HAARLEM'S DAGBLAD
BUITENLANDSCH OVERZICHT
GEMENGD NIEUWS
STADSNIEUWS.
VRIJDAG 26 NOV. 1926 ZESDE BLAD
Incidenten in de Fransche Kamer. De aard-
schuiving bij Nice. Het verhoor van Pangalos.
De Economische Rijksraad in Duitschland. De
mijnwerkersstaking in Engeland..
plaats %iaken voor het definitieve in»
stituut van dien naam. Het desbetref»
fendc wetsontwerp is aan de rijksre»
geering toegezonden. Het rijkskabinet
heeft dit ontwerp reeds goedgekeurd
en thans ter beoordeeling aan den
voorloopigen economischen rijksraad
toegezonden.
De definitieve economische rijksraad
zal een invloedrijkere positie bekleedcn
dan de voorloopigc. Samengesteld uit
de beste deskundigen uit het bedrijfs«
leven zal dc raad.de rijksregeering bij
voorstellen aan den Rijksdag ter zijde
staan, ter voorbereiding van alle wet»
ten van economischen aard. Teven zal
hij de belangen van alle kringen van
het Duitsche bedrijfsleven onderzoe»
ken. Alle economische wetsontwerpen
zullen, voor zij aan rijksraad en Rijks»
dag worden toegezonden, door den
economischen raad worden onderzocht
Eventuecle amendementen van den eco»
nomischen raad zullen door de rijksre»
geering aan den Rijksdag moeten wor»
den medegedeeld, zelfs in geval zij er
zich niet mee kan vereenigen. Deze
amendementen zullen door de leden
van den economischen rijksraad moeten
worden verdedigd, indien regeering en
Rijksdag dit verlangen.
De voorloopigc rijksraad telde 326
leden; dc werkzaamheden werden ech»
ter hoofdzakelijk verricht door de drie
voornaamste commissies, die samen 110
leden tellen. Dc nieuwe economische
rijksraad telt 123 bestendige, leden.
Deze zullen niet meer volgens de bc«
roepen worden verdeeld, maar in af»
deelingen. Er zullen drie afdeelingcn
zijn. De eerste zal bestaan uit 13 ver»
tegenwoordigers van den landbouw, 10
van de industrie. 4 van het handwerk,
5 van den handel, 4 van de banken, 5
van het verkeerswezen. De tweede .f»
decling zcl ten minste 8 vertegenwoor»
digers voor den landarbeid en 1 voor
huisarbeid moeten bevatten. De derde
afdoening zal bestaan uit 8 verteg.n»
woorJigcrs van dc steden, 3 van ver»
zekeringsmaatschappijen tn crcdicton»
dernemingen, 3 van coöperaties ,cn
huisvrouwen, 3 van samenwerkende
maatschappijen, 3 van de dagbladpers,
2 van ambte' aren. 8 van het bedrijfs»
leven en tevens 1 van Duitschcrs in
het buitenland cn ten slotte uit 8 per»
6onen, die bijzondere verdienste in het
economische leven hebben verworven.
Dezen zullen door de rijksregeering
worden benoemd.
Dc bestendige leden zullen door de
betrokken organisaties worden aange»
wezen. Deze zijn echter niet verplicht,
hun eigen leden te benoemen. Lid van
den economischen raad kan elke Duit»
schcr worden, die bet kiesrecht voor
dcfi Rijksdag heeft en den leeftijd van
30 jaar heeft bereikt. Een eereraad uit
den economischen rijksraad kan aan be«
paalde leden hun mandaat ontnemen.
De leden worden voor den duur van
6 jaar benoemd. Dc organisatie, die een
lid hCcft voorgesteld, kan het ontlsag
van dit lid eischcn, met instemming
van dc rijksregeering. De leden zijn on<
schendbaar cn genieten dezelfde rcch»
ten als leden van den Rijksdag.
Voor het behandelen van speciale
onderwerpen zullen een beperkt aantal
niet.bestcndige leden kunnen worden bc
noemd.
