HAARLEM'S DAGBLAD VRIJDAG 26 NOV. 1926
LETTEREN EN KUNST
OVER „DE TOEKOMST VAN HET TOONEEL"
door den directeur van den Stadsschouwburg
te Amsterdam.
Mt. Merkelbach, <le directeur van
(ten Stadsschouwburg te Amsterdam is
een zeer modern voelend "Lar.. Dit
blijkt wel duidelijk uit rijn boek „Over
"looneei dat bij S. L. van Looy te
Amsterdam is verschenen.Bij lering van
zijn boek kwam herhaaldelijk de ge*
dachte bij mij op: Wat moet de heer
Merkelbach rich dikwijls releurgesteéd
ja zelfs misplaatst gevoelen in zijn func»
tie van directeur van der. schouwburg
op het Leidsche Plein! Want de chca»
terkunst, die hij voor de toekomst ver»
langt en ook verwacht een kunst,
die allereerst wor<jt voortgestuwd door
fcet rhythme van den modernen geest,
za! zekér nooit op de planken van on»
zen eersten schouwburg te Amsterdam,
die daarvoor cfoor zijn ouderwetschen
bouw wel 't allerminst geschikt is
worden gebracht.
Het tooneel, zooals dat tegenwoor*
dig in ons land vs, bevredigt den di»
recteur van den Amsterdamschen
schouwburg allerminst. En hij meent
ook- niet het pubHek. „Wie" zoo
schrijft de heer MerkeJbach „tus»
schen de bezoekers van den schouws
burg avond aan avond zijn oor te luis*
teren logt. weet maar al t® goed. hoe
het publiek van vandaag voor de door
den auteur, zij het nog zoo knap gcfa»
briceerde speelm omen ten slechts moei*
zaam is mee te krijgen'*... Evenzeer
weet hijv dat zoodra het rooneel ver»
nieuwd wordt vanuit de litteratuur in
dien z.a, dat woordkunst geboden
wordt van niet in zijn eenvoud onraid*
dellijk aanvoelbaren bouw, de zaal or-
bezet blijft.
Dc neer Merkelbach wijst dan op
het feit, dat breede groepen van stuk»
ken cn spelers buiten de belangstelling
van het ni»oorlog»pubiiek zijn ge»
raakt. Het dramatisch toonccl wor 'x
volgens hem teruggedrongen van dc
groote schouwburgen naar de klci-.c
theaters met een zeer eigen cachet. Als
voorbeeld wijst hij op het „Groszc
Schauspielhaus" te Berlijn, dat
door Rcinh-ardt omgebouwd voor groo»
tc speelstukken, sinds eenige jaren als
zoodanig buiten gebruik en revue*thea»
ter is geworden. En hij noemt ook in
d-t verband den door hem zelf bestuur»
den schouwburg, waar de bespelers
doorlooDtcd me: n:o:»sluitende budgets
werken bij gebrek aan voldoende be*
langstelling.
Het is zeker van belang otn van den'
directeur van den. Amsterdamschen
stadsschouwburg eens te vernemen,
wat hiervan volgens hem de oorzaak
is. ..He: komt" schrijft hij ..otn»
dat het jhythme in den modernen
mer.sch zich zoo zeer heef: verlegd, dat
nog slechts een klein gedeelte der voor»
oorlogsche tooneelwcrkcn werkelijk op
hem inwerkt, en omdat de nieuwe
kunst van af het tooneel slechts in zeer
beperkte mate uitsluitend met het
woord kan worden gebracht. Wij leven
in een tusschenstadium. waarin vele
der oude tooneel vormen hebben af ge»
daan, en de nieuwe nog slechts bezig
zijn zich te ontwikkelen".
Tot de tooneeiwerken» die g«cn be=
langstelling meer bij het tegenwoordig
publiek vinden, rekent de heer Merkel»
bach in de eerste plaats het speel»
sj k. het stuk. dat geschreven is ter»
wille van de tooneelsi'.uatie en waar»
heen men komt om de® grooten acteur
zich te zien uitspelen. „Ik meen", zoo
schrijft hij. „dat de ervaring der jare-
na den oorlog er we', op wijst, dat het
pubhek van tegenwoordig komt om
een stuk met een overtuiging als ach»
tergrond, meer Jan ora technisch knap
werk, da: door een zoogenaamd groot
acteur brillant gespeeld wordt. Voor
een gedurende een geheelen avond
doorzichtig maken of mee-doogenloos
uiteenrafelen der karakters is het in
het algemeen onverschillig geworden
En Merkelbach noemt in dit verband
Ibsen, die volgens hem behalve in
Peer Gynt zijn waarde voor het pu»
bliek gehad heeft, zooals heel het natu»
ralismc.
