Haarlem's Dagblad | 1927 | 25 februari 1927 | pagina 10

HAARLEM'S DAGBLAD VRIJDAG 25 FEBR. 1927 EEN KETEL GESPRONGEN

TWEEDE KAMER.

24 Februari.

De Surinaamsche begrooting. De voorstellen van
den Ondememersraad. Groote en kleine landbouw.
Een initiatief-ontwerp-Cramer ingediend.

Gewoonlijk behoort de behandeling
in de Tweede Kamer van de Surinaam»
sche begrooting tot de meesbvervekn»
de episoden in het Kamerwerk. Telken
jare wordt er langdurig geklaagd dat
het moederland tekorten heeft aan te
vullen, telken jare wordt betoogd, dat
aan dien onwenschelijken toestand nu
eens een eind moet komen en telken»
jare wordt de begrooting voor Suri*
name aanvaard met de zekerheid, dat
er ondanks veel rapporten op verbete»
ring van den toestand weinig kans be*
staat.

Dit jaar echter is het aspect wat
rooskleuriger.

Immers 3c Ondememersraad heeft
dc regeering voorstellen gedaan, waar»
van iets te wachten is. voorstellen,
waaraan de regcering voor een ge>
deeitc reeds is tegemoetgekomen en
welker ander gedeelte door de regec»
ring nader zal worden onderzocht.

De groote vraag voor Suriname is
steeds geweest, hoe te voorzien in de
groote behoefte aan arbeidskrachten,
zonder welke de groote .andbouw niet
tot ontwikkeling te brengen is. de groo*
te landbouw, die op zijn beurt weer,
zonder de sociologische beteekenis van
den kleinen landbouw te onderschatten,
de ruggegraat is van een bloeiend Suri-
name. Na de afschaffing van de sla»
vernij is Suriname nimmer meer tot
bloei gekomen.

Maatregelen stelt de minister voor.
met de voorwaarde dat binnen twee
jaren van de bereidheid van het Ne»
derlaridsche kapitaal, in ruimen zin ge«
nomen, moet gebleken zijn.

Volgens de begrooting voor 1927 zal
de immigratie voortaan vrij zijn, (de
plantages behoeven hun deel in de im»
migratiekosten niet meer te betalen),
de geneeskundige belasting wordt afge»
schaft en de plantages die nog lasten
waren opgelegd om de regeeringshulp
in de (destijds mislukte) bacoven»cul*
tures zijn die lasten kwijt gescholden.
Bovendien is een post uitgetrokken
voor dc uitzending vin deskundigen op
het gebied van landbouw, onderwijs en
arbeidswetgeving en andere, den land»
bouw steunende maatregelen voor te
F bereiden.

Het ts het adres van den Onderne»
mersraad, des ministers voorloopig ge»
volg geven daaraan, die de onderwer»
pen van discussie der huidige behande»
ling van de Surinaamsche begrooting,
hebben uitgemaakt.

Voornamelijk stond wel op den voor*
grond de vraag of de regeering door
haar instemming met de ondernemers
niet te veel de regeermacht uit han»
den gaf en legde in de handen var.
groepen, by wie het winstmaken op
den voorgrond staat uit den aard der
zaak.

Gisteren had reeds niet alleen dc
heer IJzerman aan zijn beduchtheid
daarvoor uïtting gegeven, maar ook de
vrijheidsbondsche afgevaardigde, de
heer Droogleever Fortuijn hief waar»
schuwend den vinger op. En vandaag
ook hebben alle, sprekers de heeren
van Boetzelaer van Dubbeldam, van
Vuuren, Joekes en van Bijleveldt de
regeering gewaarschuwd het regeerings»
heft niet uit handen te geven. Zij we»
zen op het gevaar daarvan, wanneer
zij de voorsteden lazen van den Orvder»
nemersraad t. a. v. het onderwijs
en de arbeidsvoorwaarden. Het defini»
tieve oordeel werd echter opgeschort
omdat zij eerst een algemeen plan voor
zich wilden zien wat thans tot een
oordeel drong, waren nog maar groote
lijnen dat het mogelijk maken moet
dc vele vraagstukken, die aan den dag
treden zullen, in onderling verband te
beschouwen.

De heeren Van Boetzelaer van Dub»
Beldam, van Vuuren en Bijleveld hiel»
den redevoeringen, die zuiver parallel
liepen en zich daarom tot samenvatting
gemakelijk leenen.