Do behandeling der begrooting wordt
In de Fransche Kamer met bekwamen
spoed voortgezet.
Na afdoening van het Hoofdstuk On
derwijs werd begonnen aan ELzas»Lo-
«haringen, waarbij het kwam tot inci
denten tusschen
Poincaré en de communisten.
De Elzasser communist Huber nam
bot woord om in zijn tongval een rede
te houden, maar onmiddellijk kwam
een verbod van den voorzitter. De
communisten protesteerden, maar met
instemming van de meerderheid werd
Huber het woord ontnomen, die onder
protest de tribune verliet.
Vlak daarop volgde het tweede in»
cident, waarbij de premier zelf betrok
ken was. De communist Ducios betoog»
de, dat men voor Elzas»Lotharingen
uitzonderingen behoorde te maken,
vooral voor de mannen, die den oor»
log hadden meegemaakt. Waarop Poi-n»
caré -interrumpeerde met dc opmer»
king, dat hij óók den oorlog had mee»
gemaakt, hetgoen lawaai bij de com
munisten uitlokte. „Ten koste van ons"
riep een afgevaardigde, terwijl Ducios
Poincaré toeschreeuwde, dat deze den
oorlog in Bordeaux had meegemaakt.
Nu verloor Poincaré zijn zelfbeheer»
sching; hij vloog op en antwoordde:
„De regeering wilde toen Parijs niet
verlaten, dc bevelhebber van Parijs
zelf heeft er op gestaan, dat de pre»
dent van de republiek en dc regee»
ring naar Bordeaux zouden 2aan". ..En
ge hebt gehoorzaamd", hoonde hierop
Ducios, waarop Poincaré nog opge
wondener uitviel: „Wie wil regeeren.
moet kunnen gehoorzamen. Maar dit
debat houdt ons maar op, over die
«juaestie kunnen wij later praten. Thans
komt het er op aan. zoo spoedig moge»
Lik dc begrooting af te handelen. Ik
doe een beroep op dc vaderlandsliefde
van de Kamer cn ik verzoek haar. zich
uitsluitend met de begrooting bezig
te houden."
Waarmede ook dit incident was af-
gcloopen.
De ramp bij Nice.
Omtrent de aardschuiving bij Nice
wordt nog nader gemeld:
Door de hevige regens van dc laatste
dagen heeft een aardverschuiving plaats
cehad van den berg nabij Roqucbilliè»
re. 50 K.M. -cn Noorden van Nice Een
stroom modder en stccncn van 1 Kiio»
meter lengte heeft het dorpje over
stroomd. waardoor twintig huizen zij»
vernield en achttien personen om het
leven zijn gekomen, onder wie een ho
tel-eigenaar, zijn vrouw en ecnige gas
ten. Politic medici cn militaire troe
pen zün uit Nice ter hulp gesneld, doch
dc groote hoeveelheden puin maakten
reddingspogingen onmogelijk. Het
dorpje is geheel verlaten cn de bewo
ners kampcerqp voor dc kerk aan den
anderen kant van de vallei. Dc laatste
berichten melden dat dc gcheelc Bel-
vcdère»berg in beweging .5 gekomen
cn het dorpje van dfnzclfdcn naam
bedreigd wordt. Verscheidene huizen
zijn reeds ingestort cn dc bewoners
hebben dc vlucht genomen. Een gedeel
te van het dorpje Labollcnc-Vcsubia is
eveneens verwoest.
Volgens een B. T. A.-bcricht bedraagt
de schade verscheidene milliocncn
francs en worden nieuwe aardverschui
vingen gevreesd.
Een gewezen dictator.
Het verhoor van generaal Pangalos
is eLoor een lid van het Hooggerechts»
hof in tegenworodighcid van Pangalos
advocaten voortgezet.Besproken werd
de beschuldiging dat hij in October
1925 bevel heeft gegeven aan het Griek
schc leger, Bulgaarsoh grondgebied
bin-ncn te rukken, hobgeen in strijd is
met art. 12 van bet Volkenbondspact.
