HAARLEM'S DAGBLAD
OM ONS HEEN
FLITSEN
DOr .'DERDAG 4 MRT. 1826 TWEEDE BLAD
DE ONTWIKKELING VAN DE DAGBLADPERS
Het merkwaardige feit. dat de Tcle»
graai dezer dagen zijn honderdduizend»
sten abnnné ingeschreven heeft, ves»
tigt opnieuw de aandacht op de ont»
wikkeling van de Ncdcrlanaschc dag»
blacpcrs, waarmee niet alleen bedoeld
is het aantal gcabonncerden. ofschoon
dit natuurlijk eveneens een zeer bij»
zondcrc gebeurtenis mag heetcn. Tien
jaar geleden nog zou niemand in of
buiten het vak bctbcn durven voor»
apclL-n. dat een dagblad het tot zulk
een lezerskring zou brengen: wel ken»
den wij de grootc oplagen van som»
mï'gc buitcr.landsche couranten, maar
dat in ons kleine land de honderddui»
zend zou worden bereikt, heeft toen
stellig niemand verwacht.
De omvang en de beteckenis van de
grootc biaden is bovendien van be«
trekkelijk jongen datum. De Telegraaf
werd opgericht in 1802. als ochtend»
blad. eerst twee jaar later dijde zij
met haar avondblad uit tot een groot
dagblad; het Algemeen Handelsblad,
het oudste van de vier grootc dagblo»
den, werd opgericht ir. 182S, als een
klein avondblad van bescheiden om»
vang en gal eerst 54 jaar later, in 3SS2
een ochtendblad daarbij. In 1844 ver»
scheen de Nieuwe Rott. Courant, drie»
maal per week en in 1870 het Nieuws
van den Dag, aanvankelijk een tus»
schcnvorm van groot en klein dagblad,
later, in 1914, als ochtend» en avond»
blad; het is een paar jaar geleden naar
men weet als zelfstandig dagblad op»
geheven. Het dagblad de Maasbode,
dat zich wat omvang en inhoud betreft
met de drie bestaande dagbladen kan
meten, is op dit oogenblik in zijn
5Ss!cn jaargang.
Uit de/c jaartallen blijkt, dat de
ontwikkeling van de N'cderlandschc
dagbladpers, ook van de groote. be»
trekkelijk nog van jongen datum is.
Gcc:i wonder. Jare.ilang is zij kunst»
matig tegengehouden door het dag»
bladzcgcl, ten belasting, die omstreeks
het jaar 1870 pas afgeschaft werd. De
Oprichting van Het Nieuws van den
Dag in Holland en van het dagblad
Het Noorden te Groningen had daar»
op. om zoo te zeggen, gewacht. Toch
ging dat in Holland alleen de hoogte
in en moest dat voor de noordelijke
provinciën na een poos den strijd op»
geven, om welke redenen is mij niet
bekend. Misschien wel, omdat de be»
langstelling in dien tijd nog niet vol»
■doende was; wel bestaan enkele klei»
lie provinciale dagbladen al een eeuw
of lunger, maar op liet platteland was
vijftig j.-.nr geleden de behoefte aan
dage lij kschc nicuwslcctuur nog gering.
Men had aan weekbladen of twee» en
driemaal per week verschijnende cou»
rant en destijds genoeg.
Het is de arbeidersbeweging ge»
wcest, die de grootc uitbreiding ver»
oorzauktc van de plaatselijke en pro»
vi,icicle dagbladen. Toen de arbeiders
opkwamen voor hun rechten, vakver»
ycnigir.gen stichtten en vergaderingen
hielden over tal van onderwerpen, had»
den zij er niet alleen belang bij, ken»
nis te nomen van wat er in hun on»
middellijk© omgeving voorviel, maar
begeerden zij ook geregeld te weten
wat er gebeurde in de gcheclc wc»
(reld.
