Haarlem's Dagblad | 1926 | 28 mei 1926 | pagina 6

HAARLEM'S DAGBLAD

VRIJDAG 28 MEI 1926

HET GEMEENTELIJK GASBEDRIJF,

GROOTE TOENEMING VAN HET VERBRUIK.

GAS ALS LICHTBRON GOEDKOOPER DAN ELECTRICITEIT.

EEN HOOPVOLLE TOEKOMST.

Op dc ELGAWA. die Zaterdagmor» j
ge:- geopend wordt, za! het woord I
duidt het reeds aan ook het gas in
niet geringe mate de aandacht van Je
bezoekers vrager. Toen in 1537 voor
hc: eerst gas in Haarlem gebruikt werd
zal men er geen flauw vermoeden van
gehad hebben, dat het gasverbruik in
den loop der jaren zulk een genre!»
dige afmeting zou genomen hebben.
Nu dus in de eerstvolgende dagen het
gas weer de dgeneeae beland-telling

zal trekken, heb»
ben we aan den
heer J. A. A. Oêht
man, den diree» j
teur van het gc<
ir.ccr.tcÜjk gasbe»
drijf, gevraagd or I
hij ons een en an--
tier over het gei.
het verbruik daar»

wachtirgao voer
de toekomst wilde
vcrtellei

„Ja. Maar dan moet ik er dadelijk
aan toevoegen, dat gas daarvoor uitstc»
kend is. Het is als het ware ccn ver»
edelde brundstof. Wat warmte betreft,
zal hit gas altijd blijven domineeren
door betere economic, want het warm»
regevend vermogen van gas is vier maal
hoogcr, dan dat van electriciteit. Het
gas wordt dan ook voor vele in dus»
triëele doeleinden gebruikt, zelfs voor
het smelten van koper. Ook in de
grootste keukens gaat men steeds mee»
gas gebruiken. Het publiek koopt ook
heel veel gaskachels. Die zijn vooral
geschikt voor kamc-.s, .die met regel»
matig gebruikt worden, zooals wacht»
en studeerkamers. Het gas wordt even»

eens voor centrale verwarming dienst»
baar' gemaakt".

..Wat denkt u van dc toekomst van
het gas?", vroegen we tenslotte.

„Wij gaan absoluut- een goede toe»
komst tegemoet", antwoordde de heer
Ochtman. „Dank zij dc lage prijzen
kunnen we met de electrieitcit concur*
rccrcn: vooral wat warmte» en kracht»
bron betreft, heeft liet gas recht van
bestaan. En dan hebben we nog altijd
de straatverlichting. In verschillende
plaatsen helt men daarvoor alweer
u.iar het gas over. Voor straatvcrlich»
ting is volgens mij dan ook gas het
meest geschikt".

HET GEMEENTELIJK WATERLEIDINGBEDRIJF.

J. A. A. OCHTMAN

..Wanneer werd voor het eerst gas
door dc gemeente geleverd?", vroegen

„Op 1 Januari 1903".'antwoordde de
heer Ochtman. ..Toen werd het gasbe»
drijf van de Imperial Continental Gas»
Association overgenomen". -

I.Hoe was toen de straatverlichting?"

,.U weet. dat vroeger uitsluitend
ieennuis» en Argar.d»brandcrs ge»
hruikt werden. In 1903 werd al dadeiyk
voor her eerst de Wilhelnucastraat
door middel van de staande gssgloei»
chtkousjes verlicht. Daarvoor be?;or.u
toen een zeer groote belangstelling,
riet alleen van het publick. maar ook
van het personeel der gasfabriek, die
toen nog aan de Raaks stond, "s Avonds
gingen ze allemaal van cc fabriek (het
was immers toch dichtbij) even kijken,
welk een effect de nieuwe verlichting
maakte. Men was er vol lof over. In den
loop der jaren is dc straatverlichting
telkens verbeterd. Thans worden hap.»
ger.de kousjes gebruikt, die zeer eco»
nomisch zijn. wart hun lichtkracht is
groot en het verbruik zeer weinig".

Het ontsteken van de lantaarns is in»
tusschen ook geheel veranderd, niet»
waar'"

Ja. Dc lantaarnopstekers bestaan
her nie: mee.. Sinds 1906 werd voor
het eerst een proef genomen met het
automatisch ontsteker, der lantaarns.
Dit ging ui: van het centrale punt, dus
van de gasfabriek. Thans vrordt de
bcclo stad op deze wijze behandeld.
Enkele controleurs doorkruisen dc
stad om de lantaarns te controleeren.
want een automaat weigert natuurlijk
wel eens".