Daardoor, zoo werd gezegd, is Grie»
kcnland later veroordeeld tot het bc»
talen van 30 milliocn leva schadcvcr»
goeding.
Pangalos antwoordde, dat dc Vol»
kenbojjd bij zijn uitspraak vermeldde,
dat Griekenland niet uit vrijen wil
had gehandeld. Hij beweerde verder
het prestige van Griekenland tc heb
ben verdedigd.
Vervolgens antwoordde hij op dc
beschuldiging betreffende het begunsti
gen van een Italiaanschc fabriek bij dc
levering van geweren en het ontvan»
gen van omkoopgelden in verband met
deze levering.
Voorts werd Pangalos beschuldigd
van het beïnvloeden van den wissel»
koers door het publiceercn van on«
juiste berichten. Daarna kwam dc ont»
binding der Nationale Vergadering ter
6prake, naar aanlei -1 ng waarvan Pan
galos zcidc, dat hij dit had gedaan om
het vertouwen van het volk tc herstel
len. Ten slotte zcide de gewezen dicta
tor alles volgens den wil van de gchcc-
le natie te hebben gedaan. Hii nam dan
ook de volle verantwoordelijkheid op
zich voor de ontbinding der vierde Na
tionale vergadering cn hij zcide. van
meening te zijn dat hei voor Grieken
land wenschelijk ware geweest als men
de derde Nationale Vergadering eerder
had kunnen ontbinden. Mijn daden, al
dus Pangalos. kunnen alleen door dc
geschiedenis beoordeeld worden en ik
wacht haar oordeel met het volste
vertrouwen af.
De Duitsche economische
Rijksraad wordt definitief.
Na 6 1/2 jaar te hebben bestaan zal
'de voorloopige economische rijksraad
Het presidium van den economischen
ïjksraad treedt tevens op als huishou»
dclijkc commissie cn als seniorencon»
vent. Het presidium zal bestaan uit
slechts 9 leden, die uit hun midden twee
presidenten zullen kiezen, die om het
half jaar de werkzaamheden van den
raad leiden.
Hoofdelijke stemming van
de mijnwerkers in Zuid»
Wales.
Het bestuur van de Zuid»Wclsche
mijnwerkers heeft besloten de leden
Maandag hoofdelijk tc laten stemmen
over dc voorstellen, die Woensdag door
dc gedelegeerden op de conferentie met
dc eigenaars niet tot afwikkeling zijn
gekomen.
Dc stemming zal geschieden in dien
vorm, dat dc stakers zich zullen uitsprc
ken over het beleid van hun vertegen»
woordigers, die, naar men weet, dc bij»
eenkomst verlaten hebben. Keuren dc
leden deze houding goed, dan moet naar
andere middelen worden omgezien, keu»
ren zij ze af, dan gelden daardoor ipso
facto dc voorwaarden der patroons als
aangenomen.
De staking in Somerset is Donderdag
feitelijk geëindigd, doordat alle delvcrs
den cisch van dc patroons ingewilligd
hebben cn aan het werk zijn gegaan.
Een paar honderd man konden echter
niet aangenomen worden.
Het aantal werkende houwers is Don»
derdag met 7010 toegenomen cn bc»
draagt nu 428.488. Ofschoon dit cijfer
theoretisch nog pas 35 pet. van het aan»
tal mijnwerkers bedraagt dat 0:3 30
April den arbeid heeft neergelegd, zal
in dc komende dagen wel blijken, dat
het al meer dan dc helft is van het aan»
tal, dat weer tewerk gesteld kan wor»
den.
Dc eigenaars in Zuid«Wales hebben
n.l. op dc mislukte conferentie ver»
kiaard, dat naar hun schatting 275.000
a 300.000 stakers niet meer aangeno
men zouden kunnen worden.
Na een slotzitting, die zes uur gc>
duurd heeft zijn ook dc ondcrhandclin<
gen in Cumberland mislukt. Dc afgc<
vaardigden van dc arbeiders zeiden dat
ze geen voorstel aan hun opdrachtge:
vers konden doen, behalve een weigc>
ring om in dc voorwaarden der werk
gevers tc treden.