Men moet spelen ..vanuit een over»
tuiging", dat beteekent volgens Mcr»
kclbach. dat men niet vatzit aan een
bepaalden kunstvorm. Klassieken tc
spelen enkel omdat zij ..klassiek" zijn.
U geen richting, geen ovcrtuigiog.Eik
stuk, dat bijdraagt tot de levenskracht
is goed. ook het klassieke! Maar niet is
het 9tuk te aanvaarden, enkel omdat
geslachten voor ons het bewonderd
hebben. Wat gisteren goed was, omdat
het schouwburgpubliek de ievenskraeh:i
rn zich zeif meende :e hebben, kan he=
den hebben afgedaan, omdat de
tncnsch zich van zijn betrekkelijke
machteloosheid zoo sterk is bewust ge»
worden, dat h.if daartegenover een re»
serve van levenskracht van nature aan»
icggea moet. Die reserve vindt hij dik»
wij is ;n den dfoom en het is daarom
volgens Merkelbach dat de droom»
spelen als Het Droomspel van
Strindberg en Uitkomst van Heijermans
en de spelen der wonderen, zoowel
aLs de hang naar dc bioscoop zoo
cch: zijn van dezen tijd.
Hot is niet mijn bedoeling in dn ar»
tikcl dc mecning van den heer Merkel»
bach te bestrijden, maar wel wil ik zeg»
gen, dat ik hij dit gedeelte een groot
vraagteeken heb gezet. Het publiek van
heden zoo gaat Merkelbach voort
houdt niet van veel !n woorden.
Lange monologen als ..to be or not to
be' hoort het ongaarne meer tan. Wat
her dan wel In het hart het
publick van nu leeft het moment, a»s
gekristalliseerde idee. het felst. Het pu»
bliek van tegenwoordig houdt van den
korten, clectriscben dialoog cn her be»
grijpf snel de gedachten, die onuit'e»
sproken hangen tusschen de woorden.
De heer Merkelbach heeft een groot
vertrouwen in het publick van \an?.aa«»
omdat hij een groot vertrouwen heeft
in dc moderne sentimenten. Wie op het
toor.eel de essence der dingen uitbeeldt
en de oude breedsprakigheid heeft opge»
geven, zal volgens hem zelden worden
misverstaan. Alles, wat medewerkt tot
de korte samentrekking van gedachten
in het beeld, zal in de toekomst op het
rooneel blij worden ingehaald en zoo
zullen de meest saamgetrokken vorm
van muziek, die der jazz en de kunst»
vorm, waarin het gebeuren zich van na»
ture samentrekt, in enkele momenten,
de dans, op het tooneel als vanzelf hun
plaats veroveren.
De heer Merkelbach ziet in het too»
ncel^ niet" alleen de kunst van het ge»
sproken woord. Door het gebaar kan
men dikwijls even goed een bepaald
begrip op de toeschouwers overbrengen
als door een dialoog en dat gebaar is
zoowel in de plastiek van den stand,
als in dc beweging: de dans! Het too-
nce.'gcba*.. is in de pantomime, en ook
'n de „sketches van de clowns,
het zingen en dansen van de „fantak
sisten En wat het gesproken woord
betreft, het is er niet minder om, wan»
1 neer het voorkomt in een fel geladen
één«actcr inplaats van in een tooneel'
stuk, dat een geheelen avond vult.
„Geen kunstvorm heeft het recht een
anderen minderwaardig te schel»
den S.) en Merkelbach meent, dat! de
tijd nadert, waarin de verschillende vor
men van tooneelkunst zich op ccn zeif»
dc programma met elkaar zullen verdra»
gen. Sedert kunstenaars als Antoine.
Sylvain. Maurice Rostand, de Fcraudv
en tientallen andere de music»hall be*
treden hebben (toch zeker niet! om ar
tisriekc redenen? S.) lijkt het hem
bekrompen het enkele woord»tooneel
als een hoogere kunstvorm te beschou»
wen. Het is een prachtige kunstvorm,
maar.... de essence der musiohall ligt
op geen „lager" niveau. Menigeen zal
zich zeker even na deze merkwaardige
uitspraak van den directeur van ons
eerste theater in Nederland de oogen
uitwrijven, ook al zegt dc heer Merkel»
bach, dat wij deze dingen groot moeten
zien cn niet van toepassing moeten
brengen op de vele ellendige instellin»
gen. die zich nog steeds met1 den naam
van revuc»thcater trachten te dekken.
