HAARLEM'S MGBLAD
BUITEKLANDSCH
ZATERDAG 15 MEI 1926
VIERDE BLAD
DE REVOLUTIE !N POLEN
PILSOEDSKI VOGELVRIJ VERKLAARD
WARSCHAU LIJKT EEN SLAGVELD.
De revolutie in Polen.
Sedert ccnigc dagen waren tc i'.irijs
uit offioicclc en particuliere bron mt-
ontrustende berichten irit l'olcn ontvaii,
gin maar de Poolschc ambassade Mnug-
ile er itc vcrkv.jgen, dat de iUrijschc
pers zich onthield van het publlcccren
v an nicdcdcclingcu, v. elke een gealiicer»
de mogendheid '11 discrcdict bracht:n
lntcsschcii'weet men te Parij- dat de po
htieke crisis den noodiottigen cconomt.
sehen toestand van Polen verergert cn
men vreest, dat het moeilijke: zal zijn
de l'oolschc aanspraken on intemalio
naai gebied niet alleen te Utnivc maar
»u het algemeen in liet Oosten u:i liuro>
pa tc verdedigen.
Als om tc antwoorden op de gebeur*
trr.isscu i.i Warschau heeft llcrriot t
1. u een rede houdend in tegenwoor
digheid van den Poolschcn ambassadeur
pathetisch verklaard. .Ut bij in Polen
gelooft .zooals hii in Frankrijk gcloolt
cn ciut Polen dc border van den vrede
K maar sebi-.r alle bladen K-hben zich
.r van onthouden, /egt het HMJ.. de.
t.- vleiende en overdreven oratorische
Manifestatie weer te geven, welke door
«Ie gebeurtenissen wordt tegengespro*
De berichten uit Polen wekken te Pa*
rlis enorme sensatie, l il politieke
schioonivarigheld laat de pers dc be-»
tie).ten Weg. waardoor het geallieerde
Polen tc veel in discrcdict wordt ge>
bti.elit en werpt zij - aldus het Hbld.
- ei 'i sluier over het gedrag van Pil*
soedski, nnior de openbare mcening on
dervindt zichbanr een sterke d -siMu-ic
o\cr een land dat bij alle jong*te diplo*
nutickc combinaties als grondslig van
den algcmccnen vrede moest dienen.
Men verneemt, dat dc agitatie in (ia*
Heli even sterk is ui* m Pogen cn dat
thans «.pinlijk blókt dat Polen een in
verdeeld land is. gereed
tit ii. i burgeroorlog.
Dc Pariische hinden l.-vcrcn op diplo.
r-.it.ike wijze commentaar op de gc*
beurliikhdd ccner dictatuur van Pil*
1'. Petit rarisien" vraagt alleen of
P Is.irdski ziin stoutmoedigheid niet tc
Dt Matin" betreurt dat een burger*
o*i:h,g in Polen dc Duitschc politiek Fe-
Allee-n Je ..Echo dc Paris" reet de
sv.-.uhcid over Pilsocdski cn herinnert
er -i. il.it hij nogal Duitscbgc/ind i*
1 cn dictatuur van 1'iLsoedski zou bet
1 r.tnsch'PooIscho bondgcnootsclnip ver*
zw„kkrn.
Dc ..Echo" noemt Pilsocdskl een Intri
gant van talen, maar minder groot dan
Mus-.ilini. Het blad veronderstelt /clts,
da' i'ilsocdski parallel 'Iterft gehandeld
met lu! ondekte complot in Duitaehland
«lat tc/clfdertgd zou moeten worden
liet Poolschc gezantschap deelt mede
dat dc Poolschc regecring. omringd
door dc haar tromv gebleven regime
ten. zich ::i het Belvedere Pa cis heef*
gevestigd, '/.ii verklaarde Pildsocdski
tot rebei en heeft hem vogelvrij cr-
kU.ird. Zij heef: aan vier in dc pro-
vincie gekazerneerde icerkorpscn be*
ti I.'.* .1 ii..: thans gchul omsingeld i»-
schokt.
Generaal Sikorski. bevelhebber vn
XV
toet m
rmoom tc p.cgcn. /.j.-i toestand
irnstig. N.i.ir Reuter meldt
mschslk Pilsocdski licht ge*
ttowitz wordt 2emeld:
mliggcndc plaatsen is Je st.'.n
van beleg afgekondigd. He; in Tarno
vilz liggende garnizoen is niet onbc
kenden marsehordir uitgerukt. Ilci
heeft den schijn alsof dc rcgccr'ng t*-r
aanvulling aan alle in dc nabijheid lig
gen-.ie plaatsen de garnizoenen o-it.
trekt. In Kattowitz zelf hccrsch! rust.
