UNITED TELEGRAPH
BUITENLANDSCH OVERZICHT letteren eh kunst
dienst van de
japan's wereldpoutiek
DE KLEEREN
MAKEN DEN
MAN
HAARLEM'S DAGBLAD
&RDAG r FEBR. 1926
(Bijzondere correspondentie-)
De Italiaansche schulden aan Engeland
De anti-bolsjewistische actie in China
Uit berichten van Amerikaiasehe bla»
oen blijkt, dat'mea zich «laar nog steeds
ongerust maakt over den gang van za»
ken in bet verre Oosten. Men meent dac
«ic Japanners zich -weliswaar streng
houden aan den tekst van den overeen;
komsten van Washington betreffende
beperking van de Japansche vloot, doch
daarentegen een schier koortsachtige
activiteit aan den dag leggen in her
bouwen van kleine scheper., die wellicht
van meer belang 2ijn dan de stalen
monsters, dio geen enkele Japansche
admiraal meer voor eea zeeslag durft
tc gebruiken. Berichten ui: Tokio foe»
vestigen dit, althans voor een deel,
maar men doet toch verstandig met
deze berichten met het noodigc voor;
behoud te aanvaarden. Geheel ongeloof;
lijk klinken zij evenwel niet en het ligt
voor de hand, dat zij hier en daar in
verband worden gebracht met de uit;
breiding van de haven van Singapore.
Officieel is natuurlijk van eenig verband
bij de desbetreffende autoriteiten niets
bekend. Een vertegen woordiger van de
Britsche admiraliteit heeft zelfs onlangs
in het Lagerhuis met voldoening ge»
constateerd, dar Japan niet regen de
plannen inzake Singapore heeft gepro»
testeerd. In Japan is men in dit opzicht
nog iets diplomatieker, dwz. men zegt
en verklaar: in hei geheel niets, althans
niet officieel.
iDö Aziaten hebben cr meer slag van
dan de Europeanen om mitteloo/.e en
overbodige redevoeringen te vermijden.
Doch hoe zij over Singapore denken,
kan men zich allicht voorstellen. En
nu elschen de Australiërs, dat een
tweede even sterke -doorbasis te Dar.
win aan de Noordkust van Australië
zai worden gevestigd Ook daartegen
zal Japan naar alle waarschijnlijkheid
niet protesteeren. Te Washington heeft
men over dergelijke basis én het geheel
niet gesproken, doch men zal verrooe»
dc 1 ijk. ook :'n Londen niet de illusie
Koesteren, dat de Japanners zulke
bouwwerken beschouwen als een daad
van vriendschap, ook al moeten zij als
zuiver defensieve maatregelen worden
beschouwd. Maar tevens behoeft men
cr zich niet over te verbazen, dat ook
Japan naar verdedigingsmaatregelen
streeft. Er tullen lieden 2ijn, die dit
Japon zeer kwalijk nemen („Cct animal
est trés mëchant, quand on l'attaque, il
se defend") maar de objectieve toe»
schouwer moet toch toegeven, dat Ja»
pan tot dusver zijn machtspolitiek noch
met krachtiger, noch met zachtere mid;
delen heef: uitgeoefend dan andere mo.
gendheden. Japan heeft zijn positie als
groote mogendheid, die gemotiveerd
idoor het aantal inwoners, de bescha»
ving en de militaire bekwaamheid van
het volk, met moeite veroverd. Na de
eerste overwinning op China heeft 't de
voordeeten daarin voor het grootste
deel moeten aistazn i en geenszins
aan China. Toen Japan vervolgen
een oorlog tegen Rusland zijn militaire
macht demonstreerde en zijn politieke
gelijkrechtigheid afdwong, legde de
diplomatie der groote mogendheden,
vooral echter president Roosevelt, het
opnieuw aan banden, cie vermoedelijk
voor de Japansche politiek later een ze;
gen zullen blijken te zijn. De Japanners
schikten cr zich in. Het ijverige cn hao*
dige volk gebruikte vervolgens de jaren
van den vrede, om hetgeen het in den
oorlog had gewonnen vruchtbaar te
maken. De industrialisccring van Japan
hield onvermijdelijk gelijken tred met
de zeer snelle toeneming van de be;
YoUcing; het tweede gevolg was de nood
zakelijkheid, zich vreemde afzetmark»
ten te verzekeren. Die waren schier ner;
gens anders te vinden dan in China-
Japan heeft daar een economische ver;
overingspolitiek gevoerd, die het land
groote voordeden heeft opgeleverd,
maar tevens den tegenstand van Ameri»
ka heeft gevoed.