HET SOVJETSTELSEL GROND
SLAG VOOR EEN CHINEESCHE
REGEERING?
Tsjang Kai Sjek, dc bevelhebber der
Kantonnccsche troepen heeft in een in»
terview tc Nantsjang gezegd, dat hij
voornemens is het Sovjet»stclsel te aan
vaarden ais grondslag voor een nieuwe
Chincesche regeering, waarmede arbe»i
derselcjnenten zouden samenwerken.
Hij zeide verder, dat de actie der Kan»
tonneezen een revojutie was en niet
een evolutie. Men was bezig aan dc
uitwerking van een nieuw wetboek
van strafrecht, -dat onpartijdig recht
zou verzekeren, zoowel aan de buiten»
landers als aan dc Chineezen.Dc verdra
gen met de mogendheden zouden wor»
den opgezegd tegelijk met de onderwcr
ping van de militairisten Woe Pei Foc,
Tsjang Tso Lin en Soen Tsjoean Fang.
De Daily Telegraph" deelt mede. dat
er geen sprake is van een benoeming
van Loucheur tot Fransch gezant te
Washington, Bria.nd, zoo zegt het
blad, is van meening. dat deze post
moet worden gegeven aan iemand, die
reeds tot den dinlomaticken dienst be»
hoort en oiet aan een politieke per»
soonlijkheid.
Als toekomstig gezant worden
thans twee personen gedoodverfd, nl.
Robert de Billy, Chans Fransch ge»
zant tc Boekarest cn graaf Charles de
Chambrun, die in de rechte lijn af»
stamt van Lafayette, en reeds ecnigen
tijd op de ambassade te Washington
werkzaam is geweest.
KACHELWARMTE.
De herfst begint meer en meer een
onvriendelijk gezicht te zetten zoodat
men steeds meer aan verwarming gaat
denken. Wie maar eenvoudig den hef»
boom van de centrale verwarming in
beweging heeft tc brengen, heeft het
stellig heel gemakkelijk. m3ar menig»
een verheugt zich meer over een vroo»
lijk vuur ;n haard of kachel. De bron
van de kunstmatige verwarming be»
hoort tot de belangrijkste elementen
van de beschavingsgeschiedenis, zij is
de oercel *an de huiselijkheid, waaruit
home en woning opbloeiden en zij werd
in oude tijden als heilig beschouwd.
Zoo begint de geschiedenis van de
kunstmatige verwarming met het prille
begin van de menschheid cn men heeft
ontdekt, dat de wijze, waarop de 'huizen
verwarmd werden een zeer karakteris»
tiek merkteeken is geweest voor de
vormen der huizen van de verschillen»
de volken. In de oudheid bezat de ver
warming nog niet de beteekenis, klie zij
later in het Noorden kreeg. De brand»
puntem vao de geschiedenis lagen des»
tijds in Zuidelijker landen, wier warm
klimaat de menschén niet zoo gebiedend
ais bij ons noodzaakte, bescherming
tegen de kou te zoeken. In de oudste
woningen van de menschen brandde
het vuur op een stcenen plaat en het
diende zoowel voor toebereiding van
de spijzen als voor verwarming.
