HAARLEM'S DAGBLAD
ZATERDAG 10 APRIL 1926
TWEEDE BLAD
EEN GEMEENTELIJKE VOORSCHOTBANK?
BESTRIJDING VAN DEN WOEKER
DE ERVARINGEN IN ANDERE STEDEN
De afd. Haarlem en Omstreken van
de Nationale Vcrceniging lot Bestrij
ding van den Woeker heeft in een uit»
vocrig adres aan B. en \V. de qnodewer
king van de gemeente ingeroepen om
te geraken tot de oprichting van een
Voorschotbank. De Nationale Vereen:"
ging. die te Den Haag gevestigd is.
heeft zich als zoodanig in de laatste
jaren niet door grootc werkzaamheid
onderscheiden, maar de HaarlcmsChc
afdceling iszooals bekend een zeer
actief instituut. Door de onytandigho
den vrijwel onafhankelijk geworden
van de Nationale Vcrccnigin-g. is zij op
haar eigen terrein krachtige actie blij"
ven voeren tegen een kanker in onze
samenleving. Ervaring heeft haar go
leertl dat men den woeker het best be
strijden kan door hem als instelling
overbodig te maken. Dat wordt bereikt
door mcnschcn, die in onmiddcllijken
.geldnood vcrkccrcn. gelegenheid te ge»
ven om tegen niet» tcbczwn rende voor»
waarden geld op te nemen. Het is een
stuk sociale arbeid, dat in verscheidene
steden van ons land reeds tot uitvoe»
ring is gekomen. Arnhem heeft een
eigen voorschotbank, hetgeen evenwel
door de grootc kosten een bezwaarlijk
systeem is. De Haarlemsehe Vcrccni-
ging tot Bestrijding von den Woeker
heeft dan ook bij B. en W. aanbevolen
dat de gemeente voorschotten zou
strekken tegen matige rente aan eer
te richten Naamloozc Vennootschap
met een klein kapitaal. Een van de te
Haarlem bestaande financicclc Instel"
lingen zou z:ch kunnen bcla>tcn met de
werkzaamheden van deze N V, die
als geldsehictstcr op zou treden. Aan
de directie dier instelling, die ook een
lokaliteit beschikbaar zou stellen, zou
een matige vergoeding worden betaald.
In het bestuur der N. V. zouden de
Vcreenigmg en de Gemeente beiden
commissarissen benoemen, terwijl een
door de gemeente te benoemen accoun-
tan: toezicht op den gang van zaken
zou houden.
Aanvragers van voorschotten zou men
zooals ook in andere gemeenten ge<
beurt kunnen ondcr»vcrdcclen in
groepen, waarvoor bepaalde voorwaar,
den gelden. Natuurlijk moeten allen
inwoners van de gemeente zijn en door
geregelde aflossingen blijft een voort"
durende geldcirculatie gewaarborgd,
waardoor het door de gemeente
stroktc bedrag niet te hoog zal
den.
«Na van andere zijde vernomen
hfbbcn. dat het initiatief in deze zaak
was uitgegaan van de Vcreeniging te
gen dén Woeker waarvan Mr. J.
D. Pasteur voorzitter, de heer L. Al
Buuricius secretaris en Mr. P. Führi
Sncthlagc penningmeester is heb ik
mij tot den eerste gewend en van hem
bovenstaande en nog veel meer
teressante inlichtingen gekregen.
In onze stad tiert de woeker nog
steeds welig. Er zijn niet minder dan
vijftien of zestien beroeps»woekeraars
lieden die geheel van dit bedrijf be
staan. Tnlioozc mcnschcn zijn in de
grootste misère geraakt door zich aan
de geldwolven ovor te lcvcron, en ac<
coptcn te teek en en, waarop onzinnig»
faooge interest berekend werd, Het is
aan opsommen, maar laat ik even
tippen, dat de woekeraar herhaal»
de-lijk de bekende methode volgt om
zijn slachtoffer in nieuwe moeilijkhe»
den te brengen zoodra hij na cenigc
accepten betaald te hebben in
brekc hüjft. Dal komt natuurlijk vaak
voor. En dan wordt veelal een nieuw
regeling gemaakt, nieuwe accepten
worden gccischt, en de gedane beta»
lingen komen niet meer in rekening.
")c ongeluksvogel die eenmaal in de
ongannen van zulk teen poliep zit hei
kncld, raakt er steeds erger in. Vaak
heeft de Vcreeniging door haar inter"
•en tic de helpende hand kunnen toe"
token. Er is zelfs „gepost" voor liui»
en van woekeraars. Er zijn. mensehen
bijgestaan uit 'het bescheiden hulp»
fonds dat naast de Vereeniging staat
apart wordt beheerd, maar dat op
don duur te klein is gebleken.
