VAN OUDE TIJDEN.
LETTEREN EN KUNST
HET T00NEEL.
STADSNIEUWS.
HAARLEM'S DAGBLAD DINSDAG 9 NOV. 1926
Uit een bezuinigingsrapport'van het
jaar 1848. De strijd om het oude.
Een ^emfnlgingsrapport is uit den
•ard der zaak geneigd overblijfselen uit
liet verleden op te ruimen: oude gebrui»
ken. toestanden of instellingen, indien
ze offers vragen van do algemcene kas,
niettegenstaande de reden van hun bc>
staan is verdwenen. Wat vroeger noo#
d:g was. is van lieverlede onnoodig ge
worden. W aarom een bezoldigde betrek»
king besteudigd, die overbodig werd?
Wie zal een duur gebruik handhaven,
dat rijn bcteekenis verloren hectt? Ol
gelden toestaan voor een instelling die
niet meer van algemeen belang is?
Daar waren eens, zelfs nog in 1548,
drie boomsluiters. De eerste was belast
met bet openen en sluiten van den boom
aan de Scholkwykerpoort. de tweede
moest hetzelfde doen aan de Eendjes»
poort, de derde desgelijks aan de Raam»
poort. Noodzakelijke betrekkingen, zoo»
lang er schepen de stad in» en uitvoeren.
Inlusscbcn, waar niet is. verliest ook dc
boomsluiter rijn recht, en zoo was het
aan de Raampoort. Een der rapporteurs
stelde dan ook voor de betrekkingen
van boomsh_:ter en portier te combinee»
ren. d.,ewij'.^ie raamgracht zelden be»
varen wordt, deze boom ook zeldzaam
geopend en de betnoeijingen deswegen
als zeer gering kunnen beschouwd wor»
der.". Op deze wijze zou 91.25 bezui»
nigd worden. Bij de twee andere poor-
ten had een dergelijke reorganisatie
plaats. Maar die beschrijf ik u niet. om»
dat ze op hetzelfde neerkwam.
Dit geidt eigenlijk evenzeer van dc
brood» cn van- de vischkeurders ..Dc
dne keurders over het brood, welke tc
zamen ecne bezoldiging van 100 ge»
nieten, konden naar ons inzien ver»
vallen, dewijl de bemoeijingen van
keurders zeer zeldzaam vereischt wor»
den cn. des gevordert, hiervoor telkens
eenen deskundigen kan benoemd wor»
den". Om dit voorstel goed te begrijpen,
bedenke men, dat een keurder wel ccn
deskundige, maar een deskundige nog
feen keurder was. Er waren hier drie
eurders tc veel en deskundigen ge»
noeg. Hetgeen vóoruitgang bcteckcniie.
Immers het kwam zoo zelden meer voor.
dat de overheid klachten over slecht
brood te onderzoeken had. dat zc daar»
voor geen afzonderlijke beambten in
dierst behoefde te hebben, al kon ze
er drie krijgen voor samen honderd gul»
den. Deed zich onverhoopt ccn geval
xvor. waarbij de hulp der stedelijke rc-
gecring werd ingeroepen, welnu, dan
kon een bakker uit do buurt ontboden
worden en a!« deskundige advies geven.
Ook do vfsehkeurders waren kost=
bare antiquiteiten geworden. ..In vroe»
ge: tijd. toen het voor de vischverkoo--
pers obli-atoir was hun visch ter markt
ter keuring aan te bieden, voordat hun
geoorloofd wis dezelve rond te venten,
waren wclligt twee vischkeurders nood»
zakelijk; thans echter, dat ce visch»
markt veel minder dan vroeger bezocht
wordt en dc vischverkoopers niet aan
de vroegere bepalingen verbonden zijn, j Of dit gebouw niet zou behouden kun.
kar. deze betrekking gemakkelijk door ncn blijven, ook zonder de bedoelde toe.
een keurder worden waargenomen". Dc lage? Ik weet het niet. Misschien dan»
standen zich zóó lang konden handha»
ven. Wel taai is het leven van hetgeen
„van ouds" bestaat, cn zelfs bczuini-
gingsrapporten zijn nier' altijd in staat
den boom te doen vallen bij den eersten
slag. Uit actie cn reactie wordt de ge»
sehiedeni»geboren, ook de geschiedenis
van plaatselijke toestanden. Aanval
wekt op tot verdediging, al gaat het om
nietigheden, en een bezuinigingsrapport
de rapporteurs mogen de vreedzaam»
ste burgers zijn wordt de aanleiding
tot een strijd om overblijfsels uit het
verleden. De uitslag is niet twjjfcUch»
tig. Het nieuwe overwint, maar lang»
zaam. geleidelijk en niet zonder inspan»
ning en stryd.
Bedenk eens, hoe het ging met de
toelage van honderd gulden, die dc
koster der Groote Kerk van stadswege
ontving. Die toelage komt op de be»
grooting voor onder den post „onder»
houd brandspuiten", waaruit echter niet
volgt, hetgeen je zou vermoeden, dat
deze kerkelijke beambte had te zorgen
voor dc stedelijke brandblnschmiddclcii.