„Hoe ging het met het aantal aan»
sluitingen?"

...Steeds vooruit. In 1903 waren er 500
muntmeters en 4000 gewone meters. En

HET GEMEENTELIJK ELECTRICITEÏTSBEDRIJF.

VERLEDEN, HEDEN EN TOEKOMST.

GROOTE PLANNEN VOOR HET HEDEN EN VEEL
VERWACHTING VOOR DE TOEKOMST.

EEN KOPER»OVEN, DOOR GAS
VERWARMD.

CENTRALE VERWARMING GE»
STOOKT MET GAS.

reeds aan het eind van het eerste cx
ploitatiejaar waren er 30i.'U munt» en
4o0Ü gewone meters. Dit is de opkomst
van het gasbedrijf geweest. Het gas
werd in die dagen vooral door het gc»
bruik v ju de muntmeters gcpopulari»
sccrd. Het aantal meters nam dan ook
geweldig toe. Thans ziju er 12.000 munt»
en VJOO gewone meters. Dat \s toch zc»
c! "een verbazende groei. Het gas
dan ook een idc«ai=\crwarming er.
ccn uitkomst voor dc kleia»industrie".

.Hoeveel man personeel werkte er
vroeger en hoeveel thans?"

,.lu 1903 in totaal 175 man en tegen»
roordig 204. Dat is dus geen groot
crschil. maar een bewijs, dat de tcc'n»
r.iek van ons gasbedrijf reusachtig voor
t is gegaan".

„Hoeveel gas wordt er nu per et»
maal afgeleverd?"

„In den zomer 40.000 cn in den win
ter 70.000 kub. M. Dc gasproductie bc»
droeg in 1903: 6 i.2 niillioen kub. M.

in 1925 rond twintig müHoen. Al»
leen reeds aan Btoemer.dual leveren
we per jaar ten mdiioca kub. M."

„Heef: hei Haaricmsch gasbedrijf nu
dc beschikking over dc modernste ma
chines?"

„Zeer zeker. Ons machinale ovenbe»
drijf behoort tot de modernste inrich»
tingen. En door de machinale bewer»
king is het gas in net gebruik heel cco»
nomisch geworden. We streven cr naar
om de meest economische branders te
verkrijgen. Dat is schijnbaar in het na»
deel van het bedrijf, maar in werke»
lijkhcid is het dut niet, want hiermede
krijgen we steeds meer afnemers, zoo»
dat het gebruik bevorderd wordt".

„Ondervindt het gasbedrijf veel con»
currcntic van dc electriciteit?"

Vóór 1903 werd in dc huizen over»
wegend her gas als lichtbron gebruikt.
Na dien tijd werd het langzamerhand
door dc elcctrische verlichting verdror.»
gcc. En toch is nog Itijd'het_ gaslicht
veel 2ocdkooper d. - c.cetnu Vergelijkt
•j maar eens de rekening san ccn hof
gezin waar gas als lichtbron cn van
eer. huisgezin, waar electriciteit ge»
bruikt wordt. Vooral in woningen, waar
veel kunstlicht noodig is. blijft het gus
economischer in het gebruik. Ik wil wel
bekennen, dat ik al noemen velen,
dit ook oudcrwctsch nog steeds gas
in mijn woning voor verlichting gc»
bruik. Bovendien doe ik dit om te con»
troleercn. Vodral nu zooveel menschen
tegenwoordig den mond vol hebben
over zuinigheid, mogen zij er bij het
gebruik van kunstlicht wel eens meer
aan derken. Maar wanneer het 't ge»
mak voor dc menschen betreft wart
j clectrisch licht is natuurlijk erg gemak»
kolijk ca:: wordt de zuinigheid ge»
woon op zij gezet".

„Dus het gas zal voortaan bijna uit»
sluitend voer verwarming»» cn Lndus»1
triedoeleinden gebruikt worJcn?

ik Efeclrielt
rijf. Ir. J.A.
a wij in .verband
t de weldra
tien ELGAWA
onderhoud had-
verzocht en die
uur:je van zijn
baren tijd te onzer
IrUir-g had gesteld; om one het eer.
en ander over verleden, heden en toekomst
van het O. K. B. mede ie deetor.