Een andere vorm van woeker, die
meer speciaal te Amsterdam en slechts
op kleine schaal te Haarlem voorkomt,
wordt uitgeoefend door de z.g. „geld"
vrouwtjes", die kleine bedragen op zcej
korten termijn lccnca, b,v. aan arbei-
dersvrouwen die haar huishoudgeld
aan kleine luxes hebhen opgemaakt
in haar angst hulp gaan zoeken.
Een minder gevaarlijke vorm wordt
toegepast in cafétjcs waar kleine koop>
lui en ncgocianlcn bijv. vijf gulden lec»
nen onder belofte dat zij dez.clfdcn
avond zes gulden zullen terugbetalen.
Dat be teekent dus een rente van ongei
veer zevenduizend procent op het ge»
leende bedrag, maar 'r voorschot wordt
tenminste onmiddellijk voor produo
tieve doeleinden aangewend, zoodat
practischc benadceling niet zoo groot
is en zich geen wockcr»proces op den
langen duur ontwikkelt.
in het kort bestek van i
Heel belangwekkend zijn de
gen die andere gemeenten met cc
Voorschotbank hebben opgedaan.
In Den Haag bestaat een G'
mccntcbank van Lcening die (ande
dan op onderpand) voorschotten vc
strekt aan: le. personen in vasten g«"
meentediens,. 2e personen in vasten
Rijksdienst 3c. alle anderen: Het maxi»
munuvoorschot bedraagt f 500, maai
voor de le en 2c groep mogen écn
maand salaris of 4 weken arbeidsloon
van flen geldlccncr niet worden over»
schreden. In de 3c groep moet de lec»
rier minstens een borg stellen, ten ge»
nocge van dpn directeur. Alle lecningen
moeten binnen twee jaar in maandclijk»
sche termijnen of wckcÜjkschc aflossin»
gen worden terugbetaald.
De rente bedraagt 8 pet per jaaT
er zijn nog wat administratiekosten.
Te Den Haag heeft men van 1 Ja»
nuari 1919 tot 30 November 1924 14157
leeningon verstrekt tot een totaal be
drag van TUim twee millioen. Daarvan
kreeg gemccntepersoneel 9224 lccnin=
gen, bedragend f1.220.679, rijkspersoneel
3151 leeningen, bedragend f 408.308, en
•paTtculieren 2082 leeningen, be»
dragend f 424,254.
Het is wel interessant om eens even op
deze verhoudingen te letten. Er blijkt
uit, dat "iet minder dan 86 pet. van de
leeners rijks» en gemccntepersoneel
waren en dat slechts 14 pet. de grootc
groep „alle anderen" vertegenwoordig»
ijds. heeft de Haagschc bank slechts
f 96.79 als verlies afgeschreven. Ten op»
zichte van gemccntepersoneel heeft
bij wanbetaling verhaal op het salaris
of loon plaats en bij het rijkspersoneel
wordt inhouding van loon gevraagd.
Dit verklaart het minieme verlies.
Tc Leiden zijn de gcldlccncrs in
dezelfde drie groepen verdeeld. Op
groep 1 (gemccntepersoneel) wordt ook
daar compensatie toegepast. Groep 2
bevat niet alleen rijks», maar ook pro»
ic»pcrsonccl en leeners bchoo»
rend tot andere lichamen. Van de lec»
ners in deze groep wordt minstens een
solide boTg gecischt c.q. vervangen
door een acte van cessie op het salaris.
In groep 3 vraagt men soliedc borgstel»
lingen. De maximale lcening bedraagt
ook te Lelden f 500 en de rente Spet.
De voorschotten worden te Lcidc
slechts vcrstïckt na nauwkeurig on»
derzock naar de omstandigheden van
den aanvrager. De bank is hier gcor»
ganiseerd als Voorschot.atdecling, bij
de Gemeentelijke Bunk van Leaning.
Op doze twee bijzondere punten, die
van veel belang zijn. kom ik straks te»
rug. Tc Leiden is men op 1 Juli 1923
begonnen en heeft in oen kleine ander»
half jaar tijds 519 aanvragen behun»
dcld waarvan er 61 werden afgewezen
en 458 toegestaan, tot een totaal bedrag
van ruim f 57.000. Wanbetalingen heb»
ben zich in deze periode niet voorge»
daan.