Zy spraken wel van dankbaarheid
om de nfeuwe hoop. die de Onderne*
mersraad heeft gebracht. Maar voor»
zichtigheid stelden zij toch evenzeer
als noodzakelijk op der. voorgrond. Im»
mers het is reeds zoo dikwijls gebeurd,
dat er groote plannen voor Suriname
zijn uitgestippeld die tot niets hebben
geleid. Wat al plannen! De heer Joe»
kes gaf van de veelheid nog eens_ een
overzicht. Steeds teleurstelling. Nu er
na jaren troosteloosheid weer
ineuwe hoop groeit, nu moet men wel
heel voorzichtig zijn: immers misluk*
king thans zou aan elke verwachting
voor de toekomst in ieder geval voor
zeer langen tijd den bodem inslaan.

De drie heeren hebben voorts ge»
-pleit voor volkomen gelijkstelling van
het openbaar en bijzonder onderwijs
als een recht, aangedrongen op een
dragelijke pensioenregeling voor de or.»
derwijzers bij het bijzonder onderwijs.
En den strijd gevoerd voor verbetering
van hygiënische toestanden. De heer
van Boetzelaer van Dubbeldam bij
wien de heer Kersten zich aansloot
verdedigde de Zondagsrust, zooals zij
nu is in de Kolonie Suriname.

Daaraan mocht niet getornd wc.-»
<len.

Veel var. wat de dirie heeren der rech»
terzijde de tot hercoahseering steeds
geneiigde heer van Vuuren legde op bun
eenheid va® beschouwen sterk den na»
druk opmerkten vond men ook in
de rede van den beer Joekes. Daar was
om. de aandrang naar verbetering vam
de hygiënische toestanden, vooral door
een c! r: r.'kwatervoor zie rring voor Pari»
maribo. Evenzeer deed de heer Joekes
gelijke wenschen 'n-ooren, om den ter»
mijn, dien de minister meende te moe»
ten stellen aan de ondernemers, binnen
weüke zij van bereidheid tot het be>
schikbaar stellen van kapitaal moester,
hebben bH ik gegeven, wi'den de thans
reeds genomen maatregelen der regee»
ring nie» ophouden te werken, om dien
termijr niet aan twee jaren te binden:
immers daarmede zou rrwn jrist het
kapitaal dat zich reeds interesseerde,
treffan en niet het kapitaal., dat zich af»
zijcig hield. De minister verklaarde la»

ter dat deze termijn geen andere be»
doeLng had, dan die van aansporing te
zijn.

De heer Joekes heeft de ungeobk
aangewezen van de goede wenkeearswe*
ge® en de meen,„mg uitgesproken, dat
men niet alleen letten moet.cn zeker
riet de regee ring, op den groote® land»
bouw. maar evenzeer op den kleinen
landbouw.

De minister gaf den heer Joekes vet
komen toe. dar voor Suriname's wel»
stand de kleine landbouw van evenveel
beteekenis is ais de groote landbouw.
Slechts met dijt onderscheid, dat de
groote landbouw de motor rs. d.e ook
het kleinbedrijf doet omtwvkkefen. De
groote landbouw is dc ruggegraat. Dat
de m nster ook oog heeft voor de ont*
wDkkev.Tug van den kleinen landbouw
omdat te bewijzen wees Dr Konngs»
berger op de uitzending van een land»
bou w «consulent, die de nadere plannen
van den onderne,mersraad te besturen
heeft ta.v. den landbouw e® voorliah»
t Lsig schonken kan.

Waar de heer Joekes vroeg, waarom
van de voordeden dor intrekking vam de
mmi graricb ijdragen alleen d« groote
landbouw zou kimmen genieten, zette
Je minister uiteen dat ook kleine land»
bo- wbedrijven de eveoigenoemde voor»
doelen zouden kumnen ter. deel vallen
de voorwaarden zijn ^edijtk.

De min.ster verklaarde dankbaar te
zijn voor het initiatief van den onder»
nemersraad. Maar gebonden heeft
de minister z;dh in niets, van een. over»
etokomst is geen sprake: dc minister
heeft daardoor nog geen genoegzame
kijk op de plannen. Nadere imeeozet»
ting wacht de minister. Maar hoe deze
plannen ook zijn. de regeermacht blijft
in de handen der regeer.ug.

