HAARLEM'S DAGBLAD
Overwerkte
Zenuwen
ZATERDAG 22 JAN
1927
VIERDE BLAD
VLAAMSCHE KUNST IN LONDEN.
De Tentoonstelling in Burlington House.
EEN TREFFEND SUCCES.
(Van onzen correspondent)
LONDEN, 19 Januari
Het is een tentoonstelling van ver» maar het daar tentoongestelde genre
bijstcrcnJe schoonheid, die ons thans in
het gebouw der Royal Academy wordt
geboden, een tentoonstelling van Vlaam*
eche en Belgische kunst. Let op het en,
•lsof Vlaanderen niet tot het officieels
België behoorde.
Dat is evenwel geenszins de bedoe»
ling. Men kan zich den gedachtengang
der organisecrende commissie levendig
voorstellen. Het moest een tentoon»
stelling zijn voor de roem van België,
maar als men het een Belgische tentoon»
^telling had genoemd zou net groote pu»
bliek er zoo geen erg in hebben gehad
wat voor schoons er te zien zou zijn.
Van Vlaamsche kunst heeft ieder
echter wel gehoord, d.i. ieder die ten»
toonstellingen en musea bezoekt en dus
moest wel Vlaanderen worden gc»
noemd en zelfs vooraan komen. Maar
België moest eveneens niet worden ver»
getcn cn zoo is aan de Vlaamsche ten»
toonstelling een moderne negentiende»
cn begin twintigste eeuwschc afdccling
toegevoegd, die den raam Belgisch wet»
tigt omdat toen het Koninkrijk België
officieel reeds bestond.
De tentoonstelling is belangrijk, haast
verbijsterend van rijkdom. Openbare cn
particuliere verzamelingen hebben zich
van hun kunstwerken laten plunderen
en het zijn juist de stukken u».t particu»
licrc verzamelingen die men zoo zelden
te zien krijgt.
Zij trekt van heinde en ver de ken»
ners naar Londen cn uit Londen dc
groote massa van kunstenaars cn nieuws
gierigen naar Burlington House Dat is
eigenlijk het cenige bezwaar tegen een
volkomen genieten van het gehodene:
dat alom zwermende publiek. Alle da»
gen van tien uur in den morgen tot slid*
tingsuur staan de menschen bij drom»
men in dc za'.cn voor dc belangrijkste
stukken stil. Men kan uren verdoen met
wachten ais men geduldig is cn niet
dringen wil. Zaterdagmiddag was het cr
ccn gewemel van menschen als op een
spoorwegstation. Het was onmogelijk
om rustig een schilderij te bekijken, men
werd zacht maar gestadig opgedrongen,
meegesleurd naar 't volgende nummer,
cn ccn gedrang van overijverige en soms
al te haasrige belangstellenden Men
moest terwillc van vrede,cn rust Jen
ongclijken strijd maar opgeven cn zijn
aandacht beperken tot dc hoog gchan»
gen stukken, die men op andere dagen
licht overslaat cn die ook niet tot het
allerbelangrijkste behooren. dat hier
aanwezig is.
Het belangrijke van de tentoonstel»
Hng die ondanks dc zeer hoogc kosten
Sti llig een financieel succes zal worden,
is dat er behalve de schilderijen ook nog
xccr interessante oude houten beelden
xijn. prachtige Vlaamsche wandtapijten,
zelfs een troon daarmee behangen, cn
ook nog een glazen vitrine (met een de»
tcctive erbij) waarin de groep van zui»
▼er goud uit dc kerkschat van Mcchc»
len is geplaatst
Dc tentoonstelling geeft een ongc»
©venaard beeld van Jen kunstrijkdom
uit Vlaandcrcn's ouden bloeitijd en uit
den tijd van Rubens, van Dijk. Jordacns.
de Bueghcls en Tcnicr en Brouwers,
waarna in dc Negentiende eeuw weer
eer. herleving komt. waarin ook goedé
mcistcrs zijn vertegenwoordigd.