Daarmee ging de verbetering van
het technisch gedeelte der dagbladuit»
ge ver ij gepaard. Of de grootcrc opia»
gen ontstaan zijn als gevolg van de
Totaticmaehinc of dat andersom deze
machine is uitgcvor.drn wegens de
noodzakelijkheid van sneller drukken
door de groeiend© oplagen, is natuur»
lijk moeilijk te zeggen. Hier zal wel
wisselwerking zijn geweest. Lang heb»
ben ook de grootc bladen gebruik ge»
maakt van een zoogenaamde platte
pers. toen die door haar heen en weer
gaande beweging wel langzaam druk»
te. maar voldoende was voor de kleine
oplagen. De rotatiepers had. zooals uit
liaar naam al blijkt, een draaiende, dus
snellere beweging dat zij niet meer
vin de letter zelf drukte, maar van
half cirkelvormige platen, die naar een
papieren afdruk van de letter gegoten
werden, blijvc hier onbesproken. Het
verschil in snelheid was groot. Die van
de platte pers was hoogstens duizend
per uur. van de dubbele machine met
«•en vouw apparaat op zijn meest twee»
duizend; de rotaticmuchïnc leverde
niet alleen acht» of tienduizend cxem»
pieren per -.oir, maar was ook in het
aantal bladzijden per nummer zoogoed
als onbeperkt. Wanneer Haarlem's
I Dagblad een nummer drukt van 16
.bladzijden, dan kunnen daar de machi»
•jne 32 pagina's tegelijk drukken kan. de
I ruim 18000, exemplaren, die voor onze
1 abonnés noodig zijn, afgelcvc
j den in den tijd van ruim een uur.
[Moest dit werk geschieden op een
dubbele snelpers, dan zouden voor el»
ke vier bladzijden 9 uur noodig zijn,
voor zestien bladzijden dus 36 uur.
waarna dan nog de vier bladen in el»
kaar gestoken zouden moeten worden.
Hieruit blijkt dus duidelijk, dat het
zonder een rotatiemachinc van flinke
capaciteit niet mogelijk is aan een
groot aantal geabonneerden binnen
korten tijd hun dagblad te leveren.
Het werd dus mogelijk, niet' alleen
sneller te leveren, maar ook den om»
vang van de dagbladen te vergrooten.
Het dagblad, dat aanvankelijk alleen
diende tot verspreiding van nieuws,
nam langzamerhand ook tal van ande»
re rubrieken en wetenswaardigheden
in zijn kolommen op. De eerste stap
in deze richting is hc-t dagelijksche
feuilleton geweest en ik heb nog her»
innering aan de diepe verzuchting van
den medewerker van een destijds be»
kend dagblad; „Of nu ook al romannc»
tjes een plaats in de courant moesten
vinden Hij vond dat. de brave, blijk»
baar minderwaardig. Wat zou hij, in»
dien hij nog in leven was, wel zeggen
van een dagblad zooals het onze, dat
niet alleen aan zijn feuilletons grootc
zorg besteedt, maar bovendien allerlei
ipccialc rubrieken heeft ingevoerd;
-oor sport, voor de jeugd, voor de
rouw. allerlei humoristische bijdra»
gen geeft, schetsen, korte artikeltjes,
interviews en dat zelfs tal van bijdra»
gen illustreert!
Het N'ederlandsche dagblad heeft
langzamerhand wat wij noemen de
itijfheid en de deftigheid der vaderen
ifgcschud, zonder zijn vertrouw»
baarheid te verliezen, een aantrekkc»
Iijker vorm aangenomen, zoodat het
als ik het zoo noemen mag een gezel»
lige huisvriend geworden is.
In die oude dagen waren de gcabon»
neerden zeldzaam en werden de
exemplaren door „courantiers" rondge»
bracht soms bij vier, vijf personen, die
er eik een paar uur de beschikking
over hadden; in mijn tijd bestond dit
eigenaardige leenbedrijf nog, dat even»
wel als sinds jaren vervollen is. Samen»
lezen van een dagblad is zelfs tegen»
woordig niet gebruikelijk meer.
