Haarlem's Dagblad | 1926 | 24 juli 1926 | pagina 15

BEÜRSKRONIEK

BUITENLANDSCH OVERZICHT

MEDISCHE BRIEVEN

HAARLEM'S DAGBLAD ZATERDAG 24 JULI 1926

Suikers volgden nauwkeurig de Cuba»j Tabakken 5 tot 10 punten hooger.
prijzen. dus aanvankelijk vast en hoo» hoewel de laatste dagen eenig aanbod
gcr, om later iets terug te loopen. De d- koersen drukte.

meeste fondsen kwamen eenige punten i Duitsclic obligaties zeer vast en ges
hooger. H.V.A. zelfs van 616 op 625 1'4. 'vraagd, Mijnen tamelijk levendig, met
De Cultuur Mij. Pagottan keert over'vraag voo:r Redjangs en Algem. Expl-
1925'26 25 pCt. (v.j. 40 pCt.) dividend Mij.

uit. 1 BEURSMAN

Europa's herstel en de schulden aan Amerika.
Naar annuleering. Sumatra's tabakswaar
den. Onze kapitaalmarkt. De beurs.

Amsterdam, 22 Juli.

'Amerika was weer de belangrijkste koo»
per van volbladdck der voetblacfafladin»
gen. En in Duitschland onze groots
ste afnemer van de dure Sumatrassoors
ten wordt dc economische .toestand
geleidelijk wat heter, zoodat men voor
de toekomst hiervan gunstige rcsultas
ten verwacht. Zelfs nu, onder minder
gunstige omstandigheden was Du'tsch»
land nog een belangrijk afnemer. Verder
zijn de oogst berichten bemoedigend-
De voorzichten zijn dus niet onbevredis
gend.

De geleidelijke inflatie van den Frans
schen franc, waaraan behalve oorzaken
van internen aard, ook de schulden aan
Amerika en Engeland het hare bijdras
gen, heeft in wijde kringen dc kwestie
van de Europeesche oorlogsschulden aan
Amerika actueel gemaakt. En steeds
luider hoort men stemmen opgaan, dat
Amerika deze schulden ook in eigen
belang diende te annulceren, om
den wederopbouw van Europa te be=
spocdigen. Reeds meer dan eens hebben
we gezien, dat dc Fransche, Italiaans
sche enz. oorlogsschulden bij Uncle
Sam door nieuwe overeenkomsten vers
minderd werden. Maar toch vormen ze
nog zoo'n formidabele last, dat het niet
te verwonderen valt, dat de betroks
ken landen cr feitelijk wanhopig onder
worden. In belangrijke mate draagt deze
stemming ertoe bij, dat de beleggers
het vertrouwen in dc toekomst'van het
eigen land en zijn munt verliezen en
ze-o den eigen munt gaan verloochenen,
om ciders emplooi voor hun beschikba»
re middelen te zoeken. Wat natuurlijk
den koers van het eigen geld aanvreet.
De mcening wint veld, dat door een
streep te halen door de heelc schuldens
last ten opzichte van Amerika, Europa
enorm opgelucht zou worden en de eco»
nomische reconstructie buitengewoon
bespoedigd, terwijl Amerika het feitelijk
niet zou voelen. In Amerika zelf gaan
ook stemmen op. Eerst schuchter, langs
zamerhand sterker. Nog enkele dagen
geleden verklaarde de Amerikaansche
minister van financiën, dat de Ameri=
kaansche regeering de buitenlandsche
schulden niet kan kwijtschelden, zonder
dat de regeering daarvoor een man;
da at van het Amerikaansche \o!k heeft
en zulk een cisch was noch door dc
kiezers.' noch door de pers geuit. Hoes
wel dus afwijzend, was de houding van
Amerika's schatbewaarder lang niet ons
vcrbiddclijk. Vlak daarop kwam de
New YorksAmerican. een van de bias
den van dc machtige IIcarsDprcss. die
vroeger zoo op de bres stond voor een
algeheelc betaling der oorlogsschuldcn
door Frankrijk, met een artikel, waarin
wordt verlangd: uitstel van betaling
vcor Frankrijk voor onbepaalden tijd.
vr'j van rente, cn in ieder geval tot dat
tijdstip, waarop Frankrijk weer geheel
en al van zijn wonden zal zijn geheeld
en weer welvarend zal zijn. De volgende
étappe op den weg naar schuidannu»
kering is het bericht, dat iri Amerikaans
sche financiccle kringen plannen be*
raamd moeten worden, om op de we»
reidsbankiersconferentie welke binnens
kort gehouden wordt, het financieel
herstel van Europa te hespreken en een
herziening der internationale schuldens
overeenkomsten. Wanneer het inders
d,.ad daarheen geleid zou kunnen wors
den, dat Amerika zijn crediteuren voor
onbepaalden tijd uitstel schenkt hets
'geen practisch op annuleering neer zou
komen dan zou een zware last van
Europa afgewenteld worden cn het eens
nomisch herstel geweldig bevorderd
word-n. ï'n daarbij zou Arncrika zeer
zeker wil varen.