Neen. het verband ligt dieper. Eertijds
placht het werkvolk, dc orgeltrappers
cn de torenwachters, dc kerk in cn
uit te gaan „buiten om. langs dc trap
in de paaltjes uitkomende". Nadat <>p
zekeren dag door de onvoorzichtigheid
van ccn hunner een begin van brand was
ontstaan, werd deze toegang voor hen
gesloten. Sedert namen zij hun weg door
dc woning van den koster, die nu de
genoemde ..remuncratic" ontving, „dc>
wijl het werkvolk door zijn huis moet".
De rapporteurs zijn echter van meening
dat hij verplicht is vrijen doorgang tc
vcrleenen aan hen. die „daar atnbts»
halve geroepen worden".
Tegen aezc voorstelling komen kerk»
meesteren der Nederduitsch Hervormde
Gemeente, bij monde van de hecrcn L\
A. Van Aspercn van de Velde cn Joh.
de Breuk, in verzet. Vooreerst wijzen
zij erop, dat zij zelf aan het bezuinigen
zijn, en niet in staat hun koster te ver»
goeden wat hem dreigt ontnomen tc
worden. Wat meer zegt: deze jaarwedde
is den man toegezegd „ter bclooning
zoowel van de meerdere lasten en werk»
zaamheden voor hem uit de toen ge»
nemene maatregelen ter bevfciiging zoo»
veel mogelijk van den Toren en het Or»
gel tegen alle brandgevaar voort'
vlocijcnde. als voorneen. ik haal
hun gcheele betoog niet aan. dat zou tc
lang duren, cn ik heb het ook niet
noodig. Alles komt hierop neer. dat cc
requestranten vertrouwen „dat den
Fdri Achtb. Raad ook nu nog evenzeer
doordrongen zal zijn, van de belangrijk»
:.Jd van dat gebouw voor deze stad in
onderscheidene opzichten, en vooral als
zijnde hetzelve nu sedert zoovele Euwcn
beroemd sieraad derzei ve. ter bevorde
ring van welks behoud de Burgerij
gaarne eenige geldelijke opoffering in
het algemeen belang zal willen zien aan»
gewend".
lezer gevoelt de juistheid dezer opmer-
king. Twee vischkeurders, maar visch
was er weinig, en die er was. behoefde
niet gekeurd te worden. Mij dunkt, er
was zelfs voor een keurder geen werk
meer.
Geen schepen, geen boomsluiter, geen
visch, geen keurder zulke overwegin»
gen zijn zoo begrijpelijk, dat ik cr niet
langer bij stil mag staan. Onbcgrijpe#
lijk is hier alleen, dat dergelijke toe#
ken wy zijn behoud aan dc toen gcno>
men beslissing van den Raad. volgens
welke de -koster „in het algemeen bc»
tang" zijn gratificatie behield.
Nog had het oude stand gehouden.
Ook de Rouwkamer cn de Hortus medi
cus werden door het rapport aangeval»
len. Maar vooralsnog tevergeefs.
H. E. KNAPPERT.
Annie van der Lugt MelsertVan Ees.
Toen Von Moltke
zijn officiersexa»
men deed. zakte
.lij op den .veld.»
dienst". Wat dit
re maken heeft
met de jonge ac.
trice, die hier te
Haarlem op Za,
terdag 13 Novem»
ber haar twaalf cn
ccn half jarig too»
aeeljubileum zal
vieren? Wel, ook
Annie van Ecs
slaagde niet voor
het eindexamen
van de tooneel*
school ja, nog er»
Annie ven Ees ger, zij is tot dat
ds Boefje. eindexamen zelfs
nooit toegeko»
men, want zij werd van de school afge»
stuurd.wegens gebrek aan talent!
En zooals Von Moltke een dar groot»
ste veldhcerert van zijn tijd werd, zoo
is Annie van Ees binnen 12H jaar wel
niet de grootste maar dan todi zeker
de meest geliefde actrice in ons land
geworden. Zij is de eenige met Elsa
Mauhs die haar koperen tooneel»
feest zal kunnen vieren en die cr zc»
ker van kan zijn, dat dit jubileum
weerklank zal vinden bij alle toor.ee!»
liefhebbers in Nederland.
