HAARLEM'S DAGBLAD
BIJDRAGEN TOT HET NEDERLANDSCHE
FOLKLORE.
GENOOTSCHAP VAN LEERAREN AAN
NED. GYMNASIEN.
STADSNIEUWS.
MAANDAG 6 SEPT.
1926
TWEEDE BLAD
ZIEKTE.
DE VOLKSGENEESKUNDE. BEZWERING. TOOVENARIJ.
OVERBRACHT.
De vergaderingen van Zaterdag.
Vervolg ochtendvergadering.
Met do Grieksche af deeling van de oorlog waren gewéést, sloten zich aan»
school die spr. zich denkt, zal men ove* J een maar men dacht daarbij aan de
rigens voorzichtig moeten zijn, zoodra cvtcntucele medewerking der neutralen,
zich één leerling voor deze afdccling Deze werden dan ook. een jaar later,
anmeldt zal men haar
scheppen.
toen de nieuwe organisatie^ tot stand
waren gekomen, tot toetreding uiige*
Beuwen van immer groeiende cultuur
hebben het origineel© der volksgeneeekun.
de maar weinig afbrc-uk gedaan. Hoog.'tens
bij heel ernstige ziekten en ook bij het
vee wordt een arts geroepen. Voor hei ove
rige hield het volk zijn eigen middelen en
eigen helpers, a!s: likdoomtrek'Kers, bele-
zers( waterkijkors, en slaapsters. Ook is het is deze: men kerf; den nagel van
ou eerii niet uitsluitend het platte landpatient tot op het leven. De schors
dat zich aan de traditie houdt. I een boorp wordt even zoo tot op het
-W.it den oorsprong der volkageneesfeun-ven bewerkt. Door het uitgevloeide boom-
i-i t i 1 ai
£>pr. eindigde met nog eens te verklas
ren dat hat gymnasium da «pcoWc in. N d
richting voor opleiding voor de universi»1
tuit moet blijven, al zulkn daarnaast in. <"«h"d. olscho.n n.ct bonder t<#*n,
stand, heeft de Nederlandsche Aka*
domic van We fens chap,pen dc uitnood!»
vast gelegd. Bon zeer eigetnaardig middelrichtingen zijn die o.a. óók voor de uni*
kent men io Friesland tegen bet due ge- versiteit opleiden. Aan de school voor
maamd koud vuur. Men begraaft name-
lijk een dier dat daar aan ton gronde le
gegaan, voor don drempel van het huis. maatschappij willen laten, al gunt hij'sluit, gekomen. Nederland heeft cehter
Een© m het Oosten van ons land veel- iook aan deze school haar opleiding voor uitdrukkelijk
uixüg toegepast© methode tegen 'koorts dc Hoogcscbool.
[de maatschappijswetenschappen zou spr, Jiing aangenomen en in andere neus
in de eerste plaats het opleiden voor de traie landen its mien tot hetzelfde bes
verklaard zioh aan te
sluiten in het vertrouwen dat er naar
do betreft, deze berust op deels
tische, gronden: gewoonlijk met dien
verstande dat de kern uit do primitieve
geestenvereering der Germanen pp ruit.
De vorm berust het i; haast overbodig
dit ts boekw.sven natuurlijk voorname,
lijk op de ondorv'nding.
1)« grondslag is het (animistische)
volkebegrip, dat .zich er toe liet'verleiden
om in de ziekte een boosaardig wezen, een
"kwaden geest, een demon te zien dien men
moest uitdrijven, minstens tot machtelooe
heid doemen. Merkwaardig ie in dit op
zicht een gebruik dut men i.n Meokienburg
heeft geconstateerd. In geval van kiespijn
houdt men daar den pat ent «en lepel ko
kend water onder het pijnlijke lichaams
deel en wacht geduldig tot men de ver
oorzakers dezer kwelling, ©enige wormpjes
jr. het water ziet vallen I
De eondioio eine qua non der volksge
neeskunde, de groote, de «enig heilzame
aanwending ligt Sart de «sympathie: dit is
hier kerngomecnschap. De gebruikte me.
dioamenten moeten in wezen aan den
vorm gelijk zijn aan den vijamdigen
zit<ktc_demom. Zoo zal men slechts gele
planten of sappen van die kleur aanwen
den togen geelzucht; roode tegen bloeding
etc. In mevr ui'.gebreid en zin zijn doelen
van don patifait als tnageia of baar nood
zakelijk wanneer men den kwaden geeat
tot machteloosheid doemen wil.
