HAARLEM'S DAGBLAD
BEURSKRONIEK
MEDISCHE BRIEVEN
UIT DE OMSTREKEN
RAADSVERGADERING
ONZE LACHH0EK
VRIJDAG 8 OCT. 1926 VIERDE BLAD
Naar economischen vrede en stabiliteit in Europa.
Kartelvorming. De Nederlandsche kapitaal
markt. De Amsterdamsche effectenbeurs..
Amsterdam. 7 October.
Wc hebben den laatsten tijd een
aantal verschijnselen op economisch
terrein kunnen waarnemen, die voor
Europa's reconstructie en daarom
a oor het geheele bedrijfsleven van
groot belang zijn. Wij weten van hoe»
veel belang voor een gunstige ontwik*
kcling van handel en bedrijf, de econo
mische stabiliteit, dus ook dc ccono*
mische vrede in de diverse vitale in»
dustrieën is. Wc hebben bijv. onder
meer gezien, hoe Amerika wachtte met
het invcstcercn van zijn dure dollars in
Europa, tot cr een zekere mate van
stabiliteit was verkregen. We weten ook
hoe ten slotte de schuldvraag ann der.
wereldoorlog gerust in den doofpot ge»
stopt kan worden, omdat dc vraag,
vie de daadwerkelijke aanstichter was,
van weinig belang is. als wc beseffen,
dat het de economische toestand is ge»
vreest, die dc ..overbelaste Europeeschc
mogendheden hals over kop in den we»
reldoorlog dreef", zooals een groot
staatsman onlangs verklaarde. Dc eco*
nomische toestand van voor den oorlog,
met zijn grootc opeenhopingen van In»
dustricclr producren en grondstoffen in
diverse landen, als gevolg van moorden»
dc concurrentie op het internationale
terrein, was de eigenlijke oorzaak van
den oorlog. Deze toestand was tot op
zekere hoogte in het leven geroepen o.a.
door het feit. dat Europa door tallooze
tolgrenzen is doorsneden, die een eco»
nomische productie der goederen en
vcrdeel'ng. onmogelijk maakt. In dat
verband is het goed op den vooruitgang
in dat opzicht te wijren. welke blijkt
uit de bijeenkomst te Weer en van de
Pan«Europeesche Unie. welke streeft
naar opheffing der tolgrenzen en dc
overtuiging gemeengoed wil inaken. dat
een Europcesche Unie op economisch
en politiek geb'ed mogelijk is. Er zijn
den laatsten tijd belangrijke stappen in
deze richting gedaan, o.a. door de tot
standkoming van groote Internationale
kartels, die een einde maken aan prij»
zenoorlogen, producticmoeilijkheden.
als bijv. overproductie enz. Zoo is in
verschillende vitale industrieën een
Puropeesche vrede tot stand gebracht.
d;e niet alleen zal kunnen leiden tot ra»
tioneeler ©n economischer productie,
doch tevens waarborgen brengt voor
vrede en stabiliteit. We hebben on»
langs het groote Internationale staal»
kartel tot stand zien komen tusschen
Fransche. Duitsche. Belgische en Luxem»
burgsche staalproducenten. Deze over»
eenkomst voorziet in de verdeeüng der
productie tusschen de vier landen op
basis van een overeengekomen percen»
tage. Een boetestelsel zal verhinderen,
dat de productie de jaarliikschc quota
overtreft. De overeenkomst houdt geen
directe prijsregelingen in. doch heeft ten
doel In de eerste plaats den toestand op
dc Europcesche markt te stabilisceren.
Engeland maakt er nog geen deel van
uit. De tijd daarvoor wordt nog niet rijp
geacht, daar dc hinncnlandsche in»
dustrieën het onderling nog nier eens.
geworden zijn over ccn productiebeper»
king voor m!k een plan. Doch in dc toe
komst wordt dit wel verwacht. Dan is
er een krachtige beweging gaande om
te komen tot een staaldraadkartel van
Fr.-.nsche. Duitsche. Belgische en ook
Nederlandsche producenten. Binnen»
kort heeft weer ccn bijeenkomst van het
internationale glocilampenkartel plaats,
om onderhandelingen betreffende dc
voortgezette standnrdisatic en normali»
satiè der gloeiiampenproductie voort te
zetten. Zoo zien we allerwegen zich i
krachten inspannen, welke den cconomi»
schcn vrede en stabiliteit in Europa bc»
vorderen.
Van de emfssicmarkt. welke dit jaar
ccn record zal boeken in dc eerste
maanden van dit laar werd ruim
617 milliocn op on/c kapitaalmarkt
omgezet, waarvan 300 milliocn nicu»
wc kapitaalsuitgiftcn nog ccnlge aan»
kondigingen van uitgiften. Dc Algcmec»
no P tr.'Uum Compa-'nie geeft 500.000
obligaties uit, waarop, indien de exploi»
tatierekening dit toelaat, ech niet cumu»
laticve rente van hoogstens 3 pCt. wordt
betaald. Dan is er een emissie van Mk.