Nu de voorj.iarscampagnc voor de
Sumniral ïb.ak achter den rug is. kunnen
wc met de vorige (1925) een vergelij»
king maken. Over het algemeen zijn dc
prijzen lager geweest, maar als we den
toestand der verschillende afzetgebieden
in aanmerking nemen, dan kunnen dc
Sumatrasmaatschappiicn de 'toekomst
met vertrouwen tegemoet gaan. Tót half
Juli 1926 werden verkocht 161764 paks
ken Sumatra tegen dooreen c.a. 264 ct.
tegen 171 998 pakken tot dooreen ca.
308 c<s i dc zelfde periode van 1925

De emissie van de 4Vi pCt, lecning
Deventer tegen 98 1/2 pCt. werd bereids
aangekondigd. Morgen vindt deze plaats
bij de Nationale Bankvcrceniging cn
de Robav.er. Dan is er nog een convers
sieleening Utrecht te verwachten, groot
c.a. 4 millioen tegen 99 pCt., rentens
de 4 1/2 pCt, Eindelijk werd te New
York een 6 1/2 pCt. leening Beieren
groot S 10.000.000 tegen 92 3/4 pCt. ges
emitteerd, waarvan 2 millioen dollars
voor Nederland zouden gereserveerd
worden. Dc Amerikaansche tranche
werd overteekend. We zullen dus wel
spoedig de Nederlandsche tranche aan
geboden krijgen.

De Amsterdamsche beurs opende de
week in vaste opgewekte stemming, bij
flinke omzetten. Later deden verschik
lende ongunstige factoren o.a. dc
Fransche kabinetscrisis, welke een ons
zekerheidselement in den Europccschen
toestand vormt hun invloed gelden
cn kreeg de markt een meer verdeeld
voorkomen, waarbij dc handel sterk ins
kromp en vele fondsen afbrokkelden.
Banken kwamen per saldo toch nog ens
lcele punten hooger af, vooral Robavcr,
die van 69 tot 73J/i monteerde.

In de industrieele afdeeling, waar niet
zoo heel veel omging, traden 2 fondsen
zeer op den voorgrond, heide door een
vrij sterke daling. N'ed. Kunstzijde, die
van 292 tot 277 afbrokkelde, in verband
met afgenomen vertrouwen van het pu»
bliek in de vooruitzichten van dc im
dustrie, en Jurgens, die van 178 tot
I69yi terugliep. Wellicht is daaTaan het
bericht niet vreemd, dat dc heer A. M.
van Oss. nu de hceren Jurgens niet
reageerden op zijn in Open brief no. 3
geuite beschuldigingen, den officier van
justitie verzocht een onderzoek in tc
stellen naar de tantièmesaangclegcnheid.
daar hem gebleken moet zijn. dat deze
kwestie nog ernstiger is, dan hij op het
oogenblik van dc samenstelling van
dien brief moest aannemen.

Op de oliemarkt bestond aanvanke»
lijk vraag voor rekening van het buitens
land. Later kromp dc handel tot vrijwel
nihil in^ Koninklijke brokkelde enkele
Dunten af. De kleine verbetering van
Fransche francs was daaraan waarschijn»
lijk niet vreemd.

Rubbers vrij vast, in verband met dc
geringe toeneming der voorraden te
Londen en de verwachting van spoedige
in werkingtreding der rcstrictiebcpalin»
■gen in dc Straits. Daardoor kon goed
weerstand worden geboden aan eenig
aanbod en kwamen dc koersen toch nog
tot 10 punten hooger af. Dc Sumatra
Caoutchouc keert 25 pCt. (v. j. 15 pCt.)
dividend uit. Het jaarverslag moet zeer
gunstig zijn.

Scheepvaarten bleven weer stil, bij
een goede tendenz. Kon. Paket cn Nes
derland iets hooger, anderen fractionecl
lager.

Het Fransche kabinet. Ook Herriot minister.
De twisten in Britsch-Indië. De politiek van Polen.
Geschil om de Pool. Het Engelsche mijnconflict.

Het Fransche ministerie.

I

Gistermiddag kon Havas melden dat
de portefeuilles definitief waren ver»
öeeld en wel als volgt:

Premier, Financiën en Herstelde Ge»
bieden: Poincaré.

Justitie en Elzas»Lotharingen: Bar»
thou. t

Buitenlandsche Zaken: Briand:

Binnenlandsche Zaken: Sarraut.

Koloniën: Perrier.

Landbouw: Bokanowsky.

Handel en Openbare Werken: Tar»
dieu.

Pensioenen: Marin.

