HAARLEM'S DAGBLAD
OM ONS HEEN
WOENSDAG 23 JUNI 1926 TWEEDE BLAD
Mo. 3582
DE ONBEKENDE NABIJHEID.
HET KARAKTERISTIEKE VAN DEN ZAANWEG VERLOREN
DE PRACHT VAN HET ZAANCEZICHT BEHOUDEN HOE MEN
DE STREEK BESCHOUWEN MOET LIEFST NIET OP ZONDAG
DE AANTREKKELIJKHEID VAN ASSENDELFT EN WESTZAAN.
Tn hot rvori)ge mummer heb ilk gezegd,
'dat Zaandijk ons teleurstelde en dat wij
troost vonden in „de Waakzaamheid".
De teleurstelling was deze, dat het tv»
pisch karakter vam Zaansdh dorp in
Zaandijk totaal verloren ós gegaan. Al
jaren lang waren langs de gaheeie
streek. Zaandam, Koog en Zaandijk, de
ei-sdhen van het verkeer in volle vijand»
6ohajp gekomen met de smalle straat,
terwijl verbreodrng alleen mogelijk was
door het dempen van de sloot, die er
langs liep, waardoor ook de eigenaar»
dige bruggetjes geen zin meer zouden
hebben en verdwijnen moesten. Do
pijnlijke strijd tusschen behoud van de
oude traditie en invoering van de
nieuwe vormen 'is ook hier ontbrand on
zooals overal met de nederlaag van de
traditie geëindigd. Te Zaandam, de
grootste van de Zaansehe gemeenten,
is het proces begonnen, dc kleinere ge»
meenten, Koog en Zaandijk, bleven nog
ongerept. Toen volgden ook do-ze en
bij mijn laatste 'bezoek aan de streek
was Koog al gemoderniseerd en Zaan»
dijk nog niet: toen kon men op een af»
stand van hoogstens een half uur
gaans duidelijk het verschil opmerken.
Wel waren in dc Koog rijweg en troi»
toir breeder geworden, maar het eigen»
aardige cachet had de plaats verloren:
rij had zich aan den nieuwen toestand
nog niet aangepast en had het banale
voorkomen gekregen van een Zceuwschc
deern, die het eigen costuum heeft af»
geicgd en dc algemeen geldende mode
rog niet weet 1e dragen. Het wa5 dan
ook een verademing van Koog te ko>
men cc Zaandijk, dat hot oorspronke.-
lijk. het eigen pak nog bewaard had.
Helaas, sedert dien tijd heeft Zaan»
dijk het voorbeeld van dc Koog gevolgd.
Op een klein stukje na, dat behouden
moest blijven om technische redenen,
rijn de 'typische bruggetjes gesloopt »n
is de wegsloot gedempt. Verdwenen is
het eigenaardig karakter, de groene
huisjes, dc vroeger aan den overkant
van de bruggetjes zoo aardig deden,
maken nu op vele plaatsen 'n dwaas ef»
feoi. Nu het eenmaal daartoe gekomen
is, moet de moderniseering maar -zoo
spoedig mogelijk worden voortgezet,
zoodat dc tweeslachtigheid wordt opgc»
ruitmd.
Is er reden, 'deze verminking van een
kostelijke traditie aan jots of iemand
kwalijk te nemen? Het zou onbillijk zijn.
Evengoed zou men er boos over kun»
nen wezen, dat anderen jong zijn en
men zelf oud wordt. Dc sloot met haar
bruggetjes en dc huisjes paste in een
vervlogen tijd, en past nu niet meer.
Men wilde wat anders cn heeft dat
doorgedreven. Hat kan niet ontkend
worden, dat het hoog noodvg was. want
-zelfs nu nog, nu de Zaansehe dorpen
zoo ru.m gemaakt zijn als maar mogelijk
was. zijn dc hoofdwegen in Krommenie.