Dc bijzonderheid van Annie van Ees'
fiasco op de tooneelschool ontleende ik
aan het* aardige van volle roUfoto's
voorziene boekje 1). dat de heer
D. Hans ter gelegenheid van haar
twaalf en een half jarig feest aan
Annie van Ees heeft gewijd. Dat zij
het met inwendige pret vertelde, zal
niemand verwonderen Toch is de
vergissing van de leeraren en leerares»
sen aan de tooneelschool minder
vreemd, dan zij op het eerste ge»
zicht schijnt. Hebben de broers -ai»
die andere groote actrice, die thans
baar afscheid neemt van het tooneel,
hun zuster ook niet in het begin van
haar loopbaan alle talent ontzegd en
ried Frits 'JThea zelfs niet om maar
in het modevak tc gaan". Hoorde ik
niet onlangs van Care! van Hees. dut
Catharine Beersmans hem dikwijls
had verteld, dat men ook haar jaren
lang alle talent ontzegd had? Ja. Ai-
nie van Ee« behoeft voor een illuster
voorbeeld zelfs niet eens zoo ver tc
zoeken; rij heeft het vlak b*j de hand
Hebben Adriaan en Mien van der
Horst n:et aan de toekomst van Cor
van der Lugt Melsert gewanhoopt,
toen hij zijn loopbaan begon, cn
hem bij herhaling verzekerd, dat hij
nooit acteur zou worden? En toch
zou hij eer.s de man zi;n, aan wren
Annie van Ees artistiek zoo veel tc
danken zou hebben.
Het kan soms jaren duren wij
zien het thans opnieuw bevestigd b;j
Vera Bondam voordat ccn slui»
merer.d talent ontluik: en opbloeit.
Bij Anmc vat Ees ts dat zeer gauw
gegaan. Cor van der Lugt MeUcrt
zag al heel spoedig, wat cr in dat
„kleine zwarte meisje" zooals hij
haar noemde stak. Hij vroeg aan
Verkade aan wiens gezelschap zij
beiden verbonden waren om haar
naast hem in „Totok en Indo tc laten
spelen en dat eerste gezamenlijk op»
treden is beslissend geweest voor hun
beider artistieke carrière cn hun
hecle verdere leven. Want het was
de inzet van hun samenspelen, het
was de geboorte van het kunstenaars»
paar, dat zoo geheel één is geworden.
Over den invloed van Cor van der
Lugt Melsert op haar verdere loop»
baan vertelt Annie van Ees in het
interview aan den heer Hans. „Alles
heb ik aan hem te danken!" bekent
zij gulweg. „Van het begin af heeft
hij mij geholpen, ik liep glad ver»
keerd over het tooneel. Ik stond
altijd wijdbeens- u moet niet verge»
ten. ik ben uit ccn gezin met vijf
broers Bent u maar eens uit een gc»
zin met 5 broers en loop u dan maar
eens niet wijdbeens! Ik deed het. Ook
op het tooneel! En ik zwaaide bo»
verdien met m'n armen. Cor hccit
me leeren loepen, leeren spreken. Hij
heeft me geleerd vooral écht, votA al
mezelf te zijn'"
Ik vond dit te aardig om het hier
niet over te nemen, omdat het Annie
van Ees laten wij haar nog maar
bij dien korten, ons zoo vertrouwden
naam noemen zoo volkomen tec»
kent. Is het niet. of wij het haar hóó»
ren zeggen: „Bent u maar eens uit
een gezin met vijf broers en loop er
dan maar eens niet wijdbeens!" Dat
jongensachtige, dat aan Annie van
Ees zoo typisch eigene, hoe dikwijls
hebben wij er niet van genoten! Ik
geloof, dat het groote publiek haar het
liefde ziet. als zij op de planken dc
gamine" is. En dat is ook wel tc vet»
klaren. Annie van Ees heeft dan iets
heel aparts, iets, dat geen enkele Hol»
landscne actrice, op ae planken mede»
brengt. Dat geheel eigene, het wordt
verklaard uit die leuke, jongensachti
ge bekentenis. Het typeert haar!
Tusschen jongens opgevoed! Een hal»
ve jongen soms!
En toch, dat is haar grootste
charme.... toch ook volkomen
vrouw! Onze eenigf. echte „gaml»
nc" op het tooneel heeft tegelijk zoo-
iets vrouwelijk teers, kan zoo volko.
rncn het onbedorven, reine meisje
W endla in Lente en dc jonge, lief
hebbende vrouw Annie in 's Mor
gens, 's Middags, 's Avonds zijn,
dat zij een heel zaal ontroert. Ja, zjj
kan dat soms met een enkel accent,
ccn enkel suprème fijn gebaar!
"Sommige critici hebben wel eens
dc vrees uitgesproken, dat Annlc van.
Les in een bepaald genre zou blijven
steken, dat haar talent beperkt was.