Dc telefoonverbinding tusscher.
DuitschlanJ en Poo'-eh Uppcr-Silczie
/■iju hier cn daar gestremd,
li Ween en v.ordt via Praag ge*
nici.i dat do Poolschc regedring en dc
President uit Warschau gevlucht zou
den zijp. I it l.cmbcrg worden onlus*
ton genieid. Pilsocdski» positie zou
middelerwijl hechter geworden zijr.
Mij houdt met /ijn troepen Warschau
bezet. Pilsocdski heeft verklaard du
hij dc grondwet wenscht te ccrble-Ji-
gen. Ziin actie- is niet tegen den presi-
dent gericht. Hij houdt alle spoorvc*
gen mjitsir bezet.
Volgens een ander bericht is de
Poolschc regcering naar Posen ge
vlucht. He; bericht dat Wilna />ch in
handen van Piisoc Jski's aanhangets
AOrdt
h dc
icmp..
cementen door de militaire overheid
b* zet zijn Op het t.ajcct Byalistok
Warschau werd ee*n spoorweg opgcbla*
zen. z.iodat dc treepen van het qarn.-
zoen Biahstok. d e naar Warschau
overgebracht zouden worden, genood»
De telefoonverbindingen Danzig—
Warschau /.ijn op Poolsch gebied ten
dcelc vernield. Het Stargorfcr-garni»
zoen is door middel van transporttrci»
hen naar dc omgeving van Warschau
overgebracht om d.ur tegen Pilsocdski
tc weer tc worden gesteld. Ook tai
van and. c garnizoenen uit l'osc"
Pommerellcn cn dergelijke plaatsen
worden raar hu st;i ,t«.oii«l over*
.U-acht. l.i het voorma!.ge Du.tsch
eebrc.i s dc «temming tegenover l' l*
Lcmbtrg. en n Congres Polen P:U
soedsk: z.ch algemeen ui dc sympathie
van dc bevolking mag verheugen.
I Warschau gearriveerde rei/:
gers dceicn mede. dat de stad veel
overeenkomst w-rtoont met een slag*
veld. Dc burgerbevolking heeft zich
volkomen teruggetrokken.
Door dc straten trekken militaire
aanhangers van Pilsocdski. die allen
hu terken van her Legioen dragen.Dc
rcgcenngstroepcn hebben zware pant*
servvugens er. licht geschut gcrcqui
reerd. Pilsocdski heefi zijn hoofd*
kwartier in het Sakscnpaleis opgesla*
gen. dat door zwaar geschut be*
schcrmd w-ordt.
KERK EN SCHOOL
DE ZAAK GEELKERKEN'.
De oude kerk van Amsterdam
Ds. J. J. üu*kcs van Texel heelt het
heroen naar dc oude Gereformeerde
kerk van Amsterdam Zuid aangenomen.
Hij /al op den eersten Pinksterdag door
1).- Geelkerken worden bevestigd om
(inn dien avond of on den tweeden
Pinksterdag zijn intrede tc doen.
HANDELSONDERWIJS VOOR
WINKELBEDIENDEN.
Op de te Dep Haag gehouden alge-
en Kantoorbcdic
idcld
iijke i»
der lijk
ter bestudecring
voor winkclbe-
■:iir verccnigdc
van het rapport,
at het noodrake-
jedienden
nderwijs wordt verstrekt, dat
dit onderwijs geen nijverheids- maar han
delsonderwijs is. dut bet onderwijs ver
plicht dagonderwijs moet Zijn, dat het
door liet particulier initiatief moet wor
den ter hand genomen cn door dc
Overheid moet worden gesteund.
DE CRISIS IN ENGELAND.
DE SPOORWEGSTAKING
CEëINDIGD.
HET GESCHIL IN DE
MIJNINDUSTRIE.
Opheffing der
spoorwegstaking.
Dc staking bij dc spoorwegen, welke
voortduurde omdat de maatschappijen
verschillende arbeiders, die gestaakt
hadden, niet wilden terugnemen, i- Vrij»
dagmiddag opgeheven nadat ecu oplos-
van het conflict was gevonden.