Wormervccr. Zaandijk cn Koog aan dc
Zaan nog altijd smal gebleven en is op
vele punten heel wat rijkunst nood.g
voor pas-sec ren zonder scheuren en ha»
ken. Er moeten én dc gemeentebesturen
die tot de verbreeding besloten hee!
wat personen zijn geweest, dien dat aan
*t hart ging. Zij deelden het lot van zoo»
velen, die dierbare herinneringen opof»
feren moesten.
Maar met alle verstandige redenecring
doet zoofets den beschouwer toch aan
en zoo zochten wij in ons autotje het
aloude hótcl „de Waakzaamheid", waar
van een vermaard Zaanpanorama te ge»
nieten val: IIet is een logement dat al
twee eeuwen bestaat cr vroeger „de
Prins" moet gchceten hebben. In den
Fransehen tijd werd het verdoopt in
„de Waakzaamheid", waarom weet ik
niet. daar dit woord voor Franschc ton»
gen wel onbruikbaar zal zijn gc»
vccet. Het staat vlak naast ccn
van d'ie schilderachtige sluisjes. d:c
de verbinding zijn tusschen dc binnen»
slooten cn de Zaan ea tevens don w.i»
tersrund da.'.r'vor regelen. Groot is het
huis natuurlijk niet. De behoefte aan
hotelruimte is niet zoo groot in een
dorp, dat een kwartier van Amsterdam
verwijderd cn daarmee tot laat in den
avond per spoor verbonden is. Op dezen
Maandagmiddag was dc koffiekamer
dan ook"leeg wij troffen den eigenaar
in de feestzaal daarachter, die hij be»
zig was. blijkbaar voor een partij, te ver»
sieren. Ons verzoek om een photo te
mogen maken van hot beroemde Zaan»
panorama op een terras aohter dc feest»
zaal werd vriendelijk ingewilligd.
Dc zon was ons «lot gunstig geweest,
maar er hing toch ook niet de lood»
zware hemel over het watervlak, die ons
zoo ve/rdricitög maakt. Hier »n daar x&
er -teekenlng in de lucht Vlak voor one
aan den overkant van het ibreetjo water
lag de zoogenaamde Pool, een schilder'
achillge groep huizen en boom en. Imks
naar het noorden lag de Zaan stil, wei»
nig bewogen door een windje, waarop
een 'klein zeilbootje zijn witte zeilen
voortschoof. Naar het Zuiden liggen
de walhuizen en de tuinen van dc wonin»
gen van de Koog.
Hier was wel oen herinnering
zij verder, dan de fahrieksstreek, .geven i
zij de voorkeur aan het vergezicht in
leri wijden polder, dan gaan zij door
naar Alkmaar en komen d3n zoo om»
ireeks koffietijd aan. In den middag
kan een uitstapje naar Bergen of Bergen
aan Ze-e per tram of in een van de tal»
rijke, autobussen daaraan worden vast»
geknoopt cn 's avonds ós er een goede
verbinding naar Maarlom terug. Op die
marnier kan men in -één dag een groot
en behngwokkend stuk van Noord
Holland bezoeken.
Vroeger hcib ik menigeen aangeraden,
van Amsterdam met dc boot eerst
naar Wormerveer te varen, daar af tc
stappen 011 terug te wandelen naar
Zaandam. Daar ós de fleur af. Sedert de
Zaanstreek haar typisch karakter van
molens, stootjes,- bruggetjes en groene
huisjes verfoormaar laat ik er ver»
der van zwijgen. Iiet is eenmaal zoo en
het is goed, dat liet zoo is.
In de voornaamste plaatsen van de
Zaanstreek is dus het karakteristieke
niet bewaard gebleven. Voor wie het
met fiets of per auto nog willen zien, is
bot waar te. nomen tc Assend'eflft cn
vooral te Westzaan. Assen'delft behoort
feitelijk niet meer tot de Zaanstreek,
het is gedeeltelijk een boerendorp en
draagt als zoodanig jneer een algemeen
Noordiholl'and'sdh cachot, dart ook weer
wordt benadeeld door de asphaltoerimig,
die het maakt rtot een zonderling meng»
sol van oud en nieuw. West/aan heeft
zjjn karaikter nog hot zuiverst bewaard
en is per fiets en per auto gemakkelijk
ite bereiken, vooral in deze laimge da-gen
orodait wie den weg niet goed kent zich
de mooie Zaanstreek van vroeger, die
vijde waterplas onder het altijd afwis»
;e!end uitspansel. E-n toch ontbrak ook
hier dc verandering niet. „Ik heb in dc»
zon omtrek negen en dertig molens ge»
kernd," zei de eigenaar van hot hotel.