V weet dat in 1901 het Haagsche filiaal
de Berlijnsche firma Siemens en
HAe van het Gemeentebestuur opdracht
veer liet bouwen van «»*n elcctrische
centrale met bijbehoorend kabelnet en
i» op 1 Augustus 1992 1 met de
;t:oom'evering begonnen. In 1911 werden
de gemeen :e'. ïehtfabrieken gesplite: in
een gemeente-gasbedrijf en een gemeente-
eiectrn- te. «bedrijf- Met 1912 trad dus een
jiteuw lijdperk in."

..Daarmede ging natuurlijk uitbreiding
gepaardf"

in 1911 «1 werd begonnen met het
houwen van ecu draaistroom cent rale, voor
lm opwekken van stroom met een spau-
i j var, GOOO volt- We begonnen toen ook
ir laveren aan de buitenwijken van Haar
lem en aan Schoten. Heemstede cn een
del van Haariemmerliede en 6pa am-
•V'jude* Ook werd stroom geleverd aan de
dv-n. der H. IJ. S. M.. de E. S. M. en
dc F.. N E- T. Telkens was u-.tbreidiag
nodigin 1913. 1915. 1917 en 19E1-"

..Is ook tie*, kolentransport niet verfee -

Dat is r.u geheel automatisch ingericht
Da ketelhuizen zijn voorzien van een doe.-
nt.f.ge rlteïtsoh ranspot r d.t.nz. Door
een en auder zijn een twaalftal arbetder:
minder noodig. Trouwen® de geheels be
drijfseconomie is verbeterd: in 1912 werd
1.59 K.G kolen gebruikt per opgewekt
K.W.r. in 1917 0.95 en in 1924 0.83 (6450.
ealorieSn)."

„Wanneer werd het P. E. G. E. M. gc
sticht?"

„lil 1922. Toen begon Haarlem voor hc.
eer»: me; de provincie Noord-Holland en
Am- -t lam tczameu haar „electri»che
•iir-bo-t-T:-.'" voeren (voor zoover be-

i zroote

aikers gesc
rden.

ledrijf kunt

De groei van hc
den uit een pa3r c.ijfer?: ;:i 1906 bedroeg
he: totaal aantal in bet tne: afgeleverde
K. Wli. maal 1000 500.5; in 1916 7542,5 en
in 1925 17070.4."

„Zoo zijn we dan nu genaderd tot hei
heden.

„En voor het heden en de allernaaste toe
komst bestaan groote plannen." vulde de
herr Reu« aan. ..In 1927 moet stroom gele
verd worden aan de spoorwegen. Daar
voor wordt ccn or.derstatiom gebouwd ach
ter de fabriek van dc rma Beynes aan
den Verspronckwez- I> station moet aan
he; «bid van dit jaar gereed zije. Verder
komt cr een groot 50.0COlToI'--s:»tion aan
den Ouden Weg. dat eerst in 19Ë3 klaar
behoeft te zijn. Het iigt in de bedoeling
een hoogspanningslijn van SO.000 volt aan.

feu van Wormervter. ore: lloog-
naar Haarlem. Cf. dat greet* station,
een SO.OOb-voL-ksbei verbonden u-.ct
terreer en verder met een 10 CCO volt-

i Hat

s gc.r.,.

uit leveren 15COvo!t-
kabels ««toom voor de poor weger® naar
Lltuutdeii, Leuieu eu Am urdam. liet ie
voorts tie bedoeling dut de centrale te
Haarlem parallel loopt met die te Amster
dam (waarvandaan reeds een SO.OOO-volt-
kn.l>el naar Wormerveer loopt) en daar
mede op den duur wordt verbonden door
50.CC0 vuIt kabels. De Hoogovens leveren
ook stroom in die netten; al de gasten der
Hoogovens worden m ketels cn. turbine?
omgezet n K.W.U- en die K.W.C. worden
z,:o\etd .i.in d: Xaaml. Venn P. E G. f..
M. Of de Haarletnichc c«ntra!e «pi: «ccn
irale zal worden dan wei continu bedrijf-
...•nie za. de rijd moeten leeren, maar
n ieder geval zal dus in 1927 stroom aan
de Spoorwegen worden geleverd door drie
centrales: Amsterdam, Haarlem en

tatuurlijk op dc
da', op de

„Van dit alles zien
ELGAWA ntetel'