Dc voorwaarden van de met
spoorwegliedcn tot stand gekomen c
cnkoi
tilden:
Oe beambten zullen wederom in dienst
worden genomen zoodra het verkeer
iit veroorlooft en men hun arbeid kan
crschalten. Zij zullen volgens rang en
nciennitcit weer in dienst worden ge
nomen; de vakvcrecnigingen erkennen
dat zij, door dc staking of tc kond»
ten fout hebben begaan tegen*
dc maatschappijen en /ij gaan er
mede accoord. dat dc maatschappijen
u t weder in diens; nemen van sta»
haar wettig recht niet prijsgeven
van dc stakers cn andere verant*
woordelijke personen vergoeding tc
ciichcn: dc vakvcrecnigingen verbiu»
den zich geen instructies meer tot sta*
ken aan hun leden tc geven zonder van
c voren met hun maatschappij te heb*
'en onderhandeld: cr zal tot geen enkele
uonsvcrlaging wordm overgegaan; sou.
migc beambten zuilen naar andere pos
ten moeten worden overgeplaatst: ie
overeenkomst betreft niet degenen, dis
.ch aan geweld cn intimidatie hebben
schuldig gemaakt.
Draadloos wordt hier nog aan tocgu
•Ocgd. dat de vakvcrecnigingen binnen
én weck dc lijsten krijgen van de ar
beiders, die dc maatschappijn zouden
willen overplaatsen. Elke arbeider, die
daar op voorkomt, heeft het recht zijn
zaak hij de directie der maatschappij te
bepleiten of tc laten bepleiten.
Het mijnconflict.
Baldwin heeft dc vertegenwoordigers
der mijneigenaars ontvangen cn hen cr
•an ui kennis gestild.,dat VU fcjn, /oO
■■el ils dc Mijnwerkers IVvoor
tellen zou doen toekomen, -e'.kc nar.r
ju oordeel een redelijken1 grondslag
oor een regeling vormen.
.Men meent tc weten, dat dc mijn--
■genaars di voorstellen gedurende 'net
weck*cnd zullen onderzoeken en in
het he d* r eek een nieuw
onderhoud met /uilen hebben.
Naar dc draadloozc dienst meldt,
heeft Uaildwin in zijn verklaring in het
Lagerhuis nog gereed ten opzichte van
het mijnconflict: ij hebben bard ge»
rkt over deze quacstic cn ik ben
tot dc conclusie gi komen, dat het niet
mogelijk is voor cic beide partijen 0111
uit zichzelf tot ccn vergelijk fc komen.
Ik heb daarom voorstellen geformu»
reerd? welke naar mijn mecning ccn
redelijke cn billijke basis voor een re
geling vormen. Deze voorstellen zul*
len aanstonds aan de beide partijen
orden overhandigd, opdat zij zc ge»,
durende het wcekjcnd kunnen ovcrwc-
MacDonald sprak zijn voldoening uit
eer de verklaring van den premier.
Hij voegde cr aan toe. dat hij cr zeker
van was. dat dc premier tot dc juiste
conclusie was gekomen cn het verheng»
dc hem. dat Baldwin tot liet opstellen
an eigen voorstellen was overgegaan.
De nieuwe voorstellen.
Baldwin's ontwerp van dc voorste'.*
cn ter regeling van het geschil in dc
nfjnindustrie volgens de door het rap*
port der kolcncommisVc aangegeven
ijnen. voorziet in het treffen van wet»
gevende maatregelen, gedurende dc.'C
zittingsperiode, met betrekking tot dc
amalgamate; tevens in het invoeren
van een heffing op het bezit van 1
naars van royalties, het beperken van
dc werving van werkkrachten voor dc
mijnen, het instellen van een nationalen
Joonraad voor dc mijnen, het instolicr
van een nationalen raad voor brand,
stoffen cn clcctrischen stroom, waarin
lübour-vcrtegcnwoordigcrs zitting heb
ben: voorts het benoemen van ccn
commissie voor het onderzoeken van
de voorstellen der kolcncommissic in
zake dc verdceling van dc winst: het
opstellen van plannen tot steunverlee*
ning van vervangen mijnwerkers, het
instellen van ccn woningcommissic in
dc mijndistrictcn. Dc regecring zal ver*
deren financicclcn steun verleenen aan
dc mijnindustrie: om cn nabij drie mil*
liocn pd. st-
Baldwirs voorstellen voorzien verder
in een niet nader omschreven verlaging
der ininimumloonen. De mijneigenaren
zullen Iooncn hebben tc betalen, welke
equivalent zijn aan 100 van dc vast*
gestelde nctto»opbrengstcn gedurende
dc eerste vier maanden des jaars. voor
zooycr noodig om deze Iooncn tc hand
haven. De regeering zal het hiaat vul
len met een subsidie uit dc genoemde
drie milliocn pd st. Er zal ccn raad
worden ingesteld, bestaande uit drie
vertegenwoordigers, ccn van dc mijn*
eigenaars, cén van dc mijnwerkers cn
ccn neutralen voorzitter, welke binnen
dTic weken een nationale overeenkomst
inzake Iooncn cn arbeidsuren zal op
stellen. voorts dc beginselen zal vast*
stellen, volgens welke de loonschaal in
elk district al worden bepaald, en te,
een minimumpercentage zal vasi*
stillen, rekening houdend met den toe
stand en dc vooruitzichten van den
handel.