15 milliocn 7 pCt. goudobligaties Ham»
burgische Elektrizitatswerke tegen
93J/j pCt. Verder is nu de uitgifte van
114.625.000 4'A pCt. Ncdcrl. Indië
1926 B tegen 98 pCt. aangekondigd, ter
conversie van een gelijk bedrag aan In»
dische lccningen 1921. Dc Utreobtschc
Waterleiding Mij. converteert 700.000
7 pCt. obligaties (die tegen 102'/* wor»
den afgelost) in 4 112 pCt. obligaties
tegen 97 1/2 pCt. De uitgifte van de
6'/j pCt. leening Siemens—Schuckert
was ccn succes. De Ifollandschc tranche
werd 35 keer volteekcnd. Het rendement
is dan ook zeer aantrekkelijk. Ook de
uitgifte van 6 pCt. converteerbare obli
gaties Cultuur Mij. Soeban A jam werd
sterk overteekend.
De stemming op de Amsterdamsche
effectenbeurs was in den aanvang van
onze ovcrzicht»pcriode meestal stil, doch
n>et een prijshoudende, soms vaste ten»
denz. Later deelde dc zenuwachtige
stemming, welke dc laatste dagen in
New.York opgemerkt werd. zich aan
onze markt mede. Dc handel bleef ech»
ter beperkt Dc gelijktijdige daling der
rubber» en suikerprijzen was ook al niet
geschikt, om dc stemming op te montc*
ren. Zoodat in dc afdcelingen ten slotte
koersreacties ten opzichte van vorige
weck plaats vonden. Amcrikaansche
waarden in overeenstemming met New»
York, gedrukt. Banken vertoonden
weinig variatie. £)c Boaz Bank te
Utrecht verkeert in ernstige moeilijkhr.
den. De verliezen bedragen 1 mil»
lioen. De crediteuren zijn gedekt. De
geheele Boaz*organis.itic heeft zich ga*
rant gesteld voor de Utrcchtschc Bank,
die echter geliquideerd zal worden.
Industrieel© waarden maakten geen
kwaad figuur en dc toon was hier vrij
goed. De animo was wel niet groot,
doch de tendenz was gunstig en dc
meeste fondsen wisten zich goed te
handhaven of nog enkele punten te
montceren. Kunstzijdewaarden eerder
iets heter. Jurgens op 167 3/4 en Philips
op 348 3/4 iets hoogcr.
Oliewaarden hadden nogal wat van
aanbod te lijden, dikwijls voor buiten»
landsche rekening. Zelfs Peudawa's wa«
ren nauwelijks prijshoudend Koninklij»
ke eenige punten Jager op 372 7/8.
Rubbers boetten per saldo over het
algemeen een vijftal punten in. In dc
eerste plaats was daar de stijging van
dc rubbervoorraden te Londen debet
aan. Dan liep de rubberprijs wat terug,
hetgeen een flauwe stemming op de
aandeelenmarkt teweeg bracht. De
emissie der Ned. Rubber Unie werd
sterk overteekend.
Scheepvaarten kwamen vrijwel on»
veranderd af. Er bestond voor deze af»
deeling aanvankelijk nogal wat animo.
Dc omzetten waren vrii belangrijk en
dc stemming was vast. Later luwde de
belangstelling, zoodat sommige her»
haalde koerswinsten gedeeltelijk weer
verloren gingen cn het slot op ongeveer
het vorige peil kwam.
Hoewel het aanbod in suikers niet
groot was. had dit soms toch gevoelige
koersverliezen ten gevolge. Men blijft
zeer gereserveerd, mede in verband met
het uitblijven van verdere afdoeningen
van dc V. I. S. P.
H. V. A. op 658 3/4 een 12«tal punten
lager. Java Cultuur bijna 10 punten la»
ger, op 361.
De affaire in tabakken was zeer
kalm. Hoewel dc laatste dagen, in ver»
band met dc stemming voor rubbers,
de grondtoon wat luier was. bles-en dc
fluctuaties hier beperkt cn konden dc
meeste fondsen de koerswinsten ten op>
7ichte van vorige weck handhaven. Dcli
Batavia 463 (v. w. 454 3 4): Arends
burg 586 (584). Dc'.i Mij. 432V» (425 1/2):
Senetnbtb 414 1/2 (411 y3).
BEURSMAN
ZANDVOORT
De gasprfjs verlaagd. Een
debat over het vervolg*
ondérwijs. De commissie»
Geers ingesteld om te on»
derzoeken wat In hét be*
lang van Zandvoort gedaan
moet worden. Gas of
electra voor straatverlich»
ting? De golfbanen.
De Commissie voor Geor*
ganiseerd Overleg opgehe*
ven.
Donderdagavond half acht kwam dc
gemeenteraad van Zandvoort in open*
bare vergadering bijeen.
Voorzitter was burgemeester H. van
Alphen.
Ingekomen stukken.