Te Arnhem bestaat een Gemeen»
lelijke Voorschotbank, die le gelden
trekt op roerende goederen, die in
pand worden gegeven. 2c op schuld»
bekentenissen. 3e op pensioenen en
gagcmentcn. Voor gcldlccning op
schuldbekentenissen komen weer de»
zelfde drie groepen »in aanmerking die
te Den Haag gelden, met vaststelling
van dezelfde maxima. Tc Arnhem
heeft men in vier jaar tijds (1920
1923) slechts f 96 uk oimi vorderbaar
behoeven of te schrijven. Het totaul
der leeningen bedroeg in 1920 ruim een
halve ton, in 192! een "kleine t<
1922 f 112.280 en in 192* f 178.357
Uit deze drie voorhccljcn blijkt dus
dat het risico voor di gemeente zeer
ng is. De Vcreeniging tegen den
Woeker heeft voor Haarlem de mede»
wcrkmg»in»beginscl van B. en W. ge»
vraagd. Indicii het tot de- oprichting
van de geopperdeN.V. kwam zou alleen
een renteloos voorschot voor kantoor»
installatie gcwcnscht zijn. De Armen»
raad heeft zijn volle medewerking aan
de Vcreeniging toegezegd om hel
doel te helpen bereiken.
Tot zoover betgeen* ik uit de inlich
tingen van den voorzitter de? Vcrocol»
ging tegen den Woeker heb vernomen.
systeem veilig ie gaan voelen. Het
blijkt duidelijk genoeg, dat d.t ook
geenszins de bedoeling van de voorstel»
Iers is. M.i. kan men -ullcs het best
voorkomen door overneming van het
Lcidsche systeem, waarbij slechts voor
schotten verstrekt worden na nauw»
keurig onderzoek van de omstandig»
heden van den aanvrager. Deze con
trole lijkt in alle opzichten nuttig en
gcwcnscht. Zij moge voor de betrok,
kenen minder aangenaam zijn. en zal
:n een aantal gevallen feitelijk over
bodig blijken, maar zij is noodzakelijk
om de instelling te beperken tot het
strikte doel'van haar werkzaarohc»
den.
Uit de H.nigschc statistiek wordt do
druk gewekt dat men het op grootc
:haul voorschot»geven op salarissen
in gcmeontepnrsoneel aan de bank
heeft overgedragen. Dok dat komt m i.
niet overeen met het doel van zulk
instelling, die een stuk zuiveren
socialen arbeid moet verrichten e*i liaar
rrcin zoo ruim mogelijk kiezen.
Dat de woeker er ioor uitgeroeid
zal worden behoeft men niet te vet»
wachten, maar het arbeidsveld van
i woekeraar zal zeer worden beperkt,
de meestcn van deze lieden zullen
het moeten opgeven. Deze directe win»
val zal hun te machtig blijken. Het. is
te hopen dat deze actie van de Ver»
eeniging tegen den Woeker succes heeft,
als bestrijding van een volkskanker en
als redmiddel voor menschen die buiten
hun schuld in ernstige financicclc
ilijkheden zijn geraakt.
R. P.
De zaak is van veel belang. Uit de
ervaringen in de drie genoemde steden
blijkt, dat een nuttig stuk sociale
beid met steun van gemeentewege
richt kan worden, zonder dat dit veel
geld kost. Mij komt het voor, dat een
Naamloozc Vennootschap met gemeen»1
tc»voorschottcn een betere oplossing
is dan de in deze steden bestaande
Gemeentelijke Banken, die imi
weer een arabtcnarcn»staf zouden gaan
cischcn en licht te duur in baar orga»
nisatic zouden -worden. - ^menwerking
met het particulier initiatief lijkt een*
voudigcr. Het doel wordt er evengoed
mee bereikt. Aansluiting bij de Gi
meen lelijke Bank van i.cc-ning, zooals
te Leiden, is bovendien minder geluk
kig omdat dit -de instelling vereenzel
vigt met „Oomc Jan" en „de schuine
deur". Het schijnt geheel overbodig
om er deze minder aangename be
grippen aan vast te koppelen.
In het algemeen moet m.i. een in
stelling als deze beschouwd worden als
een werk van socialen arbeid, niets
anders. Een liefdadighcids-instituut
moet het natuurlijk niet worden, ei
evenmin een gelegenheid voor mcnschc:.
die van nature geneigd zijn om boven
HET DIER VOOR DE LENS
kei niet mogelijk om speciale gevallen Tot in Dec. 1915. dus in zeven jaarhun inkomen te leven, om zich in dit
GRATIS-VERZEKERING VOOR
DE WEEK-ABONNés VAN
HAARLEM'» DAGBLAD.