Deze tegenstelling tusschea de Ver;
eenigde Staten en Japan, die onvermij»
deüjk moest volgen uit de tijdens den
SpaansdyAmerikaanschc-n oorlog opgc»
komen expansie van d; Amcrikaansche
macht over den Stillen Oceaan, neemt
de laatste jaren een grooteren omvang
aan, en wordt aldus een gevaar voor
den wereldvrede. Dat wil gelukkig- niet
zeggen, dat door deze tegenstelling een
bloedige oorlog meet ontstaan. Er
zijn ook in de laatste eeuw dergelijke
conflicten, na tientallen jaren slepende
te zijn gebleven, tenslotte toch nog op
vredige wijze bijgelegd. Maar dc strijd
om de macht m den Stillen Oceaan,
die voorloop:? met r.-.et»bIoedigc wape»
ncn wordt uitgevochten, gaat om zoo
groote belangen, dat men de ontwikkc;
ling ervan met groote zorg gadesbat
Hij is in een acuut stadium getred;-.
sedert de Vereeaïgde Staten Engeland
er toe gebracht hebben om van zijn
twintigjarig hondgenootschap met Ja;
pan af te zic-n, om in ruil daarvoor
een regeling tc treffen over de bcwa; j
peiling van de vloot-, d;c een voor Enge;
land in financieel opzicht noodlottigen
bewapeningswedstrijd heef; verhinderd,
liet bondgenootschap met Japan was
in het algemeen voordeelig voor Enge»
land gebleken; het kon. daar het Oost»
Aziatische eilandenrijk ook dc Britsche
belangen in den verren omtrek be;
schermde, de eigen vloot in dc Euro»
peesche wateren concentrcere-n, wat
voor zijn financiecle positie even bc;
ja-ogrijk was als voor de militaire. Aan
de trouw van dc Japannors is in Enge»
land nooit getwijfeld, cn ook na
dc niet=vcm:cuw;ng van het verdrag
door de geheels Britsche pers met na=
druk erkend. De afwijzende houding
jegens den vroegeren bondgenoot, en
de overeenkomst, betreffende een
krachtsverhouding van drie tot vjjf lus»
sohen de Japansche vloot cn die van
de beide Angelsaksische mogcmlheH.cn.
was voor Japan niet alleen een ernstig
verlies aar. j-t- dc aan;
kondighig van de diplomatieke
die een nog ernstiger slag was.
Men heeft cr vermoedelijk -a Wash»
ington en in Londen op gerekend, dat
Japan zich tegen dergelijke maatrege*
len zou verdedigen. Dc Amerikanen
hebben echter niets gedaan om hun
groeiende animositeit tegen Je Japan»
ners tc verborgen. Veeleer hebben zij
aan het Japansche gevoel van eigen;
waarde een nog ernstiger slag tocge»
bracht door in den tekst van do im»
m:gratiewetten dc Japanners :n één
adem met atlc overige Aziaten ..kleur»
linger:" te noemen. In zakelijk opzicht
was dat onnoodig daar 't zoogenaamde
Gentlemen's Agreement" tusschen de
Vereenigde Staten en Japan dc Japan;
sche immigratie, die znen ia dc Wcste*
lijke Staten van Amerika tot icdcren
prijs wil verhinderen, jeitclijk tot staan
had gebracht. Ook aan deze overeen»
komst hebben dc Japanners, zooals men
in Amerika moet toeges-en, zich zeer
correct gehouden. De Amerikaansche
kenners van het Verre Oosten zagen
zeer goed het gevaar in, dat door dit
optreden moest ontstaan, doch liun
waarschuwingen waren vergeefsch.
Dat daarna de Amerikaansche gezant te
Tokio uit protest tegen dc politiek van
zijn eigen regeering aftrad cn dat een
groot aantal kerkelijke cn andere ver»
ecn-gmgen van respectabele lieden in
da Vereenigde Staten deze politiek als
een gevaar voor den vrede heeft ge;
brandmerkt, verandert «on den toestand
slechts weinig. Want in Japan -weet men
maar al te goed, dat de Amerikaansche
politiek niet door pacifisten cn idcalis;
ten wordt gemaakt.
Vermoedelijk :s ook de invloed van
Amerika in hc: spel geweest, toc-i de
beide Australische Domonions cn Cano»
da bij de Britsche regcering voor Sin»
gapore hdjhcn gepleit. Men heeft te
Londen au cn dan vaag ihet besef, dat
deze groote gebieden wel eens gelei»
dclijk uit Britsche handen in Ameri»
kaansche zouden kunnen overgaan,
wanneer men met hun bijzondere wen»
scben onvoldoende rekening zou hou»
den.
Dergelijke overwegingen, die men
echter in Engeland zelf niet wil erken»
ren, hebben vermoedelijk veel bij ge»
dragen tot do energieke uitvoering
van het plan inzake de vloofbasis te
Singapore. Het onvermijdelijks gevolg
hiervan is. dat men in Japan den in»
druk krijgt, door de Angelsaksische
mogendheden van twee zijden te war»
den bedreigd. De Amerikaansche
vlootmanoeuvre bij Hawaï heeft dit
gevoel verleden jaar nog versterkt, en
dc tegenstand van Amerika in China
is ook een gevoelig punt. Voor zoover
dc druk met militaire middelen wordt
uitgeoefend kan Japan geen ever.rcdi;
gen tegendruk uitoefenen. De> tc ge»
vaar! ijker moet echter op den duur de
ia toom gehouden energie worden
van de op haar kleinste ruimte samen»
gedrongen bevolking.