De afdceling Zandvoort van den
Bond van Nederlandsche Onderwijzers
verzocht aan den raad artikel 1 van
het Reglement op het vervolgonderwijs
tc wij/igen en wel zoo. dat het niet meer
noodig is. dat het hoofd der school
waarin het vervolgonderwijs gegeven
wordt, hoofd van den vervolgcursus
moet zijn. Als toelichting wordt gege*
ven dat het kan voorkomen, dat het
hoofd het avondonderwijs niet am
bicert. Dan moet het vervolgonderwijs
in ccn andere school gegeven worden.
Een groot bezwaar lijkt het ook aan
die afdecling, dat bij vacature van hootd
van de dagschool, die cr dan tevens
is bij het vervolgonderwijs. Zuiverder
acht zij het, dat zoowel hoofden als
onderwijzers van alle scholen kunnen
sollidteeren naar een betrekking bij
het vervolgonderwijs.
De Voorzitter stelde voor.
dit stuk in handen van B. en W. om
prac-advies te stellen.
De heer Van den Bos gaf in
overweging, deze kwestie bij het agen
dapunt betreffende de benoeming van
personeel voor het vervolgonderwijs tc
bespreken.
Aldus werd besloten.
Voorgelezen werden de vragen van
den heer Zwaan cn dc daarop in
gekomen antwoorden van B. en W.
betreffende dc restauratic van het nieu»
wc tehuis voor de ouden yan dagen
(reeds in ons hlnd gepubl'ctcd).
De heer Zwaan vi ode zich
over deze antwoorden wel dankbaar,
maar niet voldaan. Z i. heeft men tc
veel tijd voorbij laten gaan. eer met
het werk werd begonnen. Het buiten
schilderwerk had in September geschied
moeten zijn. Spreker verklaarde zich
Over den tragen gang van zaken onte-
v reden.
De heeren Heintzbergen
en Van den Bos spraken in
denzclfden geest.
De Voorzitter gaf dc ver
zekering, dat de oude mcnschen ccn
heel goede huisvesting zullen krijgen.
Wethouder S 1 e g c r s deelde me
de, dat deze kwestie op dc gewone wij»
ze door R. en W. behandeld is.
De heer Zwaan handhaafde zijn
bezwaren.
Gasprijsverlaging.
Goedgekeurd werd het voorstel van
B. cn W. om de prijzen voor gas, bc-
trokken over den gewonen meter cn
•oor rnuntgas tc verlagen met 2 cent
per M2. en die voor kamerverwarming
:nct 1 cent per M3. Zij willen deze ver-
laging alleen voor den wintertijd van 1
October af tot April dus niet geduren-
dc het seizoen.
Aan mejuffrouw D. Keur werd op
haar verzoek met ingang van 1 Novem
ber a.s. eervol ontslag verleend als help.
ster der bewaarschool.
B. cn W. stelden voor, afwijzend te
beschikken op het verzoek van D. Mo*
lenaar om aan de woningbouwver»
ceniging „Eendracht maakt Macht" ech
bedrag van 15.17 terug te betalen
voor overgebruik van water van per»
ceel Burg. Beeckmanplein 15 over het
jaar 1925.
Werd goedgekeurd.
Vastgesteld werd een suppletoire be*
grooting van het Burgerlijk Armbe»
stuur over 1926 tot een bedrag van
4000.
B. en W. stelden voor, tot hoofd van
het vervolgonderwijs te benoemen den
heer H. van Ekeren. hoofd der School
B: tot onderwijzer den heer H. Poots
en tot onderwijzeressen dc dames M
U'. Teekman en P. C. Hollenberg.
De heer Van der Plas vroeg, of
dc heer Pcots. die tijdcleijk hoofd was,
niet geschikt geoordeeld was om tot
hoofd te worden benoemd.
De heer Geers zou liever zien,
dat er voortaan sollicitanten naar deze
betrekkingen worden opgeroepen.
De heeren Van den Bos en
P a d t betreurden het, dat dit punt nu
pas op de agenda geplaatst is. Dit
had vóór 1 October moeten geschie*
den. Ook de heer Padt had liever den
heer Poots tot hoofd benoemd en den
heer van Beek als No. 2.
Wethouder Molenaar verdedig»
dc het voorstel. Volgens hem kon dc
Raad er geen bezwaar tegen hebben
om den heer Van Ekeren tot hoofd tc
benoemen.
Het verzoek der afdceling Zandvoort
.mi den Bond van Ned. Onderwijzers
werd ingewilligd. Tegen stemden dc
wethouders Siegers en Molenaar.
Het voorstel van B. en W. werd
g/Midgeke-.rd.
B. en W. werden gemachtigd, om ook
den heer G. van Beek aan te stellen
als het tlijkt, dat er nog een leer»
kracht noodig is.
Aan dc Ned. Herv. Gemeente werd
dc bergplaats bij de gemeentewonin»
teo te Bentveld in hrjur gegeven a 1
per week onder eenige voorwaarden,
om er gedurende den winter Zondags»
school en eens in de veertien dagen
ccn spreekbeurt te laten houden.
Goedgekeurd werd het voorstel van
B. cn W om hun machtiging te ver»
leenen met de N V. Eerste Nederl.