Samengaande met deze tentoonstel»
ling is terwillc van de vele liefhebbers
van Vlaamsche kunst, die thans naar
Londen komen in het Britsch Museum
ccn kleine expositie ingericht van prach»
tigc oud'Vlaamsche miniaturen uit ge»
tijdcbocken en andere manuscripten cn
zijn in net prentenkabinet ccn mooie
verzameling tcckcningen cn houtsneden
en etsen van Rubens en Van Dijk en
van hun tijdgenooten ingericht die de
studie tijdelijk looncn
Voorts opent in Februari de Burling»
ton Fine Arts Club haar deuren voor ccn
supplementaire tentoonstelling uit de
collecties harer leden ea geeft dc Fine
.Arts Society een zaal aan haar zuster»
vcrceniging uit Bclgic: La gravure ori»
ginnlc beige".
Deze laatste hch ik nog niet gezien
LETTEREN EN KUNST
HET MARKIESJE
moderne prenten is in Nederland wel»
:kend.
W ij zitten dus tot begiü Maart volop
in Je Vlaamsche èn Beigtschc kunst cn
ik kan u verzekeren, dat ook voor
Noord-Nederlanders heel wat te leeren
cn te waardeeren is in verband met onze
igen schildersschool. Had onze be»
schavmg niet haar bakermat in Vlaan»
deren, is onze Noord Ncderiandschc
kunst niet gegrondvest op de veertien»
de»ceuwschc meesters van bezuiden de
W'esterscheldc?
Wij kunnen die ontwikkeling in dc
kunst van stap tot stap volgen in deze
chronologisch ingerichte tentoonstel»
ling. Wij zien duidelijk hoc die eerste
schilders van na 1360 hun kunst moeten
hebben afgezien van de miniaturisten
in de stille kloostercellen, welke aan
hen voorafgingen Verder is tegenwoor»
dig niemand meer zoo dwaas tc geloo»
dat die eerste schilders als de ge»
broeders Van Lyck zoo maar, zonder
voorgangers in staat waren meester»
stukken tc maken, die thans nog be»
hooren tot dc allergrootste van alle
landen en alle tijden.
Vele gedachten moeten aan hen zijn
voorafgegaan, maar die schilderden in
grondstoffen, die dc eeuwen niet kon»
dm weerstaan cn dus algeheel verloren
gingen. Ook heeft dc tijd een wonder»
baarlijk vermogen om het goede van
het middelmatige en slechte tc schei»
der.. Het goede wordt in ccrc gehouden
omdat het goed is cn dc rest wordt ver»
waarloosd cn gaat onder, uit zijn inner»
lijk gebrek aan schoonheid en innigheid.
Waarom vraagt men naar isme, als
rnen weet dat dergelijke modebcvlic»
gingen in zichzelf geen waarde hebben
n slechts waarde verkrijgen als een
werkelijk groot meester dat isme ge»
bruikt om er dc geheimen zijner ver»
I cclding in tc openbaren?
Dc tijd is dc heelmeester van vele
dingen, ook van dc uitspattingen der
kunst en alleen dat wat gezond is cn
goed kan blijven leven
De tentoonstcll.i g is vooral belang»
rijk omdat cr van verschillende kanten
schilderijen zij1 overgebracht d e _c»
zamenltjk dc ontwikkelingsgang der
kunst ze$r goed uitdrukken.
Er zijn meer dan 760 werken cn daar»
.an stellij; een balf duizend meevier»
stukken Dc Van F.ycks, Mcmling. Van
der Weydcn, dc Boutsen en Van der
Goes zijn cr uitnemend vertegenwoor»
digd evenals later Patiner en. iets min»
der. Hieronimus Bosch (van wien dc
National Gallery geen enkel stuk be
zit.
Jordaens ia er prachtig. Van Dijk is
by hem vergeleken bleek cn Rubens,
wiens groote cn uitbundige kunst niet
hier is, valt zelfs bij hem af.
Brueghels werken uit Brussel en Wee.
nen kan men uren lang bekijken en zoo»
wel Brouwer als Tenics zijn er zeer goed,
Van de moderne 19de ceuwers wil ik
alleen Stevens en Claus noemen en van
de twintigste ceuwers Meunier, den
beeldhouwer cn Rik Wouters als
schilder.
Het is een geweldige tentoonstelling,
ccn waar men dikwijls heen moet gaan.
Zij is een groot succes cn zal ook uit
Holland wel een groot bezoek trekken.
XYX.
MUZIEK.
ZESDE GEMEENTELIJK
ORGELCONCERT.