I)c Iooncn zullen niet worden ver*
iiulcrd in du districten, waar zij op
het oogenhlik 45 shillings per week ot
Jcr bedragen.
geval van onccnigheid ten opzich*
tc der Iooncn berust dc beslissing bij
den neutralen voorzitter.
Indien er tijdelijk in ccn wijziging
Jcr arbeidsuren wordt toegestemd zal
!c regecring onverwijld de noodige
vet gevende maatregelen voorstellen.
Dc verplichtingen der regecring zijn
fhankciijk dc aanvaarding door
dc andere partijen. Baldwin vertrouwt
t beide zijden zc zullen aannemen:
hij zegt geen antwoord voor Maandag
rrwachtcu.
man" is helaas nog met zeven grendc*
len gesloten. Daarom schreit ik dit in»
e/onden in de spcliing»Dc»Vrics-cn*
-Winkel Men vriendclijken dank
oor de plaatsing er van en met dc
iccvtc hoogachting.
Uw dw.
W KRAAK.
Natuurlijk zou n het gesproken
woord evengoed een misverstand kun
nen ontstaan. 1
om het in het j
Wetenschappelijke zegt niemand,
wctcnschappclikc cvenin n. Daarom is
ook onverstandig dc eene onJui j--
liikiicid door dc andere tc vervangen.
Wij komen cr met verdc.- mcc. En .11
die richting Egt ook mijn groote grief
tegen dc vereenvoudigde: het is *!c
moeite met waard de eene spelling
door de andere tc vervangen, omdat
iedere spelling moeilijkheid opleveren
1 voor menschen die 'Jeu' aanleg of
c 11 aandacht voor spelling hebben.
Om die reden blijft ook dq poort van
Haarlem's Dagblad voor de v creenvo-.-
digdc dicht. De geachte 'inzender
meent toch niet, d3t dc vcrecnvoii*
digdc het laatste woord op spellings
gebied /ou zijn! Welnccn, wanneer die
officieel goedgekeurd werd. zou
ccm worden voorgesteld Zoo gaat
het met spellingen. Laat ons cr du» nic;
t beginnen en houden wat wc heb»
n.
Vari dc groote sympathie bespeur ik
niets. Er is geen schrijver van bctcckt*
die de vereenvoudigde gebruik:
INGEZONDEN
Voor den inhoud dezer rubriek stelt
de Redactie zich niet vcrantwoordclij.
Van ingezonden stukken, geplaatst
of niet geplaatst, wordt de kopie den
inzender niet teruggegeven.
Hooggeachte Redactie,
it ccn asterisk ;n „Haarlem's Dag
blad" van Maandag 10 Mei j.l. blijkt,
u onduidelijkheid in het schrijven
scht :c vermijden cn bet daarom in
schrfjve-.vertalcr in „Wetenschap»
pclijkc Hlidcn" afkeurt. dat hij niet
eersihrijft. wat hij /ooals u dat
tdrnkt bedoelt, nN'an Latijn to:
Engclsch. Maar onduidelijkheid in het
iprekcn zult u toch zeker evenmin
.-cd vinden. Zoodat ik meen dat u. a's
1 het in ccn ec-.prck hebt over boven*
iciiocmd artikel, om niet inconsequent
e zijn ccn cr voor tc zorgen, dat dc
feho dfex niet z«'. denken aan den
ociaii'.t of den toorcclspclcr, in dst
geval moest zeggen: „Heb je dat stuk
g. lezen in Wetenschappelijke Bla*
■int", dat artikel over; N'a 11 Latijn tot
üngeisch me; s. c, h..'" Als u die dui
delijkheid i" uw spreken in acht neemt
bij alle anologe gevallen, dannu dan
preekt u wel v at eigenaardig. Ik ver»
moed evenwel, dat u bij uw spreken
uit denken; „Nu ja. als ik zeg: var.
Latijn tot. Engclsch, dan zal ieder toe-
rdcr wel begrijpen wat ik bedoel,
al hoort hij die ch niet. Een combina
tie van Latijn met een socialist of ccn
rooncclspclcr is toch al te dwaas".
Maar wat 111 het spreken niet tot ond-',
dclijkhcid leidt, zou het dat wel in hc;
schrijven doen?
Aan uw verzoek ..maatschappciikc
cens hardop te zeggen, heb ik voldam.