E.lcctr. Tramweg Mij. te Haarlem een
overeenkomst aan te gaan betreffende
oe omiegging van de tram ter hoogte
an de halte de Tol.
De personeele belasting.
Door B. en W. werd voorgesteld niet
in te gaan op het voorstel van de hee»
ren Van den Bos en Heintzbergen om
tc trachten Zandvoort in een andere
klas«e gep'aatst te krijgen voor den
inslag van dc Personeele Belasting.
De heer Van den Bos bepleitte
aanneming van zijn voorstel.
De heer Geers meende, dat het
heter was. als de controleur der nelas*
tingen eerst eens bij den inspecteur te
Haarlem nadere inlichtingen inwint.
Wethouder Molenaar was van
oordeel, dat een herclassificatie er niet
toe zal meewerken, dat inwoners met
groote inkomens in Zandvoort zullen
olijven.
Op voorstel van den heer Geers
werd dit voorstel tot de volgende ver*
gadering aangehouden.
De commissierGeers.
Aan de orde kwam het voorstel van
B. cn \V„ om niet in te gaan op het
verzoek van den Heer Geers tot in»
stelling eener advics*oommissie over
de ontwikkeling der gemeente, op
overwegingen, die reeds uitvoerig in
ons hlad gepubliceerd zijn.
De heer Geers merkte op, dat bij
hem alleen de'vraag heeft gegolden:
..wat is in het belang van de Badplaats
Zandvoort?" Hij bepleitte aanneming
van zi>n voorstel, dat volgens hem
door B. en W. te veel is uitgebreid.
De "heer Padt was bet met den
heer Geers eens. Men moet rekervng
houden met dc concurrentie, die van
andere badplaatsen verwacht kan v.or»
den. Er is. zei spreker, alle aanleiding
om tot de benoeming van een raads»
commissie met verstrekkend mandaat
over te gaan. Wij moeten schouder
aan schouder staan in het belang van
den bloei van Zandvoort.
De Voorzitter merkte op. dat
hij thans een ander geluid heeft ge
hoord. Nu er sprake is van een
raad soommissic. heeft hij cr geen
bezwaar meer tegen.
Besloten werd. een commissie van
drie raadsleden te benoemen.
Tot leden van deze commissie wer
den benoemd de heeren Geers, Padt
en Gunters.
Het voorstel tot heffing van retri»
butiegeld voor dc toelating van leer*
lingen uit Zandvoort op inrichtingen
voor M. O. cn Voorbereidend H. O.
te Haarlem en Bloemcndaal, werd
goedgekeurd.
De straatverlichting.
B. en W. stelden voor. het aangc»
boden contract \an het P.E.N. :r.zakc
de straatverlichting dezer gemeente
niet te aanvaarden en over te gaan
tot de stichting van een gas*straatver»
lichting, waarover nog nader advies
zal worden uitgebracht.
In een uitvoerige nota schreef de
Burgemeester, dat hij zich met
dit voorstel niet kan vereenigc-n.
Het is waar, dat vele gemeenten
weder gasverlichting invoeren, maar
dan beschikken ze over eigen gasfa*
brieken, terwijl wij afhankelijk zijn
van Haarlem, die de prijzen van het
gas vaststelt.
Verder is bij nvoeriifg van gas*
straatverlichting een leening van
f 50.000 noodzakelijk, terwijl het aan*
tal palen zal toenemen, wat de ge
meente niet fraaier zal maken.
De heer Van den Bos stelde
voor, het electrisch licht te handhaven
maar te trachten, verlaging van den
prijs voor electrischen stroom te veT*
krijgen. 4
lie heer Van der Pl»6 spra* im Pen
zelfden geest.
De heer Geers za^ twee voor4«el«n
in het veranderen van s-.raatveclichtin»?. De
karn- bestaat, da, het gas voor de inwonere
soedkooper word: en rlat de prija voor den
elec.rischen «taom wordt verlaagd.
De heer 7 vz mi- was er voo', eerst
het P E. N. verlaging van het tar.ef aan
e vragen. Dan kan men later altijd nog tot
gasverlichting overgaan.
e voorzitter vond he, tarief van
*nt per K W.U. ook te hoog. maar hij
merkte op, dal du een va« tarief toor alle
gemeenten is? -he electrischen Mrocnn van
het P E. S. 1 «trekken.
Wethouder Slog ere ve-dedigde- hei
•oistel van B. en W., omdat men amg
nooit succes met een verzoek bij het P. E.
N. lfeeft gehad.
Wei houder Molenaar wilde gae-rur
lichting om aan de tyraavnie van de direc
to van he» P E. N. een eind te maken.
Mevrouw W e e n i n k wilde het elec-
tr:sd. licht behouden, als inwonere van
Zandvoort dam een verlaging vain tien cent
per K. W. U. verkrijgen.
Aangenomen werd een amendement van
den heer Z w a am, om met de directie
het P. E. y. :n onderhandeling te treden,
teneinde tariefsverlaging te verkrijgen
De voorzitter deelde mede, dat er
een raadsvergadering zal worden uitge
schreven, waarin verslag van deze onder
handelingen zal worden uitgebracht.
