bij Windisch
Gritz. Wij gingen samen naar Nadossy
Hij belooft ons dc reis zooveel moge»
lijk tc vergemakkelijken. Toen gingen

ij naar cle bankbiljettendrukkcrii.
zal naar Berlijn reizen, waar Kanya mij
zal helpen".

Op 8 December schreef hij: „Dc heer
X. van het Ministerie van Buitenland»
schc Zaken geeft mij ccn bewijs als
koerier".

Op 9 December: „Nadossy heeft
reeds aan Kanya geschreven".

Jankowitsj zou op 20 December
Berlijn aankomen, doch werd even
voren geariestccrd.

E«n 1 iavas»bericht uit Parijs meldt
nog, dat Sauerwein verklaart, dat Mus»
solini hem officieel heeft meegedeeld,
aartshertog Albrccht nooit ontvangen
te hebben

FOQDBEZITTERS.

ENKELE GULDENS en ENKELE MINUTEN

kosten u da nönscK&ffing en montage v^n

PHILIPS TRIPLO- LAMPEN.

Deze l&nlsle vindfng op het gebied der
e-utoverlichtlng geeft «j.-
pr&chtl^ ver-icK^nend Ifthl

op den weg.

2* NIET VERBLINDEND-toch vol
licht by het passeeren en voor
bet ryaen fn de slad.

Aecenzufht«5 bro-ndend stads
licht b^het stilstaan.

BEZOEKT STAND Ngjop DE RAI VAAR
VY ONZE LAMPEN DEMONSTREEREN.

gOO O ARBEIDERS.

eindhoven

100

Uit Boedapest wordt gemeld, dat
prins \V*indisch»Grat/, naar het hospi»
taal is overgebracht.

AMERIKA EN HET HOF.

Dc debatten over de toetreding van
Amerika tot het Wereldgercditshof.
zullen de volgende weck worden onder»
broken door het indienen van dc belas»
tingwetten. Voordat Jczc afghandekl
zijn. bestaat er niet de geringste hoop.
dar de stemming over de toetreding tot
het Permanent Hof ral plaats heb be a.
Dc oppositie geeft N>c„dat zij z:ch als
verslagen moet beschoirwen. al blijft
de «enige hoop gevestigd op dc wcifc»
laars namelijk dc Republikein scha se»
natore-i. die in November moeten aftrc»
den. Met het oog op de oppositie van
hun kiezers, vooral in dc staten, waar
de Ku»Klux»Klan nog «cn politickcn
machtsfactor vormt, bestaat er wel
kans. dat enkele der senatoren nog tC»
gen toetreding zullen stemmen. Wan»
neer niet zulk ccn groot aantal Rc»
pubükeinsche senatoren alles in het
werk zou willen stellen, om de gchcclc
quacstic uit den weg tc gaan. zou de
beslissing wel spoediger kunnen vallen.
Daar zij echter, bi; dc stemming, dc
A me rik aan sche rcgccring moeten steu»
nen. wenschen 2ij deze stemming zoo»
;lang mogelijk uit tc stellen, waardoor
zij overeenkomstig de wenschen der
onvcrzocnlijken handelen.

UIT HET AUSTRALISCHE
PARLEMENT.

Charlton, de arbcidcrsleidcr. die in
het Huis van Afgevaardigden het woor.l
heeft gevoerd, zei dat Australië wel
voorzichtig moet zijn alvorens 'net Pact
an Locarno te onderschrijven. Het zou
Ic voorkeur verdienen alle naties tot
den Volkenbond te doen toetreden.

De premier Bruce verklaarde in zijn
antwoord, dat ccn der bcmocdigcndstc
teekenen sedert den orlog dc hoop is.
dat Duitschland tot den Volkenbond zal
toetreden.

Sprekende over de quacstie van dc
onderteckening van het Pact van Locar»
no door dc Dominions ze! Bruce, dat
deze aangelegenheid, na een bespreking
door alk landen des rijks, ter definitie,
vc beslissing aan de verschillende parle»
men ten zal worden voorgelegd.

HET ONDERHOUD VAN DE
OORLOGSGRAVEN.

Formeel is thans in Engeland ccn
rijksorganisatie voor het onderhoud
van dc oorlógsgravcn gesticht. De Brit»
sche rcgccring heeft in verccniging met
de regcering van Australië cn Canada
besloten een scbcnkingsfonds in te stel»
lcn. Dc andere rcgccringcn 's rijks over
wegen, hetzelfde te doen. Het I.agcr»
huis zal worden verzocht om geduren»
dc het fin ir.ciecle jaar ecu bijdrage
voor het Verccnigd Koninkrijk te vo»
teeren.