Welk een aantrekkingskracht di
medewerking van Willem Knikker uit»
oefende, bewees de sterke opkomst der
hoorders. En n emand zal onvoldaan
huiswaarts gekeerd zijn, want ;n Knik»
ker's spel was de invloed der griep die
hem naar zijn eigen verklaring reeds
eenigen tijd een guerilla met hem voert,
volstrekt niet te bemerken: integendeel
hij speelde frisch en mooi, en George
Robert had ter omlijsting van de soli
cenige belangrijke werken op het pro»
gramma geplaatst, waarvan dc uitvoe
ring organist en instrument in een gun»
stig licht plaatste.
Van de solovoordrachten was dc Ciac*
conna van Vitali verreweg dc meest be»
teekenende. een stuk dat naast Bach's
geweldige chaonna een eigen plaats in»
neemt door de gedurfde enharmonische
overgangen, en waarvan het mag straal
rakter in Knikker's vertolking vol»
komen tot zijn recht kwam. De beide
andere vioolsoli behoorden meer tot het
rtendeiijke salongenre: een „Pricrc" van
Garcin, welks begin thocvallig het naar
A getransponeerde hoofdthema van de
f.nale der Jupitersymphonie is, maar
dat verder volstrekt geen Olympische
allures aanneemt, zonder nochtans to:
de banale sfeer van een meer virglmlc
pricrc af te dalen. Intusschcn had he:
stuk, zoo goed als dit laatste, zonder
schade een anderen naam kunnen heb»
ben. De ..Meditation" van Glazounow
denkelijk een overpeizing van den
componist geweest omtrent de oorzaken
n het geweldige succes cat indertijd
de vioolromance van Svendsen ten
deel viel, en een geslaagde poging om
d'cns voetspoor te drukken,
Knikker oogstte veel succes en ook
bloemen; zijn begeleider had hem bij»
zonder goed ter zijde gestaan en door
welgekozen registratie aan zijn voor»
drachten een fraai relief gegeven. Maar
de orgelsolo»voordrachten mogen ook
met eere gejioemd worden. Vooreerst
de Toccata :n c ra.n. van Gcorg Muffat
(16451704) wiens frissche gezonde
muziek de heerlijkste en meest verras»
sende tegenstelling vormt met zijn muf»
klinkenden naam en direct naar den
grootcn Bach vooruitwijst; dan van
dezen Uat-stc het Prelud;um en dc Fuga
G maj. (Deel II no. 2). feestelijk en
hchagelijk van begin tot eind.
Na dc pauze de eerste Orgclsonatc
van Felix Borowski, een nog levend
componist, doch allcrm:nst een contcm»
porain; zijn muziek, welklinkend en van
solide factuur herinnert eer a3n Men»
delssohn dan aan de modernen. Ecnigs-
zins merkwaardig is de opvolging var.
'c toonsoorten der drie deelen: a min
f min. A maj. Het rcmancc-achtige
Andante was ook door dc registratie
aantrekkelijk. Tot slot een choral van
ien Bc'g.schcn ^componist Jos Jongen
dat dc machtige'dynamiek van het orgel
grandioos deed uitkomen.
KAREL DE JONG.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
a 60 CU. per regel.
kalmeereti en worden gesterkt door
de zenuwstillende en zenuwsterkende
MUNHARDT'S
zenuwtabletten
Glazen buisje75ct. Bij Apoth.en Drogisten
Mijnheer Van Bommclen. chef in al»
gcmcenen dienst aan Koloniën vertelde
aan al zijn medeleden van dc hiilar.i»
club en aan al zijn kennissen ;n De
Witte dat zijn groote huis aan de Laan
van Meerdervoort wat eenzaam werd
voor zijn vrouw cn dat hij bij wijze van
proef een betalend loge ging houden
om haar wat afleiding tc geven.
Mevrouw Van Bommden vertelde aan
al hare medeleden van de kransen aan
al hare kennissen die Dinsdagmiddags
kwamen als zij van twee tot half*vijf
haar jour hield, dat haar huis wat saai
werd, dat dc weinig gebruikte verdie»
ping ondanks al het werk van Anna en
de werkster een verwaarloosd aanzien
kreeg, en dat zij bij wijze van proef
:en betalend logé ging houden, om dat
een bewoonde verdieping geen verwaar»
oosd uitzien krijgen kan!