De golfbanen.
Voorgesteld werd, om een subsidie van
ten hoogste f 15.000 te verleenen voor den
aanleg van een weg naar de Golfterreinen,
waartoe de raad reeds eerder in principe
beeloot.
De heer Geer» verklaarde ztch tegen
dit voors'el. omdat het nog niet im de
financiee'e oommisde ie behandeld.
De heer Van der Pias wilde wei de
subsidie vart f 15.000 verleenen, maar dan
geheel los ram het aanleggen van den weg
De heer Gunters wenschte ook het
aanleggen van den weg in eigen hemden te
houden. Dat ie tevens een stuk werkver
schaffing voor den aanstaanden winter.
De voorzitter verdedigde het voor
ste!. Het is mogelijk, dat bet niimder dan
f 15.000 zal kosten.
Mevrouw W e e n i n k achtte het voor
de veiligheid van het verkeer noodzakelijk
den weg minstens vijf M. breed te maken.
De heer Zwaan diende een amende
rr.ent in. om ala later langs den aar. te
leggen weg zal worden gebouwd, de bcuw-
ezploitant de kosten van aanleg van den
weg aan de gemeente restitueert.
Dit amendement werd met 7 t«gcn 6 stem
Er is een Amerikaaneehe p ar- g- d«i
met doornen die zoo eteik zi.n, -Ir: eik
voor 50 grammofoonpN en '<m gebruikt
worden.
De natuur is soms wreed.
De politieagent had den autoinobiisfc
die de snelheidslimiet over'ra-J, tot st-il-
'stand gedwongen.
Uw maam
Chaesahese de Zeddikowsky.
Zwijgend borg tie ager.: hoekje weer
op en 6prak toen streng:
Denk erom dat ik u noo t weer snap,
Klant: Hoe komt het da- k nog geen
rekenipg van u heb om angen?
Kleermaker: Ik vraag ngeld aan
een heer.
Klant: Maar wa; doe', u dar, wanneer
hij niet betaalt?
Kleermaker; Dan concludeer ik. dat
hij geen heer is en vraag ik erom.
goedgekeurd.
Georganiseerd Overleg.
"B. en "W. stelden voor, de Commissie vam
Georganiseerd Overleg op te heffen.
De heer Padt levert uitvoerige critiek
op dit voorstel, dat hij een stap terug
roemt in de maatschappelijke ontwikke
ling.
De heer 7 w a a-n merkte op. da', hier
de geween weg bewandeld moe: worden.
D:c voorstel moet namelijk om advi©» naar
de Commissie voor Georganiseer i Over
leg gezonden worden. (Gelach). E"rst ale
de organisaties er vóór zijn, kan hij tnet
het voorstel meegaan.
De heer Geers zei. dat de Commïwe
voor Georganiseerd Overleg reeds ten
doode was opgeschreven tnog vóórdat die
geboren wa?. Men gaf haar geen gelegen
beid om tot ontwikkeling te komen.Dit is de
grootste oorzaak waarom deze commissie in
Zandvoort moe geen nuttig werk heet- kun
nen verrichten. Spreker verklaarde rich
tegen opheffing vam die commi-sie.
Nadat de, wethouders Molenaar en
S 1 e g e t het voorstel varn B. en W. had.
den verdedigd, werd her oorstel va:. B.
■n W. aangenomen me: 7 tegen 6 stemmen.
Vóór «temden de leden Gunters. Vam
Voort huvsen. Mevrouw Ween ink. Van der
Plas, Van der Werff. Plegee en Molenaar.
Tegen stemden de leden Geers, Heintz-
berger, Vam den Bos,. Padt, Zwaan en
Schaap.
Na rondvraag werd de vergadering t®
kwart voor twaalf gesloten.
BLOEMENDAAL
LANGS DEN WEG.
Vam gemeentewege wordt thans
weer een flinke wegverbetering aan»
gebracht en wel op den hoek Rijper*
wegBloem-endaalscheweg.
De uitmonding wordt afgerond en
aanzienlijk verbreed, zoodat ook hier
weer één van de gevaarlijke punten ver
dwijnt.
NIEUW KERKGEBOUW.
Het kerkgebouw van de Vrij*»KathoIie<
ken bij den Vijverweg nadert uit»
wendi? althans zijn voltooiing. Het
gebouwtje maakt een aangen-amen in»
druk iq deze omgeving.
HEE~MSTEDE
GEVONDEN VOORWERPEN.
Terug te bekomen bij: O. v. d. Heijd©
Hugo ae Grootstraat 12. een vermoe»
delijk gouden dop van een vulpen. Van
Houten, Kerklaan 21. een R. K. kerk»
boekje in étui. B. Voordenhaak, Iepen»
laan 32, een zilveren broche. A. IJtsma,
Eikenlaan 10. een rijwielbelastingmerk.
Bureau van politie. Raadhuisstraat, een
ledig kindertaschje.
