HAARLEM'0 DAGBLAD
HET TOONEEL
FLITSEN
DINSDAG 25 MEI 1926 VIERDE BLAD
ONZE TOONEEL-DILETTANTEN
H. VAN DOKKUM.
Van de voorstellingen der iooneelvori
'ging „Vooruitgang", weik'e ik mocht bij
wonen, herinner ik er mij (wee, die
uitataken boven het gemiddelde peil der
opvoeringen van der.o arbeïders-vereeniging
liet waren de voorstellingen van „Dc
Grand" on „Onder één Dak". In de opvoe-
ling van deze stukken, die beide in het
eenvoudige iboeren-milieu epelen, was stem
ming <:-n atmosfeer. Hei was duidelijk te
zien. dat de spelers zoowel ,.De Grond"
„Onder één Dak" met blijkbare voorliefde
hadden ingestudeerd. Die eenvoudige boe
ren etoxideil den «pelers van „Vooruit
gang" na; de taal van Geert Teis en dan
Fabriciua „mondde" bon; zij waren met
deze schrijvers op bekenden, Uollandsohen
bodem.
Sterk spel kregen wij wel is waar in
De Grond en Onder één Dak niet te zien.
maar er was een opmerkelijke eenheid im
het ensemble. De spelers waren allen on
geveer van dezelfde kracht, het spel was
»!a het ware op elkaar „afgestemd". Wij
zagen beide stukken, ik zou kunnen zeg
gen in klein formaat, in bescheiden vorm,
zonder dat er ann den geest en dan inhoud
geweld werd aangedaan. Gelukkig was er
geen één der spelers, die ver boven de an
deren uitstak. Een sterk speler zou hier
do eenheid hebben verbroken. Het stuk
kwam nu zuiver en gaaf tot de toeschou
w-ere; liet waren opvoeringen, die artistiek
voldoening schonken.
Bij dezo twee opvoeringen heb ik een
naaigename herinnering gewaard aan het
epel van den heer II van Dokkura,
tlio in De Grand den ouden Jobk Dost en
in Onder éón I)ak den stuggen, harden
vader speelde- Beide rollen had ik vroeger
wel in sterker banden gezien, maar het
spel van den heer Van Dokkum pa?ie vol
komen in de opvoering van Voorui'gn.ng.
Zijn Jobk Dos» was allerminst oen geloofs
held, wat hij feitelijk moet zijn, hij was
ook meer een oude arbeider dan een boer.
maar hij wist binnen de grenzen, welke
zijn talent hem stelde, de rol toch in het
kader van da», «tuk en vooral van zijn om
geving te houden. Men geloofde aan dezen
ouden Jobk Dost; hij leefde voor ons op
het toor.eel en was ook in dit kleiner
formaat sympathiek voor one.
Hetzelfde geldt voor den ouden vader
in Onder één Dnk. Die vader had bonki-
ger, scherper, hoekiger gekund, maar hij
was toch wel zooal van Dokkum fiem
spoelde het type van dear ouden, n-.uk-
kigen keuterboer. Aan zijn onverzettelijk-
lioid geloofde men minder dan bij Van
Hemert, doch in één opzicht deed hij daar
me® Fabricius een dienst. Men geloofde bij
'dezen keuterboer eerder in zijn omkeer
aan het slot en het lag in de lijn van deze
opvatting, dat, hij de ontroering voor de
li»-",ie en de zachtheid van zijn schoandOoh-
ior overtuigender -speelde dan zijn confra
ter-dilettant bij Van Lennep.
Van Dokkum heeft in deze twee rollen
getoomd, dat hij voor de vcreenigimg Voor
uitgaing een zeer te waardeeren kracht
[lij past volkomen in dit milieu en w
zich bij het spel van zijn medeleden uit
stekend aan te passen. Wanneer hij
krachtiger speler was, zou hij uit. het ka
der van Vooruitgang vallen. Van Dokki
is het metwt op dreef im trollen als Jc
Dost of de vader im Onder één Dak, die
meer typeering dan levendig .vlot spel
langen. Trouwens, wanneer de leden
deze arbelders-tooneelvereenlgimg «en eluk
geven, dat- in arbeiderskringen of in cc
boerenmilieu speelt, zijn zij altijd op hui
beet. Dan behoeven zij hun krachten oic
te forcecrcn, voelen zij het meest en h<
innigst, wat zij zeggen en 'pelen- Wanne»
Van Dokkum een persoon uit heel anderen
kring moet weergeven zoo&'s
ontvanger in „Het Vijfde Gebod" of den
jongen och rijver in „Vleugellam" dan
hindert doorgaans een zekere onhandig
heid, een te langzaam tempo en een nei
ging om bij het spelen steeds naar den
grond Ie kijken. Maar mag hij een oud
werkmans-typo zijn, dan is hij or geheel
en al „iin", dan lééft de figuur op het
tooneel.