Wat de Zondagsrust betreft, dc mi»
nis ter zal nog eens aan de Sur-naamschen
gouverneur te kennen geven, dat op
Zondagen riet meer gewerkt mag wor»
den dan beslist noodzakelijk is in ver»
oand mot de aard der bedrijven,

Dr. Koningsberger gevoelt ook heel
veel voor betere hyg.ëaiscbe toestan»
den: hij hoopt met kracht zich daaraan
te zetten. Zullen da® thans meer mid*
delen beschikbaar worden gestcid?

Het bijzonder onderwijs krijgt een
voordeel: dc verplichting tot terugstor»-
tein var. de>schoolgelden zal met Ingaofi
van 1 Januari 1928 worden opgeheven.
Dc bewindsman hoopt op verdere door»
voering der gelijkstelling, die ook hij
z.ch ais doe! stelt hij betreurt 't
dat de noodzaak van bezuróijgmig vol»
ledige doorvoering nog. niet mogelijk
maakte.

Dc minister hoopt spoedig te komen
met een plan dat het geheel der maat»
regelen voor den heropbouw van den
Surinaamsche® grooter, landbouw uit»
eenzet. De verschillende quaes tics zijn
dus uitgesteld tot later, waarschijnlijk
tot het volgend jaar.

Wanneer morgen de Surinaamsche
begrootmg in stemming komt, dan zal
deze het lijdt geen twijfel worden
aangenomen.

Tevens komt in stemming een aimen»
den»ent»Joekcs om het tot een op de
begrooting uitgetrokken bedrag van
f 300 voor de West-Indische Gids te
behouden, in plaats van deze subsidie
(zooais dc minister wil) te schrappen.

De heer Cramer heeft een initiatief*
ontwerp ingediend om aan den Volks»
raad voor eenmaal 't recht van enquête
te geren om een onderzoek in te stel»
Ie® naar de onlusten rn Iodic in 1926 en
1927.

INTIMUS.

DE REIS VAN DE
„SUMATRA".

16 deserteurs.

In het Algemeen Politieblad wordt
a's deserteurs gesignaleerd een zest en»
al matrozen en stokers vam Hr. Ms.
.Sumatra", die tijdens het verblijf van
dezen oorlogsbodem te San Francisco
van boord zijn weggebleven. Het zijn
naar het Oorr Bur. ;n verband met dit
sjgeiakeren nader vernam, voor het
grootste deel jonge beden tusschen den
leeftijd van 1822 jaar.

TRAMBOTSING.
Twee gewonden

Door verkeerden wisseIstaod is dc
motorwagen vam de Geldersoh West»
faadsche Stoomtram bij de baite Heeb
weg te Vaoseveld in volle vaart tegen
de daar staande goederenwagons ge*
reden. De botsing was zeer hevig. Het
voorbal con werd zwaar beschadigd en
eerage ruiten werden verbrijzeld. Dc
trambestuurder cn cer.-'gc passagiers
werden licht gewond.

DE VALSCHE FRANSCHE BANK*
BILJETTEN.

In aansluiting aan het bericht uit
Boedapest, dat voor dc drie Hongaren,
die in dc bijzondere strafgevangenis te
Scheveningen d«. straffen uitzitten
welke hun in Maart van het vorig jaar
door de Haagschc Rechtbank zijn op»
gelegd in verband met de quaestie de'
valsche Fransche bankbiljetten, gratie
zou worden aangevraagd, kunnen wiï
mededeelen aldus De Standaard, dat
inderdaad de gevangenen zelf. benevens
hun betrekkingen, een verzoek om gra»
Me bij de Koningin hebben ingediend.

Dergelijke verzoeken om gratie wor
den door middel van het Departement
van Justitie om advies in handen ge*
steld van het rechterlijk coHege, dat de
zaak behandeld heeft,

eén doode, drie gewonden

Op de Gustekscbe Beotwortelsuikeir»
fabriek te Stanupersgat (Centrale Suiker
Mij-wanen Ekmd'eoda-g eeniige werk lie*
den in de smidse beziig met de répara*
tie van Z4'. Plotteurs, hermetisch ge
sloten ijzeren ketels tot het opmeten
van vloeistof in de bakken.

In een dezer flotteurs was oe-riig vocht
gekomen en de voorman, smid A. Ver»
molen, walde dat vocht laten verdam»
pen. Daartoe maakte hij een'gaatje im
fkxtteur en legde deze op een. open
vuur op een voet.