En de werkelijke reden van het be»
sluit der familie Van Bommclen die
-door geen der partijen werd genoemd,
maar niettemin door heci het auditorium
begrepen, was deze: dat de heer Van
Bommclen een zeer gevoelige verminde»
ring van salaris had moeten slikken
dat mevrouw het vruchteloos met twee»
honderd gulden in dc maand minder
bad pogen te doen, dat links van het
echtpaar douairière d' Hautevillc, rechts
baron Van Afferden. schuins aan de
overzijde de_ Engelsch gezant en daar
agst een staatsraad woonde wie was gc»
parenteerd aan den Gouverneur»Genc»
raai van Ncderlandsch-Indic, dat me»
rouw er aan hechtte om die deftigheid
skm tc vatten in het begrip: mijne
buurtjes, en dat geen van hei 'en buk»
ken wilde zoo lang Van Bommelen niet
was gepensionneerd cn uit Den Haag
kon verdwijnen.
Mijnheer, was op de idee gekomen
an den betalcnden logé. Mevrouw had
gezegd: „Als het maar geen schandaaa!
wordt!" Samen hadden zij dc zaak voor»
bereid. En eindelijk plaatste mevrouw
een zeer kiesche advertentie die in het
Fransch was rtesteld, in een deftig blad.
De annonce moest eiken Zaterdag ge»
drukt tot zij anders beschik e.
Reeds den eersten keer ha," zij suc=
ccs. Er kwam een weduwnaar met een
jongctje»van»negen. Maar mevrouw zei
dat ze haar zenuwzieke moe - in huis
had en dat die kindtniet kon uit
staan. Evenzoo liep een »onge man.
d:e den volgenden dag kwam en in de
diplomatie bleek te zijn maar een wat
pooveren indruk maakte een blauw4}©!
De tweede advertentie bracht een
douairière in den salon. Mevrouw Van
Bommelen glunderde. Maar wanneer de
naam van de weduwe verbonden bleek
te zijn aan een schandaaltje dat ten
t'ide van mevrouw's jeugd half Den
Haag op stelten had gezet, had zij plots
bijna een overeenkomst aangegaan met
een heer wiens beslissing zij had bc»
loofd te zullen 'afwachten. Zij zou wel
schrijven.
Op de derde annonce hapte een jong
mcnsch dat student kon zijn en naar
sigaretten rook. Mevrouw «cide langs
haar neus weg dat f 300 maandelijks
heusch een schijntje was voor zoo'n
verdieping. Waarop de student ver»
dween om met zijn vader te spreken.
Een maand ging zoo voorbij en hfct
echtpaar Van Bommelen verloor zijn
vertrouwen in de onderneming. En
vooral werd dc openbaarmaking be»
trcurd om dat heel Den Haag nu wist
en lachte
Toen de zesde plaatsing uitkomst
bracht.
Anna liep zich buiten adem om tc
meiden dat de ware Jacob er was. Hij
was een Franschman. Op zijn kaartje
stond:
Raymond. 1c Marquis d' Orleans
Hotel „Sans Souci"
Esplanada Lausannes
Het markiesje was, oordeelde me»
vrouw Van Bommelen het type van den
volmaakten man. Hij vond alles schit»
trend, zeide op alles ja! en hapte zoo
grif toe op den prijs van f200, dat me»
vrouw het betreurde geen f 300 gc»
raagd tc hebben.
Met een tact die bewondering af»
dwong, wist hij het zoo ver te krijgen
dat hij van daag nog komen mocht. Hij
zou om zes uur aanwezig zijn. Van raid»
dag kwamen zijne koffers. Hoe hoog
mevrouw de kosten schatte voor het
transport van vier groote koffers var:
het station naar de Laan van Meerder»
voort?
Mevrouw schatte f25 En het markies»
je gaf dadeliik driehonderd gulden. Me»
ouw wisselde maar moeilijk.
Dien middag was mevrouw enthou»
siast.
En dien avond keerde de heer Van
Bommelen ook met een zeer licht gc»
rnocd van zijn kantoor naar huis terug.
Maar het werd zes uur,... balfze»
ven,.en zeven»,.acht*.. negen
uur... Het markiesje kwam niet!
Toen kreeg mijnheer een vreeselijk
vermoeden en wilde het hriefje»van»
drie»honderd zien. Hij constateerde da»
lelijk dat het valsoh was...
En drie weken later werd de verdie»
ning betrokken door een Indischen re»
r-ident di<f op verlof was, met zijn vrouw,
zes barbaren van jongens en een baboe
die heimwee had.