Saamgevat is het oordcel van den heer
Merkelbach over het tegenwoordige pu»
bliek: „Geef het het visioen, geef het
den droom, saamgetrokken, niet uitge
sponnen, heb ccn overtuiging cn geef
het dien. Geef vooral geen bepaalde
kunstv o r.m vooropgezet, dc draak
of de litteratuur, de klassieken, of regie
ever massa's: dat is vorm en komt m
de tweede plaats. De mensch van ni
wil in, de eerste plaats door een idee ge
dragen zijn. Of dat idee dan gezegd
wordt in woorden, in de lichaarnslijncn
van den dans, of in de clowneske ske:>
ces. dat aL'es doet niet ter zake. Er is
geen „groote" kunst, er is hoogstens
kunst, maar er zij vooral een gloeiende
overtuiging. En die saamgefcor.den, ge»
syacopccrd voorgedragen. Misacht den
jazz. die van de negers komt. niet, want
ze zijn de oerkracht, waarin de vele
kleine gcvoelcntjes zich samentrekken
tot enkele groote. Zij zijn de vert'egen»
woordigers der kracht cn gebondenheid,
die ze bezig zijn uit te storten over
Amerika. Amerika, dc snelheid en dc
oer»kracht, dat van de ééne zijde, met
Rusland, de kracht der onbewustheid
en phantasie, van dc andere zijde. Euro»
pa veroveren zal. Zoo is mijn vertrou»
wen in het publiek voor de toekomst
groot grooter dan in het publick van
heden".
Dat is het in alles met den directeur
van den Amsterdamschen stadsschou
burg eens ben. zou ik niet graag will
beweren. Ik zou zelfs huiverig zijn voor
de toekomst van het tooneel. wanneer
zich dat zou ontwikkelen in de richting,
welke de heer Merkelbach zich denk:.
Manneer dc negers en de jazz het win»
nen van Shakespeare. Goethe. Vondel
en Ibsen. dan wee ons arme tooneel!
Ook zal men goed doen niet alle bcwe»
ringen van den heer Merkelbach zoo
maar voetstoots aan te nemen. Zoo zijn
er vele successen voor de laatste jaren
o-a. van het Hofstad»Tooneel en Het
nieuw N'edcriandsch Tooneel die cr
op wijzen, dat de belangstelling van het
publiek voor het ouderwetsche speelstuk
nog bij lange na niet gestorven Is, zoo»
als de heer 'Merkelbach wil doen voor»
komen. Maar het is niet mijn bedoeling
hierover met! den heer Merkelbach te
gaan polemisccren. De meening van
den directeur van den Amsterdamschen
Stadsschouwburg een man, wlen men
ondervinding niet zal kunnen ontzeggen
over dc toekomst van het toonccl
leek mij belangrijk genoeg om in ruime»
ren kring bekend te maken. Daarom gaf
Ik in dit blad de „essence" van zijn
artikel. Ook om den verderen inhoud
kan ik de lezing van het boekje „Over
Tooneel" wiarin de heer Merkel»
bach o.a. vertelt van bekende tooneel»
figuren, met wie hij als stadsschouw»
burgdirecteur in aanraking kwam aan
alle toonecllicfhcbbers aanbevelen.
J. B. SCHUIL.
HET TOONEEL.
„ALBERDINGK THIJM"
HET KOSTBARE LEVEN.
De heer Gerard Nielen, de regisseur
van „Albcrdingk Thijm" heeft er slag
van blijspelen voor zijn vereeniging
waarin enkel mannenkrachten mede»
werken pasklaar tc maken. Verleden
jaar toonde hij dat in „Pension Schol»
Ier", nu weer in „Het Kostbare Leven",
dat hij uit Von Morer's „De Lijfrente"
heeft gehaald. Het is al heel wat jaren
geleden, dat ik deze klucht van Von
Moser het was bij Jacob van Lcnncp
heb gezien, maar zooveel weet ik cr
toch nog wel van om te kunnen zeggen,
dat de klucht in Nielen's bewerking er
allerminst op achteruit gegaan is.' In»
tegendeel! Nielen heeft er met dc
herinnering aan andere kluchten, zooals
,„De Repetitie van Een Kostbaar I.c«
ven" hier cn daar iets aan rocgc»
voegd cn zijn klucht is daardoor een
voor hecren»kracTiten zeer dankbaar
speelstuk geworden.
Uit dc opvoering, die wij gisteren in
Jcd Schouwburg aan den Jansweg een! uit, ditmaal met mej. Ca,
woonden, bleek ook. dat Alberdingk
Thijm het stuk uitstekend bezetten kon
Nielen weet blijkbaar precies, wat bij
met zijn mensc'nen kan doen en het was
'dan ook, of enkele rollen als op het lijf
van sommige der spelers waren gcschre»
ven. Als geheel werd het daardoor de
beste voorstelling, die ik van Alber»
dingk Thijm heb gezien. Wanneer het
tempo nu nog vlugger wordt genomen
en aan den souffleur een bescheidener
plaats wordt aangewezen, zullen Albcr»
dingk Thijm en Nielen bij reprises nog
veel genoegen van dit „Kostbare Leven"
kunnen hebben.