Oorlog: Painlevé.

Onderwijs: Herriot.

Marine: Lcygues.

Het bericht dat Herriot gevraagd zou
worden is dus juist gebleken.

Omtrent de betoogingen, welke na
het bekend worden van den val van
het kabinetsllerriot voor het Kamer»
gebouw hebben plaats gehad, wordt nog
gemeld, dat zich een menigte van vier
tot vijfduizend personen voor het Pa»
laissBourhon had verzameld, die het
verkeer belemmerde. Het bleek geen
vooruit opgezette betooging te zijn,
daar de kreten, welke werden geuit,
zoowel tegen Caillaux als tegen Poin»
caré waren gericht. Hier en daar werd
zelfs: „Vive l'Empereur!" geroepen.
Maar eensgezind was men in het be«
schimpen van het parlement en in den
eisch eener Kamerontbinding.

De politic stond machteloos tegen»
over het geschreeuw en gejouw. dat
door doordringend gefluit werd bcge»
leid. Pas om half elf 's avonds gelukte
het de menigte wat te verspreiden.
Doch op den hoek van dc Rue de Bour»
gogne en den Boulevard Saint»Germain
stroomden de betoogers wederom te»
zamen geprikkeld door de verschijning
van twee deputes in den tuin van het
Kamergebouw. Weldra kwam echter
een peloton bereden politie ter plaatse.
Een kleine botsing ontstond met het
communistische Kamerlid Garchery,
maar slechts drie arrestaties hadden in
het geheel plaats.

Op de Place de l'Opéra en de boule»
vards hccrschte eveneens groote agita»
tie. Overal trachtten zich groepen he»
toogers tc vormen, hetgeen de politie
echter wist te beletten.

Uit Britsch Indië.

werkers.

Telegrammen vertellen tegenwoor»
dig bijna dagelijks en-in kleurlooze re»
gelmatigheid van ernstige wanordelijk»
heden en gevechten tusschen Hindoes
en Mohamedanen in Calcutta en an»
dere plaatsen van Britsch Indic. Het
land kan worden beschouwd als een
keurverzameling van godsdienstig, po»
litiok en naar ras verdeelden. Zij ver»
wijten, zoo schrijft onze correspondent
elkaar hun mislukkingen op het veld
der politiek of ander streven. Dc Hin»
does hebben hun bitteren broederstrijd
tusschen gematigden en extremisten.
Bij de Moslems neemt men het zelfde
verschijnsel waar. Aan den vooravond
van eiken heiligen dag en men kent
er vele borrelen de hartstochten op.
Dc autoriteiten moeten zich telkens
voorbereiden op mogelijke onlusten
tusschen de twee elkaar vinnig haten»
de geloovigen, omdat de gevoelens bij

de geringste aanleiding in geweld los»
barsten.

De Hindoes zijn meester; in het
vinden van nieuwe bewegingen die
van hun religieuzen ijver getuigen.
Het ongelukkige is dat die bewegingen
altijd als berekend zijn den toorn der
Moslems tc wekken. Het gevolg is dat
de muziek van oen voorbijtrekkenden
Hindóe»optocht in de ooren der Mos»
lems in hun- moskeeën klinkt als een
gruwelijke bclccdinging, hun gods»
dienst aangedaan. De heleediging kan
alleen met bloed worden uitgewischt.
Daarentegen verschaft het slachten van
een koe in een gemeenschap van Mo»
hamedanen den Hindoes een gewaar»
wording als of de zon in het hartje
van den dag haar licht dooft. Dit
zijn echter slechts kleine aanleidingen
oor religieuze twisten. Dc J:epe oor»
zaak bij beide gemeenschappen is er
ccn van rasverschil, eeuwen oud
diep.

Ze is van den zelfden aard a's die,
welke in de Nederlander, var. drie en
een halve eeuw geleden aanleiding
werd tot de becldenstormerij. De zaak
is dat Hindoes "Cn Moslems thans nog
zelfs niet dc- lessen van godsdienstige
erdraagzaamheid hebben geleerd.

Indië had zijn moorddadige twisten
oordat dc Britten er kwamer. om er
een einde aan tc maken. Zij hebben
n.mmer gelegenheid gehad, zocais in
West»Europa, om uit te branden en
het inzicht te vestigen dat de eenige
oplossing voor oude veten, van haris»
tochtelijken en fanatieken strijd tus»
schcn oude en nieuwe godsJ-ensten lag
in gewone verdraagzaamheid. Het be»
stuur van Indië zal weinig kunnen doen
om het fanatisme uit deze religieuze
volksgroepen te verdrijven. De nieuwe
vice»koning heeft Hindoes en Moslems
gevraagd het zelf te doen. Maar het
vooruitzicht is niet veelbelovend. Er
zijn te veel stemmen in be^d kampen
die niet vrede, maar strijd prediken
en aanmoedigen.