Van deze sympathie in uitgebreiden zin
naar de symboliek is natuurlijk niet ver.
In het volksgebruik blijkt dit ten duide
lijkste. Zoo ontdoet men zich van wrat
ten door «en touwtje waarin zoo weel knoo
pen zijn geleed als men wrat'en hoeft, t©
begraven. Elders kwelt men een heks door
een hoefijzer gloeiend te maken en daarbij
haar naam to noemen.
Reeuroeeren wij nu het bovenstaande,
dun «kunnen wij de volksgeneeskunde de.
fi'-eren als: «en uiting van animistische
volk. religie, die eoms zuiver germaansch,
zich m«t deels empirische, deels symboli
schs, in elk geval: eympathetisch© midde
len. richt togen den daemon die van de
ziekte de vermeende veroorzaker ie.
Hel aantal der ziekten tegen welken do
volksgeneeskunde kampt, is zeer beperkt.
Over het algemeen breidt bet volk de men
echel ijk© kwalen weinig verder uit als:
asthma, kramp, vallende ziekte, jicht, ver
branding, verkoudheid, verwonding, roos,
bloeding en koorts. Dc aangewende medi.
camenien kan men onderbrengen in de
volgende klassen: bezwering overdracht,
6yrnpathét:eehe geneesmiddelen, offers en
kruiden.
De bezwering die ook ander don nasm
belezing voorkomt, is dadelijk te herken
nen als oen overblijfsel van vroegere too-
venarij. Hiervoor spreekt ook do erfelijk
heid der gave van het kunnen bezweren of
belezen. Die gave blijft namelijk in de fa
milie en gaat steeds over van een man op
een vrouw en van oen vrouw op een man
Do ceremonies bestaan voornamelijk uit
een aangehouden wrijven, of betasten van
het zieke lichaamsdeel en, zoo dit onmo
gelijk ie, moestal van den rechter
Ondortuawhen prevelt men meestal
geheime formules, waar in het geial 3
«en grooto rol schijnt te spelen. Soms
ook wordt het bewrevem lichaamsdeel
eerst ingesmeerd, in het Zuiden, bij
voorbeeld, met zeep; en daarna beureken
ine', «en 6teen, of ander voorwerp. In de
plaats der formules treedt plaatselijk een
hevel op een berijmde spreuk, die tot
den boozen geest wordt gericht.
Van overdracht spreekt men wanneer de
kwaal wordt overgebracht op een boom
of een dier. Meer uitgebreid geldt deze
benaming ook als de daemon wordt uit
gedreven of tot machteloosheid gedoemd;
Dr. Spoelder bond het Genootschap gestreefd zou worden, zoo spoedig
■anlde betuigen vmi het Gymnasium op hot mogelijk tut een werkelijk alge,
-e- hart „Vivrc eest agir. zcidc Anabole .m.ccne samenwerking te komen.
>m- trance. (Luid applaus). ,„ar h,lATVA„o]
(Luid applaus).
--P op d«n nagel ie brengen, drijft men. Na dc pauze was er gelegenheid voor
do ziekte uit. I gedachtcnwis'se-ling,
Ean eenvoudiger middel tegen koorts Dr. Vinkesteyn
kont men n het Zuiden. Men boort een aan het debat deelnemen, er alleen op
in oen boom, liefst in een vlier, en wijzen dat ook het aantal gymnasia zeer
stopt daar ha eep haar of nagel
ook een .-tuk papier met den naam
der pa::£-nL
Het meest practisch is men in Zeven
uizeo, w .ar men eenvoud ig-weg met
krijt op de. deur schrijft: koorts, ik ben
iet thuis.
Over het algemeen bestaat d© overdracht
bier in: dat men voorwerpen die aam den
lijder toebebooren of met hem waar
mogelijk met de zieke liohaamsdeelen
kn aanraking zijn geweest, worden ver
brand, vertcooht, im het water geworpen,
in den grond gestopt, of weg gègeven.
De ©ympathetiiche geneesmiddelen zijn
■led? Zoo als de naam al aangeef*-, is
de sympathie niet ver t« zoeken. Zij ie
het verband tuseohen de kwaal en de
medicijn. Bijvoorbeeld, als men haar van
den hond door wiem men gebeten is, op de
oude legt, of in geval van jicht (die
bet volk als een knaging van wormen im
de gewrichten beschouwt), een glas bran
dewijn met goede appetijt! 13 re
genwormen wordt genomen.