Ik durf zeggen, dat ik van het begin
af volkomen vertrouwen in haar ta
lent heb gehad en hiervan ook meer
malen uiting heb gegeven in mijn kri#
ticken. O zeker, zij is geen actrice
voor het groote dramatische werk. zij
za! wellicht nooit als een Else
Mauhs of ccn A lid a Tartaud ccn
tragedienne worden, maar hoe uitge
breid is het terrein, waarop zij zich
beweegt. Laat ik enkele var, haar
rollen mogen noemen als bewijs:
endla in Lente, Overschotje, Annie
in 's Ochtends, 's Middags en Avonds,
het jonge vrouwtje in lk heb jc lief.
het schaakgenictjc in Het Wonder
kind, ConsuclU in Dc Man. die dc
klappen ktijgt, „vjzannc in De Ni uwe
Hecrcn. Onze Lieve Vrouwe van de*
7 Smarten" in AU dc Sterrc stille
staat, Mrs. Chcvney in Mrs. Chcvncy's
Verdwijning, Jan Covers-in Boefje,
Paddy in Paddy op een na de beste...
hoe gansch verschillend zijn al deze
rollen cn wat heeft zij cr telkens iets
voortreffelijks soms iets subliems
zelfs van gemaakt. Er zijn creaties
bi;, die men als men zc eens heeft
gezien nooit meer vergeet.
Deze tusschen jongens opgevoede
actrice beschikt over een rijken, na
tuurlijken humor als weinigen van
haar kunstzusters cn wat ik steeds
zoo heb gewaardeerd die humor is
altijd fyn. Zij heeft door haar gccs»
tig, pétillanr, zeer persoonlijk spel aan
tal van stukken een succes bezorgd,
dat er eigenlijk niet in zat. Haar me»
dewerking was voor vele auteurs
reeds een fortuintje. Dc groote bijval
van blijspelen als Bruine Suiker,
Paddy op één na dc beste, Mrs. Cbcy»
nev's Verdwijning om cr slechts
enkele te noemen is absoluut ccn
persoonlijk succes van Annie van Ees
geweest. En eigenlijk ook van Over»
schotje.
Ik ben er wel zeker van, dat deze
stukken op ons tooneel heel weinig
zouden hebben gedaan, wanneer An»
nic van Ees er niet dc hoofdrol in
had vervuld. Ik heb het altijd bespot
telijk gevonden, wanneer men het sue»
ces in zulke rollen trachtte tc klei»
necrcn. omdat de stukken soms van
minder bcteekenis waren. Alsof cr
g<#n zeer apart talent voor noodig
was om zc zóó*te spelen als Annie van
Ees dit deed! En het enorme succes
bewees steeds den uitstekenden kijK.
op haar talent van Cor van der Lugt.
De dikwijls onbcteckenende stuk
ken gaven vreugde, ja genot soms. en
kel door de wijze, waarop Annie van
Ees er in speelde. L< noem hier bij
voorbeeld Overschotje. Wie die
haar daarin heeft gezien zal ooit
het sublieme gebaar aan hef slot ver»
getcn, dat strcclen met haar hand van
net plekje in dc atlas, waar dc mail,
dien zij lief heeft, zou leven, dat lang»
zaam laten zakken van haar hoofd,
het zacht wrijven van haar wang over
het papier, cn dan een lange, innige
kus cn een snik.... het was ccn su«
preme uiting van liefde, zóó aandoen
lijk cn teer. dat het voor altijd in
mijn herinnering zal blijven.
En heeft zij ook ..Boefje" dat als
toonee'.werk toch waarlijk niet veei
octeekehde - op een hooger ptan ge
heven door haar spel. Hoe Innig en
met welk een .volkomen meesterschap
heeft 'zij in de cefscénc ons de tra
giek van cat eenzame boefje gege
ven! Hoe prachtig raak, hoe door
dringend was enkel die uitroep van
.Moeder!" O zeker, men heeft haar
dikwijls rollen laten spelen van ccm
zelfden aanleg en een zelfde lijn.
maar is dit te verwonderen, waar zij
de eenige was, die deze rollen tot een
succes kon opvoeren 1 En het dient
met dankbaarheid erkend, dat Cor
an der Lugt haar ook telkens weef
•ie gelegenheid heeft gegeven haar
talent veelzijdig te ontwikkelen.
D- Hans noemt in zijn boekje de
rol van Annie in 's Ochtends,
's Middags, 's Avonds als de rol. die
den meesten kijk gaf op haar kun
nen en ik ben het hiermee volkomen
met flans eens- In dat fijne blij
spel gaf Annie van Ees in alle pha-
sen de ontwikkeling van, schuchter
meisje tot liefhebbende vrouw en zij
deed dat met een opmerkelijke ze
kerheid. En hoe prachtig zuiver gaf
zij ook Wendla in Lente, in al haar
hakeeringen. Soms is het Annie
v in Ees gelukt met een enkelen zin
haar superioriteit als actrice te be
wijzen. Ik denk hier aan het kleine
rolletje ,,Onze lieve Vrouwe der 7
ïimai-ten" in ,-Als de Sterrc stille
staat", zoo zuiver en innig, zoo
vrootn en bovenaardsch gespeeld en
gezegd, dat het ons als een openba
ring was.
Wie zóó Onze lieve Vrouwe, Boef
je. Mrs. Cheyney en Annie speelt. 15
zeker allerminst een beperkt talent.