Uit Polen.

De Poolsche minister van Buitenland,
sche Zaken Zalewski zei in zijn in de
r.anddiigcommissic voor Buitenlandsche
Zaken gehouden rede, dat Pilsocdskï.
om blijk tc geven van de vreedzame
gezindheid van Polen, voornemens is
alle Poolsche militaire attachéposten af
té schaffen.

Met betrekking tot den Volkenbond
wees de minister er op, dat de helang»
rijke rol, welke Polen vervult bij het
pacifistische cn organisatorische werk
van den Bond, het voor Polen absoluut
noodzakelijk maakt, zijn blijvende me»
dewerking met den Volkenbond ge»
waarborgd tc zien. De geografische lig»
ging van Polen, zijn bevolking en de
uitgestrektheid van zijn gebied, alsmc»
dc dc belangrijke factor, welken Polen
in hc't samenstel der economische we»
reldrclatics bctcckent, geven het een
eerste plaats op het gebied der wereld»
politiek, zoodat een duurzame oplos»
sing van het vredesvraagstuk niet mo»
gcli.ik zou zijn zonder de permanente
medewerking van Polen. Daarom is het
voor het welslagen van het Volken»
bondswerk noodzakelijk, dat Polen een
permantcn Rnadszctel verkrijgt.

Wat de betrekkingen tusschen Polen
en Duitschland betreft gaf dc minister

ils zijn »..rdeel te kennen, dat deze, in
het welbegrepen belang van beide lan»
den. tot vreedzame ontwikkeling moe»
ten worden gebracht. Hij zcide cr niet
aan te twijfelen, dat dit doel geleide»
ijk zal worden bereikt. De onderhan*
delingen over een handelsverdrag tus»
schen beide ianden zijn thans in een
concreet stadium gekomen.

Om de Pool.

Volgens de „New York Tribune",
die haar nieuws, naar zij verklaart,
aan betrouwbare bron ontleent, is het
tusschen Nohile en Rtise=>Larsen tot
een hevige woordenwisseling gekomen,
toen de „N'orgc" dc Noordpool nader»
de. De stemming tusschen hen, die ge»
durende dc geheele reis reeds gespan»
nen was, bereikte een climax, toen
Nobile, enkele minuten voordat dc
Pool bereikt zou worden, dc hut van
Larsen binnenging. Amundsen en Ells»
worth Snelden toe om dc deur te ope»
nen. Zij zagen, dat Nobile cn Larsen
elkaar woedend aankeken. Amund»
sen hoorde Nobile zeggen: „Denk cr
aan, dat ik kapitein van dit schip hen".
Het heftige antwoord van Larsen
bleef achterwege, daar Amundsen een
einde aan den twist maakte door
Nobile een strengen blik toe te wer»
pen. Deze verwijderde zich toen haas»
tig naar zijn post in het stuurhuis'.

De „Norge" vertoonde gedurende de
reis overeenkomst met tsvee gewapen»
de kampen tijdens ccn wapenstilstand.
De Noren én de Italianen bleven ieder
aan hun eigen 'kant van het schip. De
Noren ergerden zich cr over, dat
Nobile de "eenige man was. die salaris
ontving. Zij vonden het reeds vol»
doende eer voor hem, dat zijn naam
aan de expeditie werd gegeven. Alles
zou echter goed zijn gegaan, wanneer
Nobile niet zulk een hoogmoedige en
aanmatigende houding had aangeno»
men.

Het Engelsche
Mijnconflict.

Bij het debat dat in het Engelsche
Lagerhuis zai worden gevoerd over de
de wet betreffende de reorganisatie van
de mijnen, zal Lloyd George twee
amendementen indienen. d:e door le»
den van de liberale groep zijn opge»
steld. Hét eerste amendement stelt vol»
gens de Tel. voor, dat de mijnwerkers,
en 't departement voor de mijnen zoo»
wel de eigenaars dc mach1, zuilen heb:
samensmeltingsschema's in te dienen.

Het tweede amendement, dat op den
naam van 't Lagerhuislid Dav.es staat,
houdt zich bezig met de kwestie der
arbitrage.

Davies stelt voor om teneinde de bij»
legging van geschillen in de mijnindu^
trie te vergemakkelijken, onmiddel»
lijk nadat het wetsontwerp zal zijn
aangenomen een .Nationaal Iiof van
Arbitrage op te richten, dat uit drie
leden zal bestaan, benevens een Dis»
irictsVerzoeningscommissie voor ieder
mijndistrict, bestaande uit zeven leden,
waarvan er drie benoemd worden door
het betreffende mijndistrict, drie door
de mijneigenaars en cén, die tevens
voorzitter zal zijn, door de overige
leden dezer commissie. Indien de beide
partijen het over de benoeming van
een voorzitter niét eens kunnen wor»
den, zal die benoeming geschieden
door den president van den Board of
Trr dc.