Het grootste deel van het succes van
gisterenavond was zeker wel tc danken
aan dc heeren Kruyver en Win Dijk. die
dc zaakwaarnemers Schmoll en Kra'
zcr levendig en met de noodige kleui
speelden. Het was duidelijk te merken,
dat beiden of de regie Adolf
Bouwmeester meermalen in „De Repe»
titie van een Kostbaar Leven" hadden
gezien! Het was veel copy en imitatie,
maar men had bij een mindere leentjc»
buur kunnen spelen. Kratzcr won het
in zijn spel nog van Schmoll: hij wist
het type markanter te geven cn beter
vol te houden uitstekend bijvoor*
beeld de manier, hoe hij op zijn sigaar
kauwde doch ook Schmoll had
vooral in de scène, waarin hij de Trans»
actie met Hartwig afsloot zeer goede
momenten. En in hun drukke, lawaaiige
ruzie»tooneelen waren zij beiden zoo gc=
heel en al er in, dat zij de zaal deden
schateren van lachen.
Fijner spel dan Schmoll en Kratzei
gaf Zippe te zien. Wat werd die ver*
armde, sjofele kantoorbediende met het
perkamenten gezicht en den drogen hu»
rMr voortreffelijk door den heer Van
Eften gespeeld. Zijn opkomst in het
eerste bedrijf was zoo uitstekend, dat
wij even vergaten met een dilettant te
doen te hebben. Ook in de volgende
bedrijven wist hij het type goed vast tc
houden, a! stond zijn spel toen niet
meer op dezelfde hoogte als in I. Een
voor een liefhebber merkwaardige
creatie.
Gerard Nielen had zich tevreden ge»
steld met de rol van den rentmeester
Korner, den levenswijzen man, die aan
het slot als Sinterklaas en Zwarten Piet
tegelijk optreedt. Nielen speelde dc rol
met een beschaafd accent en wist
tekst aardig, droog weg langs zijn neus
te zeggen. Een goed, stevig type
ook de driftige Stockcl. ccn flinke, bon*
kige figuur van den heer Hcnneman.
De andere heeren o.a. dc heer Elfe*
rink als Hartwig zorgden voor een
voldoende entourage, zoodat een flink
geheel verkregen werd. Albcrdingk
Thijm kan met voldoening op dezen
avond terugzien. Het was ccn zeer groot
succes, dat de vereeniging weer eens
voor de zooveclste maal aan den heer
Gerard Nielen te danken heeft.
J. B. SCHUIL.
MUZIEK
H. O. V. LEDEN»CONCERT.
Twee noviteiten op het programma:
een Suite van Oskar Nedbal, en de
tweede Symphonie van Jean Sibelius.
Velen zullen zich nog wel Ned bal, den
root en altist van het Bohccmsche
Strijkkwartet in zijn eerste samenstel*
hng (Hoffmann, Suk. N'cdbal, Wihan)
herinneren. De wijze waarop hij het
hoofdthema in het strijkkwartet v .n
hun landgenoot Smetana inzette was
alleen al voldoende om hem berocipd
te maken. Met den componist Nedbal
maakten we nu kennis door middel
an ccn Suite, getrokken uit het ballet
..der Faulc Haus", een werk dat al een
25 jaren oud is. Zeer moderne invloe»
Jen hadden we dus hier niet tc ver*
wachten. Inderdaad geeft Nedbal in
zijn Suite aardige frisschc muziek zon»
der groote oorspronkelijkheid. Hier cn
daar, zooals in het tweede no. der
Suite is ze op 'i kantje van het banale;
Nedbal weet zijn dansrythmen niet zoo
in ccn aristocratische sfeer te demon»
streeren als Smetana dat deed. In het
eerste no. brengt ons dc componist in
een tooverbosch, waarvoor hij natuur»
lijk veel hout gebruikt, dit hout was in
den aanvang niét geheel op toon, mis»
schien door temperatuurverschil, zoo»
dat die aanvang nogal onzuiver klonk.
Later werd de stemming beter. De
„Wcspentanz" schilderde ons niet on»
aardig het gezoem en de steken der
valsche beesten; het leek wel „op het
terras van Zomerzorg of Duin»cn»Daai
in Augustus". De „Valse tristo" bevat
stemmingsvolle muziek; in de „Pas dc
cinqt^e", (een dans uit den goeden
ouden tijd, vóórdat de passen via two»
step en one»siep verminderden tot der>-
no»step, die de charleston schijnt te we»
zen. en waarbij men heclcmaa! niet
meer van zijr. plaats komt), verviel de
muziek weer "een beetje in het gewone
en het slotnummer, de Polonaise is nog
al aan den levenmakenden kant, maar
zooals gezegd: over het geheel aardige
muziek, die echter meer voor een num»
mer na de pauze dan voor een opc»
ningsnummer geschikt lijkt.