Een andere belangrijke factor bij de
uitbreiding van de dagbladen zijn de ad*
vertentien geweest. Ook bier doet zich
dezelfde vraag voor ais bij de toepas»
sing van de snelle machines: zijn de
dagbladen gegroeid door de advertcn»
tien? of andersom; zijn de advertcn»
ticii ontstaan, toen handel en nijver»
heid het 'aantal abonnés zagen groeien
en begrepen, dat zij geen beter* voer»
tuig voor hun reclame konden wen»
sehen? Ook hier zal het resultaat wel
aan wisselwerking toe te schrijven zijn,
maar in ieder geval hebben de inkom»
sten van de advertentie-rubriek, hoe
deze zij op zichzelf aan colportage, zet*
ten en drukken, papier .administratie,
frankeering enz. zeer groote uitgaven
vorderde, liet helpen mogelijk maken,
dat de inhoud van de dagbladen werd
verbeterd en uitgebreid en dat de
abonnementsprijs niet te duur behoef»
de te worden. De adverteerder werkte
op deze wijze mee tot vergrooting van
het aantal geabonneerden en handelde
daarmee natuurlijk in zijn eigen be*
lang. daar zijn annonces des te grootcr
succes hadden, naarmate het aantal ge*
abonneerden (trouwe, vaste lezers)
steeg-
Hieromtrent hoort men soms de zon*
dcrlingstc veronderstellingen. „De
abonnementen", zegt men. ..dekken de
onkosten van de krant en de opbrengst
van de advertenticn is pure winst'
Als dat waar was, sloegen dagblad»
directies een gat in de lucht, van pure
vreugde en zouden dat gat daarna met
bankpapier dicht kunnen maken. Maar
zoo is het bij lange na niet. De kosten
van een dagblad zijn enorm. De outil»
lage is uiterst kostbaar en daar de
machines wel niet spoedig verslijten,
maar zeer snel verouderen, zijn hoogc
afschrijvingen noodzakelijk.
Dit is de werkelijkheid, dat het dag»
blad'ncdrïjf zeer matige winst oplevert,
zoodat nog altijd mcnschen die geld
verdienen willen, in den handel gaan
of in Indische cultures, maar de druk»
kerij en alles wat daaraan en daar om
is, den rug toekeeren.
Dit over het verleden en liet heden.
De toekomst van het dagblad is on»
zeker, zooals de toekomst van ieder
ander vak. Het zal waarschijnlijk nooit
verdwijnen, maar dat het sterke nieu»
we mededingers krijgt is niet uitgcslo»
ten. Bijvoorbeeld aan radio, wanneer
dat eenmaal van storende bijgeluiden
zal bevrijd zijn en aan de mogclijkhc»
den van televisie, zien in de verte en
zoo meer.
Wie dan leeft, zal dan ook wel zor»
gen. In ieder geval is de ontwikkeling
van de beteckenis der dagbladpers, in
de laatste 30 jaar vooral, groot ge»
wcest.
J. C. P.
VAN HAARLEM'S DAGBLAD No. 528
DE WERELD OP Z N ERGST
LANGS DE STRAAT
Geen klein %eld
Bij 't Proveniershuis stopte de tram
richting Heemstede. Een lange mijn»
heer. stond klaar om in te stappen,
talmend daar hij bezig was een cigaret
aan te steken.
Moet u mee meneer?
De conducteur vroeg het .beleefd.
vriendelijk.
't Gae mee. dèdclijk.
Eindelijk was de cigaret aangestoken
en de tram had er een halve minuut
oponthoud door.
Statig stapte de man binnen, een
allesbehalve sympathieke persoonlijk»
heid. Een gezicht «lat beslisten onwil
uitdrukte. Een hooghartig type, dat je
helaas zoo hier en daar wel eens ont»
moet.
LJ mag binnen niet rooken me
neer!
Zoo. dus verplicht op 't balcon te
blijven. He hê? Fraai, fraai.
Hij sprak het luid. onnoodig luid.
met een gemaakt, zoo'n echt Haagsck
blufspra.ikjc. Met een verfijnd gebaar
crd de cigaret naar buiten geworpen
n hij ging naar binnen.
't Ging alles even statig en de man
irriteerde buitengewoon.
Er ging .iets onaangenaams van hem
uit. Iets wat zich moeilijk beschrijven
laat.
Alstublieft meneer.
't Was weer de conducteur die hem
insprak.