Het Nationale Hof van Arbitrage
zal de bevoegdheid hebben te arbi»
treeren in geschillen', die uit de natio»
nale overeenkomst mochten voort»

vloeien.

De leden mogen geen directe fb
cieele of andere matcricele belangen
bij dc mijnindustrie hebben.

De voorstellen van Davies worden
door vele Lagerhuisleden ondersteund
en men meent, dat sommige der ge
matigde mijnwerkersleiders voor het
arbitragedenkhceld voelen, mits er ga:
rantie is, dat de mijneigenaars niet
minder dan dc mijnwerkers genoopt
zuiicn worden ai hun kaarten op tafel
te leggen.

VERSPREID NIEUWS

DUITSCHLAND'S ONTWAPENING

De uiting van dén Britsehen minis'er
van buvenlandsche zaken in het Daeer-
iiu'6. dat de stand van Duitschland'» ont
wapening niet bevredigend heef» opzien
verwekt. Volgens den Berlijnschen cor-
respondent van de „Ko'.n. Z." begrijpt
men in de Duit-che hoofdstad -.n offi-
cieelc kringen absoluut iniet, wat den Bnt-
schen minister tot deze u'itirg gebracht
heeft. In -lanuar: 1.1. heeft de F»ngc'.5che
onderminister van buitenlaudsehe zaken
op de vrang of Duitschland allee doet om
de ontwapening door te zetten, geantwoord
met een: ja, alles. Ook moet het Cham
berlain n ie- or,bekeff.fl zijn, dat in Maart
de betrokken commissie van den Volken
bond gerapporteerd heeft, dat Duitsch-
anrl zijn ontwapeningsverplich-imgen vol.
nhet vredesverdrag over het alge-
icen' bevredigend nakomt.

Ook in Engeland wijt men aandacht
aan de quaestïe.

..Manch. Guard." atelt de vraag, of
het toeval of opzet is. dat steeds, wanneer
toe.treding van Duiteohland tot den
Volkenbond aanstaande is, de atmosfeer
tzwan-gerd wordt met allerlei geruchten,
,-aartran de strekking, is dit te beletten 1
Verleden Maart bleken de toen in omloop
zijnde gerüchteii maar a.I le waar en er
kwam een uitstel van éen half jaar. De zes
nden loopen ten einde'en weer duiken
nieuvrè geruchten op, dit keer niet over
mcening ^verschillen tusschen de andere
leden van den Bond, cnaar over Duusche
tekortkomingen op het gebied van de ont-
wapeningsverplichtingen. Het eerste ver
haal, in omloop gebracht in de Fransche
pers. iwas. dat de controlecommissie een
scherpe nota had gericht aan de Duitsche
regeering over de positie van generaal v.
Cieeokt als chef van den staf en opperbe
velhebber. Er werd echter niet veel aan
dacht gewijd aan het verhaal, en die fir
Au »ten Cliarnberi.am verklaarde, da: geen
nota „van een bijzonder karakter" was
verzonden. Daarop kwam de Matin" met
een geschiedenis over een groot aantal
betonondërkoniene. d:e prntdekt zouden
zijm in Oost-Pruisent nabij Königsberg;
thans komt de Britsche minister met z ;n
verklaring, kort en goed. dat de toestand
ten ppzichle van -Duitschland ontwape
ning niet bevredigend i*.

De „M. G," wijst er inu op, dat indisn
Duitschland beschouwd wordt ernstig in
gebreke te cij-n met zijn or.twapen'mgs-
verpiich'ingen, dit feit gemaakt kan wer
den tot een wettig voorwendsel van het
toetreden tot den bond te wê:geren.

En vraag: Zit die beóoeiing werkelijk in
de -acht? Is het spel alweer verloren, of
is Sir Austen Chamberlain werkelijk ern
st g verontrust over den staa van
Duitichlaxid'ó bewapening?

EEN NEDERLAAG DER DRUSEN.

Uit Beyrouth wordt geseind, dat hef
de Fransche strijdkrachten door ccn
groote omtrekkende beweging gelukt is
de oase van Chouta. -de voornaamste
verzamelplaats der Drusen, in bezit te
nemen. 150 man der Drusen werden ge»
dood, terwijl ongeveer 300 gevangenen
handen der Franschen vielen.

HET SPOORWEGONGEVAL BIJ
STARGARD.