Dc Symphonie van Sibelius is bij een
eerste hooren zonder voorbereiding
niet zoo heel gemakkelijk tc volgen.
De componist heeft de gebruikelijke
opvolging van vier hoofddeclen behou»
den. maar zijn vormgeving in elk dier
declen wijkt nog al van de klassieke
modellen af. Eigenaardig is zijn ma»
nier van voorbereiding zijner themas.
die hij achtereenvolgens laat optreden,
combineert en weer uit de combinatie
losmaakt. Nationale elementen spelen
cr ook een rol in. Een somber tweede,
een geestig derde hoofddeel mochten
het eerst inslaan. De finale schijnt wat
gerekt, en het geheel maakt bij een
eerste auditie meer den indruk van een
Rhapsodic dan van een symphonic
Doch ik behoud mij een nadere be»
spreking gaarne voor totdat ik in de
gelegenheid geweest zal zijn nader met
het werk kennis te maken. In elk ge»
val mogen we ons over 't verschijnen
van de beide -noviteiten op de pro»
gram ma's der H. O. V. verheugen even»
als over de knappe vertolking die zij
nu reeds vonden.
Tusschen beide werken in voerde de
heer Gerharz het concert van Grieg
roline de Bruyn aan den vleugel. Aan
gezien uit concert niet veel vrijheid van
opvatting toelaat, cn bovendien de di
rigent gewoonlijk den solist in het
keurslijf van zijn eigen opvatting dwingt
mist een nummer als dit concert vrij»
wel alle belangrijkheid cn komen wc
er toe alleen nog maar te luisteren hoe
de solist het in het proces der adap»
talie er af brengt. Mej. de Bruyn nu
bracht bet cr niet zoo heel best af. Zij
heeft al wel aardig wat techniek, maar
nog niet voldoende om deze solopartij
in 't openbaar voor te dragen. Haar spel
was een van geven en nemen: in t
eerste Allegro nam zij van sommige
passages verscheidene noten af. in
Adagio voegde zij cr verscheidene aai
toe in aan 't slot mocht zij niet min
der dan negen bloemstukken in ont
vangst nemen. In totaal, met dat van
't bestuur der H. O. V. tien. O, o!
De Blüthnervleugel stond weer op
zijn post; het zou me niet verwonde-
ren als deze een volgend maal Gricgs»
concert al van zelf begint te spelen.
Het publick scheen maar matig warm
gestemd.
KAREL DE JONG.
TENTOONSTELLING VAN
PRODUCTEN DER DRUKKERIJ
Rabbjjn Menaise Ben
Israël.
Men schrijft ons:
Den eersten Januari a.s. zal het drie
ecuwen geleden zijn, dat het eerste He
breeuwsche boek, dat te Amsterdam ge
drukt werd, de pers verliet.
Het was ceu gebedenboek, volgens den
Portugeesch-Joodschen ritus, dat
met steun van den bekenden geneesheer
Dr. Efraitn Pueno (wiens portret door
Rembrandt is geschilderd) is verschenen
cn waarvan nog slechts twee excmpla
ren bekend zijn.
Behalve als rabbijn, die met de ge
leerdste, nist»Joodsche Nederlanders var:
hun tijd in druk verkeer stond, heeft Mc
□asse ben Israël zich groote bekendheid
verworven door zijn ijveren voor de we
der toelating der Joden in Engeland
waarvóór hij persoonlijk bij Cromwell
heeft opgetreden.
Waar deze Hebreeuwsche rabbijn de
grondlegger der later zoo beroemd ge
worden Hebreeuwsche typographic
Amsterdam is geworden, welke ook
tnorm veel naar het buitenland, vooral
naar Engeland, heeft geëxporteerd, heeft
zich uit Portugcesch-Joodsche kringen
een commissie gevormd, om dit belangd
rijke cultuurhistorische feit te herden
ken door het organiseeren ecner t
toonstelling van zoo mogelijk alle wer
ken, die in deze drukkerij waren versche
nen, en van prenten enz., welke op het
leven van Mcnasse ben Israël betrekking
hebben.
Deze tentoonstelling zal in den loop
van December gehouden worden in de
zaal van de bibliotheek van het Portu-
geesch-Israëlietisch seminarium „Et*
Halm", J. D. Meijerplein 5, aan welke
oude inrichting Menasse ben Israël als
leeraar verbonden was.
Bij deze gelegenheid za! een geïllus
treerde catalogus, bewerkt door den bi
bliothecaris J. S. da Silva, het licht zien,
waarin naar chronologische orde een
bibliographic van de in het Hebreeuwse!»,
Latijn, Spaansch en Hollandsch gedpukte
boeken dezer drukkerij zullen worden
gegeven.