Soms ook in de kleur, als men gele
planieii of plantaaijiige sappen vam d'«
kleur tegen geelzucht, roode bleten tegen
bloedspuwing, gemalen beenderen tegen
beeneter, bloed van ©en zwart schaap
tegen gordelroos aanwendt.
In den vorm: als men met longkruid,
een gewas dat met de menschel ijk© lon
gen een onmiskenbare vormgemeewschap
toont, longziekten bestrijdt, zich met
handstong welks bladen veel van een
handetong weg hebben, togen hondsdol
heid koert, of oogentroost wier bladen een
meneohelijk oog schijnt te verbeelden,
tegen oogziekten aanwendt;
In den aard: als wormen im een zakje
genaaid tegen wormen worden gednagen;
lm den naam: als «en roos tegen roos,
een hondsroos tegen hondebeot, lever
kruid tegen leverziekte, eteanbreek tegen
nier- en galateen worden gebruikt.
I Niet zeidon ook is de verhouding om
gekeerd en dankt het kruid zijn naam
aan de kwaal waar tegem het zijn heil
zaamheid bewezen hoeft. Bizonder op
merkelijk is e«n middel togen «kanker
dat kn Blerik (ten Oosten van Venlo)
werd opgemerkt. De lijders droegen daar
oen levende kreeft in een zakje genaaid
gedurende vier-cn-twsntig uren op de be
smette plek. Als hij dien tijd wakende
blijft en daarna het dier verbrandt, is
hij genezen. Nu zoudt U zoggen: kanker
en kreeft! Maar het geval wordt een
doodgewone sympathie in den naam als
II weet dat Blerik, als zoo vele Oost-
LimburgaOhe plaatsjes, half verduitsoht ie
en in het Duitsch kam"kcr en kreeft bei
den Krebs heetem.
Kruiden doen onmiddellijk aam een töo-
venaar of heks denken en vervullen ve
len, im dat licht beschouwd, zoo wel met
oen zekere huivering, ale dat zij den
lachlust opwekken. Toch zijn helde ge
voelens verkeerd. Eon germaansch© medi
cijnman was eenvoudig iemand die de
kracht van zekere kruiden kende en waar
zijn kennis im gebrtike bleef, zijn figuur
met praatjes redde. II©t volk kwam et
zoo toe hem d© macht van ziektcveroor
zaker, toovemaar dus toe te kennen.
Zijn macht en die zijner kruiden was
slecht; do fantasie van het volk en de
kracht die aan beiden werd toegekend.,
was geen oorzaak hunner eerbiediging,
maar het gevolg van een geblekene prac-
i tische geschiktheid.
il, somstis toegenomen door dc stichting van bij*
am vam zon der e gymnasia. Hierdoor is het gym*
Onbegrijpelijk.
Onder dit kopje schrijft E. H
het Christelijk Schoolblad „Vacatures
Het aantal onderwijzers wordt dezer
dagen weer met enkele honderdtallen
vermeerderd. En daarmede het^ aantal
collega's, dat dag aan dag langs 's Mee*
ren straten slenteren mag, omdat zc
geen betrekking kunnen krijgen. Of die
voor 'n krats" hand* en spandiensten
mogen verrichten in dc cene of andere
school, en daarvoor als kwcckcling=mct=
akte worden ingeschreven om de twee
jaren vol tc maken die zo noodig heb*
ben om hun examen voor dc hoofdacte
tc kunnen doen.
Ik vind het beklagenswaardige wezens.
En ik begrijp niet,' hoe er nog maar al»
toos mcnschcn gevonden worden, die
niccnen, dat dc oplcidingsmolen maar
door moet malen. D'r zijn van die men»
schcn, die zelfs de hulp der statistiek
ingeroepen hebben om te bewijzen dat
wc al die opgeleide collega's zullen' kun*
non gebruiken. Alsof ik zooveel waarde
hecht aan dc lieve statistiek, als ik met
eigen oog zie, hoeveel er nu rondloopcn
en hoe icdcrcn dag dat aantal wast.
Wat willen die mcnschcn met hun sta»
tistmk toch? Zij kwellen de geslaagden
maar noodcloos. Want alle statistiek
gaat mank aan het euvel der mecha;
satie en der generalisatie. We kunnen
dc mcnschcn niet als dingen gebruiken.