„Neen, maar toch
toepassing van de eleoirïciteit in het he
den betrekking heeft. n.l. allerlei appara
ten, waarvan het gebruik meer en meer
toeneemt. Op hoe velerlei gebied wordt
toch ile electriciteit tegenwoordig toege
past! De stroom wordt gebruikt bij elec-
trisch la-ehen (bij voorbeeld van Hntza-
gen, die vroeger, als ze «luk waren, moes
ten worden weggegooid), voor electrische
zioeiovens cn koelkmchticgen,
dus geen tje meer noodig i*. Verder voor
het maken van reclame, bij meng-, enij-
ea kluUmathinee voor ziekenhuizen en
groote keukenbedrijven, bij boenmachine».
die roet de pink zijn voort te bewegen en
aannede men in een oogeoblik eeri vlo
Ic-in «.Itoonboeuen. Vergeet dan ook n:
i -n ,-t-u:: dte de elektriciteit geeft aan de
medische weteneefcap: ik denk aan Rönt-
gen-appnraten, aan de Hoogtezon!"

.,U denkt dus dat de electriciteit nog
ecu groote toekomst heeft l"

„Ongetwijfeld. Wij zijn cr nog lang
niclt Hel gebruik van eleciriscjinn slroorn
zal nog veel algemeener en de «'room goed-
konper worden: wij zullen ten taaiste
mevr kunnen buiten apparaten voor
trïtch stofzuigen, electfiech watschei
warmwatervoorziening door middel
vl'ctriciteie. Er staat ota op d.-t gebied
•nog een groote opleving te wachten. Een
•mortne steun zal het daarbij rijn als de
euooni ook gemaakt wordt ui: dc gassen
der Hoogovens, waarmede thans nog des
•nachts zcoTCel calorieën stutte!»:* d« lucht

Dan ril de electriciteit onschatbare diensten
w i;.*en bij droogmak gen. Heel «poedig
■komt nu bij voorbeeld he; leegpompen
van het „Wieringer-meer" aan de orde.
Zeer waarschijnlijk za! dt; gebeuren door
een groot clectrisch gemaal.

En do electrische trams zullen zich uit
breiden.

ds tenminste de autobus het niet op
duur van de trams winti" merkten
wij op.

,fn dat geval zal toch de autobua het
slotte weer tegen de electriciteit moeten
afleggen, want dan krijgen we natuurlijk
rieche bussen, die r.tei op vast spoo:
en, zoodat ze voldoende kunnen uit
wijken en die stroom krijgen door middel
van een beweegbaren siar.g of bengel die
tontact heef- met gen bovenleiding: de
IroUey-care." 1

DE GESCHIEDENIS DER WATERVERDEELING.

Amsterdam door Haarlem liepen,
l'oen deze maatschappij tc Amsterdam
niet genoeg water kon leveren, nam
•dc gemeente tiaar het gehcclc bedrijf
over cn breidde her later mt. Amstcr»
dam was echter niet bereid tc Haarlem
het buizennet u:; tc breiden- Dit zou
tot gevolg hebben gehad dat ccn deel
van llaailem geen duinwater had
kunnen verkrijgen.

Toen heeft Haarlem zelf ccn water»
leiding gesticht, vooral door toedoen
van tien tocnmalïgcR burgemeester Jhr.
mr. J. V.(.1. Borccl van Hogclandcn
cn van wijlen den heer Johs. de Breuk.
13e cer.-dc Directeur, dc heer L. W.
Ha velaar zag dc wenschelijkhcid in, dc
watcrlevcring uitsluitend tc doen gc»
schiedcn over den watermeter. Dc heer
Havcli.tr heeft volkomen juist gezien:
het is gebleken dat, niettegenstaande
het aantal aansluitingen vooruitging, er
ccn achteruitgang van het waterver»
bruik viel tc eonstatceren. Op do
ELGAWA wordt dit door een grafi»
se he voorstelling aangetoond."

„En is dit overal zoo?"
..Dit vcischijnscl doet zich overal
voor. Ik heb eens naar aanleiding van
door imj verzamelde gegevens uitgcre»
kend dat wanneer de watermeters zou»
den worden afgeschaft, het gebruik
van het water met ongeveer 100 pet.
zou stijgen. In ccn plaats in ons land.
daalde daarentegen het gebruik tot op
1/3 van het oorspronkelijke na invoe»
ring van watermeters."

„Dus u ziet alleen heil in het me*
terstclscl?"