Rubriek voor Vragen

V KAAG: lk kom - i buiten en heb
mij hier verhuurd. Na overlag heeft
r vrouw het reisgeld betaald. Nu zeg
ik échter na ccn maand mijn betrek-
king op. Heeft mevr. nu het recht het
reisgeld van mijn loon ai tc houden?
Er :s hieromtrent geen afspraak ge»
maakt. Zoo niet. hoe moet ik dan han>
delen om het terug te krijgen?

ANTWC JRD: De wet bepaalt hier»
omtrent niets. Het lijkt ons billijk dat
ccn onderlinge regeling gei. aakt wordt,
zoo dat b.v. ieder dc helft betaalt.

VRAAG; Mag iemand, die failliet is
voor zijn patroon gelden innen cn per
order tcekencn?

2. Is zoo'n kwitantie geldig?

ANTWOORD: 1. Wanneer dc pa»
troon hem tot die handelwijze heeft
gemachtigd wel. Het faillissement doet
hicra.-.n niets toe.

2. In dat geval wel,

VRAAG: Is een huwelijk in Enge»
land gesloten in Nederland geldig, zoo»
dra dc betrokkenen hier hun domicilie
krijgen

ANTWOORD: Zeer zeker, indien
het is voltrokken naar den vorm in dat
land gebruikelijk cn niet in strijd is
gehandeld tegen dc voornaamste bc»
palingen van dc Nederlandschc wet.

Dc betrokken echtgenooten zullen dc
akte van huwelijksvoltrekking binnen
een jaar na hunne terugkomst in het
huwelijksregister van hunne woonplaats
moeten doen inschrijven.

VRAAG: Ik ben gescheiden en was
niet op huwelijksvoorwaarden ge»
trouwd. Ik ben kinderloos, mag ik mijn
geld vermaken aan mijn kostganger?

ANTWOORD: Gij moogt uw ver»
mogen, waaronder uw aandeel in do
huwelijksgemeenschap, vermaken aan
wien gij wilt.

VRAAG: Moet een rijwiel dat men

in dc hand rijdt, voorzien zijn van
ccn hclastingplantje?

ANTWOORD. Neen, slechts ccn rij»
wicL dat op den openbaren weg wordt
bereden behoeft daan an voorzien tc
zijn.

VRAAG: Hoe krijg ik een paar
hloedvlekjcs uit een zijden crèpe«de»
Cbinc japon?

ANTWOORD: Maak een schoon
stuk watten een weinig vóchtig met wa»
terstof peroxyde 3 en wrijf daarmee
voorzichtig over de vlekjes.

Aangezien u niet opgeeft welke kleur
dc japon heeft, hebben wc geen andc»
ren raad voor u.

VRAAG: Hoe krijgt men watervlek»
ken uit een goudbruin velours chiffon
japonnetje?

ANTWOORD: Houdt de vlekken in
dc stoom van hard kokend water, zoo»
lang tot ze verdwijnen.

VRAAG: Ik ben In het bezit •-an
ccn jekker, gevoerd met ccn geiten»
huid. Deze begint tc verharen. Is hier
iets aan tc doen?

ANTWOORD: Niet veel. Klop dc
huid af en toe. opdat dc loszittende
haren er uitkomen voor ge dc jekker
aantrekt.

SCHIMMEN UIT HET VERLEDEN

De Hertog van Enghien

Aan Talleyrand schrijft mcr. de woo:»
den toe: c'est pire qu'unc crime, c'cst
«me faute. Het is voor or.s hoogst twij»
frfachtfg of de prince dc Béncvent deze
woorden heeft gesproken raar sarlci»
ding van den moord(?l) op den hertog
van Enghien omdat hij zelf de hoofd»
schuldige was. Men praat altijd cn
volgens ons ook alweer geheel ten on»
rechte van de donkere hl ad zij Je in
de geschiedenis van Napoleon, mcr,
stelt het (bij gebrek aan kennis) voor
alsof Napoléon uit ijverzucht een
moordplan heeft beraamd en in koe!:-,
bloede uitgevoerd. Niets :s minder
waar. Als er iemand schuldig is dan
was het Talleyrand en de hertog van
Otrante, Foucher. omdat zij Napo'.ion,
die ten slotte besliste, vaischc rapnor»
-ten hebben voorgelegd. Vóór den dood
liegt men niet. :s 'n oud. waar gezegjt.
En vandaar dat Napoléon enkele dagen
vóór zijn dood ook kon schrijven: ,::i
dezelfde omstandigheden zou ik het»
i/elfde doen. Het '-ras noodig voor de
veiligheid van bet land." En'enkele
maanden tevoren, als antwoord op hei
geheimzinnige manuscript .veftu de
Sainte»Hclène" (gedrukt in 1317 ;e Lon»
den bij John Murray) en dat geheel ter»
onrechte aan Napoléon vyd toege»
schreven, dicteerde hij zelf aan den
Uomte de Montbolon hoe noodig het
was om de agitatie welke van Engeland
uit gevoerd werd. tc breken. „Lc duo
d'Enghien, jeune prince plein de va»
leur.schrijft hij.