De gebeurtenissen van de laatste
maanden hebben allengs in iets dui»
del ijker vorm dc eerste poging tot vor»
dedigiag van Japan aan het licht ge»
bracht, die zich voornamelijk op eeo;
nomisch gebied beweegt cn er op ge»
richt schijnt tc zijn, dc mogendheden
van het Aziatische vasteland ia dc
Japansche politiek op a'.ccptouw te ne«
men. Het eerst wee» de houding van
Japan tegenover China op dergelijke
bedoelingen. Tien jaren geleden zond
Tokio een ultimatum «an. IJcking, dat
tot economische slavernij van China
zou hebben geleid, wanneer het ui:»
voerbaar zou zijn geweest. Tegenwoor»
dig waait er een geheel andere wind.
Stellig zal China nog langen tijd noodig
hebben om op adem tc komen, maa:
de slimme buren, die aan hun eigen
geschiedenis denken,- kijken in de toe»
komst en bewijzen den heeren van
Chin3, die binnen afzienbaren tijd al»
licht de beschikking krijgen over een
itsluitend latente macht, reeds thans
allerlei attenties. Nog belangrijker
voor de beoordeeling van de Japan>;h-
politiek is het verleden jaar tot stand
gekomen verdrag met Rusland. Of
uit dit verdrag van Peking later een
Aziatisch blok zal ontstaan, dat ge»
lijkwaardig zou zijn aan de Angelsak;
sche zeemogendheden, hangt minder
af van de politiek van Japan dan van
dc toekomstige ontwikkeling van
China.
Kobe.
Dr. W. W.
GOED VERZORGD
DRUKWERK VERGROOT UW
OIVfZET
VOOR GOED
VERZORGD DRUKWERK
DRUKKERIJ
LOURENS COSTER
HAARLEM
Uit het Engelsche Lagerhuis
De valsche bankbiljettenaffaire
Italië en
Engeland.
Dc ..Westminster Gazette" stelt de
vraag, welken achtergrond de ver»
wonderingwokkende houding van dc
Britsche Schatkist tegenover de Itali.
aanseho oommissie voor het fundccren
van dc schulden, die zoo'n gunstige
regeling kon bedingen, heeft. Het blad
herinnert eraan, dat toen Mussolini cn
Chamberlain elkaar, onlangs te Rap-
pallo ontmoetten. Mussolini oen poging
deed om Chamberlain over dc schulden
aan tc spreken, doch dat Chamberlain
da poging afwees. Deze officieclc
transactie heeft derhalve voor zooveel
het Foreign Office betreft, niet plaats
gehad, doch ofschoon het ministerie
van Baitcnljndsche Zaken zich of;
ficiec! buiten deze aangelegenheid
heeft gehouden, en Chamberlain op
het Europee sche vasteland vertoefde
zoolang de onderhandelingen over de
schulden duurden, houdt zij toch ver
band met de politick, die op dc pong;
sto conferentie van Genève is aan»
vaard. namelijk verzekering van dc
samenwerking tegen Turkije ln geval
van een crisis in verband met dc be>
shssing van den Volkenbond ten
aanzien van MosocL
Grandi, dc Italiaansche ondcrmlnis»
ster van Buitcnlandsche Zaken. die
lid was van de Italiaansche schulden»
commissie, heeft in een interview ver;
klaard, dat belangrijke politieke clc;
mentcn met ihet schuldvraagstuk ver;
band hielden. Er is reddh om aan te
nemen, dat Chamberlain cn Mussolini
rot volledige overeenstemming zijn ge»
komen, in dien zin dat wanneer Italic
naar Klcio»Azië gaat, Grooi.Bnttanmc
daartegen geen bezwaren «al opperen,
en dat wanneer Turkije om Mossoel
oorlog ging maken, de Italianen naar
Adalic -zouden gaan om de lurken at
te leiden. Dit is. zegt het blad. dc
verklaring van de verrassende tcgc»
moetkoming van de Britsche icgecrmg
aan Italië in het schuldvraagstuk.
De actie in Mandsjoerije.
Er is de laatste dagen veel te doen
geweest over den Chinecschcn Oostcr»
spoorweg en hoewel do situaties nu
min of meer normaal is. hccrschtc cr »n
politieke kringen te Moskou groote be
zorgdheid. Er zijn door dit conflict
an?i*Sovjet»gevoelens gewekt cn deze
"cvoelens geven den sovjct»autoritciten
Te denken. De Tel. vertelt nog dat
Sovjct»agcntcn in China hebben meuc»
öedecld, dat de houding der bolsjc»
wisten gedurende het conflict vroegere
aanhangers van het bolsjewisme cr van
heeft overtuigd, dat de Sovjet*regec»
ring aan het vcTgrooten van haar eigrni
macht in Mandsjoerije de voorkeur
geeft boven het verleenen van hulp
aan dc Chinecsche broeders. Ten gc»
volgc daarvan is het propagandawerk
moeilijker geworden.