JOH. VAN DEN HOEK
BIOSCOOP.
zoogenaamde tweede Mon
zijn, wordt
Lisa, die in 1911 uit het Louvre gestolen zou
in New-York geëxposeerd.
LuxorsTheater.
Het zal wel niet altijd even gemakke
lijk vallen iedere week een goed pro»
gramma samen te stellen, doch de
Directie van bovengenoemd theatei
heeft tot devies„Wat Luxor brengt is
altijd goed!" en we weten wel wat dit
wil zeggen. Zoo ook nu weer.
Na ecnige nummers van het goede
orkest draait allereerst een leuke teeken-
iilm. Dc komische film in 2 acten
„Liefde gaat niet over rozen" is van dien
aard dat er hartelijk om wordt gelachen.
Het jonge mensch krijgt dan ook aan
het einde zijn verdiende belooning.
Het Luxor-Nieuws toont ons het aan
boord brengen van het zes-meterjacht
dat Nederland bij de zeilwedstrijden in
Februari te Genua zal vertegenwoordi»
gen. Voor de landratten is het erg ge
vaarlijk als we zien hoe de wacht op de
lichtschepen wordt afgelost. Eenige
mooie exemplaren van de tentoonstelling
van „Avicultura", gehouden te Scheve-
ningen, brengen het slot van dit inte
ressante week-nieuws.
Als hoofdfilm draait: „Een zoon der
Sahara", dramatisch spel in 8 acten.
Zooals de titel al doet vermoeden wor
den we verplaatst naar Afrika, naar de
groote zandvlakte. Daar maken we ken
nis met een Arabiercnstam. als woestijn
roovers. Als de sheik van dien stam bij
een overval op een Fransch fort den
dood vindt, zweert zijn zoon zich te
zullen wreken. Hoe hij dit doet r. oet
men maar eens gaan zien. Het blijkt ook
hier weer dat de liefde veel sterker
dan wraak. Het is ccn mooie film met
massa»reg:e, woeste gevechten enz. Veel
waarvan we wel eens gehoord en gelezen
hebben, wordt op het witte doek ge
bracht. De beide hoofdpersonen, Claire
Windsor en Bert Lytell, resp. als de
dochter van kolonel Barbiers en de
zoon van den sheik, spelen Schitterend.
De groote verrassing is dat eerst in de
laatste acte blijkt dat de sheik de zoon
van een Fransch officier «is. Het is een
prachtfilm, die uitstekend muzikaal bege
leid wordt.
Een programma dat we ten zeerste
kunnen aanbevelen.
Dr. Willem Royaarda werd te Am
sterdam ter gelegenheid van zyn 60sten
verjaardag na de vooratelling van
„Mercadet" enthousiast gehuldigd.
De Kroon
Tot de lievelingsfilmen van het pu»
bliek behooren ongetwijfeld de verfilmde
operettes. De volle zaal Vrijdagavond
in de Kroon bewccst voor de zooveel»
ste maal de attractie der operette „De
gescheiden Vrouw", meer bekend onder
den Duitschen titel „Die Geschiedene
Frau" heeft gedurende een anderhalf uur
allergezelligst vermaakt. Een film vol le»
vcnslust, vol pleizicr en muziek en dans;
de eeuwige tranenvloed van het jonge
vrouwtje in de wittebroodsweken, neem
je op den koop toe en kan hoogstens
dienen om meer relief aan de vroolijk»
heid der anderen te geven. Een van de
aardigste scènes is ongetwijfeld de
rechtszitting, waarin de echtscheiding
tusschen het jonge paartje wordt uit»
gesproken en waarbij de controleur van
den slaapwagen als getuige opgeroepen
zijn grootste succes te boeken heeft Hij
speelt zijn rol op zoo'n onnavolgbaar ko»
mischc wijze, dat er telkens lachsalvo's
door de zaal gaan. De muziek, die de
verschillende bekende melodieën speelt,
draagt ook veel bij tot het succes en de
prettige stemming in dc zaal.
De klucht in twee bedrijven „How do
you do?" met Langdou in de hoofdrol,
die voor de pauze gaat, is, daar staat
Langdou borg voor, natuurlijk weer in
orde. Langdou. met het onbenullige
gezichtje, dat hij trekken kan, wordt
langzamerhand ccn bekend en geliefd
filmacteur, die met zijn spel en zijn
acrobatische toeren zijn publiek ver»
maakt en verbaast door .rijn gymnas»
tische prestatie.
Cinema Palace.