Collega A, jij gaat naar dorpje B. Col»
legga C, jij naar stad D. Zóó misschien
zou dc zaak in orde kunnen kómen.
Maar 'n onderwijzer is nu eenmaal met
'n onderofficier of 'n belastingambtc*
naar Hij moet ook geschikt zijn voor
dorp of stad; voor dit of dat milieu;
voor dit of dat onderwijs. D'r is 'n on*
dcrwüzer noodig voor een U.L.O. kop»
school Disponibel is 'n pas geslaagd
jkind»ondcrwijzcrcs of een bijna pensio*
ncerbaar wachtgelder. Toch d'r heen,
want anders krijgt dc statistiek geen ge*
lijk. Er wordt een onderwijzeres ge»
vraagd voor een eerste klas aan een
'Amstcrdamsche school. Disponibel is
ccn juffrouw van 50 jaar, die al haar
B. in levensdagen in Britsum of Hcukclum of
Brunssum geweest is. Toch d'r heen
want dc statistiek, de statistiek....
Laten we toch eens ophouden met in
dergelijke crisissen, die voor de betrok*
kenen uiterst pijnlijk zijn, tc troosten
met.... de statistiek.
Weet ge hoe het is? Dc toestand is,
dat men voor ccn vacature een kleine
tweehonderd sollicitanten krijgt. En dat
dc sollicitanten alle middelen aanwen*
den om er „in tc komen". Dat zc „krui*
wagens" zien tc krijgen is nog tot daar
aan toe. Maar dat ze vertellen, tc moe»
zorgen voor een oude moeder, of
een gebrekkige zuster, of een oud
pakje aantrekken om het medelijden
op te wekken, dat wijst er op, hoe dc
immoraliteit in tijden van 'n ccono»
mische verwarring in de hand gewerkt
wordt,
D'r moet verandering komen.
Spijt alle statistici, die mijnentwege
naar de pomp kunnen loopen. Zij mo>
gen mij alleen vertellen, hoeveel onder»
wijzers er per jaar noodig zijn. En dan
wil ik, dat cr ongeveer zooveel tot de
kweekscholen toegelaten worden. Rant*
soenccring van dc opleiding: dat is mijn
eisch. En zoo niet, dan doen wc ver»
koerd. Verkeerd tegenover dc toekom»
slige onderwijzers, die we een toekomst
toovcrcn, die nooit komen zal. Ver»
kcerd tegenover de scholen, die we
oor een keus stellen zoo groot, dat
kiezen 'n loterij wordt.
Verkeerd tegenover de moraliteit, die
door allerlei kwade practijkcn daalt-
Wij hegrijpen sommige bladen niet.
En wij begrijpen sommige opleiders
niet".
't Is of ze met blindheid geslagen
izijn".
gym»
nasiaal onderwijs ook in andere kringen
doorgedrongen. Spr. wilde verder som»
mige lycea verdedigen; het door Dr.
Spoelder gebruikte woord „prutswerk"
kan alleen betrekking hebben op één
lyceum,
De lieer Middelbcrg (Am»
sterdam) was het niet eens met de
eenigszins minachtende wijze waarop
Dr. Spoelder over Hellenisme gesproken
had.
De heer Van Esveld (B3oe*
men dual) zegt dat dc lycea ook aan aan*
staande H.B.S.»ers iets hebben willen ge»
ven wat voor hen van groot nut kan
zijn: kennis van het Latijn. Het Lyceum
heeft overigens aan zijn vier jaren ge»
noeg,
Dc heer Westerhuis (Arnhem)
vreesde dat in dc school van Dr. Spoel*
der het Gricksch niet voldoende tot
zijn recht zou komen.
Do heer Bolkesteijn (Inspecteur
M O.) wilde even doen uitkomen dat
inderdaad „het slappe tomatensuusje"
voor onze dagen een groot gevaar is.
Verder vestigde spr. er de aandacht op
dat naar zijn mcening de maatsehappe*
lijke school niet moet dienen voor op»
leiding voor taalonderwijs. Spr. ver*
werpt absoluut den naam littcrair«eco»
nomische school; hij vindt dien onzin
is verheugd dat door den minister
vergunning is gegeven te spreken van
de A»afdceling der H. B. S.
In zijn repliek zeide Dr. Spoelder
o.m. dat de nieuw*ontstane gymnasia
waarvan Dr. Vinkesteyn sprak dan toch
ook bevolkt moeten worden. Spr. min»
acht het Hellenisme, dc geestelijke
stroomingen enz. niet, maar zij mogen
niet het merg van een programma
vormen.