De Egypten-aren, die zoo talrijke
technische verbeteringen hebben inge»
voerd, zullen vermoedelijk ook de uit»
vinders van de kachel zijn geweest;
maar zij gebruikten kachels alleen voor
fabricage cn zoo is het in de oudheid
steeds gebleven. Kachels, die dienst de»
den voor verwarming van kamers,
zijn noch bij de Grieken, noch bij de
Romeinen bekend geweest. Ook de
schoorsteen was bij de oude volken
onbekend. Daar dc vertrekken van
het antieke huis op twee tuinen uit»
kwamen, kan men zich voorstellen, hoe
koud de mcnsch uit de oudheid het in
den winter bij gebrek aan verwarmings»
installaties moet hebben gehad. Hij
trachtte dit gemis door warme kleeding
goed te mpken. maar hij nam ook dik
wijls zijn toevlucht tot inwendige ver»
warming. Ter bescherming tegen de
koude bedienden de oude Romeinen,
gelijk tegenwoordig nog de Italianen,
zich van draagbare vuurschalen en kolen
pannen, waarvan in Pompeji een groot
aantal is aangetroffen. In den Romein»
schen Keizertijd kwam reeds een cen
trale verwarming tot stand, doch al*
leen voor badinrichtingen. De uitvin»
der van deze leiding van heete water»
damp moet een tijdgenoot van Cicero
zijn geweest. C. Sergius Orata.
De Romeinen brachten als verove
raars deze wijze van verwarming naar
het Noorden, maar daar heeft de
verwarming zich niettemin zelfstandig
ontwikkeld.
De drie grondvormen van het Euro»
peesche huis, zooals zij thans nog
waarneembaar zijn in de vormen van
oude boerenhuizen, onderscheid-den zich
door de plaatsing van de warmtebron.
Zoo was er het „haard-huis", dat veel*
al in het Slavische Oosten wordt aan-
getroffen, aldus genoemd naar den open
haard, verder het „schoorsteen-huis" van
de Romaansche Janden en het Duitsche
..kachelhuis".
In de oudste tijden moet deze kachel
bestaan hebben uit Stokken en 'leem,
eerst veel later werden steenen kachels
gemaakt.
Deze primitieve gcrmaansche kachel
werd na de groote volksverhuizing ver»
vangen door de Romeinsche tegelkachel,
die bij de Romeinen alleen werd ge»
bruikt voor het smelten van glas, het
bakken van dakpannen enz. en door
de Germanen het eerst voor verwar»
mingsdoelcinden werd gebezigd. Het
eerst wordt van een dergelijke kachel
voor verwarming van een woning mei»
ding gemaakt bij de Longobarden in
de achtste eeuw na Christus. De kachel
wordt allengs het middelpunt van het
Germaansche huis, de huiskamer, waar»
door o.a. het verband tusschen het
Duitsche woord „Stube" en het La»
t^ijnsche „cstufa" /kachel) duidelijk
wordt. De kachel blijft langen tijd de
ziel van de kamer; rondom haar speelt
zich geheel het huiselijke leven af. De
oude tegelkaphel is steeds van het aan
grenzende vertrek, van de keuken of
den deel uit gestookt. Dit moest ge»
schieden, zoolang de kachel geen rook»
afvoer door de schoorsteen had en
schoorsteenen bestonden in het begin
van de middeleeuwen nog niet. De
schoorsteen moet in de 12e eeuw in
Engeland zijn uitgevonden en houdt in
ieder geval verband met het on-tstaan
van de schouw, die in de-n riddertijd
dus in de middeleeuwen mode werd.
eD plaats voor het vuur werd in de
Romeinsche haardhulzen voortdurend
omvangrijker en daarom bracht men
boven haar op het dak een torentje aan.
waa-door dc rook kon verdwijnen. Om
ruimte te. wirunen, verplaatste me-n ver»
volgons de haard van het midden van
de kamer naar een zijwand en bracht
voor afvoer van den rook een schuin
loopende opening, een soort schoorsteen
aan. Op deze wijze is de schouw on-t»
staan, die ook in de ridderkasteclen in
de middeleeuwen in gebruik was, maar
zij bleef toch te veel een koele schoon»
heid. die voor de Noordelijke landen
onvoldoende warmte gaf. Burgers en
boeren hielden zich aan de oude tegel»
kachel, die 6edert de vijftiende eeuw
meer cn meer met de schoorsteen werd
verbonden.
Naast de tegelkachel komt in de
zeventiende eeuw de ijzeren kachel te
voorschijn, die ontstond, doordat aan»
va-nkehjk in Noord»Europa de tegel»
kachels ter versterking binnenwerks
werden voorzien van ijzeren platen.