Art. 3 van de verzckcringsvoorwaar»
den vermeldt o.a. liet volgende:
De uitkceringen bedragen:
51)0 Gulden, indien het ongeluk (val
lende binnen de grenzen van de polis)
de cenigc en rechtstreekschc oorzaak
i» van de levenslange ongeschiktheid
van den verzekerde, waaronder ver»
.taan wordt de amputatie van twee le»
dcmatcn. hetzij heide voeten of beide
handen, dan wel één voet en een hand.
boven den enkel of den pols. of onher»
stclbaar gezichtsverlies uit beide oogen
(totale blindheid), een en ander binnen
tien dagen na den datum van het on»
geval.
400 gulden indien het ongeluk (val
lende binnen de grenzen van de polis)
de cenigc en rcchtstreeksche oorzaak
is van den dood van den verzekerden
geabonneerde, hetzij onmiddellijk of
uiterlijk binnen driemaal vierentwintig
uren na het ongeluk.
200 gulden, indien het ongeluk (val»
Jende binnen de grenzen van de polis)
de cenigc en rechtstreekschc oor/aak
is van de amputatie van één hand of
één voet boven den pols of enkel, of
van het onherstelbaar gezichtsverlies
uit één oog (totale blindheid van dat
oog), een en ander binnen 10 dagen na
den datum van het ongeval.
100 gulden, indien het ongeluk (val»
lende binnen de grenzen van de polis)
de ecnige en rechtstreekschc oorzaak
is van de amputatie van beide leden
van een duim, binnen tien dagen na
den datum van het ongeval.
60 gulden, indien het ongeluk (val
lende binnen de grenzen van de polis)
de cenigc en rechtstreekschc oorzaak
is van amputatie van alle leden van
een wijsvinger binnen tier^ dagen na
den datum van het ongeval.
15 gulden, indien het ongeluk, (val
lende binnen de grenzen van de polis)
de ecnige en rechtstreekschc oorzaak
is van de amputatie van alle leden van
een anderen vinger, hinnen tien dagen
na den datum van het ongeval.
35 gulden, indien het ongeluk (val
lende binnen de grenzen van de polis)
de ecnige en rechtstreekschc oorzaak
is van de breuk van een boven» en/of
onderarm of van de. breuk van een bo»
ven» en/of onderbeen.
De kampioen der Leelykerds.
Hierboven een foto van een nijlpaard
dat in de nabijheid van Outjo in Zuid»
West Afrika werd gefotografeerd. De
nijlpaarden vormen het geslacht van de
rivicrpaarden. Zij leven in alle grootc
rivieren en meren van Zuid»Afrika.
Uit de Nijl is 't echter terug gedrongen.
De Afrikaanschc inboorlingen be»
schouwen de dieren als kindoren van de
hel.
Eeuwen geleden voerden de Romeinen
de gedrochten naar Rome waar zij „op»,
traden" in kampspelen en in triumf»
tochten. Men zegt dat de hipopotamus
alles pakt wat hij op zijn weg
tegen komt.
Daarom is hij gevaarlijk. In stroken
waar het heilig is verklaard schijnt het
dier echter geen gevaar op te leveren.
Alleen in Art is is men er i.i geslaagd
de nijlpaarden zich te doen voortplan»
I ten.
STADSNIEUWS
NED. VEREEN. VAN SPOOR» EN
TRAMWEGPERSONEEL.
Door de afdecling Haarlem van bo»
veugenoerade organisatie wordt op
Woensdag 14 April a.s. een ledcnvcr»
gadcring gehouden in de Centrale.
De agenda voor deze vergadering
crincld o.m. bestuursverkiezing. De»
nocming Centrale Commissie en be»
.preking" Mcbuctic.
MUZIEK
ÜB.MBENTELUK ORGELCONCERT
Het „Kleines harmonisches Labyrinth"
■an J. S. Bach, waarmede George Robert
lot concert opende, zou in onzen tijd we:-
ngcji op een tiarnujui-ch dwaalspoor ver-
nogen «e brongenwo zijn tegenwoordig
liou-oti nog wel wat anders gewend. Toch
zijn do .vclo onverwachte, meest enharmo-
nieciie, door chromatische voortschrijding
veroorzaakte modulaties voor dien tijd in
teressant, en, wat meer ie, het werkje
klinkt zoo volkomen natuurlijk. Frisch
te lonk ook do Suite van Georg Muttai, (1645
—1704) een voorganger van Bach. De Ouver
ture, waarmee deze Suite begint is
de zoogenaamde Framsohe Ouver.