Haemstede!
Kort en bits klonk weer zijn stem.
Met een beweging zooals alleen hij
het kon kwam een bruinlederen por
tefeuille uit den binnenzak van de
ïr getailleerde jas. Het voorwerp
werd zóó geopend dat de mcnschen die
maar wilden kijken een bundeltje bank»
biljetten zagen. Eén Van 25 gulden
kwam er uit.
Wissel me dat maar even.
'k Heb geen geld terug meneer.
Wat zeg je. niet terug? Maar dat
is toch wel wat erg Iié!
Meneer, 'k zou u graag helpen als
't kan maar het gaat niet. geeft u me
liever klein geld.
'k Heb niet kleiner. Stel je voor,
geen geld terug.
Maar k heb geen klein geld.
Misschien kan een van de hceren
het u wisselen?
't Was weer de conducteur die sprak
en 't denkbeeld naar voren bracht.
Maar er was niemand die 25 gulden
kon of liever wilde wisselen.
Dat 's fatfcl, wat nu?
Ja meneer, dan zult u bij de vol»
gendc halte uit moeten stappen.
De man zag eerst wit, daarna rood
en toen nschgrauw en sprak toen op
kwaden toon.
Maar meneer, zei de conducteur
't is mijn schuld toch niet en boven»
dien. ik hoef niet zulke grootc bedru»
gen te wisselen.
De tram naderde de Hazcpnterslaan.
De meneer die zoo irriteerde stond
op en ging heen. veel minder statig
op eens.
Nog met het „fatèlc" bankbiljet in
zijn hand.
en nog-stopte de tram om andere
passagiers uit te laten. De meneer
haalde zijn portefeuille nu niet te voor»
schijn om het bankbiljet in te doen
maar zijn portemonnaie. De portcmon»
die rinkelde van het kleine geld..
Wanneer je bij de afleggertjes van de familie Kommer
het plaatje vindt dat je ten koste van zoovee! zweet
voor het dochtertje des huizes hebt geteekend.
(Nadruk verboden)
Vervolg Stadsnieuws
SUCCES VAN MIA PEI.TENBURG
TE HAMBURG.
Men meldt uit Hamburg aan de N.
R. Crt.:
De Vcrcin Hamburger Musikfreunde
te Hamburg gaf gisteren met incdcwcr»
king van het koor van de zangaeadcxnic
een schitterend geslaagde uitvoering
van Verdis Requiem. Onder de solisten
bevond zich onze landgenootc Mia Pel»
tenburg. die met haar schoonc sopraan
veel tot het welslagen van den avond
bijdroeg.
Kantongerecht
UITSPRAKEN.
A. J. B. in staat van dronkenschap
verkecronde in het openbaar de orde
•erstoren 25 subs. 10 dagen hechte»
lis. 1 J. G. B.. 2 L. v. d. M„ 3 S. B..
straatschenderij 10 subs. 10 dagen
hechtenis. H. J. J. B. overtreding de;
Invaliditeitswet 12 maal 0.50 subs.
1 dag hechtenis voor elke boete. C.
I. M. overtreding der Arbeidswet
maal 3 suhs. 3 dagen hechtenis voor
elke boete. B. J. v. d. S. als hoofd
bestuurder van eenc onderneming niet
airgen. dat in zijne onderneming een
irbcider in eenc werkplaats, waar een
dien arbeider betreffende arbcidstijst
hangt, geen arbeid verricht tusschen
het voor dezen op de lijst vermelde uur
■au einde en dat van aanvang van den
dagclijkschcn werktijd 2 maal 15
subs. 5 dagen hechtenis voor elke
boete.
J. W. v. R., hei 's avonds op een
onverlicht rijwiel rijden f 3 subs. 3 da»
gen hechtenis; II, J. F. B., idcin f 1,
ubs. 1 dag hechtenis; R. de V. 'net op
erboden tijd een kleed uitkloppen
f 0.50, subs. 1 dag hechtenis; 1. M. B..