De „valeur" van den hertog van
Enghien is ook al twijfelachtig. Persoon»
lijke herinneringen aan hem zyn vcrlo»
ren gegaan en er bestaan allen nog maar
w-at zeer scabreuse brieven van ca aan
zij-i vrouw dc prinses van Rohan ea 'n
inscriptie in de rrtnen van het huis in
Ettenheim.

"n Straatjongen zou hem in geest en
manieren geen lesje kunnen geven. Er.
mei: kan het van een Franschman en al»

lermisrst van een Franschen prins nu
ook niet bepaald een verdienste noe»
mca om de wapens tegen het eigen land
en het eigen volk op te vatten (leger
van Condé) ..Ik durf hopen, schrijft hij
3 Februari 1-394, dat de Engelschzn me
waardig zullen achten om met hen te
strijden tegen onze onverzoenlijke viian--

den"d.wz dc Franschcn. In een

brief van 22 Augustus zegt hij, spr:»
kend over de royalisten in Zwitserland,
het agentschap in Offvmburg, dc ge»
igreerdea itl Duitschlaod. dat hij het
middenpunt is van de anti»Frar»che be»
weging. Ir een brief van 2-3 Maart
1803 is hij nog iet» duidelijker: hij zegt
een middel Jc hebben gevonden het
Fransche leger te desorganiseeren.
wet van 4 r.ivóse an IV veroordeelde
hem dus bij voorbaat reeds tor dood.
Dat hij niets zou hebben geweten van
den beraamden moordaanslag op den
eersten consul is onwaar.Hij wist
beweerde hij voor den krijgsraad ook
van niet tot in détails het plan van
„Georges (Cadouda!) cn Morenu. In
een onderschepten brief van 26 Augus»
tus aan den prins van Condc geeft hij
zelfs als zijn mcening te kennen, dat dc
moord op Bonaparte het beste zou zijn.
Dc prins van Condé antwoordt hem
erop: „Wees voorzichtig, denkt
veiligheid". Een maand later (22 Sep»
tember) schrijft dc hertog van Enghien
aan zijn grootvader: ,.het is van bclan;
van mij om tc weten wat ik moet doen
als dc Eerste Consul bezwijkt". Ook
heeft hij V3n het andere plan afgeweten,
dat van Bertrand dc Mollevillc, den
Comte d'Artois en het Engelsche mi»
nistcrie „assassiner TMourpateur", de
jacobijnen en de royalisten te ver
gen (plan van 3 Januari 1804) want men
vindt er de'ecbo van in z'n brief van
17 Februari 1804 aan zijn vader. Napo»
Icon die zich dsgeli*k« on dr boo«re liet
houden van alle strnc
vooral in dezen tijd toen Pirtiegru,