Waarlijk, Annie van lies verdient
het, da: zij met haar koperen jubi
leum gehuldigd wordt. Zij heeft ons
allen in haar korte loopbahn zeer veel
genot geschonken. Zij heeft ons dik
wijls doen schateren van lachen,
maar ook herhaaldelijk door ham
zuiver, menschelijk spel sterk ont
roerd
Annie van Ees is een gelukskind-
De schouwburgen zullen te klein
zijn. aU zij er op nauwelijks der
tigjarigen leeftijd Jubileert"- Zij
is "geliefd als geen andere actrice in
ons land, en zij verdient die liefde
van het publiek, want zij heeft haar
succes nooit met goedkoope midde
len gezocht. Wij wenschen haar
van harte geluk met dezen mijlpaal
in haar mooie artisten-loopbaan.
Ik weet, dat het in haar geest Li.
als ik hier aan het slot. den naam
noem van den man. zonder wien wij
ons Annie van Ees niet meer kunnen
denken _Cor van der Lugt Melsert.
Want hij is -het. die haar tot zoo
zroote hoogte heeft gebracht, dfe
haar tot kunstenares Beeft gemaakt.
J. B. 'SCHUIL.
0) Uïtg. van Nijgh en van Ditmar.
Botterdam.
MUZIEK
FRéDeRIC CHOP1N.
Men is in Warschau doende om een
der grootste zonen van Polen te herden»
sen; men gaat een standbeeld oprich
ten voor Frederic Francois Chopin. Het
zal niet het eerste monument zijp om
dc nagedachtenis van den groot ca kla
vier po cc: te ecren: ccn gedenksteen
werd in 1880 in dc kerk van den heil.»
»en Geest te Warschau, andere gedenk»
tcckcns »n 1594 in zyn geboorteplaats
Zelazowa WoU, in 1900 in het Luxem
bourg tc Parijs geplaatst.
Welke de directe aanleiding is voor
dc aanstaande Chopin»herdenkingsfces»
ten, bij welke zelfs onze rcgccring zich
wilde doen vertegenwoord.gen. is mij
niet bekend. Chopin werd 22 Fcbr. 1810
geboren in het bovengenoemde plaatsje
naby Warschau; hij stierf 17 Oct. 1849
tc Parijs; geen van beide data valt dit
Jaar in dc termen voor herdenking. Wc!
is hij lo 1827 voor het eerst teWarschau
in het openbaar als pianist opgetreden,
na het gymnasium tc hebben afgcloo»
pen; (als wonderkind moet hij reeds op
9-jarigcn leeftijd in 't publick gespeeld
hebben, maar <jat schijnt dus althans
niet in Polen's hoofdstad tc hebben
plaats gehad.) Zijn Rondo op. 1 is waar.
schijnlijk reeds in 1826 gecomponeerd.
De feesten kunnen dus met een dezer
feiten, 'die beide opocdig een eeuw
geleden zullen zijn. verband houden.
Chopin's naam wijst reeds op zijn
Fransdie afstamming. Inderdaad was
zijn vader Nicolas Chopin afkomstig
uit Nancy, waar ook onze groote cel
list Gerard Hckking het leVcnslieht zag.
Mij trok naar Polen, werd gouverneur
op het landgoed van gravin Skarbek tc
Zelazowa Wola en huwde een Poolsche.
Justine Krzyzanowska, die de moeder
van Frédéric werd.
Frédéric Chopin was dus eigenlijk half
Franschman, half Pool, Dit dualisme
is gedurende zijn leven blijven bestaan;
her manifesteert zich ook in zijn wer
ken. Geboren Pool trok hij reeds in
1831. na enkelo concerten in Wcencn
cn München, naar Parijs om zich daar
te vestigen. En behoudens cenigé con
certreizen cn een voor zijn gezondheid
noodzakelijk verblijf op Majorca in 183»
is hij in Parijs gebleven. De salons der
aanzienlijken, Franschcn «n voor de-
revolutie uit hun vaderland gevluchte
adellijke Polen werden zijn terrein. Als
volmaakt virtuoos was hij naar Parijs
gekomen, doch in de concertzalen
heeft zijn naam niet lang geschitterd.
Hij gevoelde cr z.ch niet thuis; de me
nigte hinderde hem, en zyn spel was
niet krachtig genoeg voor groote ruim
ten. lp intieme kringjen was hij op zijn
gemak; in het gezelschap van mannen
a!«, Liszt, Berlioz, Heine. Meyerbeer
c a., met wie hij vriendschap sloot, m
de salons zijner taHooze aanbidsters,
die hem met muskus ca wierook bc
walmden en van hem les wilden hebben
omdat dit mode was. Een aangeboren
fijngevoeligheid, een reeds m zijn jeugd
gecultiveerde beschaving cn aristocra
tische manieren maakten hem voor dit
milieu geschikt. Zwak cn ziekelijk aas
Chopin als kind. doch dc vrecsclijkc
ziekte die hem ten grave zou slcocn
penbaarde zich eerst ongeveer 1837.