STADSNIEUWS.
SCHIPPERS- EN LAND
BOUWERS.
DE WATERSTAND IN DEN
HAARLEMMERMEERPOLDER.
De watermachines, die zóóveel water
uit dezen polder naar dc ringvaart had'
den verplaatst, dat dc schepen aan den
grond vastlagen, zijn thans stopgezet cn
zullen teneinde dc schippers 'rij het
vervoer van de nog aanwezige bieten
terwille te zijn voorloopig niet in
werking worden gesteld. Door het uit>
zakken van dc landerijen, zal dc toe
voer van het water weldra weder zoo
groot zijn, dat de schepen vlot kamen
en door dc sluis bij Aalsmeer kunnen
worden geschut. Wordt cchtcr het
terpeil binnen een paar dagen weder
hooger dan in het belang van de schip»
pers noodzakelijk wordt geacht, dan
zullen de watermachines weer in wer»
king worden gesteld, want aan het be»
sluit van het bestuur van den Haarlem»
mermcerpoldcr om het water op win»
terpeil te houden zal zooveel mogelijk
uitvoering worden gegcvcne en de band
vorden gehouden.
Er wordt nu gerekend dat vóór 5 De»
cember a.s. al dc bieten uit dezeft pol»
der verdwenen zullen zijn.
DE AUTOBUSCONCESSIES
VERGADERING VAN ALLE
GED. STATEN.
In verband met de aanneming van de
wet op dc autobusconcessies door de
Staten»Generaal, welke wet op 24
Augustus j.L in werking is getreden,
moeten alle eigenaren van autobussen
binnen een half jaar, dus uiterlijk 24
Februari 1927, in het bezit zijn van een
concessie.
De ingekomen verzoeken van auto»
busondernemingen zijn dan ook talrijk
en doorgezonden naar dc burgemeesters
van onderscheidene gemeenten, waarop
autobusdiensten bestaan. De burge»
meesters brengen over de verschillende
westics advies uit, waarna dc beslis»
ing aan Gcd. Staten blijft
Waar Gcd. Staten ten aanzien van
de kwestie zich op geheel vreemd ter»
rein bevinden, wordt naar alle zijden
advies ingewonnen. Zoo zal een verga»
dering plaats hebben tusschen Gcdc»
putcerden en den Bond van Autobus*,
ondernemers, cn op 2 December n.s.
zal te Utrecht ten vergadering wor»
den gehouden van alle Gedeputeerde
Staten in Nederland.
In die vergadering zal men de ver»
schillende bepalingen nader bespreken.
HET WASCHHU1S.
De tegenstanders.
EEN ADRES AAN DEN RAAD.
De bond van Waschindustriëelen in
Nederland heeft een adres aan den Ge»
meenteraad gezonden, waaraan wij het
volgende ontleenen:
De adressant heeft kennis genomen
van het voorstel om tc komen tot op»
richting van een waschhuis in het
Slachthuiskwartier en gaat volkomen
mee met de meening, dat de behande*
ling der wasofa in arbeiderswoningen
ccn onaangename zaak is. Adressant is
echter van meenrng. dat er in vele ar»
beidersgezinnen nog onaangenamere en
ongezondere dingen voorkomen, b.v. on»
voldoende voeding en onvoldoende
k.'eeding en dat wanneer de gemeente
Haarlem :n een zoodanige gunstige
positie verkeert, dat zij er over kan gaan
denken haar filantropische zorgen be
iangrijk uit te breiden; de adressan:
meent, dat daarvoor dan toch alleen in
aanmerking mag komen dc voorziening
in de eerste levensbehoeften van de al.
Icrarmsten. d.w.z. van hen. die door at<
geheele afwezigheid van een linnen»
voorraad de onaangenaamheden van den
wasohdag in huis slechts van hooren
zeggen kennen. Gemeentelijke toeslag
op de waschkosfren van behoorlijk ge»
situeerde arbeidersgezinnen cn dc kleine
burgerij komt adressant ontoelaatbaar
voor.
Dc plannen van de raadsleden mej.
van Vliet c.s. komen, volgens adressant
inderdaad hierop neer.
Dc conclusie van de voorstelsters,
als zou het gemeentelijk waschbuis de
oplossing zijn voor het probleem van
ccn gemakkelijke behandeling der wasch
egen kosten d:e ongeveer overecr.ko»
komen met die van de behandeling thuis,
is in strijd met de werkelijkheid.
Dc adressant wijst er op. dat de ge»
meente Amsterdam het leeuwenaandeel
n dc kosten van behandeling der wasch»
hu Nwasschcn draagt en we! tot een
bedrag van niet minder daii f 50 a f 60
per jaar per gezin.