Ons beviel het bijprogramma beter
dan het hoofdnummer, dat een zuster*
tilm was van de „Groote Parade".
„De koning op stap", draaide voor
Jt pauze. Adolphc Mcnjou speelde er
de hoofdrol in. Deze Adolphe is één
van de serie filmsterren, die Ameri»
Kaansch alleenbczit zijn. Keaton, Lloyd,
Chaplin, Reginald Denny enz. Alleen
de onvergetelijke Max Linder was ver*
want aan hem. Of juister nog, hij was
hun groote voorganger, grondlegger van
een superieuren geheel aparten vorm
van kunst.
t Is typeerend voor de psyebé van
het land dat Duitschland in deze school
van filmacteurs niet vertegenwoordigd
is
Mcnjou is in ,.De koning op sta.p"
waarlijk kostelijk. Een fijn aristocraat,
zeer öeestig. zeer heheerscht alles
doende mer gemakkelijk ingehouden
zwier, tooverend met een glimlach en
tooverend met werkbrauwen. een schit*
terend voorbeeld van dc beste film»
speelkunst in deze soort.
Daarbij is de intrigue Amerikaansch
eenvoudig maar ook verfijnd homoris*
tisch gemaakt door tal van bijzonder
aardine vondsten.
Zooals wij al zeiden: -De onbekende
soldaat" is een zusterfilm van de Groo»
te Parade, haast een tweelingzuster,
wat niet wegneemt dat deze oorlogsfilm
zeer bijzonder van strekking en heel
goed van uitvoering is.
Alle lof voor Cinema's orkest!
VAN OUDE TIJDEN.
Van de demping der beek.
Ja, de Haarlemschc Beek is altyd
een geheimzinnig stroompje geweest
Dit wist Ampzing al. cc als hij zingt
van onze Beek, „die uyt dc duynen
valt en vliet so na de stad. cn loop:
daeronder heen door een verborgen
pad", wordt hijzelf geheimzinnig. Een
verborgen pad. Zoo was de toestand
reeds in de eerste helft der zeventiende
eeuw. Langzaam verdwijnt zij onder dc
huizen of in den grond cn de gcschc»
don is van deze verdwijn.ng zou je. in»
dien je daartoe den moed hadt. kunnen
beschrijven uit dc archieven der stad
Telkens lees je daarin van de Beek
In 1544 krijgen kerkmeesters van de
Groote Kerk verlof om te „overwelven
endc beleggen de bcccke, strekkende
van het zuydcr cruyswerk af tot aan
de hallc. mits lactcnde open twee gaten,
omme in tijden van brant of noot water
te mogen gccrygcn". Hier zijn wc dus
op dc tegenwoordig Oude Groenmarkt
waar de overwclving waarop Klaas
Macrtsz. alias Bonifaes. waard in den
Gulden Leeuw, in 1562 aandrong, bc»
trof een ander gedccltje van het water»
tjc.
Naar aanleiding van dit verzoek
schr.ft „is den burgcmccsteren gccom»
mittccrt de saickc van 't ovcrwulffcr
van de bccke. d c. r.ac nspcctic op d-
gelcgcnhcyt genomen, daerinne ordon*
nc-cn sullen, so ct behoort". Zoo he-
behoort, beteekent in dit verband onge
twijfeld. dat andermaal een stukje opcr
water nan het oog onttrokken werd.
Good bekeken, bestaat de geschiedenis
an dit merkwaardige watertje uit ccn
reeks requesten om het teikens voor een
deel te doen verdwijnen. Vier jaar na
Bonifaes komt Lambrecht Snijder, wo»
nende ..in den mondt van de beke bij
de grote Houtstraet". met het verzoek
dat het gat :n den welfsele over dc
ockc op ter straten voor zijndcr dcurc
gemaect zoude mogen worden". Wie
denkt aan het gevaar voor ongelukken
dat hier dreigde, zal hegrijpen, dat bur-
gemecsteren I.ambrccht's verzoek gc*
reedelijk inwilligden, en h(j weet metee:
dat onze Beck in 1566 ter genoemde
plaatse reeds bedekt was. Een ander
Egbert Dirks Denman, hij was gezworen
roedrager, vraagt in 1589 verlof „de
Beke te betimmeren bezijden zijne
huizinge, hebbende eerst en alvorens
consent ende believen van zijn ge»
hueren". Dit betimmeren zal wel weg»
mmeren geweest zijn.