Een kuur in Majorca bracht tijdelijk
verbetering; men weet dat dc schrijf
ster George Sand, voor w-ie hij. (nad-it
ccn Poolsch meisje met wie hij zich
verloofd had, hem ontrouw was gewor
den) een groote vcrccring koesterde,
hem daarheen vergezelde en zeer
weinig talent als ziekenverpleegster
toonde. De beterschap was niet blij
vend; ccn vermoeiende concertreis in
1S49 door Groot»Brittanjc sloopte zijn
krachten; hij kwam uitgeput naar Parijs
terug om er te sterven cn op het Kerk
hof Pbre Lachaise zijn laatste rust
plaats te vinden.
De virtuoos Chopin is vergeten, doch
de toondichter leef; in zijn werken
voort. Ook in 2ijn ortivre vindt mcr.
beurtelings P.ooNche cn Fransche in
vloeden. De Poolsche ridderschap klei»
tert met de sporen in sommige zijner
j>rpantser<ie Polonaises, waarvan an
dere het weedom van zijn vaderland
vertolken. Zijn talrijke Mazurkas zijn
cvcnzoovele stemmingsbeelden uit hc:
intieme Slavische lever.
Doch ook dc Fransche salon-parfum
geurt ons tegen uit Variaties, Concert»
stukken. Impromotus cn sommige de:
Nocturnes. Deze laatste vinden ccr.
precedent in.de eelijknamige stukken
van John Field, evenals zijn klaviercon-
ccrten in die van J. N. Hummel, voor-
gangers vinden. Maar op alles heeft
Chopin zijn eigen stempel gedrukt, cn
in zijn nobele praegnantc mclodick, én
in zijn soms zeer eigenaardige harmo
nie K. èn in zfjn instrumentale kleur cn
klaviertechndsche zetting. Inderdaad
heeft geen tweede componist zóó uit»
sluitend voor klavier gedacht cn gc»
schreven als Chopin. Zijn werken zijn
alle óf voor piano alleen, óf voor piano
met andere instrumentep of met zang
Fn zijn piano werken zijn zóó uit d« na»
;irur van dit instrument gegroeid, dat 2tl
bij elke transcriptie verliezen. Zijn tech
niek vereischt groote spanning bii aller
fijnste dynamische schakcerir.g. Een In
tente polyphonic hcerscht vaak in
schijnbaar homophone figuren, Z||r
harmoniek is vaak zeer oorspronkelijk
soms een sterken zin voor chromatiek*
verradend (Prélude In e kl. t., Barcarole
ejd.), soms grillige afwijkingen vertoo»
nend (vele Mazurkas). Dergelijke eigen
aardigheden zijn hem jn vroeger tijden
euvel geduid; in een bock van pl.m. l87u
vind ik o.a. „dat zijn Mazurkas som*
geheel uit den rechten toonaard ko
men, waardoor het accompagnement
ver van zuiver (sic!) wordt."
Het spreekt dan ook van zelf dat de
saloncompouist eerder begrepen cn po
pulair geworden is dan de toondichter.
Len paar nocturnes, walden, oen enkel
impromptu waren spoedig op alle pia»
r.os te vinden, evenals dc beroemde
Marchc funèbre uit de Sonate op. 35.
Maar de rest van die Sonate kende of
begreep rncn nauwelijks. Fn tegen
woordig stellen we juist die composi
ties van Chopin hct_ hoogst, waarin
noch het Slavisch»nationalc. noch het
Fransche»salon genre op den oorgrond
treedt, zooals zijn 24 Préludes op. 2b,
een reeks dichterlijke miniaturen van
wondere verscheidenheid; zijn onge
ëvenaarde Etudes op. 10 en op. 25, even
stout van conceptie als oorspronkelijk
van instrumentaabtcchnische vinding.
Doch ook in andere werken als de Noc
turnes, Ballades cn Scherzi bekoort de
Achterlijke fantasie nevens het voor
treffelijk pianistisch coloriet en de Po
lonaises en Mazurkas met hun natio»
nale elementen hebben nog weinig van
hun fascinccrende werking ingeboet.
Ik schreef reeds enkele opmerkingen
over Chopins muziek naar aanleiding
van het laatste optreden van onzen
grootsten Chopinspcler. Dirk Schiifer.
Hier wil ik cr nog enkele opmerkin»
gen bijvoegen. Chopin was een echte
romanticus, evenals Schumann, die hem
hoog vereerde cn in zijn Abcojfwaria»
tics op. 1 ook merkbaar Chopini9ccrde.
Maar, nog meer dan Schumann muntte
Chopin hoofdzakelijk uit in kleine vor»
men.
CHOPIN: De kop nn het te Warschau
te onthullerf standbeeld.