Ik heb den heer V.un Dokkum als verte
genwoordiger van Vooruitgang in de ru
briek van onze toon cel» 1:1c-'.: anten opge
nomen miet alleen, omdat hij lol de meest
verdienstelijke epclcrs van zijn vcreeniging
behoort, maar ook vooral, omdat hij
zitter van Vooruitgang eu als nlge-
secretaris van den „Bond
Arbeidorstooneelvereenigingen in Nederland
een der steunpilaren van de arbeiders-too-
neelbewoging hier ::i don zin
dilettanten tooneel is. De heer Vam Dok
kum heeft zïeh jaren lang reeds op het
gebied van het liefhébberij-tooneel bewo
gen- Kort na de oprichting van de arbeï-
ders-tooneelvereeniging in 1906 is hij tol
deze vcreenigimg als lid toegetreden en
heeft er achtereenvolgen1; de functies van
secretaris en penningmeester en in de laat
etc 5 jaar van voorzitter bekleed. En wie
de opvoeringen van Vooruitgang volgt,
weet ook, dat de heer Van Dokkum daar
in een zeer werkzaam aandeel als epeler
heeft. In verschillende stukken als in
Het Spinnewiel, De Ongeioovlgg Thomas,
Het Zedelijk Bewustzijn, Twee Wapens,
Kleine Meneohen, Verleden, Getrapten,
De Erfgenamen van Rabourdin vervulde
hij belangrijke Tollen en in de voorstel-
n van De Zwerver van l'rodnet'koi
speelde hij do rol van den zwerver. Niet
'leen in Vooruitgang werkte Van Dokkum
,ce. Vier jaar lang vóórdat mevrouw
SmitTerinèro als regieseuze optrad was
hij de leider van de Geheel Omhouders-
nigiing „Nieuw Leven", welke vei
ling onder zijn regie o.a. Paljas van
de Vletter, Pinksterbloem en Een Misstap
«peelde. En ook had hij oen jaar l3ng de
leiding van „Varia" te Santpoort.
Vam Dokkum heeft dus reeds bijna 20.
iar een werkzaam aandeel gehad in de
ettanten■tooneélbeweg ng vooral on
der d« arbeiders t* Haarlem. Weinigen
hebben meer liefde voor het liefhebberij-
iooneel dan hij er het i zeer zeker voor
ren groot deel ook aan zijn ijver en zii-n
enthousiasme te danken, dat Vooruitgang
len laat «ten tijd miet alleen in ledental
•ooruiigegaan, maar ook in spelkwnli-
teit. Voorstellingen als van De Grond or.
Or.'Ier één Dak hebben hiervan he; be
wijs gegeven. Wanneer Vooruitgang in de
keuzo van haar repertoire, als bij deze
wee stukken, rekening houdt met dc. capa-
-iteiten van haar werkende leden, zal zij
onder het voorzitterschap van den heer
Van Dokkum zeker kunnen medewerken
>m do liefde voor hot tooneel niet enkel
•am het dlleilaiitcn-toomool onder de
arbeiders op to wekken en te ontwikkolen
toch het voornaamste doel ia -van don
bond van arbeider; tooneelvercenigingen
in Nederland.
,T. B, SCHUIT.,
missie verrichtte haar taak nauwgezet en
adviseerde tenslotte aan een bepaalde
fabriek liet maken van de gasmaskers op
te dragen. Het departement van Oorlog
echter legde liet rapport ter zijde. Het
maakte enkele ontwerpen-maskers klaar,
opeilde een inschrijving voor verschil
lende fabrieken. En eindelijk werd de
leverantie opgedragen aan een andere
fabriek dan dc commissie had geadvi
seerd. De fabriek kreeg opdracht dui
zend gasmaskers te maken van onder
scheiden type. Ze werden geleverd. Maar
ze voldeden niet. Het eind van het liedj'i
was dat ze werden afgekeurd,
Op de Oorlogsbcgrooting voor 1925
was een halt millioen voor gasmaskers
uitgetrokken. Inmiddels is nu de termijn
verstreken, waarvoor het bedrag
uitgetrokken. Wil men het leger dus
gasmaskers voorzien, dan zal het op
nieuw dienen te worden aangevraagd.