2. J. R. B., 3. M. 'C. J. V„ 4. E. E., het
te Haarlem des Zetterdagavonds op den
openbaren weg luidkeels venten, voor
ieder f 3 subs. nos. 1, 2 en 4 3 dagen
hechten s no. 3 een week tuchtschool.
\V'. B. vervoeren van wild na den
achtsten dag ga de sluiting tot de ope»
ning der jacht f 25 subs. 25 dagen
hechtenis. Gh. L. M. overtreding der
verordening ap de winkelsluiting van
Sohofccii f 4 subs. 4 dagen hechtenis;
■an R. het niet direct op last dei
politic b'i een gebeurtenis op straat,
zijn weg vervolg» n f 10 subs. 10 dager,
hechtenis; R. K. het te Haarlem een
voertuig onbeheerd laten staan f 1
subs. 1 dag hechtenis; W. G. hel
loopen op verbod :i grond f 10 subs.
10 dagen hechtenis.
P. Z., in het park Velserbeck zich
zonder bepaalde noodzaak buiten de
wegen of paden begeven, 1 subs- 1
dag hechtenis A- L„ liet 's avonds met
een onverlicht rijwiel rijden, f 2 suhs 2
dagen hechtenis Th- R-, idem, idem
C. E. B., het te Haarlem buiten bet
urinoir wateren, 2 subs. 2 dagen hech»
tcnis D. B-, het te Velsen met te
groove snelheid een motorrijtuig bcrij»
den, ƒ3 subs. 3 dagen hechtenis; J J
G-, in een tapperij aangetroffen wor*
den op een tijd, waarop dez.e behoorde
te zijn gesloten, 2 subs. 2 dagen
hechtenis,
BARTEL.IORISSTRAAT»
VEREENIGING.
Maandagavond houdt in een der ho»
ven/alen van café Brinkmann de Bar»
tcljonsstraatvereeniging haar jaarlijk»
sche ledenvergadering.
Verschillende punte van huishoude»
lijken aard en de verkiezing van een
bestuurslid, komen op de agenda voor.
UITGAAN
Toonkunst»avond.
Wegens ziekte van de pianiste me»
vrouw CTiaillcy. zal a.s. Maandag op
den 5n kamermuzickavond de bekende
Wecnschc pianist Prof. Dr. Paul Web
garten optreden. Men verzoekt ons de
aandacht er op te vestigen, dat nict»gc=
abonneerden op de kamermuzjekavons
den, óók dit concert kunnen -jwoneii.
B. K. S- P.
De afdccling Haarlem houdt op Vrij»
dag 5 Maart de eerste van een serie
cursusavonden over de geschiedenis
van het Socialisme, van Thomas More
af via de grootc Utopisten tot
Lenin. Deze cursus wordt gegeven
door Dr. D. de Lange uit Bilthoven. Er
zal gelegenheid worden gegeven tot nei
Stellen van vragen.
De cursus zal worden vervolgd op
Vrijdag 19 Maart en Vrijdag 2 April en
wordt gegeven in de Lange Boogaaru»
straat.
SCHOUWBURG JANSWEG.
Het zevende gebod
Het Heycrmans'Ensemblc onder di»
rectie van Willem van der Veer, heeft
een paar dagen onderdak gekregen in
den Schouwburg aan den Jansweg.
waar het Woensdagavond Herman
Hcyermuns' „Zevende Gebod" opvoer»
de. Ook Donderdagavond gaat liet»
zelfde stuk nog. De belangstelling mag
dan nog wel wat grootcr ::ijn, al was
overigens de zaal Woensdagavond vrij
goed bezet.
De naam van mevrouw De Boer
ven Rijk stond niet op het programma
n:anr.zij was er wel! Dat is beter
dan andersom. Dat mevrouw De -Boer»
van Engel, de inhalige kamerverbuur»
ster uit de Amsterdamsche „Pijp",
iets bijzonders maakt, is bekend. De
rol is voor haar geknipt en meesterlijk
zijn haar uitvallen. afwisselend met
fleurige vriendelijkheid- Het publiek
ziet onze groote actrice gaarr.e; toen
Engel, met de petroleumlamp in de
hand, in II opkwam werd zij mei luid:
applaus ontvangen.