„Ja. vooral nu de meters zooveel zijn
verbeterd cn zij nauwkeurig aanwijzen-
Hc: andcic stelsel, dat van wuterge»
bruik ..i discretion", is veel tc kost»
baar. Er loopt daarbij altijd ce/i massa
water voor niets weg. Dc gekste dit:»
gen gebeuren daarbij. Er zijn incn»
schen. die dc kraan maar flink laten

lcopcnom de atmospheer in hun

woning tc vcrfrisschcn!

Er is nóg ccn voordcel: bü het me»
terstclscl is het veel gemakkelijker om
ccn overzicht te krijgen of cr in het
stadsbuizcnnct veel of weinig lekken
voorkomen.

Ik verwacht dun ook dat in dc toe»
komst alle plaatsen er wel loc zul»
len moeten overgaan, het mcterstclscl
in tc voeren".

„En wat verwacht u voor dc toe»
komst van het waterleidingbedrijf zelf?'

„Het zal groeien met den groei van
dc stad. Dc uitbreiding wacht op dc
annexatie- En het is v el jammer dat
het zoo lang duurt eer daaromtrent ccn
beslissing valt. Want dit schept een
onzekeren toestand, waardoor eigenlijk
niemand ingrijpende maatregelen durft
te nemen".

DE ELGAWA EN DE BRANDWEER.

L. W- HA VELAAR, de eerste Direc»
teur der Waterleiding

W :j vroegen den Directeur onzer Ge»
mecntclijke Waterleiding. Ir. 1Graat
van Kandwijck, om ccnigc inlichtingen
betreffende verleden, heden cn toe»
komst van het bedriji-

Het lijkt mij het interessantst", al»
dus zcidc ons de heer Van Kandwijck.
„u dan het een en ander tc vertellen
van dc watcrverdeeling. Daarvan geeft
dc ELGAWA toch ook een beeld".

„Hoe ging het dan vroeger inct die
w at e r v er de cl i n g

„Wanneer in vroeger jaren gen vva»
tcrlciding werd opgericht, was meestal
in den beginne het aantal deelnemers
gering, Dc ..klanten" moesten dus gc»
wonnen worden. Er v.crtl daa:om be»
paald. dat de afnemers zouden worden
aangeslagen naar dc grootte van hun
huis cn dat zij overigens zooveel water
mochten gebruiken als zij wilden.
Maar op dcez manier werd het GE»
bruik weldra MJSbruik cn zoo komt
het dat men langzamerhand in vele
plaatsen is overgegaan tot het meter»
stelsel, waarbij de afnemers bc»
talen naar het werkelijk gebruik,
dat door een meter wordt gc»
controlecrd. En dit stelsel werkt over
't algemeen goed. Het waterverbruik
is in die plaatsen, waar het metcrstcl»
scl wordt toegepast, achteruitgegaan-
Dat wil volstrekt r\iet zeggen dat dc
menschen minder water zijn gaan gc»
bruiken. maar wél: dat zij minder wa»
ter nutteloos laten wegloopen".

„Hoe ging het vroeger tc Haarlem?"

„Haarlem betrok vroeger water van
dc Amsterdamsche Duinwater Mij.
welk-:: traiisportbuizen van Leiden naar

Dc drie groote gemeentebedrijven,
het Electrieïteits», het Gas» en het
Waterleidingbedrijf hebben den ingeze»
tenen van Haarlem heel wat nut cn gc»
mak verschaft. Wat zouden wc zonder
deze bedrijven moeten beginnen? De
voordeden die zc ons opleveren wor»
den als natuurlijk beschouwd cn wc
vergeten meestal dat er tijden geweest
zijn, waarin de menschen het zonder
deze nuttige en onontbeerlijk gêwor»
den instellingen moesten doen.

In verband met dc ELGA\\ A. die
dezer dagen dc aandacht op de be»
drijven zal vestigen cn vooral zal
aantooncn welk een groote plaats dc
verschillende bedrijven in dc samen»
leving innemen, hadden we eon on,
derhoud met den heer Cl. J, v. d.
liroek, commandant van dc Haarlem»
schc brandweer, We vroegen hem
iets te vertellen ovar de voordeden,
die dc genoemde Haarlemschc gc»
mccntebcdrijven aan dc brandweer
hebben ipgcievcrd. Het Gasbedrijf cn
het Electriciteitsbedrijf hebben dc
brandweer niet zooveel voordcel gc»
bracht, meende dc heer v. d. Broek.
Of het moest zijn dat het brandgevaar
door het gebruik van gas cn clcctriei»
teit aanmerkelijk verminderd is. In
den tijd dat dc olielampen nog ge
bruikt werden ontstond nog al eens
brand door bet omstooten of laten val»
len van eeh lamp. Een ander voordeel