Inmiddels zit het Nederlandsche leger
nog altijd zonder maskers. Het „U, D.
stelt tenslotte dc vraag: Waarvoor heeft
men een commissie van advies?
HET PINKSTERFEEST VAN DE
SOCIALISTISCHE JEUGD.
Men schrijft ons uit Amsterdam:
Vijf duizend jeugdige perosnen, uit
Duitschland.- Oostenrijk, Polen, Tsje=
cho>Slo\vakijc. Zweden, Denemarken,
België, l'rankjjjjk, Engeland en Neder-»
land hebben in Amsterdam het Pink»
sterfeest in blijde stemming doorgc»
bracht. Al die jongens en meisjes zijn
georganiseerd in du socialistische jeugd»
organisaties van de genoemde landed.
Een jaar lang hebben zij gespaard, om
fcet te vieren c.» niemand zal er spijt
van hebben,, dat de spaarpenningen
daaraan besteed zijn.
De Amsterdamschc kameraden
de A. J. C. hebben, dank zij da m
king van dc autoriteiten, kostelijk
voor de jeugdige feestgangers van bui»
ten gezorgd.
Vijf honderd tenten uit het leger,
elwillend door minister Lambooy aan
hen afgestaan, ware nop een groot ter»
rein in voormalig Watergraafsmeer op»
gericht. Voldoende dekens waren be»
schikbaar en voor watervoorziening en
clcctrisch licht was eveneens gezorgd.
Dc „Toren der Kameraadschap", die
het bestuur der Federatie Amsterdam
der S, D. A. P. in het Tentenkamp had
laten bouwen, was op verren afstand
zichtbaar. In het tentenkamp, dat zich
over een groote oppervlakte uitstrekte
kon iedere bewoner gemakkelijk zijn
„home" vinden, doordat d. rijen ten»
ingedeeld waren in straten en elke
straat den naam droeg van een dei
voormannen uit dc internationale so»
cialistisehc beweging.
Zaterdag had in het R. A. T.»gebouw
n uitstekend geslaagden feestavond
plaats, waar spreekkoren cn dansspe»
n werden uitgevoerd. En Zondag»
'ond waren de A. J. C.'tn met hun»
nen buitcnlandschc vriendinnen en
•rienden in optocht naar het Stadion
getrokken, waar bij aankomst reeds
veel publiek op dc tribunes had plaats
genomen. cD meisjes cn jongens
Hamburg voerden in het Sportnnrk
.spreekkoor" op van Briino Schönlank,
waarop zich dc „Internationale" aan»
sloot, die door nlle aanwezige jongelui
werd meegezongen.
HET ONTWERP WEGEN
BELASTING INGEDIEND.
EEN GOED WEGENNET VER-
EISCHT 300 MILLIOEN.
BINNENLAND
DE DIEFSTAL BIJ DE
LEIDSCHE BOUW-
VEREENIGING.
DRIE MEDEPLICHTIGEN
GEARRESTEERD.
Het is gebleken dat de 26-jarige J.
K., die Woensdag j.l. door de politie
werd gearresteerd in verband met den
diefsï.' 1 v.-.n f /tiO ten nadeeie van de
Lc '.'.sriic 1'.vcreeniging, zich indcr-
<ii: misdrijf heeft schuld'g ge-
i... lu :t volledig bekend. Als
n n zipi gearresteerd de kap
per ïC., dc s agcr v. d. S-, en wegens he
ling, de koffichuishoudcr K. bij wien een
gedeelte van het geld in beslag is geno
men. Ook te Noordwijkerhout is een ge
deelte van het geld teruggevonden. Het
dtictal is naar het huis van bewaring
Overgebracht.
BONDEN MARINE
PERSONEEL.
EEN GESALARIEERDE
NAAR INDIë.
Naar Het Volk verneemt hebben de
Hoofdbesturen van den Bond van min
der Marinepersoneel cn den Korporaals-
bond het besluit genomen den heer J. H.
Smith voor gezamenlijke rekening als
gedelegeerde dezer bonden naar Indiê
uit te zenden met als standplaats Soc-
rabaja, tcneiudc de Bonds aangelegenhe-
den daar beter te kunnen behartigen.
GEEN GASMASKERS IN
HET LEGER.