Dc heer Spoelder betwijfelt of men
in één jaar Latijn aan dc aanstaande
H. B. S.'ers iets kan geven waar zc
wat aan hebben. Spr. gelooft dat ook
vele modcme»talcn*menschen naar de
Grickschc afdeeling zullen gaan.
Overigens was hij hoogst verwon»
derd dat geen „unitariër" met hem in
debat is getreden. Spr. eindigde met
nog eens ernstig tc waarschuwen tegen
de ..eenhcidsschool".
Dc voorzitter zcidc dat de zor*
gen voor het gymnasiaal onderwijs te
Haarlem groot zijn en bracht daarbij
in 't bijzonder hulde aan den wethou»
der van onderwijs, Mr. A. Bruch. Met
een hartelijk woord van dank aan den
beer Spoelder gaf spr. dezen dc verze»
kering dat ook het Genootschap de bc»
langen van het gymnasium in het hart
Jraagt.
Dr. Vinkesteyn deed het bijzon»
der veel genoegen dat dit nu de tweede
algcmccnc vergadering van het Genoot*
schap was, waarop niet gesproken is
over salarisregcling. De oude geest her*
leeft blijkbaar weer in het Genootschap.
Het heeft spr. groot genoegen gedaan
dat hij den Minister van Onderwijs op
deze vergadering heeft mogen verte*
gen woordigen.
Hierna pauze tot 2 uur.
Voordracht
Prof. Lorentz.
Des middags gaf Prof. Dr. H. A,
Lorentz, voorzitter der Internationale
Commissie voor Internationale Sameji*
werking, in de aula van Teyler voor
het Genootschap en genoodigden een
"tvocrig overzicht van de werkzaam*
heden dier commissie.
iDeze „Commission internationale de
cooperation intellectuelle" wordt ge*
woonlijk kortweg C. I. C. I. genoemd,
Spr. 'begon met er aan te herinneren
dat in vroeger eeuwen in de weten»
schappelijke wereld en aan universitei*
ten veelal meer dan thans een geest
van internationalisme bestond. Dit was
voor ccn groot deel tc danken aan het
gebruik van het Latijn.
Sommigen hebben nu hun hoop op
het Esperanto of Ido gevestigd. Dc com*
missie heeft gemeend dat het niet op
haar weg lag, dc verbreiding van een
dergelijke kunsttaal tc bevorderen, of*
schoon zij het nut dat die in practisch
opzicht kan hebben, erkende. Van veel
grooter belang is zeker dc bevordering
van de kennis der moderne talen.
Dat ook in de vroegere tijden waar*
an zoo even gesproken werd, velo per*
soonlijke betrekkingen tusschen dc be*
oefenaars der wetenschap bestonden is
bekend,
In de 19de eeuw werd meer en meer
samenwerking van all-é landen voor -de
ontwikkeling -der wetenschap onmis»
baar. In het bijzonder geldt dit van
dc sterrekunde cn dc geodesie.
Dé wereldoorlog heeft veel van hetgeen
men ondernomen had, in zijne ont»
wikkeling gestoord of vernietigd. Dc I
associatie der academies ging te gronde
en zoo is het gekomen dat in het laatst
van I9I8, toen het pleit beslecht was, de
geallieerden twee nieuwe groote organi
saties in 't leven riepen, den „Conseil
international de recherches" op het ge
bied der natuurwetenschappen en dc
„Union académique", op dat van wat
nrfêh, in tegenstelling daarmede, onder
den naam van letterkundige Wetten*
schappen kon samenvatten. Do landen
die met dc centrale mogendheden in
Het vorige jaar hoopte men dit doel
I te kunnen bereiken. Met Denemarken
vilde nieticn ^we(*en stelde Nederland in de te
Brussel gehouden vergadering van den
Conseil de recherches voor, het arti»
kei der statuten, waarbij de centraien
werden uitgesloten, te wijzigen. Een
tegenvoorstel v-an Frankrijk en België
wiide de toelating van een land af»
hankelijk maken van zijn toetreding
tot den Volkenbond. Bij de stemming
verwierf het eerste voorstel wel is waar
een aanzienlijke meerderheid, echter
niet het tweederde van alle stemmen,
die der afwezigen medegerekend, dat
voor wijziging der statuten vereisebt
werd.