zou misschien zijn de verlichting bij
een brand bij avond, maar dc tegen»
woordig in gebruik zijnde nuto'jj ge»
ven zooveel licht, dat do straatvcrlich.
ting voor dc brandweer niet zoo nood»
zakelijk is. Aan een bedrijf heeft do
brandweer, naar dc mecning van den
commandant, veel te danken cn dat
b het waterleidingbedrijf. Door het
waterleidingbedrijf :s het mogelijk gc»
worden het water in dc standpijpen
tc brengen, zonder dat het water uit
de grachten eerst moet worden opgc»
zogen. In Haarlem b dc toestand
zelfs buitengewoon gunstig door do
omst.ind'ghcid dat wc hier ccn regel»
matigen druk op het water hebben van
3-8 atmosphecren. Haarlem mag in dit
opzicht ccn bevoorrechte stad gc»
roemd worden. Jn verschillende groo»
tere plaatsen is op het water ccn druk
van 1 tot 1/5 atmosphccr. Ook dc lig»
ging der buisleïdmgen is buitengewoon
gunstig en wc! zoo. dat van meer dan
cón zijde voor een rcgclma'igcn aan»
voer van water wordt gezorgd.

Het gevolg daarvan is dat. als wc
met 8 a 10 stralen water geven, we nog
steeds ccn gclijkmatigcn druk hebben
van 3-S atmosphecren. Wc hebben dus
op dc brandweer uit andere steden
veel voor.

Het is dus in hoofdzaak het water»
leidingbedrijf, dat haar invloed o|) dc
brandweer heeft doen gelden.

HET A.S. CONGRES DER DUITSCHE ELECTR0-
TECHNISCHE INSTALLATEURS.

Jhr. J. C. MOLLERUS, Secretaris van de Kamer van Koop
hand"I cn Fabrieken le Haarlem cn Oud-Secrelaris van de
Hederlandsche 'Vereen/gin^ van dectrotechn/sche Werkgevers
schreef op ons verzoek, over bovengenoemd onderwerp.

bewonderenswaardig is. Persoonlijk heb
ik dat o.m. medegemaakt bij gelegen
heid van cn dergelijk congres. het»
w.-lk hij ecnige jaren geleden in Stutb
garf presideerde en destijds bij zijn bc*
,ck aan Amsterdam. Montanus is
l. éénmaal in Holland geweest.

Jhr. J. C. Moderns

op. dat i)i het groote Duitschc rijk klein
cn groot samenwerkte, ter behartiging
van gemeenschappelijke belangen. Want
cn daar komt het op aan de ver»
wijdering in ons land is in zijn oor»
sprong een niet meer willen samen»
gaan van dc groot» cn klein--werkge
vers. Montanus lacht om die kort»
zichtighëïd cn herinnert met trots aan
dc meer dan 8000 firma's, d'c lid zijn
van de Duitsche landelijke organisatie:
die wel, groot of klein, inecncn te kun»
nen samenwerken cn dat dan ook doen.

Al moge men meer dan eens schim»
pen op dc Duitschc leglcmcntccring en

tijde van dc Internationale zjch verheelden dat men daardoor als
J;lec!ric:tcitstentoonstci!mg. welke in particuliere firma aan handen en voeten
1920 in onze hoofdstad is gehouden, i gebonden wordt, zelf heb ik kunnen na»
Hi] vees toen in ccn hoogst interes» gaan. dat die reglcmentccring ook voor
snnte redevoering, uitgesproken in het dc installateurs in ons land in veel op»
Paleis voor Volksvlijt, op de inrichting 'zichten een heilzame werking zou kun»
en bereikte resultaten van ziin organi=jncn hebben. Men is ten onzent kop»
satic in Duitschhnd en spoorde de Ne» schuw. Dc energieke poging, bij gele»
dcriindsche vakgenooten aan eendrach»1 genhcid van het Electrotechnisch Con»
t.g s.-.mcn te werken cn tweedracht tc.grcs tc Schcvcningcn gedaan door den

In begin Juni wordt in Hamburg het

rermijden.