Daarom is het niet verwonderen
dat van het Am-;terdamsche waschhuis
een druk gebruik wordt gemaakt, bij
een tarief zóóver beneden kostprijs.
Adressant concludeert dat bij een ta«
rief. gebaseerd op den kostprijs, er van
een dergelijke inrichting in het geheel
geen gebruik gemaakt zou worden, om*
dat dan voor het zelfde geld en veel
.'.makkelijker de wasch eenvoudig aan
een waschinrichting gegeven zou wor»
den. zooals thans in dc betere arbeiders»
gezinnen steeds meer gebruikelijk
wordt.
De adressant verzoekt den raad het
betreffende voorste!van VKet ca. niet
aan te- nemen en af te zien van alle
gemeentelijke bemoeiing op het gebied
der wasch.
DE NIEUWE LIGHALLEN.
DE AANBESTEDING.
Door het bestuur van de „Vcrccni»
ging tot bestrijding der Tuberculose"
tc Haarlem, werd in „dc Nijverheid" in
de Jansstrant aanbesteed, ten overstaan
van architect Korriibga. 't bouwen van
ccn dag»cn»rvacht»verblijf. een concier»
gevwonirvg, een bergplaats en 4 Ifghal»
!cn. op ccn terrein aan clcn Bergweg te
Blocmcndaal. Laagste inschrijver was
N. J. Tromp uit Overvccp voor
f 89.746,
Dc ovzrige inschrijvingen luidden: II.
Stiphout. Haarlem f 94269, G. Lastdra»
«?cr. Helder f 94335. G. et: J. Broertjes.
Blocmendaal IW022. W. Meyer Am»
•••erdam f 95359. Venhoven en Evers,
Heemstede f 109950. Firma Hellingman
f 113736. N. V. Bouw, cn Exploitatie»
Maatschappij Rolland. Haarlem f 101940
F.. Bedaart. Haarlem f 93000; M. r. d.
Woud Haarlem 101950, M. Joustra.
Haarlem f 101020. Verhcyde cn Smits.
Schoten f 103832. N'. V. Aanncmcrsbe»
drijf Broersma f 96800. A. Koper. Zand»
vóórt, f 115570. P. J. van Alphen cn D
van Doesburg. Utrecht f l'YióOO T.
Morbis Nicuwcrkcrk f 95340. Aannc»
mers maatschappij Noord«HoFar Le:-
den f 93990. J. Kraag. Haarlem, f °938S
K. van 't Veer, Assendelft f 910-17.
UITGAAN
HAARLEMSCHE BACH.
VEREENIGING
Het derde concert heeft plaats op
Dinsdag 30 November.
Het orkest van het Concertgebouw
tc Amsterdam zal zich laten hooren
onder leiding van Pierre Montcux. So»
list is: Bronislaw Hubcrman, violist.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
a 60 Cent» per regeh
GEVONDEN DIEREN EN
VOORWERPEN.
Terug te ontvangen bij: Schcffer,
Oranjestraat 190, armband: v. d. Sluys,
Previnairestr. 4, notitieboekje: Belas»
tingkantoor Klein Heiligland 84. bank»
biljet; Vermeulen, Nassaustraat 21,
bewijzen van toegang; Rocken. Wijde
Gcldeloozepad 19, doos schoenen.
Heerschop, Brouwersplein 42. ccnd: Po
litic Haarlem, Dobcrmann plnchc»,
Fauna. Stccnkist, Hccrensingcl 49.
kinderhandschoen; De Groot. Juliana»
laan 140, zw.bruin hondje Haerlen».
Mevr. Kunze. Middenlaan 64. Heen.-
stede, herdershond, Hacrlem; Politie
Ovcrvccn. geel hondje. Hacrlem; Bij»
voet. Julianalaan 118. gr. poes, Hacr»
Icm; Timmer, Roosveldstraat 12, gr.
witte poes. Haerlem; Dekker, Ripperda»
straat, grijze poes, Hacrlem; v. d. Eyn.
di Wilhelminalaen 22. witgrijze poes,
Hacrlem; Hoogdonk. Soutmanstraat.
witgrijze poes. Haerlem; J. van Essen,
v. Oosten de Bruvnstr. 206. lorgnet in
étui; Tervoren. Klevcrparkwcg 200.
zakmanicure; T. Goud. Jansstraat 87.
damesparaplu; Goes, 2c Vooruitgans;
str 34. studentcnpct; Schuitcmakc.
Zuidpolderstraat 50. .Fransche pet.
van 't Hof, Jansstraat 68. portertionnaic
met inhoud; J. G. Dam. Korte Hout»
Gtra.it 131, autosleutel; J. Roosc. Kla»
rcnbeckstr. 58. damcstaschjc met inh
Metselaar. Leidschestraat 142, vulpen;
J Bijvocts, Esschildcrstraat 41. riem
(bagagedrager), P. Thoolcn. Kleine
Houtstraat 62, rijwielbel. merk in étui.