ture". door Lully ingevoerd, en bee taande
uit een langzame inleiding, een fngato,
en ©en breed olotdeel. Vóór Bach was zij
ter inleiding ecner Suite zeer gebruikelijk
en ook Bach heeft ze nog meermalen
aangewend. TuesChen de werken van
Baoh on Muff.it in 6peelde de violist Fran
cis Koene. «I© concertmeester van het
Utrecht.-.oh Stedelijk Orkeet, hel Concert iz
li min. van Tartini (16921770). De repu.
larie van Koene schijnt aantrekkings
kracht to liebben uitgeoefend: de zaal was
tenminste goed bezet; en de violist hield
zijn goeden naam hoog en 6peel
treffelijk, maar 't allerbeste m do beide
Ailagii van Baoli die hij na de pauze gaf;
do Inleiding viun de Sonate voor klavier
en viool in b min, en het middendeel
het .viooloonoert in E maj. Vooral dit laat
ste, dat boven de oetinate bas als
openbaring uit een hoogere wereld
doet, kwam heerlijk tot zijn recht.
Wat de organist na de pauze voordroeg
behoort ook nl tot het beste wal de orgel
litteratuur biedt: het zeldzaam
PrièTe" vam Cé sar Franck en hel krach
tige „Final" van dcnzelfden grootmeester.
In het laatste werk -was onze organist niet
steeds gelukkig, en de vele rbytlimische en
■isdhe vrijheden gaven mij niet allo
den indruk uit artistieke overwegingen
noodzakelijk «e zijn; maar de voordracht
der „Prièrc" was voor den luisteraars ecu
genot.
Nog één orgelconcert, op 23 April bos.,
jet medewerking van den heer en me.
rouw De WildePloeg (cello en zang) on
dan is ook deze reeks ooor ditmaal weer
ten ©inde. Moge ook dan de Ud mes-o'. ng
t stad zen ooten groot zijn.
KAREL DE JONG.
DE EX-DIRECTEUR VAN
DE GLINDHORST
De Utrechtsche rechtbank heeft uft»
spraak gedaan in de zaak van het Op»
voedingsgesticht de Glindhorst, waar»
voor op 26 Maart jl. heeft terecht ge»
staan ds. S. J. V., oud 61 jaar. gere*
formeerd predikant te Heemse (ge»
meente Ambt Hardenberg), vroeger
directeur van de Glindhorst. beklaagd
ran mishandeling, sub. benadeeling
ran de gezondheid, subs. uitlokking
daarvan, subs, wederrechtelijke vrij»
hc-idsbeneming. subs, uitlokking daar»
sn en mishandeling.
Het O. M. had tegen beklaagde een
maand gevangenisstraf geéischt.
Beklaagde, die niet verschenen was,
werd met een gedeeltelijke vrijspraak
van liet hem ten laste gelegde schuldig
bevonden aap het veroorzaken van
opzettelijke mishandeling door mis»
bruik van gezag en aan twee mishan»
delingen en veroordeeld tot een geld*
boete van 500 subs. 50 dagen hcch»
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN,
a 60 Cent» per regel.
extra aanbieding
Miskleur sigaren tijdelijk van 8
8 voor 6 cent. Profiteert.
Sigarenmagazijn „Frans Hals"
JKftWaoe Wagenweg 68
Hoek Koninginneweg - Telef. 10306
Haarlemmer Halletjes
EEN ZATERDAGAVONDPRAATJE
Op een morgen in Juli, pas zeven uur.
hoorde Frans, de chauffeur van den
bankier Flink van Houtum, de tclc»
phoon gaan in de garage.
Hij kende dit geluid. Hij wist wat
het bctcckcndc. Op ongezette tijden,
soms twee maai in een maand en dan
weer niet een half jaar lang. schelde
de bankier hem op en vroeg, dat hij
dadelijk voor zou komen met een van
de auto's. Dan zei Frans: „waarheen
meneer?" en zijn patroon antwoordde:
„waarheen je wilt. Frans., het doet er
niet toe". Op zoo'n dag reden zij door
half Nederland met den snellen B u i e k.
de maaltijden werden gebruikt waar het
zoo uitkwam en tegen donker moest de
bankier weer thuis zijn.
Ook dezen keer had hij zich niet
vergist. De order kwam door de tclc»
loon. kort maar niet onvriendelijk.
Frans haastte zich, om den wagen voor
de grootc tochten, die altijd klaar stond,
uit te rijden en nog even alles na te
zien. ofschoon hij wist. dat er niets
aan haperde. Voldoende benzine, ge»
noeg olie. geen gevaar voor verrassin»
gen. van welken kant ook. Alleen
hij keek met bezorgdheid naar den Hn»
kcr achterhand. Dien vertrouwde hij
niet. Veertien dagen geleden had hij al
gciraagd orn een nieuwen, maar die
was geweigerd. „Het is niet noodig".
had hij ten antwoord gekregen en na
zulk een positief bescheid had het geen
doel, nog te blijven aandringen.