John i mrott had Peter uil te beel
den en hij kweet zich uitstekend van
z;h taak. Vooral als ongeneeslijk
zio e had hij goede momenten in zijn
tecderc zorg voor Lotte.
Willem van der Veer hade rol
van Bart op zich genomen en hij wist
f ..c.l den vroolijken als den er-rei»
gen kant van leze echte Heyerma;
figuur zeer 'oed te doen sr-r'cen.
De andere spelers werkten naar be»1
hooren met de hoofdfiguur mede.
C :i 'z Holls.,asohc acteurs en actrices
spelen Hc_\ rrmans met voorliefde! En
dit stuk boeit nog altijd.
Zondagavond a.s. komt hetzelfde ge»
zeischap in den schouwburg aan den
Jansweg ..Allerzielen" opvoeren.
VROUWENGROEP IN DE
VRIJHEIDSBOND.
Op Woensdag werd de jaarverga»
dering gehouden van de Vrouwengroep
in den Vrijheidsbond.
Uit het jaarverslag van secretaris
resse bleek, dat 48 nieuwe leden in het
jaar 1925 waren toegetreden. De be»
langstelling is steeds zeer groot, zoo»
dat de bijeenkomsten druk worden
bezocht.
Ds kas sloot met een batig saldo
Medegedeeld werd nog, dat in d»t
nieuw© jaar het ledental weder met 9
leden was versterkt.
In de vacature Mevr. Willekes Mae»
donald werd voorzien door de benoe»
ming van Mevr. ten CateSchilt»
huis.
Het bestuur is nu als volgt samenge»
stcld: Mevr. de VeerBlok Wybrandi,
pres; Mevr. "aadnoordijk- AVigersma.
vice»pres.; Mevr. HuizingaClcveringa,
«eer.; Mevr. van Dam—Cohen, pen»
ningmccstercss-; Mevr. Sorgdragorvan
Thiel; Mevr. WentholtTideman;
Mevr, ten Cate—Schilthuis.
GEVONDON DIEREN EN VOOR.
WERPEN.
Terug te bekomen bij:
J. v an Veen, Harmenjansweg 57, arm
band; S. C. de Wyn, Tempeliers»
straat 15, broche: T. van Es, Hier. van
Alphenstraat 11, bal; Nyhuis, Gr. Wil»
lemstraat 19, bal; J. Koekenbier, Ko»
ningstraat 15, ceintuur; Brccuwer,
Nagtzaamstraat 46, fazant (hen); Stef»
Fers. Kiukerstraat 3, hond (fox) Fauns;
P. A. v. Zonneveld, Pladellastraat 20,
hooi; J. Bakker, Rozenstraat 23, gele
hond; G. Uyttenboogaard, Achterweg
18 H. Heemstede, dameshandschoen;
B. Vermeer, Burgwal 55 b, honden»
halsband met ketting en penning; Th.
v. Zuifen, Ridderstraat 20, kistje met
boter; W. Grol, Ostadestraat 6, pakje,
stof; Politiebureau Smedestraat, pot»
lood met houder: Spruit, Donkere Be»
gijnhof 5. heerenrijwiel; T. Groot. Bak»
kerstraat 5, rijwielbei. merk; J. Meijer
IIcerensiiige] 37 d., riem: Nijhuis, Gr.
WillcmsUat 29, gordijnringen; II. Vet»
kort, Emosfraat 29. rijwiclbcl merk; A.
Toepoel. Fahriciusstraat 2S, idem, C.
Gevl, Koninginneweg 61, idem; G.
Jansen, Rustenburgerlaan 42, sleutels
ring; M. Nicuwcnhuizen, Hol»
steynstraat 7 rood, boodschappentasch
met inhouJ; B. Urbanowitz, KleiD Hei
ligland 11 zwart, vulpen.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
Schoonmaak
geeft menige huisvrouw en dienstbode
ruwe er. roode werkhanden. Deze woi-
den wederom spoedig gaaf. zacht en
lank door Purol. 6
FEUILLETON
LANGS VERBORGEN
PADEN
Ze» Avonturen uit het leven vai
den beroemden Engclschen letective
HERBERT PORTER
Vrij bewerkt uit het Engelsch door
ELLEN WAYLAND.