Maar da: klonk niet allerzotst, even»
mm als toen ik daarna „maatschap;'.
iijke' hardop zei. Het klonk allebei
precies eender L' kunt toch niet mee
bad moeten zeggen, waar dan in hc
tweede ccn ij zou moeten worden ge
hoord? \Va* cr in gehoord wordt e:
moe: worden. heet in dc pho
petiek tegenwoordig ccn onduidelijki
klinker. En onduidelijk biijft die kiin
kir al wordt het woord nog zou hard
gezegd.
Met 0c 11 groei der Vereer.vnu:!
SpcHingbeweging schijnt u ai
slecht op de hoogte tc zijn. 't Gaat nier
aan 111 ccn kort bestek bewijzen aan te
brengen voor den gestadigen groei van
Je door u dood'gcwaandc. De sympa
thie voor dc „Vereenvoudigde" is sterk
toegenomen, dc antipathie wordt min.
der. Dc pooit van „Haarlem's Dag-
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
a 69 Cents per rcjel.
Kent gij ie VYebloopplaatjes ai
dis bakker Franken biadt
en dia ge thans bij Franken's Koek
en z'n Beschuiten zint?
Ze brengen straks aan jong en oud
een allerleukst vermaak!
Daarom valt Franken's Wedloop-pel
bij ieder in den smaak! 25
LETTEREN EN KUNST
VINCENT VAN GOGH.
De Arbcidcrs*Jcugd»Ccntralc or»
glisecrt, ter gelegenheid van het
internationale jcugdlccst, in het Stede
lijk Museum ie Amsterdam ccn ten
toonstelling san 130 werken van V.n»
cent van Gogh- Zij zal Zaterdag 15
dezer worden geopend cn tot lo Juni
durcji*
Sport en Wedstrijden
DE „NORGE" ZOEK.
BEZORGDHEID OVER
AMUNDSEN.
Een bericht uit Rome meldde, dat
uc N'orgc". waarmee AdOrandscn «.'cn
Noordpoo'.toclit ondernam tc N'ome
het de kustlijn naar Nome lo'.gdf. De
Tge" -.loog op 10 mijl afstand van
de kust. drrch ondanks dc herhaalde
pogingen slaagde nu-a cr piet 111 dc
dacht van cc hcm-in-'ig t' -rikken,
iet onwa-rsshh.t'iijls* 'kat men
nieuw land heeft or..dekt. 4. atsic
bericht, de-o: het Jraadloozc i.a.ion dcc
Amer kaansche Marine op M. I'auls»
viiond opg&vangtn luid:. „Luchtschip
N'orgc" op weg naar Num.- Ant*
woorut indien iemand ons hoort!"
Dc signalen waren, naar gemeld,
zeer zwak. Later kwam er vidcrom
de viaag: -.Hoort iemand ons?" Gc*
volgd door ccnigc tc'ckcns in code,
d e niet tc ontcijl;ren waren.
N'orre is versierd met vluggen om
Adinundsen tc* verwelkomen, ccn spc*
liaa! landingsterrein is ingericht en 100
man zijn aanwezig, om bij het landen
van bet luchtschip hulp tc verleenen.
De afstand van f'uint Barrow naar No*
me is 700 mijl
Uit Oslo wordt bericht, dat volgens
een bericht uit New York ccn der
Ainerikaunsehe bladen ccn bericht
beeftopgevangen van de „Norgc",
waarin wordt bericht dat het schip
over tijd is, tengevolge van het feit,
dat mm over onbekende Poolstreken
hteft gekruist, op 21/ck. naar nieuw
land-
Reuter meldt nog, dit de „Norgc*
reeds twaalf uur over tijd is- wat de
aankomst tc Nome belieft cn dat het
bericht, dat dc „N'nrgc" gisteren Point
Barrow pjFsecrdc, tn,g n.ct. is bc.es»
ligd.
LONDEN. 14 Mei - Uit Oslo
wordt gemeld, dat ccn groo.c rn.nigte
ai de straten van dc Noor-'.!"*
hoofdstad verdrong i:i afwachting van
het bericht- dat het luchtschip „Norgc"
in Alaska was aangekomen. Dc men*
-when moesten in onzekerheid over het
lot van het iuchtschip naar huis terug*
keeren en werden teleurgesteld door
het niet doorgaan van de voorbereide
feestelijkheden.