Negen en dertig! En wij telden er. zoo»
•Cr als wij zren konden, zes of zeven
bij elkaar, waaronder nog een die cmt»
'tskeld is, ofschoon het geraamte van
dc wieken nog is bewaard. I lier dus
hetzelfde proces van wijziging. Welke
fabrikant getroost zich nog. zooals zijn
voorgeslacht, weken lang re wachten op
wind. die maar niet komen wou cn dat
juist als de orders talrijk waren cn dc
klanten dringend! Stoom en elcctrioiteït
hebben aan die hulpeloosheid al srr.ds
meer dan een halve eeuw ccn einde
gemaakt en daarmee is het molensil»
houet van do oevers van de Zaan nage»
noog verdwenen.
Maar het prachtige vergezicht op het
atcr bleef cn is altijd nog ccn bezoek
aan de Zaanstreek waard. Hoc weinig
croons van Haarlem cn omstreken
zijn daar ooit geweest. Hoogstens kwa»
men zij wei eens met de boot van Am»
sterdam tc Zaandam cn daar viel het
hun .niet altijd mee. al is hc-t panorama
van de Yoorzaan buitengewoon aanrtrek»
k cl ijk. Nog Veel minder lokte dc streek
hen aan. wanneer zij er langs kwamen
per trein, op weg bijvoorbeeld naar
Uitgeest. Alkmaar of den Helder. Geen
wonder: zij zagen daai alleen den ach»
terkant van de buizen en zelfs geen
glimp van de watervlakte.
Zoo moet men de Zaan niet bozoe»
ken. En ook niet per stoomboot op den
Zondag. Stilstaande fabrieken hebben
altijd iets doodsch. Men moet ze in wer»
king zien. met de bedrijvigheid van
booten, lichters, zeil» en motorschuiten,
die daaraan verbonden is. Maar wie in
den aanstaanden vacantictijd in deze
streek ccn watertochtje maakt, zal den
uraan besteden tijd niet beklagen.
ilij ka-n eerst naar Amsterdam gaan
cn achter hot Centraalstation ccn van
de booten nemen, die hem naar Zaan»
aam brengen of verder in dezelfde rich»
ting, mot .Alkmaar als eindpunt. Dc
tart tusschen dc fleurige tuinen aan
dc cenc zijde en dc fabrieken aan den
anderen kant is bijzonder aantrekkelijk.
Vraohtbootcn schieten voorbij, bootjes
passecren met stevig roeiende mannen,
als het treft zwiert een statige zeilboot
over hot watervlak of een kirttsgc mo»
torboot cn telkens geven onverwachte
ichtcn een mooie verrassing.
Er zijn menschen in Haarlem, die
boottochten naa,- Dordrecht, naar Zie»
cc en waarheen verder o-l niet heb»
bon meegemaakt on het bootreisje niet
kennen op de Zaan, schoon het om zoo
tc zeggen voor hun deur ligt. En willen
in den avond maar niet op de. smalle
djjkon moet begeven, waar passecren
dikwijls moeiljjk is. Bovendien is op den
dag en vooral bij zonneschijn de polder
een oord van groote solroonhoSd. Wat
op do bengen dikwijls ontbreekt en
meer nog in boschrijke streken levert dc
polder in ruime mate op: het onfoclcm»
mc-rd vergezicht met dc afwisseling
van kTour en nuance van kleur, in do ge»
wassen, in het water en in do lucht.