Flink van Houtum stapte voor zijn
mooie villa in den Yijgen. /.ij over»
kwam hem nu en dan, de behoefte om
oen grooten tocht te maken zonder be»
paald doel, in den grooten. open wagen,
terwijl de wind over zijn hoofd streek.
Dagen lang kon hij zich in het werk
storten, zonder zich tijd te gunnen
voor eten of drinken, arbeidend tot diep
in den nacht. Ook op dien Julimorgen
had hij dringend behoefte aan vrijheid,
aan frisschc lucht en aan afwezigheid
van gedachten. De laatste dagen waren
vol lange en moeilijke conferenties ge
weest. over grootc belangen, ja die
somtijds den bloei en liet hestaan van
de bank raakten. Hij had z.c tot een
"goed eind gebracht. Nieuwe overeen»
komsten waren aangegaan, dreigende
schade was gekeerd en Frans kende
zijn patroon genoeg, om te weten, dat
de gezwollen oogen slapeloozc nachten
I beteek enden en de hecschc stem door»
gezwoegde dagen, vol hevige span»
ning.
„Waarheen meneer?" Het was weer
de traditionccle vraag en het verwachte
antwoord was: „waar je wilt, Frans,
het doet er niet toe!" Een oogenblik
aarzelde Frans, daarop, zich horinnc»
rend, dat hij den vorigen keer het oos»
ten was ingeslagen, koos hij nu het wes»
ten. De dagtocht begon. Flink van
Houturn z«u weer een groot deel van
Nederland zien.
Maar niet met belangstelling. Het cc»
beurde vaak. dat Frans in den snellen
rit gestuit door oen belemmering, die
een oogenblik noodzaakte tot stilstaan,
tersluiks even omzag, en zijn patroon
voor zich zag staren met een lccgen
blik, die bewees, dat hij nergens aan
dacht, zich maar liet gaan; het kwam
ook wel voor, dat hij in den open wa>
gen uitgestrekt in vasten slaap lag. niet
gestoord door de heftigste geluiden
van de omgeving.
Dat gebeurde ook op dien zonnigen
Julimorgen. Frans had zijn patroon,
toen hij even stoppen moest voor een
afgesloten overweg, in diepen slaap ge»
zien en maakte van de gelegenheid ge»
bruik om wat vaart te minderen. Hij
hield niet van snelheden van vijftig en
zestig kilometer. Waarvoor diende dat
als je toch geen doel had? En boven»
dien vertrouwde hij nog altoos den
linker achterband niet. Het was dan
ook met een gangetje van vijf_cn twin»
tig of dertig kilometer, dat nij door
een boschrijk gedeelte van de provmeie
reed en verdiept in zijn eigen gedach»
tWS, zijn passagier bijna vergeten had,
toen de van nachtwaken en nerveuse
inspanning hecschc stem plotseling ach»
ter hem zei: „was ik de ecnige niet
dié sliep, Frans?" Omkijkende met een
glimlach, dien de vriendschappelijke
verhouding gemakkelijk toeliet, gaf hij
vol gas en meteen schoot de zacht dei»
nen de wagen in vaart, over de toch niet
volmaakte wegen van het vaderland.
Natuurlijk, zulte dagen van den
hcclcn dag aan het stuur waren een
grootc inspanning, maar daar stonden
weken van gemakkelijk werk tegen»
over en een prettige verhouding, die
I nooit beval, maar altijd verzocht. Te»
'genover de buitenwereld maakte Flink
van Houtum den indruk van barschc
strengheid, maar Frans wist dat het
de buitenkant maar was. Hoe vaak had
hij op eenzame landwegen oude
vrouwtjes moeten oppikken, die moei»
lijk naar een ver afgelegen doel sjok»
ten en in den weidschcn wagen binnen
een kwartier naar huis waren gebracht;
bij het afscheid werd er altijd een hand
gegeven en er rinkelde of ritselde wat.
Frans telde de oude mannen al niet
meer. die hij op deze manier naar hun
bestemming had gebracht en die
schuchter neerzaten op de zachte kus»
sens. Er was eens een smoordronken
kerel bij geweest, die midden op den
weg neergevallen was. Hij had gepro»
testccrd. .„Moet hij dan maar blijven
liggen, Frans?" had zijn patroon ge»
vraagd en zwijgend had hij het ron»
kende vrachtje mee in den wagen ge»
tild; in de buurt werd naar het adres
an den man onderzocht en binnen
tien minuten was hij aly een wezenloos
pak aan zijn hub beat d.