CRICKET
Ihans bevat de Tc!, een bericht uit
Vancouver d.d. 14 Mei. dat dc zaak
heel andcrs voorstelt Er wordt in gc-
VANCOUVER. 14 Mei. Onge»
veer 45 uur r.adat de „Norgc" .Spits
bergen had verlaten, werd hit lucht»
-chip tc Point Barrow, hc; Nonrde»
li.ikftc punt van Alaska, opgemetkt,
W'ornsdagmïdd.ig werden de ccr-tc
ncriclv.cn. w'aar het Iuchtschop zi:!i bc.
vond, door den marronist van den
'yv-lro arctischen dienst op IV-iiif Bar»
r.-.w opgevangen, doch Jc berichten
wjiin niet tc ontcijferen. Deze berich
ten hielden tot half negen aan. toen
men door dc nevels de N'orgc" z.cll
kon zien. Het luchtschip bewoog zich
n Z..Wrichting. Men vermoedt, dat
OVERZICHT
Zondag krijgt Rood cn V ii gelegen»
hcid om zicli cenigermate te herstel*
len van het debacjè op Hemel va arts*
da*g. Wel zal tegen dc Groote Haag*
sche geen overwinning worden bc*
haald, doch in ieder geval hebben de
Haarlcmsche batsmen iets goed te
maken cn dus voorspellen wij een aar»
dtgc ontmoeting Haarlem heeft voor
oen vasVgcstcldcn wedft; ijd tegen V-
V. uitstel gevraagd cn gekregen,
zoodat zij ccn weekte op dc we.ver»
d ende lauweren kan rusten.
De Iiaagsche reserves ontmoeten V.
R. A. cn kunnen. r»'s tenminste Km*
chcr niet in 3I tc goeden vorm is. wel
winnen. Ten slotte wordt in dc sleutel
stad de wedstrijd Ajax—V* O C ge*
speeld. Beide elftallen zijn nog niet in
het veld geweest zoodat ccn p:og*
nostic vrijwel onmogelijk is.
Dc pasgepromo veerde tvvccdc*klas*
scr R. C. H. heeft vriend en tegen*
■iindcr versteld doen staaf van dc
fraaie inningsovcrwiniiing <>p V.
V- 3. Zondag a.»-, krijgt het tweede eif*
tal' van dezelfde verecniging bezoek
van R. G.'. 11.Wij zien met belang»
stelling het resultaat tegemoet.
Dc Hnar'.imrcservcs zouden a-an van»
kclijk m Z.i indam het oude Albion
moeten bekampen.' doch ook voor dc»
en wedstrijd is in verband met do
oetbalrratcb Haarlem- 1' V. V. u-t»
tel gevraagd-
UMPIRE.
ATHLETIEK
K M. Z'-n WVi'e.
PARASIETEN DER SAMENLEVING.
HOE ZIJ AAN HUN HOOGE PERCENTAGES KOMEN
EEN WOEKERAAR DIE REKENT OP DE KRACHT VAN
ZIJN VUISTEN
WAT TER BESTRIJDING VAN DEN WOEKER
GEDAAN WORDT.
De heer \V. U van Daalcn heef: als
bcstuursl.il van dc Yo.cringing tot bc»
strijding van den Woeker veel erva
ring; vooral ook als regent van liet
fonds dat gesticht is om menschen uil
de handen der woekeraars tc houden.
Gaarne was hij bereid ons daa.vsn
tc vertellen. „Ik verafschuw dc praktij,
ken van dc woekeraars cn elke gele,
geilheid om hen tegen tc werken wil
ik aangrijpen" zoo zei hij. daarna
vervolgend:
„Alle woekeraars, waarmee ik zijde»
lings of direct in contact kom. komen
i:: mijn boekje te staan. Ik durf daar»
..lil zeggen, d-tt er minstens Hl van zul*
ke hrcrrn hier bcdr-jt uitoefenen
Daaronder zijn *:eil gevaarlijke geld»
schieters.
Lenige voo'.beelden?
Er kwam tot ons een man die een
sch ldcrszaakjc wou opzetten om 1 Si-
gulden tc Lenen- „Daaraan bcb jc
vc-1 te weinig." zei ik. maar hij hiel.
vol, dat het toch wel zou gaan- H
kreeg dc 150 gulden. Na 9 maanden
Kvv. n bii weer bij m:t M'nhccr
zuo klaagde hij .k zit in dc put. ik weet
nut hue ik cr uit zal komen.' En toen
kwam het relaas. Hij zeif had wel
geweten, dat 150 om ccn zaak tc bc»
ïcu veel tc weinig was. maar oin
"t gu'dcn had.hij .niet durven dragen,
na:enn nam hij ook 1.-0 gulden op h
n liaagschcn geldschieter. Een der
beruchtste woekeraars uit Den Haag-
Nu. die liet hem betalen- Per drie
maanden moest hij 4ï gulden rente beta'
len: lOpCt. per maand. Gedurende
dr e kwart jaar bad hij die vcrplich»
ling nagekomen, maar toen drong liet
p.,, goed tot hem door. dat hij elke
3 maanden 45 gulden rente moest beta
len. ter w ij I ij O schuld niet
ver m i n d c r d e. Over ccn jaar geno*
men was dit dus ccn percentage van...