De Sonate, en in nóg sterker mate het
klavierconcert waren vormen waarin
zijn fantasie en zijn talent zich niet
thuis voeldcn.Chopins beide klavicrcon»
certen bevatten mooie melodieën cn
zeer dankbaar cn briljant klinkende
klavierpassages, maar de tuttis ziin
onbelangrijke aamcnknutselanjcn, fle
orkestbegeleiding vormt geen intcgrcc»
rend deel van 't oehcel, en de doorwer
kingen schijnen met moeite tot ten con»
ventioneeLc ledgtc gerekt te zijn. Dat
ze zich desondanks op het repertoire
hebben kunnen handhaven moet «an dc
eerste eigenschappen worden tocge»
schreven. Aan navolgers heeft het
Chopin niet ontbroken. Zijn kiavierstijl
beïnvloedde zelfs dien van den groot»
meester Liszt. en dc meeste compoais»
ten der jonger»slavischc school vonden
in Chopin hun voorbeeld. Doch. zoo z(j
-1! zijn schrijfwijze, hoe weinig stereo
tiep die ook was. konden benaderen:
de geniale toondichter bleek niet tc
evenaren. En als zoodanig neemt Cho»
pi zijn plaats in dc muzickgeschiede»
nis in.
t KAREL DE JONG.
ONTSPAN NI NGSVEREENIGING
..ONS GENOEGEN".
Zaterdag had deze verccniging voor
haar leden cn donateurs ccn voor»
drachtenwedstrijd georganiseerd. Dc
animo voor dezen wedstrijd was zeer
groot. Komische nummers cn aardige
levensliedjes wisselden elkander af. Dc
Jury bestaande uit dc hecren Gcldorp.
Poel cn Lubbers, hadden dan ook geen
gemakkelijke taak.
Met aigcrnecne stemmen verwierf
dm heer L. v. Norden met „Vrijheid"
in de afdceling voor één heer den ccr»
sten prijs, dc heer H. Bergman met
„Na 't nachtfuifje" den tweeden prijs
en dc heer J. Rijbroek met „De Kos»
ter" ccn derden prijs, met ccn eervolle
vermelding voor het goede grimccrcn.
In dc afd. voor cén dame werd aan
incj. A Kölker een prijs toegekend cn
in de afdeeling duetten aan den heer
W. N. Out cn mcj. B. Korsclius ccn
prijs. Dc publieksprijs, werd met bijna
algcmcene stemmen verworven door
den heer L- v. N'orden.
Len gezellig bal met attracties be»
sioot dezen avond.
EEN ARBEIDSBUREAU
Door de Verccniging tot bevordering
der belangen van Slcchthoorenden >s
ongericht een arbeidsbureau voor
sfeJ'.'.hoorer.den en dooven.
IIet bureau dat tc Amsterdam gc»
vesfigd is, beschikt over tal van plaat»
selijke comités, dat te Haarlem is bij
NV. van Orden, Klevcrparkwcg 61.
VROUWEN-VREDEBOND
De afdeeling Haarlem van den
Vrouwen-Vredebond houdt op Don
derdagavond 11 November een her
denking van den Wapenstilstandsdau
Op deze bijeenkomst zal mej Dora
v'erbragt voordragen „De oogen van
den eeuwigen broeder van Stephen
Zweig".
Het béstuur verzoekt aan alle aan
wezigen om hun vredesgezindheid te
toonen door op 11 November een
witte bloem te draeen.
VOOR DEN POLITIE.
RECHTER
Belastingzaken.
Niet minder dcQ vijftig zaken di«n#
den heden. Het war^n alle belasting»
zaken, voor het meerciulcel overtredirj#
gen van dc wet op dc spoelkaartenjbe»
lasting.
De verdachten die voorkwamen ver#
keerden alle in zeer benarde omstan»
dighedèn en hadden dan hun toevlucht
gezocht in 't verkoopen van spcclkaar»
ten zonder dat zij daartoe vergunning
hadden.
Tragisch was het geval van één der
verdachten. Dc man. een los werkman
was al eens veroordeeld tot twee
geldboeten van f 200 ieder. Natuurlijk
kon hij dat niet betalen. Of hij 't dan
had uitgezeten, informeerde de Politie»
rechter bij hem Verdachte antwoordde
Ait hij uitstel van betaling had gekrc#
gen.
Hy zcidc verder dat hij toch voor zijn
gezin moest zorgey en dat hij op eerlij»
ke manier aan zijn brood moes: trach»
ten te komèi». Steun ontving verdachte
niet. Daarom had hij gepoogd met het
verkoopen van speelkaarten wat te ver»
dienen. Verdachte werd veroordeeld
tot twee geldboeten ieder va.i f 20, -te
vervangen bij niet betaling door twee»
maal twee dagen hechtenis.
Dezelfde verdachte had zich ook nog
voor een ander feit tc verantwoorden.
Hij was ook beschuldigd te Beverwijk
een commies der belastingen te hebben
geweigerd een koffer tc visitcercn die
hij bij zich had en waarin speelkaarten
waren.