Sommige menschen vinden niats aan»
trekkelijks in het vergezicht over het
vla/kke land. Hebben zij het ooit goed
bekeken en de teere effecten op zich
laten dnworken, die het vlakke, land
schenkt? Het -mag dan niet geweldig zijn
als de bergen, niet romantisch als het
bosch, maar het polderland heeft zijn
eigen rustige, intieme schoonheid, onder
onzen altijd wondonmooien Nederland»
schen hemel.
De schilders weten wel wat zij doen,"
als zij dat landschap bewonderen cr»
wij gunnen ons een groot cn oneindig
genot, als wij het leeron zien.
Als ik in mijn vorig artikel wat kwaad
van de Zaanstreek en haar omgeving
heb moeten zeggen, is dart hiermee,
hoop ik, weer goedgemaakt.
J. C. P.
Gep. Luitenant-Generaal titulair C. de
Mooy, die dezer dagen op 92-jarigen
leeftijd overleed.
STADSNIEUWS
KAMER VAN KOOP-
HANDEL EN FABRIEKEN.
Verleening van subsidiën. -
Do verlenging der Duitsche cre-
dieten. De nadeden voor de
Nederlandsche industrie.
Dinsdagavond vergaderde dc Kamer van
Koophandel en Fabrieken onder voor»
zïttcrschap van den heer E. H. Krela»
ge.
Onderscheidene ingekomen stukken
werden voor kennisgeving aangenomen
In handen van het Bureau der Kamer
werd gesteld een brief van den voorzit»
ter van den Octrooiraad in zake herzie»
ning der Octrooi» cn Merkenwet.
In banden der commissie voor ver»
keer en vervoer werd gesteld een brief
van Gcbrs. Stuyt tc Haarlem in zake
inrichting beurtvaartadressen.
Tn handen van de commissie voor de
weeldebelasting werd gesteld een brie!
van Horeca! te Amsterdam.
Medegedeeld werd. dat vsn de com»
missie der E.L G.AAV.A. een brief is
ingekomen dut van de subsidie geen gc»
bruik behoeft te worden gemaakt.
De Voorzitter vond daarin
aanleiding dc commissie geluk te wen»
schen met het goed slagen der tentoon»
stelling.
Op voorstel van het Bureau werd be»
sloten de volgende subsidies te verlee»
nen: De Nederlandsche Jaarbeurs te
L'recht voor 1926 25, het Centraal
Normalisatie Bureau te Den Haag voor
1926 een van 100 en aan het Comité
vsn actie tot bestrijding van den ver»
koop met cadcaux tc Amsterdam een
van 100.
Het laatste na ccnfgc gedachtenwis»
seling. waarin de heer B c y n e s deed
opmerken dat naar zijn meening het
verkoopen met cadcaux- niet zoo erg
was, maar dat het verkoopen op afbc»
taling een grootor kwaad was en waar»
in de heer Van l i c mt cu ande»
ren uiteenzetten, dat verkoop met ca»
deaux tot den af te keuren handel
behoort cn dat er eer. algemeen vcrlan»
gen bij den handel is dat er een eind
aan komt. Tegen deze subsi dicvcrlee»
ning stemden tenslotte de leden Bev»
nes. Cohcn cn KIcrck.
Verder werd op voorstel van het Bu»
rcau besloten geen subsidie te verlcenen
aan het Bureau voor Documentatie te
Den Haag.
Besloten werd bet begin van den
tweeden cursus in dc Spaansche taal te
bepalen op I September 1926.
Aan de orde kwamen het verslag en
het concept adres aan dc. Tweede Ka»
roer van de commissie ad hoc in zake
het wetsontwerp accijns op den wijn.
Z. b. s. werd besloten conform het
advies van het Bureau der Kamer den
zakelijfcen inhoud van het rapport in
het adres te verwerken.
Behandeld werd een voorstel van het
Bureau der Kamer om tc besluiten in
het waarborgfonds ter zake van het ne»
men van proefnemingen ten behoeve
der zeevisscherij deel tc nemen tot een
bedrag van 200, onder de bepaling
dat het volledig waarborgfonds zal bij»
eenkomen.