120: Eeuwig tc blijven werken voor de
rente van den woekeraar, daarin had
dc schilder ook geen lost. Ons fonds
heelt hem toen aan ilog 5() gulden
geholpen om die schuld nf tc lossen.
P.ij ons bchocldc hij geen 15 gulden in
de maand tc betalen. Bovendien werd
dc beta! ng zoo geregeld, dat hij zijn
schuld afbetaalde.
Minder gemakkelijk ging het oir
ccn ander slachtoffer uit dc klauwen
van een woekeraar tc halen. Dit was
een man die hij ecu agent van ccn
Amstcrdamsihc bank 120 gulden bad
geleend, t Was hier liet gewone liedje:
12J gulden in handen en ISO gulden
terugbetalen. Dus zoo bijna (dc aflos*
sing in aanmerk'ng genomen) 100
De iccncr moest 10 gulden per maand
afbetalen. Twee keer kon hij d:t doen.
maar toen kwam ccn tegenslag in zijn
gcr.cn, Dc bank liet toen beslag op zijn
:oon leggen, zoodat dc werkgever c'ikc
maand 20 gulden moest inhouden, Bo*
vendien vermeerderde toen iedere
maand dc schuld met 25 gulden, voi*
gens dc voorwaarden van dc bank.
Drie maanden was dit zoo vooitgc»
•gaan- Van de ontvangen 120 gulden
waren dus door den Iccncr afbetaald
2 X 10 gulden en 3 X 20 gulden, te
zamen dus SO gulden. Buiten dc rente
en de vcivolgingskostcn bad de bank
dus nog slechts 40 gulden te cischcn
Toen evenwel de Iccncr met ccn
toezegging van ons fonds vroeg
hoeveel hij moest betalen om in eens
van dc schuld af tc komen, luidde het
antwoord: 247 gulden.
Om op die manier dc zakken van den
woekeraar te spekken leek ons niet
Da3roni werd de man in staat gesteld
voorlaan elke maand zijn schuld tc be
talen-
Van dezen agent, wonende in het
Noorden der stad, heeft de heer Van
Daalcn nog andere staaltjes ondervon
den. Trouwens hij was ons ook reeds
door andere vvockcr*bcstrijdcrs aange
wezen.
In het cent,urn der oude .stad woont
zoo vertelde de heer Van Daalcn
verder ccn heel gevaarlijke woe*
kcrar. Dat is een man die de men*
schcn weet tc villen op een vrij onbe
hoorlijke manier. Hij is niet karir
met het geven van voo;schotten, wan
hij heeft sterke vu'sten cn zorgt wc'
dat er niet veel kwade posten zijn. Een
administratie voert hij niet. van het
geven van quitantlcs van afbetalingen
der schuld wil hij ook niet weten. Het
gevolg is. dat a's een leener denkt;
„ik heb nu het laatste afbetaald", dc
woekeraar zegt: .geen kwestie van, ik
irij'j nog 50 gulden van je En ah
die 50 gulden zijn betaald, komt er
nog wel een tientje bij-
Alle menschen zijn bang voor dien
man. Daarvan een sterk staaltje: IV
woekeraar had ook ccn gezin in het
Amstcrdamsche kwartier in zijn mach:.
Die stakkers hadden de hulp van dc
politic cn* van ons ingeroepen oni c:r.
dclijk uit zijn klauwen te komen. Ik
zou cr op een avond heengaan in gezel,
schap van een inspecteur van politic
om voor de menschen af tc rekenen
met den woekeraar. Maar. hoe is on»
verklaarbaar, de woekeraar kreeg v in
die transactie de lucht. Hij wachtte op
straat den zoon des huizes op. beloofde
hem een geducht pak slaag cn andere
minden-aangename dingen. Het gevolg
was. dat de vader en dc moeder bi;
ons kwamen om tc zeggen, dat zij
maar van onze tusschcnkonist afza.
■gen.... Die stumpers waren bang voor
dc bedreigingen van den geweldenaar!
Natuurlijk hebben dc regenten van
het fonds ook wel slechte ervaringen
met menschen die om hulp vragen oni
uit de handen der wockcrars te blijven
Op een zittingsavond kwam ccn
juffrouw „Mag ik nog eens een voor
schot van 100 gulden. 5 jaar geleden
heb ik liet ook gehad, hier is mijn
boekje. 11 kunt zien. dut ik alles precies
op tijd heb afbetaald."