Zoo verdween het stroompje bij stuk
jes e-n brokjes. Maar in dc zeventiende
eeuw was het nog belangrijk genoeg om
door een afzonderlijk college, dat der
Bcekmeesters. verzorgd te worden. Toen
werd het nog gcd'cpt. stroomde het hier
en daar nog langs een schociïng. werd
het nog door sluriboomen afgesloten Ir
1626 drie jaar nadat zij hun was
•oegestaan ontvangen Beekmccstcr'
een som ..tot vervallinge van de on
kosten. reparation endc diepinge var
dc Beek". Later waren de overbewoners
verplicht tot het onderhoud bij tc dra
gen. In ccn „uytgccff van reparatie, gc
daen aant tuys in de Jacobijncstraat bij
de executeurs", dit was in 1652, zie ik
een som genoemd, voor sant cn arbcyts»
loon voor de schocy.nge op dc becck".
En m 1700 is voor de laatste maal uit»
betaald het „tractement voort openen
cn sluytcn van de twee boomen aan dc
beecq". Deze boomen zuilen wel gc*
zocht moeten worden in de stadsgracht
aan de Zijlvest en in het Spaarnc. Voor
taan zullen Beckmecster voor het ope»
r.cn cn sluiten zorgdragen.
Uit ccn en ander blijkt, dat de Beek
hy den aanvang der achttiende eeuw
rog meetelde onder de wateren van
Haaricm. Haar bloeitijd was echter lang
oorbij. het verval reeds begonnen. Wij
kunnen ons het verloop voorstellen:
-teeds verder overwulfd, steeds meer
gcrioleerd. was zij een groote goot gc»
worden, waarin het vuile water en
dc faecal:cn uit de woningen bleef
staan of langzaam afvloeide naar het
Spaarne: sic transit gloria muntii. En
toen niemand meer precies wist waar
zc onder de huizen doorliep, omdat ze.
behoudens achter de woningen aan dc
Noordzijde der Jacobijncnstrnat en
achter die aan de Zuidzijde ('c" Dam
straat, aan het oog was vertrokken, kwa»
men allerlei geheimzinnige verhalen over
haar ondergrondsch bestaan in omloop
Daarbij was wel eens een vergissing
in het spel: een requestrant, die de
zaak niet grondig onderzocht had, zou
dc onaangename lucht in zijn kcldc:
verweten hebben aan de Beek. die daar
aan geen schuld kon'hebben, omdat zi:
op ccn behoorlijken afstand van zijn
woning haar weg vervolgde. Zoo ging
cn gaat het soms met schrijvers van
verzoekschriften en ingezonden stuk
ken. cn de heer Van den Arend, do
.opzigtcr over dc stedelijke werken en
gebouwen .i e in 1S67 de demping leid
de, had z,ch ccn en andermaal over
zulke voorbarige burgers te beklagen.
Maar op het stadhuis wist men er alles
van, van den juisten loop der Beek,
bedoei ik. Daar ben ik dan ook te
weten gekomen, dat ze, komende uit de
Oude Gracht tegenover dc Raaks, de
Nobelstraat sneed, zich een weinig boog
raar de Jacobijncnstraat, onder het
Prinsenhof, ten Zuiden der Pandplaats,
recht aan liep op de ^Spekstraat, onder
de Koning* cr. Groote Houtsthraat door:
van de Spekstraat dc Oude Groen*
markt nam, en achter de huizen aan dc
Zuidzijde der Damstraat om. tegenover
de Beurs het Spaarne bereikte. De lezer
z.et. hierin is niets geheimzinnigs. Merk*
waardig is hier alleen, dat de bouw
der stad zich aan den loop van het
water niet gestoord heeft.
Tijdens dc demping in 1867 wierpen
zich alierlei vraagstukken op. „Gepas»
seerden Vrijdag, den 21 jJ." aldus klagen
de heeren R. K. Dijksterhuis en vijf an*
derc „kooplieden, winkeliers, als zoo*
danig behoorlijk gepatenteerd, eigenaars
en bewoners van perceelen, staande en
gelegen in 't gat van de Groote Hout
straat cn Spekstraat", gepasseerde-n
Vrijdag „bij gelegenheid, dat zich in
den namiddag over deze stad een gc*
dugte regenbui ontlaste, zoo hebben
ondergeteekenden tot hun niet geringen
schade moeten ondervinden de nadeeli»
ge gevolgen van het in onbehoorlijke
staat over tc leveren van een werk. dat
voor de stad, trouwens deszelfs in»
woo rulers, ccn nogal aanzienlijk kapi»
•aal heeft bedragen en tengevolge heeft
geleid, „doelloos te zijn", immers vó£r
het dempen der Beek en Ranks, hebber,
ondergeteekenden nimmer ondervonden
het ongerief wat zij thans moeten onder»
vinden, dat hun kelderhuis onderliep".