Bij de bespreking over dit voorstel
bleek dat de heer Buckman, die een
samenkomst ter zake 'deze aangelegen»
hcid had bijgewoond (het gold het ta=
nen van haringnetten) daar niet voor
was. omdat hij er weinig van verwacht»
te en zich op die vergadering cr dan ook
tegen had verklaard. Toen het Bureau
zijn advies klaar mankte was dit nog
niet bekend. Het Bureau nam nu het
•oorstcl terug.
De heer Klerck wilde het hand»
haven, maar er dan aan toevoegen „ook
met instemming en medewerking van
belanghebbenden in Haarlem cn omstrek
ken". Voor zich verwachtte spr. echter
voor deze zaak geen groote belangstel»
ling.
De heer Buckman. die deed
opmerken dat hem was gebleken, dat
het tanen der haringnetten deze netten
100 pCt. duurder zou maken, wilde
voorstellen achter hetgeen het Bureau
oorspronkelijk had voorgesteld te voe»
gen „en dat de proeven niet alleen zul»
len golden dc haringnetten, maar mede
de andere netten ten nutte van dc zee»
visscherij".
Ten slotte werd aangenomen een
voorstel van den heer Burgersdijk om
mede te deelcn aan de commissie dat
de Kamer voorshands geen termen
vindt om steun te verlcenen, 'zoolang
niet is gebleken dat belanghebbenden
steun willen geven.
Het Handelsverdrag Neder»
ïandDuitschland.
!ngekomen_ waren adressen van de
Kamer van Koophandel cn Fabrieken tc
Amsterdam cn van het Verbond van
Ned, Werkgevers ter zake van bet ban»
deisverdrag NederlandDuitschland
liet Bureau stelde voor beide voor
kennisgeving aan te nemen.
De heer IT o-o ij zou aan het adres
van de Kamer to ^Amsterdam adhaesie
willen betuigen.
De Voorzitter zou daar niet
voor zfjn, omdat in het district Haar»
lera dc belangen met elkander in bot»-
HET DIER VOOR DE LENS
(Foto'* van Haarlem7» Dagblad. Nadruk verboden.)
Het Begin van den Strijd.
(Schijnaanvaf van rechts. Rots-vaste houding links. Beiden trach»
ten, door verwoed geblaf, eerst wat publiek bijeen te krijgen).
s'ng komen.^p Amsterdam staat men
cr anders voor.
De heer Van Harden'brock
merkt op dat al is dan het verdrag ten
aanzien van den tuinbouw goed, het
ten opzichte van andere punten aller»
slechtst is. Voor de industrie zal het
zeer ongustig werken, onder meer voor
dc papiernijverheid.
Van personen die in dit district wonen
al hebben zij dan hun industrie elders,
vernam spr., dat de industrie groote
last van het verdrag zal hebben.
Er zal nu aan Duitschland ccn credict
worden verleend, maar dat crediet zal
can gebruikt worden om de eigen in»
dustric door de Duitsche te laten be»
dc heer Va n den Burg de vol»
gendc vraag:
Hoelang is een ongunstig advies uit»
gebracht aan de Rechtbank over ccn
bepaald persoon. welke makelaar
venscht tc worden, van kracht, of
heeft zoo iemand nimmer kans meer
volgens het oordeel der Karner om voor
beëediging als makelaar in aanmerking
tc komen?
De Voorzitter antwoordt, dat
wanneer iemand is afgewezen, hij zich
Inter opnieuw kan aanmelden en dat
dan de rechtbank zich opnic-uw tot de
Kim er om advies kan wenden.
De vergadering gaat daarna over in
n zitting met gesloten deuren.
Indien door verlenging der credietcn
de Duitsche zaken in hun gestie worden
gesteund dan zal de eigen industrie
daar de nadeeligc gevolgen van onder»
vinden. Het is een algemeen Neder»
landsch belang dat er verzet komt te»
gen deze verlenging.