Radck, wicn men kort geleden dc rol
van specialiteit der Oostcrsche poli»
tick had toebedeeld, heeft bij het l-o<
litick Bureau versterking van de. com
munistische agitatie geeischt, terwijl hij
tevens de beschikking over groote
fondsen vroeg om de ant:;Sovjet»bcwc»
ging tegen tc gaan. Volgens zijn mee»
mng is een nieuwe campagne dringend
noodig door db gebeurtenissen in Mand;
sjoerije. welke dc Chineezcn volgens
hem verkeerd begrijpen cn uitleggen.
Deze gebeurtenissen hebben zekere
vragen naar voren gebracht, welke aan
dc Chineezcn moeten worden uitgc-
iegd t
lc. Was dc aanleg van den Chinee»
schcn Oostcrspoorweg een daad van
Russische imperialistische politick.'
Radck antwoordt: Ja, het was een
werktuig, dat gebruikt werd om Mand»
sjoerije tc ovcrhcerschen
2e. Is de spoorweg nog steeds een
werktuig van de imperialistische poli»
tick cn moet dc Sovjet,regeering den
spoorweg in bezit blijven houden H
Radck antwoordt, dat deze vraag het
onderwerp van een speciale overwe»
gir.g moet uitmaken met het doel, de
Chinecsche massa's cr op tc wijzen, dat
er ccn politiek van de Sovjets is cn een
van dc andere staten- De andere sta»
ten zouden den spoorweg gebruiken
om dc Chinecsche arbeiders tot slaven
te maken. Maar de Sovjets gebruiken
den spoorweg om de Cbinceschc onder»
drukte massa's te bevrijden- Ofschoon
•n normale omstandigheden de recht»
vaardigheid zou gebieden, dat de Sov»
jets den Chinecschcn Oosterspoorweg
aan de Chincesche regeerir.g overdoen,
is zulks thans minder doeltreffend, om»
dat het slechts de onderdrukkers van
China. Tsjang Tso»b'n cn dc Japan,
ners zou versterken. Rusland moet dus
in het bezit blijven van den Chincc»
schcn spoorweg in het beïa'ng van dc
Chinecsche massa's.
Htt Eng«l«ehe Lagarhuis
Aan het eind van in het Er.griech»
Lagerhuis gevoerde debatten heeft de
Br teche minister van Arbeid, Sieel-Mait-
iar.d, verklaard, dat de economische po-
s-'de van lie: land thans beter is, dan toen
da brr.'1-ge receering san het bewind kwam
Kr n»-'-f d:i jiar een alg*m«*ne stiising:
Br- b--.-i.-n plan:* gehad. De rcgeer.ng ral
rb. medewerking van ie-tere psrüj gasniv
aanvaardon ter vennmderfns van de
Betreffende de plannen voor de werk
loosheldso-nderstcunlng. verklaarde de in'-
nieter, dat men moet beseffen, dat hi-t
■••oor «ie mdus:'ïe een kwaad ding is, in
den productteven handel geld uit hel
eigen 1-e-lrijf te moeren nemen, ten gebral-
Tce voor de ondersteuning. Het is een
drogrede, aldus de minister, ieder entel
B»n he'. kapa!iMn# toe te schrijven en
;o denken, dat een staatsonderneming ver
heieTitig ZOU teweegbrengen.
Do »che «veering zal het Lager
hui* vrzoeken voor bet loopende jaar. dat
31 Maart en-ligt, verdere aanvullende
creditUn g-aed 'e keuren, tot een bedrag
van meer dan vijf mi 'ioen pond. Daardoor
z'. h«: -c-asl dc.- a2.-.vullende credieten
bijr.» 33 mlilioen bedragen, me; inbegrip
van 19 mil!ioen voor het eubeidie aan de
steenkool-industrie. Do begrooting ie
derhalve elechta uiet ongeveer 6 millic-en
oversohreden, dio door vermeerderde in
komsten gedekt zullen worden, waardoor
de begroot ing weer in evenwicht wordt
gebracht. Het «teojikoolsubsidie wordt be-
echouwd als een buitengewoon, niet ie
voorzien# last, waarvoor een speciale be
paling moet worden getroffen.
De valsche bankbiljetten
Do correspondent van do ..Matin"
Boedapest publiceert den Ukafc van
brief van den Hongaaieohon minister
president, Bethlen, aan den leider der
Hongaarsche fa«ci»ten, Perenyl, en
diens antwoord. Het origineel van dezen
laatsten brief ;s uit het dossier verdwe
nen. Er schijnt echter nog een met het
Irigineel «-.veweneternmend in klad ge
schreven brief te bestaan. In dit klad
komt een doorgestreepte passage voor.
waarin Perenyl verklaart, dat hij erin is
geslaagd nauwkeurige feiten te ontdek
ken.