Ik ben natuurlijk niet aansprakelijk voor
de mishandeling, waaraan in deze rege-
len onze moedertaal bloot staat, en wat
dc hoofdzaak betreft: doelloos is de
demping der Beek niet geweest, ze is
immers verdwenen en dat was juis:
de bedoeling. Kostbaar was zc wel: het
werk is gegund aan den heer A. J
Stoel, den laagsten inschrijver, voor
het door hem ingeschreven bedrag var
f 41269. En die ondergeloopen kelders?
Het was of de Beek zich wreken wilde
voor de haar aangedane beleed-ging.
alsof zij bewijzen wou. dat zij niet ge
mist kon worden. Een laatste krachtsin»
spanning. Het gemeentebestuur gaf aan
requestranten den" raad hun kelders
waterdicht te maken, en daarmee was
het uit.
Intusschcn w-ie behoorde de kosten
te dragen van deze en andere door de
demping noodzakelijk geworden wijzi
gingen? Heeft de stad het recht, zoo
vroegen anderen, de uitloozing van
riolen in stadswater wegtencmen, zon»
der daarvoor een andere gelegenheid in
de plaats te stellen? Een nieuw vraag»
stuk. De bewoners der Damstraat ver*
zekeren, „dat hunne gebouwen zoodanig
zijn gcfunderd en gesitueerd voor de af
voer van vecale stoffen, dat een ver
andering daarvan als de voorgestelde
door buizen in de volle lengte hunner
perceelen naar een te maken hoofdrioo!
in dc straat, niet kan plaats hebber
als door eene totale ru.natie hunne-
woningen". Het spreekt vanzelf dat het
tot deze „totale niinatie"* niet moch-
komen. Dit is dan ook niet gebeurd,
cc moeilijkheden zijn opgelost. Op welke
wijze, vermeld ik niet, omdat ik niet
veronderstellen mag, dat mijn lezers
daarin belangstellen.
Sommigen maakten van de gelegen
heid gebruik om hun erf te vergrooten.
De heer Jacobus Van der Meyde, baard*
scheerder op de Oude Groenmarkt,
hoek Damstraat, ontdekte „dat door de
demping der Beek een plaatsje of open
terrein voor hem zeer nuttig zou kunnen
gebruikt worden, indien hij de boven*
grond mogt bebouwen". Zijn huis werd
tijdens het beleg bewoond door den
Franschen edelman Bordet. die. na de
overgave der stad. de hand aan zich
zelf sloeg. Dit deel ik hier natuurlijk
in het voorbijgaan mee. Ook de heer
.1 P. Karthaus op de Groote Markt,
wilde graag zijn deel van de Beek heb
ber.: het kon hem „tot uitoefening van
zijn bedrijf en speciaal tot berging van
kisten en andere zaken van nut zijn".
En de koetsier Hendrik Coenraad
Keyzer op de Gedempte Oude Gracht
dacht erover een stukje grond ..tot ver
fraaiing zoowel van zijn eigendom als
voor de stad zelve met plantsoen en
gewassen als een tuintje te voorzien en
aan de voorzijde een zeer net bewerkt
ijztren hek te doen brengen". Het zou
daar een idylle worden, als hij dat
stukje grond slechts bezat.
Zoo zocht ieder het zijne en onze
Beek was nuttig nog lang na haar dood.
Lang heeft"zij weerstand geboden aan
haar belagers, zelfs het besluit om haar
te dempen is niet met algemeene stem
men genomen. Maar haar tijd was ge»
komen na eer. lar.g leven vol afw ssc»
Ün-g Grooter belangsleiPng dan tijdens
de demping heef: zij wellicht noo t on*
Hervonden; belangstelling van hen die
woonden in haar nabijheid en vroeger.
o3ar da gevolgen, dia haar verdwijnen
zou veroorzaken voor hen en hun huls.
H. E. KNAPPERT,