Georges en Moreau elkaar opvolgden
er. hoeveel andere aanslagen werden
niet beraamd! hij heeft dit alles
geweten En hij heeft den jongen prins
sparen, ja heeft hem al die jaren
gespaard. Eén leugen van Fouché cn
van Talleyrand, één moedwillige leugen
was noodig om den Eersten Copsul an»
ders te doen beslissen. Ze hebben daar»
voor niet geaarzeld. Hetgeen van hun
standpunt bezien zoo niet vergefelijk
want het ging hier om een mcnschenle»
ven dan toch verklaarbaar was. En
Talleyrand, reeds lang door Bonaparte
doorzien èn Fouché waren in ongenade
gevallen bij den man die ziijh meer en
meer „toekende" ah een hcerscher.
Fouchc maakte zich door dien lengen
waarbij dc due d'Enghien staatsgevaar»
ljjk werd genoemd onmisbaar (voor
cventueelc volgende gelegenheden had
de hertog va:: Atrante steeds cca com»
piotplan in z'n zak om z'n „onmisbaar»
heid" aan te toor.cn op het cririeke mo»
ment) cn de Talleyrand, speculeerend
op het toekomstig succes en de macht
van Napoléon koos de partij van den
sterkste vau het oogenblik. De anderen,
de goede maar zwakke Savary, Caulain»
court en Hulm waren slechts werktui»
gen in hun hand. En als we. straks dc
beweegredenen van Bonaparte nagaand,
aantoonend waarom hij ineens zoo
streng optrad, tot de conclusie moeten
komen dat het r.a den dood van den
jongen prins totaal uit was met al die
moordcomplotten, dat hij zich in volle
vrijheid kon geven aan het welzijn van
het volk, dat zich spontaan aan hem
had gegeven, dan kunnen wc volkomen
z'n woorden begrijpen welke hij drie da»
gen vóór z'n dood schreef: ..dans unc
scmblahlc circonstancc, j'agirais de

Den 13©n Vcntóse (4 Maart) ontving
de prefect van Straatsburg een eigen»
handig schrijven van den minister van
Binnenlandschc Zaken Réal om te on»
derzoeken of de hertog van Enghien
nog in Ettenheim was. Dc prefect begaf
zich dadelijk naar den plaatsc'.ijkcn com
msr.dant van de gendarmerie, kolonel
Charbot en men koos een onderofficier
genaamd Lamothe uit om inlichtingen
tc gaan inwinnen ter plaatse. Dien

zelfden avond nog vertrok dc sergeant
hij kwam den volgenden dag terug (Et»
tenheim is slechts enkele kilometers
van Straatsburg) cn hij maakte van zijn
rois ccn lang rapport op. hetwelk hij
enkele uren na aankomst «3a den pre»
fect overhandigde. Dit stuk (vol met
taal» en stijlfouten) in origineel aa i den
eersten Consul voorgelegd. vermeldt
talrijke bijzonderheden, maar 'f geen
ons, ter beoordceiing vooral moet tref»
fen is deze zin- men heeft mij verze»
kerd dat de cx»duc d' Enghien hier aan»
wezig is, evenals generaal Dumouriez

enIets verder meldt hij dat zich

eveneens „Milet freres, Moroy en Lazo»
lain" in Ettenheim bevinden. Ikt stuk
is geteekend: Strasbourg, le 14 Vcntóse
an XII de la Rcpublique fran?aisc. La»
mothe.

Het rapport :s totaal onjuist Lamothe
die een ongeletterd man was en aüccn
op de klank afging schreef: Milet
frères. In werkelijkheid was bet dc
graaf Mellet, kolonel, een edelman uit
Angoolême, een van de kopstukken
van dc contra«bcwcging. Moroy wa-
niemand minder dan dc markies dc
Mauroy die dc grenadiers van dc Bour»
bón had gecommandeerd; I,azolais was
dc graaf dc la Saullayc, oud»koloncl van
Condé. Over dc aanwezigheid van deze
hceren heeft Bonaparte 7,ich niet de
minste zorg gemaakt, misschien ook
omdat hij uit dc verminkte namen niet
dc juiste personen heeft gevonden.
Maar wél sprong bij van verbazing en
woede op, toen hij las. dat niemand
minder dan dc gevaarlijke intrigant
Dumouriez in dc naaste omgeving
san den prins was. Wat was het geval?
Dc ongeletterde Lamothe js op den
klank afgegaan. Men beeft hem ver»

teld datgeneraal Thumcry, oud»

luitcnantakolonel in het regiment van
den hertog van Enghien in Ettenheim
was.

Spreekt ge nu Thumery op z'n Dultsch
uit. dan is het verklaarbaar dat de on»
derofficier hierin den naam Dumouriez
terugvond cn zich haastte om diens
sanwezighcid tc s:g~*keren. Toen de
Eerste Consul op 17 Ventósc, 8 Maart
het rapport onder dc oogen kreeg rag

hij onmiddellijk het gevaar, want reeds
lang had dc consulaire politie hem 't
gevaar sangetoond van cm cventueelc
combinatie Dumoricz»Pichegru»Moreaj.
Woedend viel bij daarom tegen Réal
uit, die zich enkele oogciiblikken later
op La Malmaison kwam melder.: Hoe
is 't in vredesnaam mogelijk -iat ik
van Monccy moet hooren dat Dumou»
riez uit Engeland is teruggekeerd en
zich bij den hertog van Enghien bc»
vindt?