VELSEN
DE NIEUWE GEMEENTE*
WON! NOEN.
Voor enkele weken werd in ons
blad de aandacht gevestigd op de be*
krompemheid der nieuwe gemeente*
woningen te Velseroord en te IJmui*
den, waardoor de bewoners zich moe*
ten behelpen. Alles tengevolge der be*
zuiniging, ook op het gebied der volks*
huisvesting toegepast.
-Met de 40 nieuwe woningen aan de
Noorderlaan te W'ijkeroog is het al
niet veel beter. Van buiten zien de
huisjes er heel aardig uit, maar komt
men binnen, dan vraagt men zich af oE
deze woningen uitsluitend zijn be*
stemd voor gezinnen zonder of hoog*
stens met 1 of 2 kinderen. De woonka*
mer is tamelijk ruim. maar de keuken,
of misschien beter gezegd, het hokje
dat dezen naam draagt, is zóó Hein.
dat het bijna ondoenlijk zal zijn om er
met twee personen tegelijk, iets in uit
te voeren. Er is dan nog een bijkeuken,
maar hoe de vrouw des huizes daar een
waschtobbe of waschmachine moet
plaatsen is een raadsel.
Boven zijn drie „slaapkamers", waar*
van er écn is die op dezen naam aan*
spraak kan maken, maar om 'n de
anderen een ledikant te plaatsen, zal
een heele toer zijn, een zolder is er
niet. Er is nog een geluk, dat er nog al
wat grond bij de huisjes ligt, zoodat de
kans bestaat dat de bewoners een flink
erf krijgen, waarop zij dan een schuur*
tje kunnen plaatsen.
XV.
STOTTEREN.
Dc praak. die men nader zou kun*
pen vimn ilc tot geluid geworden
mcnsciu ujkc gedachte, ;s van ouds hc»
Stitcuwd ais ccn goddelijk vermogen,
een eigenschap waardoor de mensch
ch zoo torenhoog verheven gevoelde
b;\r:i het dier dat van eenige gelijke*
vis. laat staan gelijkheid, geen sprake
km zijn. Iicrst in latcrcn tijd, nu de
wetenschap meer cn meer door verge*
lijicir.j! van soortgelijke verschijnselen
tot c n dieper inzicht m den aard daar*
van tracht door te dringen, is de spraak
niet meer gebleven de diepe kloof die
mensch cn d cr van elkaar scheidde en
hieft men gaan inzien dat ook dieren
gciu:den voortbrengen voor hetzelfde
c waar', -or de mcnsch zich van de
jnraak bedient en dat de hoogcre
d -n die geluiden ook op anaioge
v i/e voortbrengen. namelijk door
ml! van stembanden die door de
ulMdrmingslucht m trilling worden ge--
bra--V.
Al heeft dus dc mensch in zijn
Spraakvermogen geen red-rn meer om
/:ch a!s principieel verschillend van en
anders dan dc dieren tc beschouwen,
toch blijft voor hem de spraak a'.s de
uiting /:;r:er gevoelens cn gedachten dc
b.-.'. n.JL-tstaf zijner geestelijke waar»
o En u e met spreken kan staat zoo
zeer achter bij den normalen mcnsch.
dat cok wanneer een goed verstand
aar.v /i j is. de bezitter daarvan toch
in d: i strijd om het bestaan zwaar
gehandicapt blijft. Ook wie lijdt aan
een gebrekkige spraak ondervindt daar*
va gewoonlijk onaangename gevolgen
Het sb teren is c spraakgebrek dat
/oer dikwijls oor hem die cr aan
lijdt, uiterst onaangenaam cn soms zeer
Jiadoclljj wordt. Om van het gebrek ce-n
•wel*omschreven definitie tc geven zou
ik gebruik moeten maken van termen
uit het wetenschappelijk woorden arse»
naai die voor den leek onverstaanbaar
zouden zijn zonder wijdloopige verkla*
ring. Daar echter ieder wel weet wat
onder stotteren verstaan wordt, is een
nadere omschrijving ook overbodig.
Zoowel uit het dagel-ijksch leven als
uit litteratuur cn toonccLspeelkunst zijn
aan ieder voorbeelden bekend van per*
sonen lijdend aan dit tragisch*komisch
gebrek. Op de vraag, die zeker bij velen
is opgekomen, waardoor het ontstaat
is gemakkelijk een n-aga-tief, moeilijk
een positief antwoord te geven. Het
ontstaat o<iet ten gevolge van gebre»
ken in de zoogenaamde perifere spraak»
werktuigen. Zoowel dc stembanden als
de loogen cn de spieren voor de adem»
halimg benevens de keel, dc mond en
dc neus, a-I deze OTganen zijn bij den
stotteraar in volmaakt goeden staat.
Ook de zenuwen, waarlangs de prikkels
worden voort-geleid die die spraakor*
gancm in beweging brengen, doen hun
werk goed. En zooals blijkt ui-t het
feit dat stotteraars ook wel tot goed
spreken in staat zijn. doch gewoonlijk
alleen voorbijgaand last hebben van
hu-n kwaal blijkt dat ook de hersenen,
d*lc alïcs moeten bchcerschen en rege*
lcru hun work goed kunnen verrichten.