Verdachte zeide, dat hij dien ochtend
honger had cn dal Hij tegen den com»
mies had geze&J: ga maar mede naar
een.café, dan kunt ge den koffer daar
zien. Bij de behndeling der zaak bleek
dat c' vier gemeentewerklieden aan
hadden moeten te pas komen eer dat
de koffer met de kaarten in handen
van den commies was. Verdachte had
telkens getracht den koffer uit do
handen van den commies te rukken.
Tegen den verdachte werd gevorderd
f 100 boete pf 20 dagen. Na den eisch
verzocht veedachtc of hij dan tenmin
ste de 106 apel kaarten die in den kof»
fer zaten mocht terug hebben. Voor
ieder spel heb ik een kwartje betaald,
zei hij. en om dat te fcunnen doen. -heb
ik geld moeten icencn. De Politierech
ter beduidde hem dat dit niet ging. Hij
veroordeelde verdachte tot f 30 of 10
dagen.
Verdachte viel <fit lang niet mede. Ik
meende dat ik al genoeg gestraft was
met het in beslag nemen der kaarten,
zcide hij. Van een gaan in hooger bc»
roep zag verdachte echter af.
Een geval uit vele. En zoo waren
er meer arme drommels die moesten
terecht staan. De Politierechter hield
cohter rekening %nvct dc omstandighc#
den en wees milde vonnissen.
LEZINGEN
De Vcreeniging voor V.tkonderwijs in
de Typografie, dc Ncd. Verccniging
van Cnefs in het Grafisch Bedrijf, en
dc Typografische Studiekring en
Drukkers»Studickring hebben het initia»
ticf genomen om gezamenlijk geduren»
dc het winterseizoen ecnigc lezingen te
organiseeren.
Fict is <lc bedoeling door bekende
personen in dc typografie cn aanver»
wante bedrijverr. verschillende onder»
werpen tc doen behandelen, die tot de
technische vervolmaking kunnen bijdra#
gen. alsook het kunstgevoel zullen hel
pen aankwcckcn cn mocht het haar
gelukken reeds verschillende toe-zeg»
gingen hiervoor tc ontvangen, o.a.
van dc hecrcn Best cn Verheij over be.
rciding van verf, (speciaal hare bruik
baarheid voor grafische doeleinden),
den eerw pater B. Kruitwagen en den
heer Schenlckan over nader vast te stel
len onderwerpen, terwijl ook dc ont»
wikkeling der nevenbedrijven de aan»
dacht der commissie heeft.
Woensdag 10 November zal in de
Aula van dc Ambachtsschool dc heer
B. Modderman spreken over: Japan»
sche Prentkunst, toegelicht met licht»
beelden.
PERSONALIA.
Bij de examens van dc Nederlandsche
Stcnografen»Vcrccnig'mg „Stolze»\Vcry"
behaalden het certificaat voor machine-
schrijven mcj. E. A. Wagcmaker :e
Haarlem en dc heer II. F. Bultman te
Heemstede; en Th. van Veisen to
Haarlem.
NOORDHOLLANDSCHE TURF
NAAR ENGELAND
Men bericht ons. dat Dinsdag de
eerste partij korte turf uit de Noord-
hollandschc veencn naar Londen ver
scheept wordt, terwijl Zaterdag a.s.
een tweede partij naar Londen cn
Fowey zal worden verzonden.
TENTOONSTELLING IN DE
WAAG
Op de tentoonstelling van schilde
rijen van mevr- G. W- Dijssclhot—
Keucbeniua aan de Waag zijn nog
verkocht «Je nummers 39 en 24, voor
stellende Duindoorn en Kerstrozen-
CHRISTELIJKE ORATORIUM»
VFREENIGING
Reeds is medegedeeld dat dc Orato»
rïumvereeniging op 24 November een
uitvoering zal geven. Ten gchoore gc»
bracht zullen worden „Lc Roi David"
van Arthur Honeggcr cn ..Ode on St.'
Cecilia's Day" van G.-F. Handel. Over
bcide werken gaven wc reeds bijzonder»
heden. Als solisten zullen medewerken
Joh. de Meester Jr. tc Brussel, op wiens
naam reeds vele verdiensten op drama»
tisch ook muziek-drnmatisch gc*
bied zijn geboekt Bij drie van de 4 uit»
voeringen welke „Lc Roi David" hier
te lande beleefde, werkte hij als récitant
meac; alle critici noemden zijn vertol»
king iets „grootsch".
Als sopraan za! zich doen hooren me
vrouw B. Mak van Waay*Doorcmans tc
Dordrecht. Zij werkte ook mede hij de
uitvoeringen tc Rotterdam cn werd daar»
bij geestdriftig tocgciuicht, evenals Jac.
van Kempen, die dc tcnorparty zal zin»
gen.
Mevr .Hermine Poel Scholten ral voor
het eerst dc altpartij in „Le Rot David"
zingen.
Alles tezamen dus ccn uitvoering,
waarbij niemand die belang stelt in mu*
ziek of voordrachtskunst ontbreken
mag.