In het „U. D." een lang verhaal, dat
hierop neerkomt: Een commissie
de Chemische Strijdmiddelen had op
dracht over gasmaskers voor het Ni
dcrlandschc leger te adviseeren. De con
Thans is ingediend het aangekondig»
dc wetsontwerp strekkende tot het hef»
n van een belasting cn liet treffen
sn verdere voorzieningen ten behoeve
in openbare verkeerswegen tc land.
In de Memorie van toelichting zet de
Rcgccring uiteen dat ter verkrijging
van een behoorlijk net van wegen een
bedrag van ruim 3000.00*0 noodig is-
Noch het Rijk, noch de Provinciën
noch andere lichamen zouden zonder
belastingverhooging die uitgaven kunnen
bekostigen. Noodig is dat in dc kosten
van verbetering der wegen wordt bij»
gedragen door dc houders van motorrij»
tuigen.
Gekozen is een belasting met het rao»
torrijtuig zelf als object. Dc belasting
zal geheven cn geïnd worden door het
Rijk met toekenning van een deel dier
opbrengst aan de provincie, die deze
wederom ten dcclc aan andere wegbe-»
heerders doen toekomen. Als de doel»
ma tigs te regeling is de vorming van een
wegenfonds uitgekozen.
Dc opzet der wet brengt mede dc in»
itellïng van een Rijkswcgenplan, cn
/an elf provinciale wegenplannen. In
_:rt. 2 van het wetsontwerp wordt be»
paald, dat 'belastingplichtig is niet hij
die rijdt (dc bestuurder) maar de hou»
';r van het motorrijtuig.
Wat dc tarieven aangaat wordt voor»
gesteld dat de belasting zal bedragen
voor een rijwiel, waarop of waaraan een
hulpmotor is aangebracht, onverminderd
dc Rijksbelasting 3, voor een motor»
rijtuig op twee wielen, indien het eigen
gewicht niet inccr bedraagt dan 60
K.G. 10. indien het eigen gewicht
meer oedrna"t dan 60 K G. doch niet
meer dan 120 K<G 20. indien het
eigen gewicht meer dan 120 K.G. be»
draagt 30.
Voor e'en motorrijtuig op meer dan
twee wielen, ingericht voor personen»
vervoer, indien liet is ingericht voor het
vervoer van niet meer dan zeven porso»
nen, den bestuurder inbegrepen, per 100
K G. eigen gewicht 6, doch ten minste
48, indien het is ingericht voor het
vervoer van meer dan zeven» personen,
den bestuurder inbegrepen per 100 K.G,
eigen gewicht 12.50, De belasting
voor een motorrijtuig op twee welen
wordt, indien door middel van een roo»
torrijtuig een zij» of voertuig of een zij»
span wordt voortbewogen, verhoogd
met 10, Voor autobussen wordt een
hoogere heffing 12-50) tegen 6 per
100 K.G berekend uitsluitend naar
het gewicht van den wagen gerecht»
nnrdk'd. Afzonderlijke tarieven worden
■oorgcstcld voor vrachtauto's, die im»
aers meestal zwaarder gebouwd zijn
dan personen auto's. Dit tarief bedraagt
10 per 100 K.G. eigen gewicht, met
minimum van 80.
VAN HAARLEM'S DAGBLAD No. 596
EEN MOEILIJK BESLUIT
Wanneer je, bij vrienden logeerend, van de badkamer
naar de slaapkamer terug wil en je telkens op de gang
hoort loopen als je eruit wil.
(Nadruk verboden)
DE ZAAK-VERSCHOOR.
HET AMSTERDAMSCHE
JOURNAAL GEVONDEN.
Dc Rotterdamsch'c corcrspondcnt van
de Tel. meldt, dat na lang zoeken, ge»
vonden is de geheelc 'boekhouding van
het filiaal op het Singel tc Amsterdam
waarin nauwkeurig de giften zijn bijge»
houden, die over dón maand recht»
streeks aan het filiaal Amsterdam wen
den afgedragen. ITet meerendeel der
posten bestaat uit kleinere giften van
f 2.50 cn f 1.50. I:r is een grootcrc gift
bij n.l. een van f 161 zijnde de opbrengst
an een collecte gehouden in het Bur»
gerzickenhuis. De secretaresse van het
filiaal mej. van T. verklaarde dat zij
alle bedragen onmiddellijk aan Ver»
schoor heeft afgedragen. Verschoor
zeide het hoek waearin een cn ander
genoteerd was, nimmer onder dc oogen
gehad te hebben.