Het zelfde verwijt richt hij tot De
Talleyrand. Voor hem ts de aanwezig»
heid van Dumouriez het bewijs dat
men niet met den vijand moet spotten.
De Talleyrand cn Fouché hebben dit
oogenblik afgewacht, wijzen hem nog
ccas op 't gevaar, uiten als hun mecnin
dat het oogenblik tiaar is om voor goc 1
een einde tc maken aan alle samenzwc»
ringen door den hertog van Enghien te
treffen. Alleen :s dc moeilijkheid dat
dc prins zich niet op Fransch grondge
bied bevindt. Maar Dc Talleyrand stel:
hem dadelijk gerust mot dc woorden
„alle stukken zijn reeds gereed". Dat
stuk is dc verklaring van Dc Tallcy»
rand aan baron Edclshcim, minister te
Carlsruhc, waarom Bonaparte het grond
gebied had geschonden. Dc Eerste Con»
sul had er slechts zijn paraaf onder tc
zetten. Het stuk reeds ccn weck oud
werd gedateerd: 20 Ventos: an XI!
(11 Maart 1S04). En Napoleon nam het
besluit. Hij schrijft eigenhandig ccn le»
gerordcr. dringt er tot driemaal toe op
aan dat Dumouriez gevangen wordt ge»
nomen. Dc Talleyrand en Fouché zwjj»
gen. Zij beiden weten reeds dat het ge»
vaar van Dumouriez denkbeeldig is. dat
de namen Thumcry cn Dumouriez wer»
den verwisseld. Maar waar hiermede

slechts hun doel kon worden bereikt

Als de prins eenmaal in Frankrijk is.
dan wordt hij wel door den krijgsraa-1
veroordeeld.

De Talleyrand geeft daarom onmid
dellijk order dat bcm. zoodra de op»
drach: volvoerd zal ziin. een uitvoerig
lapport zal worden gestuurd en een
kort verslag aan den Eersten Consul.
Op 23 Ventósc. 's nachts te vijf uur
wordt -Je prins opgelicht en kolonel

Chariot ontdekt Jc naamsverwisseling.
Dc volgenden dag schrijft hij alleen dit
aan Bonaparte: mijn missie is volbracht
AD generaal Caulmcourt klaar is met
z'n rapport ontvangt ge het proces»ver»
baal. Waarop dc T rste Consul ant»
woordt den gevangene naar Parijs te
zenden. Bonaparte ke n toen nog niet
anders veronderstellen of Dumouriez

s erbij. De Talleyrand ontving 27
Vcntóse het uitvoerige rapport en i
gaat ermede naar den Eersten Consul.
Er is niets meer n«n te verhelpen, de
hertog van Enghien was reeds onder»
weg. de krjjgsraad s&mcngcsteld. het
recht moest nu maar zijn beloop heb»
ben. Den nacht van 29 op 30 Vcntóse
te 3 uur is dc hertog van Enphicn te»
rechtgesteld, wijl dc krijgsraad hem
scj uldig achtte aan aanslagen tegen dc
veiligheid van. den Staaf.

Napoléon gaat in aezc vrjj»uit. Met
gerust geweten kon hij even voor zijn
cood schrijven: J'ai fait arróter et jugcr
Ic due d'Enghien paree que cda ctait
necessaire a la sureté et a l'intérct du
pcuplc franfais. lorsque le comte d'Ar»
tois cntrctcnait. dc son avcu mêmc, 90
assassins a Paris.... 'Maar ondanks dat
feit, ondanks de omstandigheid dat hij
omringd werd door moordenaars, zou
hij den hertog van Enghien met rus;
hebben gplaten. zooals hij hem altijd
aan z'n grenzen had geduid, wanneer
L'ji „vrienden" niet van cj:i geva.ii»
lijk: -crg.vi.ing een leugen ha idco pc»
maakt. Vandaar dat hij van Sint Helena
de nagedachtenis van zijn tcgenstan icr
huldigde, zeggend: ..lc due d'Enghien.
jeune prince plein dc valeur...."

Toen de Bourbons waren teruggekeerd
cn I' Talievrer.d óch nu veer in huil
"jnst trachtte tc dringen, verdedig lc
hij zich: i'< heb in 't geheim een koe»
ricr naar Ettenheim gezon om den
orins te w: uwen. maar ongeluk'
«erwijze Is de koerlor onderweg ziek ge»
worden

Parijs, Januari

HENRY A. TH. LESTURGEQN.