Men vindt bij het onderzoek der horse*
non dan ook geen afwijkingen daarin.
Het stotteren berust dus niet op een
zoogenaamd organische afwijking, die
hchzij voor het ongewapend oog of
bij microscopisch onderzoek aan het
lioht treedt. Het stotteren is een func*
tion-ccl lijden, een stoornis in de functie
in dc verrichtingen dus van dcclen
van ons lichaam, die voorzoo ver wij
kunnen nagaan geen afwijkingen in
bouw cn samenstelling vertonnen. Dat
er toch een diepere oorzaak moet zijn
komt on« noodzakelijk voor, doc-h naar
den aard daarvan kunnen wij slechts
gissen en een positief am-trwoord op die
vraag laat zich nog niet geven.
Evenwel al kennen w* niet de di»
reet© oorzaak, aan kunnen w© rooh
vragen naar de verwijderde oorzaak en
althans nagaan onder wedkc omstan*
dikheden de kwaal gewoonlijk op*
treedt.
Hierbij doen zich nu twee verschel*
lende opvattingen voor. Terwijl som*
migen de erfelijke aanleg als van .over*
heersahende waarde beschouwen, wil»
le® an die ren daarvan weinig weten.
Deze beschouwen d-c kwaal als een- ge*
volg van de mcnsohelijke zucht tot na»
bootsing, tot na aping. Zij zie® in het
stotteren dierhalve een soort van
geestel-ijkibesmetteïijlk© ziekt© die men
zich op den hals (of liever in het
hoofd) haalt door met stotteraars om
te gaan (psychische infectie). Zij, die
een bijzondere erfelijk»verkregen aanleg
(praedispositie) noodzakelijk achten,
smctfing" wel niet geheel wegcijferen,
maar zij achten toch een bepaalde aan*
leg de eenige bodem waarop het stot»
teronkruid kan woekeren.
Zij hechten o a. daarom ook veel
waarde aan dien aanleg, omdat zij
bij stotteraars en hun familieleden vc»
lcrlci andere eigenschappen aantrof»
fen die zij met stotteren in verband
brengen. Zoo bijvoorbeeld de ver»
legenheid, de onhandigheid, de angst
voor het spreken. Dc aanhangers der
na*apingstheorie echter willen al deze
verschijnselen beschouwd zien als
gevolgen van het naar hun meening
vroeger opgetreden stottergebrek.
Persoonlijk beschouw ik op grond
van een onderzoek van meer dan
honderd stotterende kinde^n dc er»
fclijke aanleg als beslissend, d. w. z.
van oorzakelijke waarde en andere
factoren alleen als van toevallige en
biikomsti-'r betcckcnis. Het bleek mb
dat in de overgrootc meerderheid
der gevallen het gchrc!; terstond bij
het lccrcn*s£rckcn «>f ^thans vóór
het kind naar school ging, zich ont»
wikkelde. Aan de mecning dat de
school schuld zou hebben aan dc orit»
wikkeling van het stotteren (psychische
infectie) hecht ik dan ook niet veel
waarde. Zeer eigen-aardig en ook sterk
plijtend voor de erfelijkihedr der
kwaal i-s het feit dat zooveel meer jon»
ger» dan meisjes stotteren. Onder 14S
stotterende schoolkinderen vond ik
115 jongens en slechts 33 meisjes cn
deze cijfers stemmen geheel overeen
met de in andere statistieken aangege*
ven percentages van 71 pet. jongens
cn 29 pet. meisjes. Men vindt derhalve
tegen 3 meisjes die stortteren 7 jon*
gens.
Behalve de frequentie van de kwaal is
nu bovendien dc ernst daarvan bij jon*
gens grooter dan bij meisjes. Het gc*
volg daarvan is. daar bij beide geslach»
ten de lichte gevallen tegen den volwas*
sen leeftijd of reeds eerder genezen, dat
te-i slotte dj verhouding van het aantal
stotterende mannen tot dat der vrou»
wen nog veel ongunstiger is. zoo zelfs,
dat gewoonlijk wordt aangegeven dat
tegen één stotterende vrouw negen man*
ncn stotteren. Het feit alleen reeds van
deze regelmatig voorkomende verhou
dingen pleit voor de erfelijkheid van dc
afwijking. Er komt bij dat wanneer in
derdaad dc zoogenaamde psychisch-: in-
lcctie, dc imitatie van overwegend bc*
lang was, zonder twijfel juist het vrou
welijk geslacht meer aan de kwaal zou
moeten lijden, daar immers dc neiging
cn het talent tot nabootsen zonder twij
fel grooter is bij de vrouw dan bij den
man.
Veelal treft men in écn gezin meer
kinderen aan die stottren. terwijl dan
gewoonlijk ook bij dc ouders, groot»
ouders, ooms of tantes, neven of nich»
ten de kwaal wordt of werd gevonden
of andere stoornissen in het zenuwleven
worden aangetroffen.