Ook de kolenexport zal benadeeld
worden. En wij zijn allen aandeelhou»
ders in de mijnindustrie, zegt spi.. in
den vorm V3n belastingbetalers. Het is
daarom goed om een telegram aan de
Kamer te zenden om. al waardceren wij
dan wat voor den tuinbouw is bereikt,
ons tc verzetten tegen dc verlenging
der credieten, on\dat andere belangen
zullen worden geschaad.
Dc heer Treur zet uiteen, dut
oor de tuinbouwproducten ais sla»,
komkommers en augurken, de toepas»
sing van de clausule van dc meest be»
gunstigde natie in het verdrag slecht
is.
De heer B e y n e s sluit zich aan
bij den heer ITooij.
De Voorzitter zegt, dat toch
moet worden gemaakt dat wat voor
den tuinbouw is verkregen niet in het
gedrang komt. Verder, dat in ieder ge»
val het adres van Amsterdam toch na»
der onder dc oogen moet worden ge»
zien. Algemccnc belangen zijn reeds
genoeg door anderen toegelicht. Om al
die redenen meent spr. het voorstel te
(moeten handhaven om het adres voor
'kennisgeving aan te nemen.
Na nog- ecnigc gedachtcnwisseling
komt in stemming het voorstel van den
voorzitter. Het wordt aangenomen met
10 tegen S stemmen. Tegen stemden dc
leden Beyncs, Cohen, Van Hardcnbroek
Treur, Van den Burg. Buckman, Ded-
dens en Hooij.
Bij de nu volgende rondvraag stelt
KRANKZINNIGENVERPLEGING.
De Provinciale Staten machtigden
indertijd G-ed. Staten met het college
van Regenten van de Stichting ..Het
Geneeskundig Gesticht voor Krankzin»
nigen" te Utrecht een overeenkomst te
sluiten. In deze overeenkomst werd
onder meer bepaald dat Regenten zich
verbinden in het onder hun beheer
staande gesticht genaamd de „Willem
Arntz Hoeve" te Zeist, boven het aa.n»
tal patiënten, die aida3r krachtens
vroegere met dc Provincie gesloten
overeenkomsten thans reeds worden
verpleegd, alsnog tot. opneming en ver»
'plcgïng van Noord=Hollandsche paticn»
ten beschikbaar tc stellen in totaal 200
mannen en 200 vrouwen plaatsen. Gcd.
Staten stellen thans voor de overeen»
komst in dien zin tc wijzigen, dat ge»
lezen wordt in totaal 100 mannen en
100 vrouwen plaatsen. Verder worden
nog een paar andere wijzigingen voor»
gesteld.
SUBSIDIE PROEF» F.N SCHOOL»
TUIN ..KENNEMEKLAND".
Ged. Staten stellen den Staten voor
te besluiten, onder intrekking van een
vroeger besluit, aan dc verecniging
Proef» en Schooltuin „Kennemerland"
tc- Alkmaar voor dc jaren 1925 en
1926 een bijdrage te verlcenen van tel»
kens ten hoogste 500 in het tekort
op dc gewone exploitatie met dien ver»
stande dat de bijdrage telkens ten
hoogste zal bedragen 2'3 gedeelte van
de bijdrage van het Riik en in ieder
geval niet meer dan de som der bij»
dragen van belanghebbenden.
De „Tour de France", de geweldige wielerwedstrijd, is weer begonnen. Het is
zeker de grootste bestaande wegwedstrijd. Het vertrek van de Champs Elysées.
Suzanne Lenglen (x) opende in Wimbledon Park de daar nieuw aangelegde banen. Mej. Kea Bouman, recht#- op den
voorgrond, woonde de plechtigheid bü. We hebben reed* een en ander medegedeeld over de zucht tot grondaankoop in Florida. Het is een „grondrush" die nog
De daaropvolgende wedstrijden werden geopend met een exhibition dames dubbelspel tusschen Mrs. Godfree (Enge- maar steeds aanhoudt. Een aardig beeld uit het paradijs achtigo land. Het Biltmore Hotel te Miami,
iind)-—mej. Bouman (Holland) en mile LeDglen (Frankrijk)—mis» Ryan (Amerika). Beide ewstgenoemden wonnen met 8—6.