De „Matin" merkt op, dat hel onderhoud
waarom Perenyl in zijn antwoord aaai
Bethlen verzocht, niet plaats vond. Bethlen
vertrok naar Genève. zonder iets te heb-
fcn gedaan, terwijl het valsche mion'.ers-
coatplot kalm werd beraamd.
Voort» ia in de s iting van 30 Januari
door de parleotoniaire commissie van
onderzoek da vraag gesteld, wie aan ihet
cartografisch «instituut Ke Boedapest de
machtiging heeft verstrekt om aan de ver
valschlng zijn medewerking te verleenen.
Geantwoord werd. dat deze machtiging
door den chef van deu generatal «af van
het Hongaarsche leger werd gegeven mui
de coinmislie liet dit antwoord onmid
dellijk ui: het procesverbaal der commie-
eiezlttmg schrappen.
Do minister van Justii# mow", in dezelf
de zilt ing toegeven, dat he: eerste proces
verbaal van he: verhoor van den secreta
ris van -prins Windisehgratz, Baba, werd
verscheurd en vernietigd onder he; voor
wendsel, „da: het onvolledig en vol te-
gene'.rijdigheden wae."
U-: Boedapest wordt aan het -Berliner
Tagob'.v." nog het volgende gemeld: Met
uitzondering van enkel# regei-rlngsgeziri
de bladen houdt do geheel# per» van
B>edape«t arich bezig met het !o verwach
ten ontslag van het kabinet Bethlen. In
politieke kringen, niet alleen van do op
positie, maar ook bij den linkervleugel der
regeeringepartij, verwacht men vast,
Bethlen *n zijn kabine: ingevolge de ont
wikkeling vs.n de valecho-francs-affai
zullen moeten aftreden.
In d# gehouden zitting van d« Ratio-
«ie vergadering werden door de oppositie
heftigs aanvallen op Bethlen gedaan.
VERSPREID NIEUWS
DE INBEZITNEMING VAN JARABOEB
Tm lukzacecfce miiiiair# eiped;-.ie,
be«:aande nongeveer 2000 man. gedeelte
lijk inboorlingen, gedeeltelijk blank# k->
lonia'.a «roepen cn fascistisch# militie, ls
van de kust van Cyrvnaica vertrokken met
bevel over een afstand van ongeveer 200
mijl naar de Oase van Jaraboeb op te ruk
ken. wclko doer Egypte aan luiié is af
gestaan. Deze troepen gaan daar in gar
nizoen. De expeditie zwaar bewapend,
omdat men vre-is: dat d« inboorlingen zul
i n trachten de bezetting tc verhinderen
Men beschouwt Rom«a deze expeditie ais
de rno; hjkete. «i e oc:-. door Italiaansche
koepen is uitgevoerd, omdat Jaraboeb
door een woestijn van ongeveer 200 mij:
van de kust is afgesneden. Levensmidde
len cn water voor den tijd van negen da
gen werden medegenomen. Getracht word:
de expedite over brengen in MO vrach-
au:o'«. Zij voert me: zich mede acht cu-
-iiinegewerec, vier stukken «rtiileriege
echui. zes gepantserde automobielen, twee
tanks, tien' jïchiviiec-uigen en '.wc* bom-
bardeerviiegiugen. Verwacht werdt dat de
expeditie de volgende week Jaraboeb
bereiken.
UIT DEN PRUISISCHEN
LANDDAG.
In den Pruisischcn Landdag kwam
het tot ccn zeer levendig debat, in
^verband met den moord op den sol»
daat Pannier-
De communistische afgevaardigde
Piek cischte, dat zijn voorstel direct
op dc agenda zou worden geplaatst, ln
deze motie wordt aan dc regeering ac
vraag gesteld of zij het billijkt, dat aan
personen, die van den moord op Pan»
nier op dc hoogte waren, door het gc»
rechtshof patriottische motieven wor»
den toegeschreven.
Dc communistische afgevaardigde
cischte verder, dat dc regcering cr zich
over zou uitspreken hoe haar houding
was ten opzichte van dc weigering
door het gerechtshof van haar eigen
wensch inzake een openbare bchandc»
ling van het gevabPannier.
Daar door een Duitsch>r.afejonaaI gc»
protesteerd werd. kon deze communis»
tische motie volgens het reglement van
orde niet op de agenda worden gc»
plaatst-
De definitieve stemming over de ge»
meentewet zal de volgende week op
Maandag of-Dinsdag plaats hebben.
DE REVOLUTÏE.POGINGEN IN
PORTUGAL.