In het afgeloopen jaar zijn de po»
gingen, met steun ook van invloedrijke
Fransche zijde voortgezet, en zoo is
nu eindelijk een bevredigende oplos»
sing verkregen. In dc maand Juni is
een buitengewone vergadering van den
Conseil de recherches bijoengeko»
men. Daar heeft vooreerst de wijziging
der statuten zonder eenage moeilijk*
heid jiaar beslag gekregen, en is ver*
volgens overeenkomstig een voorstel
van Engeland, ondersteund dóór Ne*
d rlan i en Zweden met algemeene
stemmen, besloten. Duitschknd en de
andere landen die in hetzelfde geval
verkeeren, tot deelneming uit t<
noodigen.
Dit is gelukkig niet het eenige voor»
beeld van toenadering en poging tot
verzoening dat de laatste tijd bracht.
Het te Brussel gevestigde „Lnstatut in*
tcmationai de physique Solv-ay" dat
van tijd tot tijd een klein congres vaq
natuurkundigen bijeen roept, had wel
is waar iq zijne statuten nooit iemand
uitgesloten, maar onder de genoodiig*
den tot de laatste bijeenkomst iti
1924 kwamen toch geen Duitscher»
voor. Het volgend jaar zal dat weer
wel het geval zijn-
Ook moet vermeld worden dat men
hier en daaT al verder is gekomen;
verscheidene malen reeds hebben ge*
leerden uit landen, die vijandelijk te»
genover elkaar hebben gestaan, op
den ouden voet samengewerkt- Dit is
gebeurd in de internationale vereent*
ging: voor bodemonderzoek, in een dc*
zen zomer in Zwitserland gehouden
bijeenkomst voor de bestudcering va-y
het magnetisme, en ook het congree
voor technische mechanica, dat ip
1924 te Delft is gehouden, is een
mooi voorbeeld geweest.
De vraag kan rijzen of er, daar
reeds zooveel beproefd wordt, nog
rel reden van bestaan is voor de C.
I- C. I- dip na ruim 5 jaar geleden
door den Volkenbond werd ingesteld-
Zeker zal het wel eens moeilijk val*
len, het terrein van hare werkzaam»
heid scherp van dat van andere or»
ganisaties te scheideg; de grenzen
zullen veelal eerst op grond van late*
re ervaring getrokken kunnen wor»
den. Toch mag zij aanspraak op een
zelfstandige plaats maken. Zij heeft
vraagstukken te behandelen, die ge*
heel bezijden het kader van b.v. den
Conseil de recherches liggen, cfh wel
omdat zij een uitvloeisel van den
Volkenbond is en wat zij doet in den
geest van den Bond moet zijn; het
moet bepaaldelijk een pacifistische
strekkipg hebben-
Een der onderwerpen waarmede de
C. I. C, I. zich al spoedig heeft bezig
gehouden, is dan ook het onderwijs in
de geschiedenis geweest. Maar al. te
vaak worden in de leerboeken de fei»
ten zoo voorgesteld dat andere volken
dan het eigene in een onverdiend on*
gunstig licht worden gesteld. Overeen*
komstig een voorstel van 't Spaansche
lid, den heer Casarcs, zijn -de nationale
commissies, waarover straks gesproken
zal worden uitgenoodigd aan dit punt
hunne aandacht te schenken.
Dat niet alleen onjuistheden als de
bedoelde worden geweerd, maar dat
de jeugd op de hoogte wordt gebracht,
in groote trekken natuurlijk, van het
wezen en het doel van den Volkenbond,
dat zij vertrouwd wordt gemaakt met
het denkbeeld dat geschillen tussclrfon
de volken op vredelievende wijze mou»
ten worden opgelost, dit is een leven»
j di£e wensch van den Raad en de ver»
gadering zelf. Zij hebben dan ook in
den vorigen winter aan de C. I. C. i.
de vraag voorgelegd of het -niet goed
zou zijn, de middelen die hiervoor kun*
«en d'I?nien door e<en commissie van
deskundigen te laten onderzoeken. Na»
dat de C. I. C. I. hiermede hare in»
stemming had betuigd «heeft -de voor*
zitter van den Raad van den Volken»
bond, in overleg met den president der
I. C. I. de leden van zulk een com*
missie aangewezen en deze is onlangs
bijeengekomen.
Onder de denkbeelden die bij een
voorloopige bespreking van het onder»
werp werden geopperd, was er een dat
spreker bijzonder toelachte: men zou
de kinderen door een jaarlijkschen,
eenigszins fcestelijken aan den Volken*
bond gewijden sohooldag kunnen win*
nen.