Het Duitsch»Poolsche scheidsgerecht
ir.zake den Korridor is bijeengekomen
onder voorzitterschap van den Deen»
schcn consulsgcncraal Koch tot het
uitspraak doen over de oorzaken van de
spoorwegramp bij Stargard in den
nacht van 1 Mei 1925. Het schcidsgc»
recht stelde vast, dat de bewering van
Duitschc zijde, dat de spoorweg op de
lijn DirschauFirschau niet voldoende
werd onderhouden onjuist is. Het Duit»
schc standpunt werd afgewezen, waar»
bij het scheidsgerecht zich stelde op het
standpunt van den ingenieur der Nc»
dcrlanSschc Spoorwegen Gcisteramis,
die de ramp toeschreef aan een aanslag.
Behalve deze neutrale getuigenis heb*
ben twee hezocken ter plaatse het
scheidsgerecht overtuigd v an de on»
i juistheid van het Duitsche standpunt

KLIEREN.

XI-

Het is wonde.lij!: zooveel als dit
woord door allerlei rrenschen wordt
gebruikt! En op een wijze die zou
doen denken dat de sprekers een vol»
maakt helere voorstelling hebben van
datgene waaroor zij spreken^alsof dus
bij het gebruikte woord ccn we! om»
grtnsd begrip in hun biein aanwezig
is. Helaas 'ontbreekt dat begrip heel
dikwijls en moet men zich al tc vaak
verbazen over de luchtigheid, waarmee
vele mcnschen sp.cken in termen voor
hen/elf feitelijk zonder zin of alihans
van zeer wisselende hctcekenis. Zoo
wordt van een kind dat lijdt aan droge
korstvorming op het hoofd en evenzoo
wanneer cr een etterende uitslag aan»
wezig is gezegd dat het ..klieren" op
het hoofd'heeft, waarbij dan het pro»
duct van de huidaandoening, dus dc
droge korsten of dc cltcrmassa, met
dien naam worden bestempeld.

Minder vaak worden huidaandoenin»
gen. van den meest verschillenden aard
en oorsprong cn op allerlei plaatsen
van het lichaam evenzoo betiteld. Het
is hierbij vooral dc hardnekkigheid
van de aandoening en dus dc lange
duur daarvan, het slecht»willcn»genezen.
dat lecken op de gedachte schijnt te
brengen dat het wel -klieven" zal zijn-
En hierbij is het minder duidelijk o!
men inct het woord bedoelt het product
van de ziekte op dc huid, dan wel de
ziekte als zoodanig, cc" diepere oor»
zaak in het lichaam dus. die leidt tot
een uitslaan naar buiten, een uitslag.
Deze tweede opvatting zou dan samen»
vallen met het oude begrip der klier»
nchtiigheid. de scrophulose der oude
medici. die zij hc' dan roet andere
namen aangeduid, too'n natuuriijk niet
verdwenen is. Op zichzelf genomen
zeggen de beide woorden „klierachtig»
heid" en „scrophulose" ons trouwens al

even weinig als het woord ..klieren"
zelf, al hebben de oude dokters, die
deze woorden meer dan wij. gebruik»
ten, er natuuilijk een meer omschrc»
ven begrip bij voor oogen gehad, dan
de ondeskundigen die zoo luch'ig met
het woord klieren omspringen.

Een volgende groep van aandocnin»
gen waarbij het nu reeds zoo vaak ge»
biuiktc woord te pas wordt gebracht
is aanwezr' bij vele kinderen in de
lagere schoolklassen, die niet willen
groeien of bloeien, die cr mager en
bitck uitzien, niet willen eten cn vaak
wat warm aanvoelen en omtrent wie de
moeders zoo dikwijls aan den dokter
vragen: „Zou het geen klieren in den
bu k hebben?"

Alweer woidt hier het woord ge»
bruikt zonder nader begrip, althans
zonder eenige heldere voorstelling. Het
merkwaardige er bij is. dat, terwijl vaak
slechts uiterst vage klachten omtrent
den buik bestaan, deze moeders toch
beseffen dat niet alleen daar de ziekte
schuilt, maar tevens dat het de klieren
m den huik zijn. (die wij gelukkig allen
bezitten), die bij deze kinderen ziek
zijn.

Bij weer andere kinderen, bij wie dc»
zeifde diagnose door de moeders wordt
gesteld, wordt deze opvatting gcs'eund
door de mcdcdceling dat dc kinderen
m hun ontlasting „heelc klieren" of
brokken klieren" kwijtraken. Bij
nadere ondervraging of bij controle
blijkt dan dat wat de moeders voor
klieren hebben uitgemaakt, inderdaad
slijmmassa's waren, die zoo vaak bij
ontstekingen van het darmslijmvlics in
üc or.tla-ting voorkomen, ja soms een
zeer groot deel daarvan voimen.

IHier bestaat weer een geheel ver»
keerde kijk, niet alleen op den aard
van de ziekte, maar ook op de vraag

wat eigenlijk" klieren zijn.