Lit Lissabon worden bijzonderheden
gcmcid omtrent dc jongste mislukte
poging tot omwenteling. Uit deze bc»
richten blijkt, dat dc politic Maandag»
avond inlichtingen ontving. Patrouilles
van dc rcpublikeinsche garde werden
uitgezonden, die dc distributie beletten
van een opruiend manifest, waarin dc
regcering beschuldigd werd van cor»
ruptie en waarin werd verklaard, dat 't
noodig is. Portugal uit haar klauwen tc
redden. Dinsdagmorgen tc zeven uur
stak ccn boot met gardisten dc Tang
over cn werd beschoten door dc rebel»
len. die zich op <lc hoogten van Al»
mada bevonden. Almada werd daarop
omsingeld, waarop dc opstandelingen
zich Woensdagmorgen te acht uur on»
voorwaardelijk overgaven.
EEN RAFAEL ONTDEKT.
Uit Londen wordt «.an het Journal
de ontdekking van een Rafael gemeld.
Het schilderstuk stelt voor Christus
aan het kruis en heeft naar schatting
een warde van 30.000.
EEN ALGEMEEN PENSIOEN»
FONDS VAN NEDBRLANDSCHE
TOONEEL1STEN.
Men 6chrgft ons:
Naar aanleiding van verschillende
.ragen cn ter voorkoming van misver»
stand ten opzichte van dc werking van
het Algemeen Pensioenfonds van Ne»
derlandsche Tooneclistcn, acht het bc>
stuur van dit fonds het wenschclijk het
volgende onder dc aandacht van
langhebbenden en belangstellenden te
brengen:
lc. Alle tooneelspelcrs die den leef»
tijd van 65 jaar nog niet hebben bc=
reikt, kunnen lid van het Pensioenfonds
worden. Zij betalen persoonlijk 3
van hun salaris. Hun wordt gegaran»
deerd op de voordeeligstc voorwaar»
den, met de meest mogelijke zekerheid,
ccn zoo groot mogelijk pensioen.
2e. Alle tooneelspelcrs die vóór hun
65 jaar g#n lid van het Pensioenfonds
konden zijn (zij die dus reeds 65 jaar
zijn geworden) kunnen, voor zoover
mogelijk, 6teun krijgen uit het supple»
tiefonds.
3e. Het suppletiefonds heeft ten doel:
a. Alle tooneelspelcrs, leden van het
Pensioenfonds, die door hun leeftijd
het nader vast te stellen minimunvpen»
sioen niet kunnen bereiken, wanneer
zulks noodig mocht blijken, een zooda»
nige toeslag te geven, dat tenminste-
het minimura»pensioen is bereikt.
b. Alle tooneelspelcrs, niet»ledcn van
het Pensioenfonds, (zij dus die ouder
zijn dan 65 jaar) zoodanige hulp tc
verstrekken tot ook voor hen een na»
der vast te stellen minimum is bc»
reikt
4c. Het bestuur van het Pensioen»
fonds heeft met alle mogelijke midde»
len getracht het verkrijgen van de ko»
nin'idijkc bewilliging op het reglement
tc bespoedigen, om in de meest drin»
gende gevallen onmiddellijk tc kunnen
handelen. Zoolang die bewilliging nog
niet is afgekomen, voelf het bestuur
zich tot geen enkele handeling gerech»
tigd.
5e. Elke tooncclspclcr. die voor dc
voordeden van het Pensioenfonds cn
het Suppletiefonds in aanmerking
wenscht tc komen, heeft zich met over»
legging van schriftelijke gegevens tc
wenden tot den secretaris, Anton Ruys,
Korte Mcerhuizenstrant 8, Amsterdam,
die ook alle verlangde inlichtingen zal
verstrekken.
6o. Bovendien kunnen van het Pen»
sioer.fonds lid worden in buitengewone
gevallen: personen die eenige andere
functie met het tooncel in verband
staande bckleeden. welke gevallen door
hc: bestuur worden beoordeeld.
Te. Eerst als. na de koninklijke be»
williging, alle voorbereidende maatre»
gelen getroffen zijn cn alle aanvragen
volledig kunnen worden overzien, kun»
ncn dc Fondsen in werking treden.
Se. Het aantal deelnemers is thans
ongeveer 150.
Deelnemende directies zijn momen»
teel: N.V. Ycrccnigd Tooncel. dir. Ed.
Ycrkadc cn Dirk Verbeek; N.V. Het
Schouwtooticcl. dir. Adr. v. d. Horst cn
Jan Muscli; het Nieuwe Ncdcrlandsch
Tooncel: dir. Louis Saalborn; het Hcijcr
mans»EnsembIe. dir. Willem van der
Veer; de Hollandscbc Tooncelvereeni»
ging; Het Ncdcrlandsch Tooncel op
Java: Ensemble Jacq. Sluyters; Enscm»
bic Th. B-ukman.