Zoemend suisde de wagen over den
'eiligen weg.
„.Schitterend weer. Frans!" riep een
Toolijke stem uit den wagen.
Onmiddellijk daarop een knal. een
plotselinge afwijking, stevig remmen.
De wagen stond stil. „Ik heb het u wel
gezcid". zei Frans en hij kon niet laten
dat Op bestraffenden toon te zeggen,
„de linkcr»achtcrband deugde niet."
„Wc zullen een oogenblik pauze ne»
men. Het is juist elf uur. een kop kof»
fic zal goed smaken. Hoe heet het
hier?"
Ze waren in een klein dorp, wclis»
waar aan den grooten weg. maur
■narvan geen van beiden den naam
kende. „Gekke gewoonte toch, om al»
tijd te willen weten waar je bent. Wat
doet het er eigenlijk toe? Wc zijn de
aardrijkskunde les al lang ontwassen.
Ginds zie ik een uithangbord, Frans,
daar zullen wc ontbijten".
Toen de bankier het kleine herbergje
naderde, kwam er een meisje in de
open deur staan, aandachtig geworden
door het geluid van zijn voetstappen
op de grootc keien. Zij was slank en
donker van haar en gezichtskleur, bij»
na een schoonheid, niet fonkelende
oogen, een verschijning waarbij het
bonte schort weinig paste.
„Mijn kind, kunnen wij hier een sterke
kop koffie en een paar ferme boter»
hammen met kaas en een paar vcrschc
eieren krijgen?"
„Als u een kwartiertje geduld wilt
hebben", zei het meisje en haar stem
had een diepen, muziknlcn klank.
„We hebben al den tijd". Op een bank
gezeten maakte de bankier eon praatje.
Het mooie meisje was willig genoeg
voor een gesprek met den vriendelij
ken bezoeker, die haar zoo beleefd
toesprak. Terwijl haar bedrijvige hap»
den zich repten met koffie en brood
vertelde ze, dat zij al een poes kennis
had aan een flinken jongen van het
dorp, een chauffeur, die de smederij
kon overnemen, als hij maar wat geld
had. „Maar", zei ze, met een zucht,
..wij hebben niets en mijn vader kan
ook niet helpen. Daar komt Kees
juist".
Een jonge kerel, als een Hercules
gebouwd, kwam de herberg binnen en
groette op een manier, waaruit duidc»
lijk te zien was, dat hij meer dan dit
kleine dorpje had gezien. De geschic»
denis was gauw verteld. Chauffeur ge»
wccst bij een rijke familie, die haar
geld na den oorlog had verloren. Daar»
na getobd, van de eene betrekking in
de andere gegaan, eindelijk terecht ge»
komen in zijn geboorteplaats als smids»
knecht. „De smid is oud", zei hij „en
als ik een paar duizend gulden had
zou ik de zaak kunnen overnemen".
Nadenkend, met de hand op den
schouder van het meisje dat naar hem
opkeek, zag hij verdrietig voor zich
uit.
„Maar 't dorp is klein", zei de ban»
kier en keek met welgevallen naar het
mooie paar jonge menschen, dat voor
hem stond.
„Wc men eenvoudig beginnen",
zei h.:meisje haastig. „Er komen veel
auto's voorbij die benzine noodig heb»
ben en olie en de stad is dicht bij. Als
wc een kleine garage er bij konden
bouwen, wordt het later een goeie
broodwinning".
„Als je geld hadzei de jonge
man en zijn slanke gestalte rekte zich
nog alsof hij wou aantoonen, hoever
hij het dan wel brengen zou. „Als je
geld had...."
„Wat zou je dan wel willen?" vroeg
de bankier.
„Wat ik zou willen?" Zijn oo».on
schitterden. „Ik heb een -neef te Rotter»
dam die een garage heeft en een repa»
niticwerkplaats. Als ik tienduizend
gulden had. kon ik compagnon worden.
Dan kregen we een paar goeie agen»
turen en maakten een mooie zaak. Het
blijft hier toch altijd maar klein
..Zeg dat niet", zei het meisje. Ze
keek bang. „Je weet toch, dat ik een
waarschuwing gekregen heb. Denk er
.Gekheid.
een beste meid.