Tenslotte worden nog vaak die kin»
deren beschuldigd van .-klieren" te
hebben of aan ..klieren" te lijden, die
gewoonlijk een vuilen neus hebben, al»
'hans ccn verstopten, neus cn de daarbij
behoorende mondademhaling. die te»
èns dikwijls lijden aan oorettering, bo»
vendien als gevolg van den neus» en
oorenvliesuitslag rondom neus en
oor(en) vertooncn en tevens door de
mcndademhaling en het daarbij voor»
komende kwijlen in den nacht last
krijgen van uitslag aan de mondhoe»
ken.

Ook deze kinderen, die door den
dokter meest snel herkend worden ais
te lijden aan „Adenoïde vegetaties",
wat in het Nederlandsch het best ver»
taald wordt door „klierachtige woe»
keringen" (namelijk in de neus»kecl»
holte), worden door de spraakmakende
gemeente bestempeld als ..klicrig".
-klierachtig" of „lijdend aan klieren".

Mogelijk zal nu en dan of hier en
daar het woord in kwestie nog wel
e^ns op andere aandoeningen worden
toegepast, maar voorzoover ik zie
wordt het toch alleen gebruikt in
verband met langdurige, hardnek'ki»
ge, moeilijk genezende ziektepro»
cessen. Hoewel ik zooeven gebruikte
het woord „spraakmakende gemeen»
te" en het mij zeer goed bekend is
dat dc woorden hun beteekenis ont»
leenen aan het gebruik (door die
Spraakmakende gemeente), kan ik
toch, indien ik werkelijk aan het
woord „Kiier" een beteekenis wil toe»
kennen in het gebruik dat dc genoem»
de „gemeente" er van maakt geen
diepere, geen ware beteekenis vinden.
Uit het volksgebruik kan ik geen defi»
nitie voor het woord klier afleiden.
Daarvoor moet ik dus tc rade gaan
met hen die in hun vak het woord
als vakterm gebruiken, dat zijn dan
de dokters, of nog meer de ontleed»
kundigen, die in 'hun vaktaal, hun
terminologie, het woord eveneens
gebruiken. En dan blijkt helaas dat
zoowel de ontleedkundigen als de
dokters het woord, wel niet zoo vaag
als het volk, maar toch ook nog in
twee bsteekenissen gebruiken.

Niemand echter gebruikt in weten»
schappelijke taal het woord „Klier"

in den zin van ziekte of ziekte»pro»
duet, zooals het volk geregeld doer.
Zoowel dokters als anatomen ver»
staan onder klieren alleen bepaalde
declen van het normale, gezonde
lichaam, organen dus die met een
zekere functie zijn belast. Helaas ech»
ter, het zij nogmaals gezegd, worden
nu onder klieren verbaan twee soor»
ten van organen van geheel verschil»
lende beteekenis, in ons lichaam be»
last met geheel andere verrichtingen.
En helaas ook hebben de dokters
wanneer zij iemand „Klierachtig"
noemen, nog bovendien de volks»
terminologie overgenomen en maken
zij zich schuldig aan het toepassen op
een persoon van dit woord, dat alleen
gebruikt kan worden omtrent een
zaak. Een orgaan kan klierachtig zijn,
gelijkend op een klier, doch van een
mcnsch kan dat door een dokter, die
toch weet wat een klier is, sledht ge»
zegd worden.

Het wordt echter gedaan cn wie geen
martelaar wenscljt tc zijn, onderwerpt
zich aan het hoven reeds aangehaal»
de: „de woorden optlecncn hun be»
tcekenis aan het gebruik".

Twee groote groepen van organen
dan worden in dé ontleedkunde klie»
ren genoemd. Nadere ontleedkundige
bijzonderheden, speciaal -omtrent den
aard van de weefsels waaruit de twee
soorten van klieren zijn opgebouwd,
kunnen hier natuurlijk niét gegeven
worden. Voldoende zij het hier mede
te dcelcn dat in do eerste plaats klieren
worden genoemd al die organen die
in ons lichaam belast zijn met d? vor»
ming van allerlei producten, grooten»
deels dienende voor de spijsvertering
(speciaal: maagsap, gal, darirtsap) en
verder voor de huidfuncties (zweet,
huldsmeer. oorsmeer). voortplanting
(gcsUchtsproduclcn) en verschillende
^uidere functies (vorming van urine,
tranen, slijm, melk, enz.) Ook dc Ion»
gen kunnen tot deze soort van klieren
worden gerekend. Deze leveren uit
het bloed het koolzuur, dat bij de uit»
adem»ing ons lichaam verlaat. Ten
s'otte hchnorcn hiertoe verschillende
kiiCre:i met zoogenaamd uitwendige
afscheiding, organen die hun produc»
ten niet door een uitvoerbuis brengen
•aan de uitwendige oppervlakte (de

huid) of in inwendige kanalen (spijs»
verteringskanaal, adom»wegen, urine»
wegen) maar die hun fabrikaat aflc»
veren aan het bloed.