VERDWIJNENDE MOLENS.
Het hoogheemraadschap Hollands
Noorderkwartier is voornemens den
hem -toebehoorenden grootcn watcr-mo»
Jen „Dc waterdief" staande tc Bus»
schend am bij Krommenie te doen
sloopem.
VOLKSONDERWIJS.
De vcreeniging Volksonderwijs be»
Maat heden Dinsdag 60 jaar. Ter gele»
geilheid daarvan rcccpticert het Hoofd»
'bestuur vanmiddag in het Americain»
hotel te Amsterdam.
DE ONTBINDING VAN HET KON.
NAT. STEUNCOMITé.
De minister van Financiën ontving
in zijn kabinet prof. dr. P. dc Vooys
en C. J. Zaalberg, resp. voorzitter en
algemeen secretaris van het Kon. Nat,
Steuncomité.
Door eerstgenoemde werden de bezit»
tingen en rechten van het genoemde
steun»comi'té aan den staat der Neder»
landen met een kleine toespraak over»
gedragen. De minister van Financiën
beantwoordde deze toespraak van prof.
De Vooys.
Uit de overgelegde brieven blijkt, dat
de Handel Maatschappij aan den Staat
der Nederlanden overdraagt een kas»
saldo van f 39.027.17; effecten ter waar»
dc van ongeveer f 763.975.85 en enkele
binnenkort te verwachten stortingen
tot een bedrag van ongeveer f 4328.50
zomen nagenoeg f 800,000.
Voorts zal dezer dagen een acte van
cessie gepasseerd worde ne, waarbij aan
den Staat der Nederlanden worden
overgedragen een drietal gebouwen in
Den Haag, alsmede alle rechten cn vor»
deringen van het comité. De volmacht
daartoe is verstrekt.
DE RIJKSVERZEKERINGSBANK
NAAR DELFT?
De Delftsohe Crt. verneemt dat er
onderhandelingen worden gevoerd tus»
schein den Rijksgebouwendienst en de
Rijksverzekeringsbank over vestiging
van de laatste in een groot ledig staand
gebouw der Technische Hoogeschool
aan de Julianalaan te Delft.
JHR. MR. CH. RUYS DE
BEERENBROUCK.
De oud»minister»president. Jhr. Mr.
Ch. Ruys de Be-eren brouck, gaat den
Haag metterwoon verlaten en zal zich
vestigen -ten kasteel e Wolrath, van
wijlen zijn vader, te HoJtum»Bom. Reeds
heeft hij zich als inwoner van Born
doen inschrijven.
ONZE PASPOORTEN.
Naar uit G-onève wordt gemeld zöu
de Nederlandsche Regeerimg ernstig
overwegen binnenkort den geldigheids»
duur dor Nederlandsche paspoorten
volgens den wensch der laatste pas»
poorten conferentie van den Volkenbond
tot twee jaar te verlegen en de kosten
tot één gulden te verlagen.
GEZANT JHR. VAN NISPEN TOT
SEVENAER.
Men seint aan de Maasbode uit Ro»
me:
De Nederlandsche Gezant bij het
Vaticaan, Jhr. Mr. O. F. A. M. van
Nispen tot Sevenaer, zal binnen acht
dagen Rome verlaten en zich naar Wee»
nen begeven, om aldaar als Neder»
landsch Gezant op te treden.
ONDEUGDELIJKE CHOCOLADE?
Te Amsterdam zijn naar het Binnen»
Gasbhuiïs vervoerd een viertal krnde»
ren van een gezin in de Houtrijkstraat
daar bij hen vergiftigiginsverschijnselen
waren geconstateerd, vermoedelijk ont»
staan door he-t nuttigen van ondeugde»
lijke chocolade. Het jongste kind is elf
maanden, het oudste vijf jaar. De toe»
6tand van het jongste is ernstig.
Te Scheveningen ii dezer dagen de Radiosalon geopend. Op onze foto ziet men geheel rechts minister Lambooy t
den burgemeester van Den Haag, Mr. Patyn, by een militair motorrijwiel, dat van draadlooze 1
Het door de landverhuizers zoo gevreesde en vaak gebate Ellis-ciland, vlak voor New-York, gaat zg'n bestemming als
imigrantenstation verliezen. De Nederlandsche landverhuizers worden reeds bij hun vertrek uit Rotterdam aan een
emigratie-onderzoek onderworpen.