7)
(Nadruk Verboden).
EERSTE AVONTUUR
HET PHOTO.MYSTERIE.
Else Hoffmann stond op. Zij reikte
den Engclschman de hand en terwijl
een lichte glans in haar oogen kwam,
zei ze zacht: „Ik dank u. Mr. Porter.
Dus dsn weet u- wie de gewonde is en
wza.r hij woont?"
.Ja". Herbert Porter opende zijn noti
tiebockje. „Het is een zekere Ernest
Krauss. een gewezen werkmeester bij
een groote brandkastenfabriek zooals ik
juist in allerijl op het politicbureau ben
gewaar geworden. Hij woont in een
\iila op den Thalheimerwcg no. 78,
schuin tegenover het buurtsiation Thai»
hcim. En nu hoeft u zich voorloopig
niet al te ongerust te maken, juffrouw
Hoffmann, want ik geloof wel dat ik
u zeggen mag: Ik ben op een spoor.
Maar nu een andere vraag; heeft u uw
avondmaal al gehad?"
Ze schudde lachend het hoofd: „Neen
Mr. Porter. Daaraan heb ik bij hl deze
verwarring werkelijk nog niet gedacht".
..Dan mag ik wel zoo vrij zijn u te
inviteeren op een klein souper met een
fleschje Sauterne?"
Terwijl zij in de eetzaal van het ho»
tel genoten van de heerlijke kreeften
en de kellner juist de tweede flesch
witte Bordeaux in den koeler zette,
verdween langzamerhand uit Else's ge»
zicht de uitdrukking van spanning en
een rustig en tevreden lachje kwam er
voor in de plaats.
„U zei zooeven, dat u op een spoor
was. Mr. Porter. -Mag ik daarvan wat
weten?"
De detective vulde juist de beide
glazen opnieuw en klonk met haar.
Daarop zei hij knikkend. terwijl hij
zich van een stukje geroosterd brood
bediende: „Ja. een en ander ben ik ge»
waar geworden. Wie uw klant is en
waar hij woont heb ik u al gezegd. Ver»
der 'neb ik de drie plaatsen kunnen
vaststellen, waar de opnemingen ge»
maakt zijn. Het zijn de volgende hui»
i zen: ten eerste Augusta«Boulevard 177,
het kantoorgebouw van de machinefa»
i brief „Stahlwerk A. G."
1 „Dat is mijn opneming", zei Else.
„Zeer juist Ten tweede: In de Lcip»
zigerstraat bij den Dierentuin; daar is
de fabriek van Rilkc Bruch gcfoto»
grapheerd".
„De bekende maatschappij voor ra»
dio»telegrafïc?"
...Ta".
„Dat was de opneming van mijnheer
Becker".
„De derde is van een huis op de Wes»
tcrboulcvard no. 14. Het gebouw be»
staat uit drie verdiepingen, die elk aan
een aparte firma verhuurd zijn. Parterre
is een assurantiemaatschappij gevestigd;
de Vesta, op de eerste etage is de gas»
motorenfahriek van Petersen en Co.;
op de tweede verdieping de mcubclfa»
brick van Karl Rossner en op de hoven»
stc zijn de ateliers van een filmfa»
brtck".
„Ja. dat weet ik. De filmfabriek
„Phoenix".
„Juist".
„Maar hoe het jonge meisje
schudde :n komische vertwijfeling het
hoofd", maar hoe wilt u het in vredes»
naam aanvangen om uit deze woestenij
van adressen juist dat te vinden, waar
u wat aan hebt?"
.AVel". antwoordde Herbert Porter
lachend, „daar zal wel wat op te vin»
den zijn. Misschien za! aan een van die.
adressen, de een of andere zich iemand
van de mannen herinneren waarmee we
te doem hebben; óf een van de mannen
op de foto, ik bedoel iemand van de
appelenventersscéne, óf de onbekende
die wij straks in uw lift gevonden heb»
ben".