WILLEM KES
In het Haagsch Maandblad wijdt
Wouter Hutschcnruijtcr aan Willem
Kes. die 16 Februari a-s. zeventig Jaar
wordt, een artikel, waarin hij samen»
-.at. wat Kes voor het muziekleven
heeft beteckcnd. Na in. het kort dc
zeer onbevredigende toestanden, die
ten onzent vóór Kes op muziekgebied
hccrschtc, tc hebben geschetst, gaat
Hutschcnruvtcr na, wat deze dirigent
zoo al tot s'.and heeft gebracht.
„Wat dc stichters van het Concert»
gebouw, dc hccrcn Van Ogtrop, Sillcm.
De Marez Ovens, Van Rees cn Joos»
ten. beoogden, was. zoo beknopt mo»
gelijk uitgedrukt, dit een omgeving
te scheppen waarin dc beste cn schoon»
stc muziek op dc meest volmaakte mn»
nier zou worden uitgevoerd cn nangc»
hoord. Zij zochten een dirigent, lieten
hun oog vallen op Willem Kes. cn had»
den :n hem den besten leider gekozen
die toen tc vinden was. Zijn muzikale
begaafdheid was bijna onbegrendshij
bevat het „absoluut gehoor" zoo scherp
en betrouwbaar al> het slechts weinigen
geschonken wordthij was on»
schatbaar voorrecht voor den orkest»
leider een violist van hoogen rang cn
daarnevens een bijna even goed pianist.
Dc meer psychische hoedanigheden
stijlgevoel, begrip van frazeering. tij»
nen klankzin, bezat hij eveneens in
hooge mate hij was volhardend gc»
noeg om zijn mcening door tp zeiten
tegenover dien van anderen, bezat den
onverzettelijken wil om zijn. autoriteit
te handhaven en kende bij 't musicee»
ren slechts ccn eLsch zoo dicht mo»
gelijk het volmaakte te benaderen- Met
zulk een persoonlijkheid kan men niet
verwachten, onmiddellijk aller sympa»
tiiie te verwerven, cn nog minder aller
medewerking. Tegenover ccn kleine
groep getrouwen s'.ond een veel groo»
tere, waarin heimelijke bestrijders en
verwoede tegenstanders elkaar de
hand reikten- Dat begon bij dc orkest»
leden, en reeds vóór dat het orkest
zijn werkzaamheden aanving neen,
vóór het definitief was samengesteld-
„Dat was een tijdperk van woeling
cn gisting het borrelde en kookte, dc
ongcschiktcn die tc licht bevonden wa»
ren dreven boven, werden ..afgc»
schuimd", maar dc keurtroep die bleef
werkte geestdriftig met den leider sa»
men. Aan die goedgezindOn komt een
»t deel toe van den roem, dien het
Concertgebouworkest reeds spoedig,
ook buiten onze grenzen, verwierf
Ook het publick moest opgevoed
worden, eersl de praters, daarna de
laatkomers,
„Ook hier tegen heftige protesten,
maar alweerKes bleef overwinnaar.
Hij heeft de eenig»goedc manieren ln
dc Concertzaal ingevoerd, en verdient
ook daarvoor dank.
En ten slotte noemt schr. Kes' stre»
ven naar geacheveerd musicccren,
waarin hij ook veel tegenstand had te
Overwinnen, maar ook overwon. Schr.
besluit
„Willem Kes, die den I6cn Februari
zeventig jaar wordt, zal in April zijn
arbeid te Coblenz neerleggenhij
neemt afscheid van het openbare mu>
zickleven. en mag terugzien op een
lang leven van nuttigen cn vruchtba»
ren arbeid- Dc meeste voldoening moge
hem dc overtuiging schenken, dat zoo
Nederland tegenwoordig een rijk mu»
zickleven toont, vooral op orkestraal
gebied, het dit voor het grootste deel
aan hem, aan zijn onvermoeid streven
tc danken heeft."
Inhoud van Tijdschriften
DEN GULDEN WINCKEL'.
Bij het verschijnen van den 2ïsterr
jaargang van „Den Gulden Winckel"-
is dit bekende periodiek op beter pa»
pier gedrukt. Het praatje van de maand
is ditmaal met Wies Moes. Moes ver»
haalde van zijn denkbeelden over dc al»
gcmecne kenmerken van de moderne
poëzie cn zijn levensomstandigheden.
En daarna van zijn plannen. Wat aan»
gaat het laatste het volgende:
„Ik schrijf feuilletons in Dc Tijd over
litteratuur, ik hou lczingtm over de lit*
tcratuur dezer dagen, over do Vlaara*
sche beweging enz. Eigenlijk is het op
het oogenblik een periode van wachten,
van tasten. Ik heb geducht na dc rust
van liet ontslugncmcn uit het Ylaam»
sche Volkstooncel tc kunnen werken.
Maar het gaat nog lïict. Ik kan niet nart
mijn werktafel gaan zitten op geregelde
uren en schrijven. Ik ben geen hnmmc
dc lettres, ik moet wachten tot het
„wonder" komt!