Vrouwen zijn te bang" zei hij en keer
de zich tot' den bezoeker, also! hij bij
hem steun en sympathie dacht te vin»
den. Maar daarop schudde hij zich eens,
als iemand die een denkbeeld van zich
afzet en zei: „maar genoeg gepraat, ik
moet terug naar de smederij. Als u mis»
schrcn benzine noodig heeft...."
„De cha(uffcur zet een nieuwen band
om het wiel, aanstonds komt hij hier.
Hoe staat het met de boterhammen en
de koffie?"
Het meisje, een oogenblik afgeleid,
ging voort met haar werk. De jonge
man stak de straat weer over en ging
de kleine smederij binnen.
Een half uur later hadden de bankie-
cn zijn chauffeur hun smakelijk maal
gébruikt en zaten op de bank in de
herberg naast elkaar een pijp te rooken.
Flink van Houtum voelde zich prettig
in de eenvoudige omgeving, hij gevoel»
de een eigenaardige sympathie voor het
jonge paar en kan nog niet besluiten
verder te gaan. Bovendien was er buiten
geen zuchtje meer. De hitte was druk»
kend. Het zou heet zijn, op deze vlakke
landwegen. De vermoeienissen van de
laatste dagen deden zich gelden.
Leunend tegen den houten wand van
de herberg viel hij plotseling in slaap.
Zachtjes stond Frans op, ging de deur
uit en zette den wagen op een koele
plek.
Een half uur later werd de bankier
wakker. Zich uitrekkend, keek hij om
zich heen en zag het meisje rustig op
een stoel met breiwerk bezig. Hij scheen
te schrikken. Daarop begon hij te .achen
en zei: „ik heb van u gedroomd".
„Van mij?" vroeg z.e verlegen.
„Ja en van uw aanstaande. Het was
geen prettige droom. Zal ik het ver»
tellen? Ik droomde dat Kees in Rot»
terdam was. Duidelijk zag ik de stad
en (le havens. Hij stond in de deur an
een garage naast iemand, die op hem
leek en een bijzondere grooten knevel
droeg'1".
„Een grootc knevel?" zei het meisje
verwonderd. „Dut is zijn neef".
„Er kwamen veel klanten in de garage,
maur de twee mannen schenen het niet
goed samen te kunnen vinden. Ze
hadden ruzie".
Het "meisje was bleek geworden.
„Heeft u dat allemaal pas gedroomd?
En wat verder? Wat gebeurde er
toen?"
De in.m met den grooten knevel
dronk veel en wou vechten".
„Ja, ja," zei het meisje ademloos en
in spanning. Ze was opgestaan. „En zag
u nog meer'.
„Ja. u kwam er bij en wou de man»
nen tot bedaren brengen, maar dat
lukte met. Ze gingen vechten. Op eens
de„ man met dcn knevel een
„En stak dat Kees in de borst!" i,
ze gillend uit. „Ik heb dat ook ge
droomd. een paar nachten geleden,
-Hij viel neer. badend in zijn bloed.
Heeft u dat ook gezien?"
„Dat ..eb ik ook gezien" zei de bin»
kier getroffen. „Maak u niet zoo ang»
fetig. -het is toch maar een droom".
„Neen het is een wa rschuwing", zei
ze angstig. „Hij moet nooit naar dien
neef toe, ik heb hem rooi: vertrouwd.
Hij is valsch en aan den drank. Ik
wil niet naar Rotterdam, nooit, nooit.
Hier blijven wil ik".
Frans had het heclc tooneeltje bij»
gewoond. In de kieine smederij werd
de benzine bijgevuld en toen de ban»
kier betaald had. gaf hij den jongen
smid, die daar stond als een toonbeeld
van jonge kracht, zijn kaartje en zei:
„Kom deze week eens bij me, ik zal
naar je informeeren en wanneer -alles
goed uitkomt, zal ik je helpen om
deze smederij te koopen en een kleine
garage te bouwen. Maar niet naar Rot»
terdam".
„Nooit naar Rotterdam". zei hef
meisje en toen de grootc wagen weg»
reed keek de bankier nog eens om en
zag het meisje staan, naast den slanken,
sterken jongen man en ze wuifden
tegen elkaar. „Vol gas, Frans, zei Flink
van Houtum, „er is voor één dag ge»
noeg gedroomd".
Als een pijl schoot de Buick door het
zonnige landschap. De bankier dacht
na over zijn droom, die ook de droom
van het meisje geweest was en peinsde
over wat hij zou kunnen doen voor deze
tJéee jonge menschen, die van elkaar
hielden e-n in hun geboorteplaats zouden
blijven. Maar als een waarschuwing
klonk hem de kreet nog in le ooren:
„maar nie-t naar Rotterdam! nooit naar
Rotterdam!"