..Maar, Mr. Porter", en een schaduw
vloog over het gezicht van Else, „hoe
zal men alleen op uw beschrijving deze
mcnschen herkennen? Ja, als we de
foto's nog hadden
Weer kwam dat eigenaardig lichten
in de oogen van den Engclschen detcc»
tive.
daar men echter het negatief
gestolen heeft en de afdrukben
ik zoo vrij geweest voor nieuwe te zor»
gen". Hij haalde zijn portefeuille uit
zijn zak: „Kijk u maar eens hier; hier
is een afdruk van de opname die u ge
maakt hebt; de scène op de Augusta*
Boulevard".
„Maar hoe is dat in vredesnaam mo*
gelijk?"
„Wel. dat is heel eenvoudig. Ik bad
er op gerekend, dat ik misschien een
tweeden afdruk zou noodig hebben
Daarom heb ik. direct nadat we van*
middag afscheid van elkaar hadden ge»
nomen, uw vroegeren chef, mijnheer
Eckstein, opgebeld en hem gevraagd in
alle stilte voor een tweeden afdruk te
zorgen".
„Maar hier... ik zie. dat u hier ook
een foto hebt van mijn bezoeker, van
den man uit de lift".
,Ook dat zal ik u uitleggen. Dien heb
ik gefotografeerd, terwijl u in de keuken
was om azijn te zoeken. Want ook hier
moest ik me de mogelijjkheid rekenen,
dat onze vriend om een of anderen re*
den, die ik voorloopig niet ke:., het
raadzaam zou vinden om te verdwij*
Else Hoffman slaakte een zucht en
keek den detective recht in de oofgc'n.
„Schitterend, Mr. Forter. Ik merk dat
men niets te veel van u vertelt".
Op een wenk van Porter, bracht de
kellner de rekening.
„En nu", wendde de Engclschman
zich tot Else, terwijl hij het geld dat hij
van den kellner terug had gekregen, Lo
zijn portefeuille stak. „wat bent u van
plan: om vannacht in uw eigen woning
te slapen?"
Zij schudde, een weinig verlegen, ont»
kennend het hoofd.
.Neen. Mr. Porter. Misschien vind:
u het dwaas: ik zou het niet kunnen
Ik zou den nee!en nacht geen oog toe*
doen en ik heb morgen te werken. Ik
logeer bij een vriendin; we hebben al
door de telefoon afgesproken".
,Heel verstandig". Herbert Porter
knikte. „Woont die dame vérweg?"
„Tameliik Als u zoo vriendelijk
zoudt willen zijn om tvn een taxi I
oor tv.: te besteller» Herbert Porter j
schoof zijn mokka*kopjt: terzijde en
stond op. „Ik doe u een ander voorstel;
als u het goedvindt breng ik u thuis
en gaan we te voet".
„Heel graag, Mr. Porter".
„Ik denk dat de heerlijke winter»
nacht ons goed zal doen
De nachtelijke stad baadde in zïlvc»
ren maanlicht. Met krachtige stappen,
die in de klare winterkou verre klon
ken. stapten zij voort. De luidruchtige
wereldstad was ter ruste gegaan
Hier en daar liep nog een late nacht*
wandelaar, de handen diep in de zak
ken, met snelle passen naar huis. Af
en toe droeg de nachtwind klagende,
doffe tonen verder, signalen van de
schepen in de verre haven.
Zij liepen steeds verder, naar hei
Mesten der stad toe. De oude gevels
staarden als met doodc oogen naar de
beide eenzame wandelaars, die onwil»
Ickeurig langzamer waren gaan loo*
pen. De smalle straten van de oude
stad lagen als gehuld in zwarte duister*
nis. Ergens vandaan kwam een mystc»
rieus geluid: een paar maten van een
lied. dat terstond weer afgebroken
werd. Ze kwamen nu weer in de hree*
dere straten van het nieuwe, westelijke
gedeelte der stad en een paar malen
geloofde Else in de nabijheid voetstap*
pen te hooren. Ze wilde iuist het hoofd
orow-enden teen de detective haar bij
den arm pakte en haar in het oor beet;
„Als 't u blieft niet omkijken".
C^ordt vervolgd),