Daar waar het stotteren niet tegelijk
met het eerste spreken ontstaan is,
wordt het door dc ouders vaak toege
schreven aan ccn schrik, een val. ccn
ernstige ziekte, enz. Bij nauwkeurig na»
vragen blijkt cUu r eb Ier g'-wr-oniiik dat
ook vóói dien tb L.i ..k.u .1
maal was, dat het alleen later erger is
geworden, vaak ook dat het kind eerst
heel laat heeft lecren spreken. Inder»
daad zijn verschillende accidenteele of
toevallige aanleidende oorzaken voor
het stotteren waargenomen in gevallen
waar als eerste, werkelijk causale oor*
zaak duidelijk de erfelijke aanleg aanwe*
zig was. Omtrent den eigenlijken aard
van de afwijking, die wel een erfelijke
afwijking in het centrale zenuwstelsel
moet zijn. kan men dus voorloopig nog
niets met eenige zekerheid zeggen. Doch
wel weten wij dat het gevolg daarvan
is een stoornis in de normale samen*
koppeling der verschillende processen,
noodig voor het tot stand komen van de
juiste woordvorming en woordverbin*
ding. Immers voor het spreken is noodig
een correcte samenwerking van de
ademhaling (respiratie), de stemvorming
(phonatie) en dc lcttcrvorming (articu*
latie). Het stotteren bestaat nu in het
optreden van krampen, dat ziin onwille
keurige spierbewegingen, in ccn van de
drie spiergchicden die noodig zijn bij de
respiratie, de phonatie cn dc articulatie,
of in twee daarvan of in alle drie Ko*
men gedurende het spreken die kram*
pen tot stand, dan grijpt ccn juiste sa
menkoppeling (coördinatie) dezer drie
processen niet plaats, de kamraderen
der ingewikkelde machine grijpen niet
op dc juiste wijze in elkaar, zij gaan
horten en stootcn op elkaar cn.... het
stotteren ontstaat in plaats van dc
vloeiende rede.
Terwijl dus bij stotteraars iedere let*
ter op zich zelf goed gevormd kan wor*
den cn ook vaak dc woord» en zinvor»
ming vlot van stapel loopt, wordt alleen
nu cn dan door het optredert der boven*
genoemde krampen de vorming der let*
ters tot lettergrepen, der lettergrepen
tot woorden, der woorden tot vloeiende
zinnen bemoeilijkt of verhinderd. Hier*
door kan het stotteren scherp onder*
scheiden worden van andere spraakgc*
breken, waarbij altijd de fout schuilt in
dc juiste voortbrenging van een of meer
letters of klanken, onafhankelijk van
hun verbinding met andere letters tot
lettergrepen of woorden.
Hr-ewcl nu liet wezen van liet stot*
..cu testïirtt iu het optreden van on*
willekeurige spiersamentrekkingen in
een of meer deelcn van het spreekme*
chanismc ziet men bij stotteraars soms
ock nog krampen optreden in andere
spieren, gewoonlijk alleen in het aan*
gezicht, doch soms ook in dc spieren
van hals en romp, van armen en beenen.
Dikwijls maakt het den indruk alSof de
stotteraar zich zelf. door deze trekkin*
gen over de moeilijkheid van het spre*
ken tracht heen te helpen, zooals een
jongen die op de gymnastiekles zich
voor het eerst aan ringen of rekstok
moet optrekken en daarbij wringt en
draait en met de beenen trapt, terwijl
toch alleen door de samentrekking der
armspieren het lichaam kan worden op*
getrokken. Zoo schijnen ook bij den
stotteraar door de inspanning, noodig
voor het spreken, ook andere spieren in
contractie te geraken.
Dat juist de samenkoppeling der drie
onderdeden van 't spreek*proces (res*
piratic, phonatie, articulatie) voor den
stotteraar zoo bezwaarlijk is. blijkt uit
het eigenaardige feit. dat bii het fluistc*
ren. waarbij immers geen stem wordt ge*
•vormd. geen phonatie optreedt, gewoon*
lijk niet wordt gestotterd. Dc~ samen*
koppeling van twee onderdeden is u't»
tcraard gemakkelijker dan die van alle
drie.
Uit het bovengezegde blijkt ook dat
door ernstig oefenen voor den stot*
teraar evenals voor den jeugdigen gym*
nasi grootc verbetering van ziin pre'sta*
ties kan worden verkregen. Niet ieder
kan acrobaat worden, maar dc moesten
kunnen redelijke gymnasten worden als
zij regelmatig oefenen. Zoo kan ook in
de meest? gevallen dc stotteraar door
methodische beoefening der ademhaling,
der stemvorming en der lcttcrvorming
en door geleidelijk in moeilijkheid klim*
mende verbindingen dezer drie onder*
dcclen van het spreken, zijn spie-en bc*
ter leeren bchecrschcn er, vaak zijn
kwaal geheel tc boven komen.
Haarlem, September 1926.
Dr G. II. MULDER.