Eerst met dc opkomst van natuurweteo»
schap cn techniek is in onzen tijd een
nieuwe wetenschap betreffende verwar»
mingssystemen ontstaan, die ons veel
nieuwe vormen van kachels cn haarden
schonk alsmede als een wederge»
boortc van het antieke systeem de
centrale verwarming.
MOORD OP ZEE.
Een Wolff bericht uit Berlijn meldt,
dat te Ham-m-erfest een man op zijn
sterfbed heeft bekend met eenige
medepHohtigen, de bemanning van een
Noor schen Kotter in open zee heeft
vermoord en beroofd. Het schip werd
tot zinken gebracht. Dc Kotter, die
met drie broers was gemand, is sinds
het voorjaar verdwenen.
SYNAGOGEDIENSTEN.
NED. ISRAëL. GEMEENTE
Van 26 November af.
Sabbath: Vrijdagavonddienst bij de:i
:ngang te 3.30 uur. Ochtenddiensi tc
8.15 uur. Middagdicnst te I uui-
Avondd:enst te 4.45 uur.
Werkdagen: Ochtenddiensten te 7
uur. Zondag te 7.30 uur.
Zondag: Avond-dienst te 7.45 uur.
Ta'Aniet Kabraniem: Middag» en
avonddienst op Maandag te 2.30 uur
ter Synagoge.
Chanoekah: Middag» en avonddien»
sten te 3.30 uur ter Synagoge.
Talmoed Torah: Sabbath te 12 uux.
Werkdagen niet.
De ochtenddiensten op dc werk»
dagen en dc avonddienst op Zondag,
alsmede Talmoed Torah. worden vei»
richt in het Gemeentegebouw L. Wijn»
gaardstraat 14.
De overige diensten vinden plaats
ter Synagoge L. Begijnestr. II.
TEYLER'S GODGELEERD
GENOOTSCHAP
Directcyren van Teyler's Stichting
en de leden van Teyler's Godgeleerd
Genootschap deelen mede, dat zij uit»
spraak hebben gedaan over vier ant»
woorden, ingezonden op de prijsvraag:
„De verhouding tusschen gezag en per*
soonlijke vrijheid en zelfstandigheid
op het gebied van het geestelijk leven".
Geen dezer antwoorden kon vftor
bekroning in aanmerkjng komen.
Uitgeschreven blijven de volgende
prijsvragen:
I. Om beantwoord te worden vooc
1 Januari 1927:
„Oorsprong, waarde cn toekomst van
buitenkerkelijke godsdienstigheid."
II. Om beantwoord te worden voor
1 Januari 1928: „Een kritische verban»
deling over het bock van Prof. R.
Otto, „Das Heilige".
WIJKVERPLEGING PROTES»
TANTENBOND
Aan het laatste jaarverslag van de
wijkverpleging der Haarlemsche af dec»
ling van den Ned. Protestantenbond
cntleenen wij:
De commissie leed ccn gevoelig vet»
bes door het overlijden van mej. A.
Blok van Laer; zij was vele jaren sc»
cretaresse. Tot nieuw lid der commissie
werd benoemd Mevrouw J. Trouw—s
Houtman.
Zuster A. Cool vierde 1 Juli haar 10»
jarig jubileum als wijkverpleegster.
De wijkverpleegster bracht 3850 be»
zoeken; 't hoogste aantal werd bereikt
ir. November n.l. 41S; in September 't
laagste aantal n.l. 253.
Uit den voorraad verplegingsartike»
len werden 91 maal voorwerpen ultge»
leend, de zieken wagentjes 6 In ge»
tal waren gedurende den zomer dik»
wijls in gebruik.
De laatste foto van het Koninklijk Echtpaar, genomen door den fotograaf A.C.Stokhuyzen ten paleize op Het Loo.Prins Hendrik draagt
de uniform van Ltfitenant-Generaal bjj het Nederl.-Indische Leger.
(Auteursrecht Weenenk en Snel, 's-Gravenhage.)