Deze klieren met inwendige secretie
(endocrine organen) staan in den bat»
sten tijd in het brandpunt der belang»
stelling van biologen en medici. Zij
zijn het echter niet en evenmin de
andere tot nu toe genoemde organen
die ziek zijn bij die toestanden, welke
ons Nederlandsche volk als ..klieren"
o'f „klierachtigheid" pleegt te betitc»
len.

Het zijn organen van geheel anderen
aard en die in ons lichaam een geheel
andere rol spelen en wel de znogc»
naamde lymphckliere n. Hoewel
nu het Nederlandsch deze organen
van ouds, evenals dc eerstgenoemde,
ook klieren noemt, is er in wetenschap»
pciijke kringen in den laatstcn tijd ge»
lukkig een s-reven om ter vermijding
'van het gebruik van hetzelfde woord
voor twee zeer verschillende begrip»
pen, de Iymphcklicren voortaan lymphe
knoopen te noemen. Dit woord
„knoop"' vatte men hier op in den zelf»
den zin als in zenuwknoop cn ook hij»
voorbeeld i" spoorwegknooppunt. Een
zenuwknoop is een punt waar verschil»
lende zenuwbanen, evenals spoorlij»
nen in een spoorwegknooppunt, santen»
komen.

Zoo koinen i" een ]ymphe»knoop
samen verschillende lymphe»bancn of
svaten.

Deze lyrbphc.vatcn hectcn van ouds
in Nederlandsche klanken „watciwa»
ten". Het zijn dc wegen waarlangs de
overal uit dc kleinste bloedvaten, de
zoogenaamde haarvaten, uitgetreden
'bloedwei en daarmee samengaande
witte bloediichaampjcs tcrugs'rooincn.
ont ten slotte boven in dc bors'kas
weer in den bloedstroom terug tc kec-
ren- Op den weg daarheen nu vloeien
telkens kleine watervaten bijeen tot
grootere en telkens liggen cr op de
plaatsen van samenkomst de zooge»
naamde lymphe klieren, (die wij dus
liever lymphe»knoopcn moesten noe»
men). In dc h mphe»kHercn wordt nu
o.a. de bleed--ci. die uit de lichaams»
weefsels niet alleen de normale produc»
ten van het leven der cellen, maar mo»
gelijk ook abnormale stoffen, mogelijk

ook smetstoffen, heeft meegevoerd- van
aile ongerechtigheden gezuiverd. Voor
ccn deel zijn dus dc lymphe»kliercn tc
vergelijken met filters, waarop allerlei
onzuiverheden achterblijven. Levende
smetstoffen nu die, als het goed gaat.
in deze klieren gedood moeten worden,
ku"nen echter ook daar 'er plaatse zich
verder ontwikkelen- En daa worden
deze klieren ziek. Nu kunnen zij op
zeer verschillende wijze ziek zijn en
een poging tot nadere omschrijving zou
ons veel te ver voeren. Laat ik dus
hier volstaan met 'e zeggen dat datgene
wat het pubKek „klieren" of „klicrach*
tigheid" noemt, gewoonlijk bestaat in
langdurige aandoeningen der lymphe»
klieren, meest van tuberculeuzen aard.
en dat wat men viocger scrophulose
noemde, dan ook meestal klier*tuber«
culoze was- En vooral deze vormen
van tuberculose zijn, wel langzaam
maar toch vrij .geregeld, geneigd te
genezen- Daarom is dus dc klicrach»
tigheid een kinderziekte, die bij volwas»
sencn zelden voorkomt daar deze er
„doorheen gegroeid zijn" of zooals men
zegt de 'ziekte weggegeten hebben.

Dergelijke chronisch zieke klieren,
die hun eigenaar voortdurend vergifti»
gen cn lang ziek houden, komen voor
aan den hals (dc dikke hals. die nan
ccn varkenshals doet denken, heeft
waarschijnlijk den naam scrophulose
doen ontstaan, scropha bcteckcnt na»
meliik varken), in de borstkas en in
dc buikholte (klieren in den buik!)

Onverklaard blijft echter de naam
klieren voor dc zcere hooftlcif en voor
allerlei andere huiduitslagen. Maar,
moge het woord al vreemd blijven, ik
mag u toch niet onthouden wat ik ter
verklaring van vele zcere hoofdjes bij
schoolkinderen steeds hoorde aanvoc»
r.cn door den tegenw^o. tiigcn hoog»
lecraar vcor huidziekten. Professor
Mendes da Costa. destijds nog asris»
tent van Prof. van Haren Noman aan
dc polikliniek i-n het- Binnen»Gasthuis
tc Amsterdam. Zijn verklaring luidde:
eerst komen de dieren, dan de klie»
ren. Welke dierlijke bewoners van dc
hoofden d er kinderen hcdocld ve-'den,
beboefl niet nader te worden aan2t»
duid.

Dr- G- H. MULDER.
Haarlem. Juli 1926.