Speciale
December Aanbieding-
van
Eerste klas Engelsche
gemaakte Heerenkleeding
tegen
Veel verlaagde prijzen
Een buitengewoon
voordeelige gelegenheid voor
het aanschaffen van
Winterjas, costuum, o.d. 40
Mcderne Ulsters ,„p
Overjassen en Vi3. TZü!_
Colbertcostuums
Prima Blauw kamgaren 4 9[|
costuums vanaf
Derry-saisons en Regen- pp 50
jassen vanaf
J7LU
PLEIN 35
t.o. de Tempeüersstraat
Haarlem Tel. 1126j
Ziet de etalages
ZEGELWET EN CASSA-
BONS.
WELKE BONS GEZEGELD
MOETEN WORDEN.
De Kamer van Koophandel en Fa»
briekcr. voor Haarlem en Omstreken
ontving van den Minister van Finana
ciën een brief, waaraan het volgende
wordt "ontleend:
„Ten aanzien van net regelen van
cassabons wordt in vele zaken als volgt
gehandeld: de kooper ontvangt van den
winkelbediende ccn bon, gaat daarmede
naar de kas. betaalt daar en ontvangt
den bon. meestal gestempeld, terug;
hij gaat daarmede nu naar dc paktafel,
waar de bon wordt ingehouden. Volgens
ccn vroeger omvangen «chrijveh van den
Mwwter is deze bon zcgelp'-chtig omdat
hij het karakter van kwitantie zou dra»
gen en niets den kooper /cu beletten,
ondanks de aanduiding. dat de bon
slechts gcl.i g is op den dag van afg te.
bijv. cersj den volgenden dag de ge»
kochte goederen af te halen. Nu is ge»
bleken, dat dit laatste niet steeds v.-.tr
is; men moet met dezen bon in vele
gevallen direct naar de paktafel gaan:
komt men later, dan heeft afgifte van
dc goederen riet meer p'.aais. zij het
dar dan op een ol andere manier %er»
;oed:ng wordt gegeven. Het karakter
an kwitantie heeft deze bon dus r et
Wel zou men misschien kunnen zeggen,
dat het toch in elk geval een stuk is
dat bestemd is om bij de betaling te
worden uitgereikt en als zoodanig zegel»
plichfig. Het komt den Minister niet
wenscheMJk voor om op dezen grond
op zegeling aan te dringen, daar bedoel
de bon maar ccn zeer kort oogenhlik
in handen van den kooper blijft en
hem dus niet strekt tot blijs'cr.d be»
wijsstuk.
Bij verschillende zaken wordt den
kooper aan de paktafel met de goederen
ccn bon afgegeven, hetzij afzonderlijk,
hetzij met dc goederen verpakt. Is «lit
dezelfde bon waarop aan dc kas be»
taald is. zij het dat cr een gedeelte
van werd afgescheurd, dan is die na»
tuurlijk zepelplichtig in a! die gevaücq.
waarin afgifte cr van uitsluitend ge»
scbicdt. indien betaling plaats heeft ge»
had. Ook dan immers heeft men te doen
mej ccn stuk. hetwelk bestemd is om
in geval van betaling tc worden u:tge»
reikt. (art. 34. I la. c}".
ARR.-RECHTBANK
UITSPRAKEN
F. C., schippersknecht, wonende tc
Haarlemmermeer, thans gedetineerd;
.Diefstal", vijf maanden gevangenisstraf
met aftrek preventieve hechtenis.
J. J. H., los werkman, wonende tc Al»
gemade, G. O., los arbeider, wonende
tc Alkemade. beiden thans gedetineerd
uit anderen hoofde, „Diefstal". Ieder 4
iraanden gevangenisstraf.
B. J. D. v. D., wonende te Wijk aan
Zee en Duin. „Art. 247 W. v. S." Twee
maanden gevangenisstraf.
F. Z., stokkenfabrikant, wonende tc
Uitgeest. „Appèl overtreding Motor cn
Rijwielwct". Vrijgesproken.
M. P.„ slager, wonende te Krommenie
„Appèl overtreding Hinderwet".
f 1 boete subs, ccn dag hechtenis.
HET POLÏTIE.ONDERZOEK
In ccn door de Rijkspoliticvcreeniging
tc beleggen vergadering op Zaterdag»
middag a.s. zal de bekende Dr. J. P. L.
Hulst uit Leiden eeri bespreking houden
over het onderwerp: „Het onderzoek ter
plaatse van de misdaad". Dr. Hulst
treedt dikwijls op als politie*deskundigo
bij ernstige delicten.
Politieambtenaren hebben toegang
tot die lezing.