De C. I. C. I. houdt in den regel in
dc maand Juli een vergadering van een
vijftal -dagen te Geneve; enkele malen
is zij tusschentijds, en dan te Parijs bij*
een geweesat
De leden worden, niet op voordracht
der commissie, door den Raad van den
Volkenbond gekozen, maar zij kiezen
zelf hun voorzitter. Als zoodanig werd
in het begin van het jaar, toen prof.
Bcrgson om gezondheidsredenen wensch
te af te treden, spreker aangewezen.
De leden zijn in geval van ontstentenis
vrij in de keus van een plaatsvervan*
ger.
Het bleek al spoedig dat niet alleen
voor hot uitvoeren van verschillende
plannen maar ook reeds voor menig
vooriooipig onderzoek belangrijke
middelen zouden noodig zijn. Hierin
werd voorzien door de Fransche lte-
geering die te Parijs een Instituut
voor in-tellectueele samenwerking
stichtte, en daarvoor een jaar lij keeti
bedrag vadx 2 millioen francs be
schikbaar stelde, liet Instituut -werd
in Januari van dit jaar geopend en
zal zeker, als het slaagt, zooals men
met vertrouwen mag verwachten,
een belangrijk middelpunt van ver
keer op geestelijk gebied kunnen
worden.
Het aal door gegevens te verzame
len, inlichtingen te verstrekken en
door de faoiliteiten die het imet izijne
vergaderzalen en werkkamers in het
Palais Royal kan geven, rveel goeds
kunnen doen. Op den voorgrond
staat de wensch der Fransche Regee
ring dat het Instituut in waarheid
internationaal zal zijn. Het is geheel
ter beschikking van den C. I- O. L,
gesteld, die alle benoemingen doet
en Frankrijk bepaalt zich tot zijn
subsidie, waariai het trouwens niet
meer alleen staat. Polen draagt
ÏOO-OCO francs per jaar bij en Tsjecho--
Slowakije 15-000 francs goud. Het
eenige bijzondere recht dat Frank
rijk heeft,, is dat wanneer de O. I.
0. I. als „Conseil d'administration"
van het Instituut optreedt» het Fran
sche lid voorzitter wordt.
M,eer in het bijzonder is met de
leiding van het Institiyut een Comité
de direction" belast, welks loden
van verschillende nationaliteit moe
ten zijn- Men vindt onder hen o.a.
Destrée, Einstein, Gilbert Murray.
Spreker werd- thans in dat comité
op zijn verzoek door den heer Ver
non Kellogg (Washington) vervan
gen. Verder zijn verschillende lan
den bij het Instituut door een gede
legeerde vertegenwoordigd- Voor
Nederland heeft onze gezant te Pa
rijs, Jhr. J. Loudon, deze functie
op zich genomen.
Ook in het personeel komt het in
ternationale karakter uit. Haast den
directeur, den heer Luchaire, vroe
ger „inspecteur _de l'instruotion ipu-
blique" te Parijs, bieden ide afdee-
lingschefs en hunne adjuncten een
bonte mengeling. Aan het hoofd'
der afdeeling voor de wetenschappe
lijke betrekkingen staat een Duit-
ache> prof. Schultze Gaevernitz:
naast hem onze landgenoot Dr. J- li
de Vos van Steenwijk.
Elke afdeeling werkt in nauw ver
band föet een der verschillende sub
commissies van de C. I. C. I., zooals
er zijn de juridische subcommissie, de
univetsitaire, de subcommissie voor
kunst en letteren en die voor we
tenschap en biibliographie.
Spreker bepaalde er zich "toe
enkele voorbeelden van de werk-
zaamheid dezer laatste subcommissie
te noemen. Zij heeft zich bezig ge
houden met alles wat op de bibliothe
ken betrekking heeft, zooals de
richting waariq zy gespecialiseerd
zijn, en de wijze waarop zendingen
van de eene aan de andere zouden
kunnen worden vergemakkelijkt.