Inderdaad, Jict boekje wees dat uit.
i o :h zoo vertelde dc beer Y.in
Daalcn ik meende zeker te weten,
dat wij onaangename ervaringen me:
dc juffrouw hadden opgedaan. Thuis
ging ik do administratie nog ccnj na
cn toen bleek, dat zij na het eerste
prompt al betaalde voorschot nog eens
100 gulden had ontvangen. De betaling
daarvan was evenwel heel slecht ver*
i'iopcn. zóó zelfs, dat het fonds ru;m
40 gulden moest bijpassen. Toen ik dit
wist kreeg de vrouw' natuurlijk niet
opnieuw 40 gulden. Wie ons eens bedot
N-.ar De
rr.cerut. zu'.'en op 13
m. ii te IÜrabu
p belangrijke imerna-
.miate aiVilciek wH
irijd.Mi plaats vinden.
Zoowel Paulen a's
an den Berge hel,beu
'.veer hun toezee sin;:
gedaan; eeistgenoem-
Ie zat teeen den 11
"i'st snellen dr. Poli-
zer op de 400 M.
een iiiviisiie-wedstrijd
Lópen. Van den 11.
«0 7:,; regen Hou-
'•'en en Kdplie op d
ICO M. uitkom én.'.
:s voor a11 ijd uit de gratie. Maar wat
geslepen om alleen het eerste boekje
mee te nemen!
Het :s bekend dat in de Amsterdam
sche volkswijken dc leenvrouwen hun
bedrijf uitoefenen. Dc beer V.n
Daalcn verzekerde evenwel, dat elke
volkswijk in Haarlem ook "zijn leen
vrouw bezit.
IJ;c woekeraarsters maken ook goede
zaken, 's Maandags of op ccn and,-ren
dag der weck lecncn zij aan dc huis
vrouwen die krap bij kas zitten ccn
gulden 's Zaterdags moeten zij een
gulden cn ccn dubbeltje icrug hebben,
in per week maakt 520 rente in
het jaar. Als dc leenvrouwen vee! te
doen hebben zijn zij gauw binnen!
In een der volksbuurten woonde in*
dertiid een vrouw d e slechts 4 gulden
pensioen van haar_overleden man bad.
1 och heeft z.ij kans gezien door dat
systeem van Ieencn in niet al tc langen
tijd ccn huis tc koopen! Dat doet men
met van 4 gulden in de week
Niet zelden hebben dc leenvrouwen
ook nog bijzaakjes, bijvoorbeeld een
handeltje in goud* cn zilverwerk. Als
een klant een geschenk moet geven,
dan kan zij haar inkoopen bij haar
doen. Natuurlijk op afbetaling. Voo;
een horloge van misschien 6 gulden
waarde wordt minstens 10 gulden gere
kend. Die 10 gulden moeten betaal,
worden door 10 weken lang 1 gulder
cn 1 kwartje te geven
Voor 6 gulden waarde wordt dus in
10 weken tijds 1212 gulden ontvan»
gen. Dat wordt een percentage van
bijna6001.
En dan doen die leenvrouwen nog
of zij onbaatzuchtige helpsters zijn
Soms pressen zij dc klanten haar een
cadeau uit dc eigen zilverzaak tc ge
ven. Ook op afbetaling. Dan moeten
dc arme stakkers nog dezelfde woeker
procenten betalen voor het geschenk
Jat zij aan haar ..weldoensters geven!
De Verecniging tot bestrijding van
Jen woeker heeft een fonds om fat*
socnlijkc menschen die in nood ?i:n. te
helpen. De Haarlcmsche Hulpbank
geeft alleen voorschotten voor pro*
ducticve doeleinden, zoodat die in vele
gevallen niet kan helpen.
Nu stelt dc Ycrcenig.ng tegen den
woeker zich vaak borg. Dan is in de
meeste gevallen de Christelijke Mid*
denstanJ.sic.-eeniging „Bon2" geneigd
om deze kleine credit ten tc geven. Dc
rente is van 1%. pl.m. 1 afsluit-pro-
visic.. Ieder zal gevoelen, dat de bank
daaraan eer tc kort komt dan over*
houdt, want er gaat bij die kleine
voorschotten veel weg aan ad.tnlnistra»
tiekostcn. 'Voor een credietpost van
f 2(ttX!0 is meestal minder administratie
te voeren dan voor ccn voorschotje van
i 100. „Boaz" doet het dan ook ui:*
sluitend om dc mensehen te helpen.
Dit is inderdaad te prijzen! Reeds zijn
in den laats ten .tijd tientallen stadge*
nootcn geholpen.
Het fonds van dc wockerbcsfrij*
ding is evenwel niet groot. Het is de
gewoonte nut meer borgstellingen te
aanvaarden dan tot tienmaal bet be»
drag van het fonds. Die zcker'ecij vverdt
voldoende geacht.
1 laatste artikel volgen nog
varingen die ik had m.t de