Montanus' hoop is ijdel gebleken. Be»

heer Ir. A. J. Roelofsz. Directeur der
Siemens Schuckcrtwcrke 'n den Haag,
om tg komen tot een Nederlandsch
Electrotechnisch Comité, in den geest
van het Verband Dcutschcr Elcktro»
tcchnikcr, heeft schipbreuk geleden.

van alle technische vraagstukken op
clectricitcitsgcbied, In dat lichaam zijn
vertegenwoordigd: de electrotcchnische
industrie, dc electriciteifs wen trales cn
dc electrotcchnische installateurs In
gezamenlijk overleg worden dc aan de
orde gestelde problemen behandeld, ter»
wijl daarnaast tal van commissies wcr»
ken. met speciaabopdrachten. Ook daar»
in ziin alle behanghebbenden vertegen*
woordigd In ons land is het juist an*
dersom. Ik zal mij in dit artikel niet
.even op het glibberige pad om in
den breede uiteen tc zetten, welke oor»
/.-.ken daartoe aanleiding gegeven heb»,
het; 't Zou me te ver voeren en me
onwillekeurig doen afdalen in details,
die voor den lezer van weinig belang
geacht moeten worden. Het feit op zich
/elf wensch ik alleen tc eonstatceren-
Dc noodwendige, gevolgen zullen velen
duidelijk zijn. Naast wantrouwen, ont»:
staat ordeloosheid. Iedere groep gras»i
jduint °P andermans terrein, meer dan
jt-ens met voorbijzien van andercr bc»
langen. In Hamburg zal ik ben er van
j overtuigd blijken, dat in Duitsch»
land weinig tot stand komt door dc
groote groep, die daar bijeen is, zonder
dat van tevoren kennis Ls genomen
van dc denkbeelden van hen. die ook
medewerken in het electrotechnisch bc»
drjjf«in»dcn»meest»uitgcbreidcn»zln»van»
hct»woord.

stond tijdens zijn bezoek aan Holland Jn hoofdzaak moet dat toegeschreven
- Yi'ires" gchc-udcn van het Ysrbarod nog een Ncderlandschc organisatie van worden aan het inwendig rammelen san
jV'utsehcr EY- ---> i.istallatsoussFnmen. 'electrotcchnische werkgevers, enketc'enkele groepen, die van bovengenoemd
,is""v»-;V. jaren zal ook ditmaal jaren geleden heeft deze zich gespitst Comité deel zouden moeten uitmaken-
dér de handen zijn van cn zeer ten nadeele van ccn eendrachtig Waarschijnlijk zal het dcnkoeeld»
-o-n Mor*•"••-' in rijn eigen kring optreden, werken op dit oogenblik twee Roelofsz dan ook eerst verwezenlijkt
c-N-.''KC^d""V Yj: -r -.r.farus. Dat vcrcenigingcn naast elkander. Met op» kunnen worden, wanneer zoowel in de
l-.j vjj,t cr reeds on. dat zet zeg ik'niet: tegen eikander, dat zou fabrikanten», grossiers» als installs*
dc „rijze opricht;- e- stuwkracht- onjuist zijn. maar bij. die in hot orga» tcursgrocp een andere geest is gevaren,
een *vcrtrci'-'.'cn«-o;i;ie inneemt. Zoonisatiewezen iets heeft medegemaakt,
j.' het" ook. M r.irt cn ziel begrijot. dat ccn dergelijke splitsing
-'• •'t Mont.intt? zich nu reeds ge» nadcclig moet zijn. Toen ik Montanus
durende een I.-.n-'i recks van jaren 'cenigc maanden geleden nog eens uit*

de ófarNGi- die hij zelf in betrxi/cttr. hoe dc positie voor deze werk» TTct „Verband Dcutschcr Elektr.otc.ch»
iA'en "cröepcn heeft De ruim zeven» „evers in ons land geworden was, sprak nik,-r" is het si.per»I«chaam in Duitsch»
ji-j ■»•■;"- heef' nog 'n enthousiasme, dat .bij daar zijn spijt over uit cn wees er Hand voor behandeling cn bcoordcclmg

Van dc onderwerpen, die de Duit»
che vcrceniging in den loop der jaren
heeft behandeld, zijn er enkele, die mi.
op Hollandschen bodem overgeplant
zouden kunnen worden. Ik denk aller»
eerst aan de regeling der „Meister*
p-iifung", aan het tot stand koinen der
„Arhcitsbedingungen und Lohnnbkom»
tnen", aan de zgn. „Zulassung" d.w.z.
hef recht tot installecrcn cn het „Prüf»
ycichen". In een vervolgartikel zal ik
deze onderdeden zoo beknopt mogelijk
trachten uiteen tc zetten.