„Het heel bedrijvige leven heeft me
geen kwaad gedaan: ik ben strenger gc»
worden tegenover mezelf. Ik voel, dat
het noodig is den vrijen vorm, die uit
dc levensomstandigheden tot ons geko»
men is. van al het overtollige to <>nt<
doen. Ilij moet zuiverder worden. Mijn'
levensgevoel is verstild. Je bent niet
meer zoo wild en uitgelaten. Jc wordt
in jezelf teruggedrongen. Ik moet nu
maar alleen geduld hebben, vurig cn ln»
tens trachten tc leven.... cn verder af»
wachten wat komen zal.
.Litteratuur vult het leven niet. Ik
hecht niet aan de litteraire faam. Niet
de litteratuur om dc litteratuur, maar
om aan het leven stem tc geven. Het
leven moet zuiver bewaard worden in
zichzelf. En daarom kan ik op voorhand
niet zeggen, dat ik een litterair werk zal
maken. Er wordt te veel uitgegeven
i-er het algemeen, cn tc vlug".
In De Kroniek van de maand van Ge»
r.ird van Eekercn.een beschouwing over
het werk van A. Roland Holst: „Do
Afspraak". Hendrik Scholtc in de Kro»
nick der l'oczio schrijft over: Marnix
Gijsen. Voorts ccn maandkronick en
ccn boekenschouw en verschillende klei»
nere bijdragen op litterair gebied. Dc»
ze aflevering bevat veel interessants.
In „De Vrijdagavond" ccn artikel
over Oranje cn Israel ter gelegenheid
van het zilveren huwelijksfeest van ko»
ningin cn prins. Er wordt in uiteengezet
dat ook onder dc Joodschc onderdanen
van dc Koningin een blijmoedige dank»
baarheid cn een dicpdoorvoelde vrcug*
dc hccrscht. Verschillende afbeeldingen
versieren bet artikel. Verder van S.
Ka Iff een bijdrage over Joodschc spreek»
wijzen en een van Dr. M. B. Mcndcs d.i
Costa over tooncelisten van het Jood»
sche ras.
In ,Ons Nederland" kicken uit de da»
gen van den watersnood en winterge»
zichten uit Friesland met ccn uitvoc»
rlg artikel van U. G. Dorhout, die vei»
haalt van dc wintersport in Friesland-
Ten slotte nog ccn paar mooie gezichten
on Sluis.
In „Cacciliu" :n dc serie Onze Caii»
ca turen cn ccn van Albert van Rnaltc.
directeur van de Co»Opcra«tic. Her»
dacht wordt dc vermaarde kenner van
muziekinstrumenten Paul de Wit. dio
onlangs bijna 74 jaar oud is overleden.
Voorts een vervolgartikel over dc wer»
ken van Josquin des Pres met een vluch»
tigen blik op den stijl van den op hein
olgcndcn tijd.
In Volksontwikkeling ccn verslag van'
ccn rede van den heer J. Tal. Opper»
rabbijn tc Utrecht over religie cn (lc rij»
pcre Jeugd. Ida Heijermans schrijft over
onze jongeren cn hun boeken. Een waar»
schuwend woord om cr naar te streven,
de dc jongeren niet allerlei boeken gaan
lezen, die voor hen niet geschikt zijn.
maar hun bij de lectuur leiding te geven.
Een tweede artikel van Ida Heijermans
handelt over openluchtscholen voor al»
len,
In ..Ncdcrlandsch Fabrikant" van
den voorzitter der vereeniging een
warme opwekking om te k-oopen het
binncnlandsch voortgebrachte.als het
met liet buitcnlandsche kan mcdcdln»
gen. Win S Kalff een uitvoerig artikel
over dc Hollandsche horlogcmakcrsin»
dustric. Op onderhoudende wijze ver*
telt dc schryver van dezen tak van n
•erheid die vroeger hier tc lande van
t^al»
groot belang
In „De Metaal» cn Houtbewerker"
bijdragen over drijfwerk, takels, ver»
warming cn ventilatie cn over lucht»
drukhamers.
In „Avicultura" een uitvoerig artikel
met verscheidene afbeeldingen over de
'groote nationale pluïinvcctcr.toon stelling
der Lcïdschc pluimvecvcrccniging.
In ,.Zuid»Afrika" verhaalt .T. P. van
de onthulling van het monument op het
slagveld van Elandslaagte opgericht als
helde aan dc nagedachtenis van de lc*
den van het Hollnndcrskcrps. die daar
sneuvelden. Verscheidene afbeeldingen
versleren het artikel.
In het Tijdschrift der N'cdcrlandsche
Heidemaatschappij een bijdrage over de
rentabiliteit v.m het landbouwbedrijf in
Nederland.
Iln Heemschut van Ir. A, J. L. Lutcn
ccn uifvocrig artikel gewijd a.in twee
oude vcstingstukken te Bergen op
Zoom.