Voorts heeft zij zich ten doel ge
steld overeenkomstig een verlangen
dat bij velen bestaat, meer eenheid
te brengen in de werkzaamheid der
tijdschriften die beoogen een over
zicht te geven van den stroom der
artikelen die op elk gebied van we
tenschap verschijnen- Zij heeft dit.
probleem eerst, en met aanvankelijk
succes, ter hand genomen voor dé
Ivlotta, oud-bondsprssident van Z1
«erland, presideert de vergaderini
van den Volkenbond te Genève.
natuurkunde, vervolgens voor de eco
nomische vakken en de ;Griekscke en
Latijnsche philologie daarop zullen
de biologische vakken volgen* Voor
een (vraagstuk, eindelijk van geheel
anderen aard werd door de meteo
rologen een beroep op de C. I. C. I.
en de wetenschappelijke commissie
gedaan; het betreft Qe mogelijkheid
om te komen tot de stichting van een
internationaal meteorologisch bu
reau, dat niet alleen van «weten
schappelijk, maar bij de toenemende
beteekenis der meteorologie, in het
bijzonder- voor de luchtscheepvaart,
ook van praktisch belang zou zijn.
De C. I. C. I. is natuurlijk niet
in staat over zoo uiteenloopende on
derwerpen zelf te oordeelen- Wat zij
wel kan doen en wat menigmaal doel
matig is gebleken, en dit geldt ook
Van de andere subcommissies, is een
niet te talrijke .groep van hen die
"net best op de hoogte zijn tot onder
ling overleg bijeen te roepen- Ove
rigens zal zij vooral dan nuttig
werk kunnen «doen ,als men met voor
stellen en wenschen tot haar komt.
Toch moet men niet' te spoedig
veel uitkomsten verwachten-. De
1. C. I. moet veelal haar weg nog
vinden, maar zij is van goeden wille.
Bovendien, zij heeft den tijd, en men
zal tevreden kunnen zijn, als zij al-
er in slaagt, iets goeds te be
reiken, dat zonder haar niet of mm*
der gemakkelijk zou zijn tot stand ge
komen. Men vergete niet dat het
einddoel bij dit 'alles is, de volken
tot .elkander te brengen en den oor
log te voorkomen- Dit 'doel verdient
wel dat men zich inspant voor al'les
dat de verwezonlijking ervan iets,
hoe weinig dan ook, nabfer 'bij kan
biengeh.
Na afloop van de rede van Prof.
Lorentz werd «gelegenheid gegeven tot
et stelle^ van vragen.
Mr. P. Tide m<in vroeg in zfjtt
hoedanigheid van lid van het Cu ra»
torium der Nationale School voor Wijs»
begeerte -te Amersfoort of het C.I.CJ.
iets bekend is van het bestaan der
Amersfoortsche School voor Wijsbe»
^eerte.
Prof. Lorentz antwoordde dat
er in de C.I.C.I. «ooit over de Am-ers»
foortsche School js «gesproken. Zulk
een bespreking zou moeten worden
ingeleid door een bepaalden wensch,
namens de School geuit en voorgeleid
aan de C.I.C.I.
Mr. Tideman zeide van deze
wenk te zullen gebruik maken en vroeg
verder of de C.I.C.I. ook iets gedaan
heeft voor de wetenschappelijke cine*
matografie.
Prof. Lorentz ant'WOordde dat
deze zaak wel in de commissie is ter
sprake gebracht. Een der leden heeft
er ee-n interessant «rapport over inge*
diend. Deze zaak verdient zeker een
ernstige behandeling en er wordt zoo
iets beraamd als een congres voor de
cinematografie.
Op de vraag van Dr. H a a lc of nog
meer commissies in andere landen zijn
gevormd antwoordde Prof. Lorentz
bevestigend en deelde mede dat bin*
•ncn eenige weken ook te Nederland
een commissie zal worden ingesteld.
Zulke commissies kunnen bij voorbeeld
door het geven van suggesties zeer nut»
tig werk dóen.
De voorzitter, Dr. De Grooï
bracht tenslotte Prof. Lorentz harte»
lijk dank voor de eer, door zijn op»
treden als spreker op deze bijeenkomst
aan het .Genootschap bewezen. Spr.
uitte den wensch dat Prof. Lorentz nog
lang zijn groote gaven van hoofd en
hart zou kunnen in «dienst stellen van,
de internationale samenwerking in,
Europa (luid e-n langdurig applaus).
«Hierna kregen «de deelnemers van
de verga dering gelegenheid Teylers
Museum te bezichtigen onder leiding
van den Conservator, den heer H.
Buisman. -
1 de wagenlooda aan den Beukelsdfjk te Rotte rdani, door brand verwoest. Acht wagens
Warden een prooi der vlammen. De schade bedraagt 150.000 gulden.