HET RECHT TOT INSTALLEEREN

Practisch gesproken heeft in ons land
ieder net recht electrische installaties
te maken en deze te doen aansluiten
op het geleidingsnet. Van overheids»
wegc zijn bepalingen gemaakt, die
dc gereed gekomen installatie aan ccn
zekere keur onderwerpen en ziin 'cr
ook centrales, die van dat installateur
ccn zekere waarborgsom eischen, rni.-.r
daarbij blijft het dan ook. In Duitsch»
land gaat men veel verder. Daar zijn
tusschen dc vertegenwoordigers der
centrales (gemeentelijke» of provin.
cialc) en die der instaU«tearsvcrccni>
ging een reeks bepalingen vastgesteld,
waaraan dc installateur moet voldoen
om het recht te krijgen de door hem
gemaakte installaties te doen aanslu -
ten op het net. Bij het overgroote gc»
deeltc der centrales zijn deze bepalin»
gen ingevoerd. In fcet kort komen zij
hierop neer, dat het recht tot aanslui»
ten op het net alleen gegeven wordt
aan ondernemers, die een technische
hoogcschool. een technicum of ccn
daarmede gelijk tc stellen onderwijs»
inrichting hebben bezocht cn het bewijs
hebben geleverd van voldoende prac»
tischc ervaring te bezitten. Daar»
naast wordt dit recht ook verleend aan
hen, die dc „Meisterprüfung" hebben
verworven. Op die manier heeft men
in Duitschland een zekere selectie bc»
wcrkstelligd. Het publiek is m.i. bij -en
dergelijke regeling gebaat en dc in»
stallateurs worden verplicht zich dc
noodige vakbekwaamheid te verver*
ven.

Men voorkomt op die manier, dat
een ieder aan het installecrcn slant,
daarmede is toch niemand geholpen.
Ik hoor reeds de bezwaren die men
tegen dit systeem naar voren zal bren»
gen, ik zie reeds de verbaasde oogen
van hen, die mij voorstander denken
van nog meer examens. Toch is het
zoo, voor deze branche 'tenminste -.n

wel om tv.ee redenen. In dc eerste
plaats, omdat het groote oubiiek cr
uit veiligheidsoverwegingen belang bij
heeft, dat vakkundigen dc electrische
installaties uitvoeren cn in dc tweede
plaats, omdat ik er één der middelen
in zie om de beunhazerij te nekken.
Dat is ih de eerste plaats een insta!»
In'eursb.-iang, maar ook ccn publick
belang. Men zal zeggen: wil men die
examens misschien alleen, om den on»
dergang van het installateursvak te
beletten of wellicht tegen tc houden?

Neen, niet alleen, maar zeker wel
mede daarom. Dat is absoluut niet „f
te keuren. Dc installateur immers die
zijn monteur, ingevolge dc bepalingen
van de sigecrende Arbeidswet, acht
uur per dag mag laten werken, ziet
zich sterk beconcurreerd door zijn
eigen werknemer.

De berethgjngsmaatregel tegen een
to langen wek tijd ten behoeve van den
monteur getroffen, wordt nu voor den
patroon een bcnadeclingsmaatregcl.
Die beunhazen installceren ook, mi;<
schicn grootcndcels vakkundig. Toch
moet hen zoo lang wij deze Ar»
beidswet nog hebben, belet worden,
klandestien te werken. Men versta mij
wel: cic arbeiders dus het werken bc*
letten na den wcttelijkcn tijd, d c in
loondienst zijn, bescherming vinden
van de Arbeidswet en die mede op»
poneerden tegen bet destijds ingedien»
de amendement de Groot, bij bchart»
deling van de Arbeidswet in de
Tweede Kamer der Staten Generaal,
toen men bovenbedoeld gevaar ree !s
voorzien had cn cr tegen wer.:scnuw»
de.

De Duitsche regeling van: het recht
fot inst.'.llecrcn heeft ccn dubbel voor»
deel, waarop ik in het bovenstaande,
naar ik hoop, voldoende heb gewezen,
men plantc haar met enkele wjjzi»
gingen op Ilollandschcn bodem.