Of nu het gaatje te klein is geweest,
of dat ziich een rocstblaatfje ertegen
vastzette e® zoo het gaatje afsloot,
weet men riet, er ontwikkelde zich
echter een geweldige diruk en met een
ontzettende knal vloog de P.otteur u:t
c'ika&r. Een stuk trof den 43*jarigen A.
Vermelen aam hoofd co borst cn sloeg
hem een 'hond af.

De borst werd ingedrukt en. na eenige
m outen was de man dood. De 27<joinigc
van den Berrrt werd door een stuik ge»
troffen aan de ooge® en dtaair ernstig
gewond. De 19»jarige van Gaans kreeg
een regen gloeiende smiteis in het ge»
Laat, terwijü het 16-jarige zoontje, van
Vermolen oitbeteekeiwfe verwondingen
opicep.

Na onderzoek door den brigade-corn»
man damt Hermans van de marech a us*
sees te Oudenbosch is het lijk van Ver»
molen naar het gasthuis 'te Oud-Gastel
vervoerd, v. d. Bent word raar heit
Sint Igx»tusziekenihuis te Breda ge
bracht.

Door de ontploffing wenden vele ruiten
n dfe fabriek vernield.

HET TRACTAAT.

nadere toelichting.

In zij® antwoord op de alsnog door

de com-rn ssie van rapporteurs uit de
Eerste Kamer gestelde vragen betref»
ferwle het Ncderkndsch*Beigisch ver*
drag verklaart minister Van Karne»
beek oa. dat tusschen de mededeelimg,
dat volgens het nieuwe verdrag de bc=
staande verbinding tusschen Schelde en
Rijn ak conventoceeie uitweg vervalt
en het bepaalde in art III van dait ver»
drag, dat het beginsel vam de vrije vaart
op de intermediaire waitere® uit art. U
paragraaf 5 van het oude tractaat her»
haait, geenerlei tegenspraak bestaat. Dc
zaak ligt aldus, dat Lr derd'aac^ de oon»
•vent ion eel c verplichting tot het geven
van ee® uitweg over de dusgenoemde
intermediaire wateren vervalt, maar dat
zoolang die wateren voor onze scheep»
va-art cn van gelijkheid van behandeling
zullen worden toegepast.

Aan de scheepvaart mogen dus op
die wateren geen laste® worden op»
gelegd en er moet vrijheid van vlag
heersohen. Maar wanneer die wateren
voor de scheepvaart onbru.kbaar zou»
den worden zal geen verdragsbepaling
Nederland meer verplichten ter ver*
vanging va® deze waterwegen andere
zoodanige aam te wijzen.

Dc Mi nést cr bestrijdt de meeming, dat
onder het oude tractaat op Nederland
d*r onderbouds.pl c<ht en rustten ten op»
zich te van a-Ik intermediaire wate»
ren.

De Mirister verklaart, dat de moe;»
lijkheden door de mogendheden opge»
worpen bij dc onderhandclin-gen over
het collectieve tractaat en die betrek»
kang hadden op de vrijmaking der Ne»
der!andsch*Be'g:sche betrekkingen met
name daarin bestonden dat de mogend»
heden de formule hersteld wilden zien
van het ooMeotieve verdrag van 1839 in
die® zi® dat het nieuwe verdrag lus»
schen België en Nederland wederom
zou -worden beschouwd als woordelijk
ngevoegd in het nieuwe collectieve
verdrag met de mogendheden die dan
«Daarvan partij zouden zijn. Wat de
iekst van hot verdrag betreft zegt de
Minister nog, dat de Noderlandsche #n
Fransche tekst, zooals uit het verdrag
zelft blijkt, gelijkwaardig zijn.

DE VERPLICHTE VISA TUSSCHEN
NEDERLAND EN OOSTENRIJK.

Het Oostenrijksche kabinet heeft zijn
stemming betuigd met het Nederland»
,schc voorstel om met ingang van 15
Maart a.s. voor de Nede rlandschc en
Oostenirijkschc onderdanen de ver
plichte visa af te schaffen.

INGEZONDEN

Voor den. inhoud dezer rubriek stelt
de Redactie zich niet verantwoordelijk.

Van ingezonden stukken, geplaatst
of niet geplaatst, wordt de kopie den
inzender niet teruggegeven.

LIEFDADIGHFJDSU1TVOERING
STADSSCHOUWBURG

Nu deze schitterend geslaagde uitvoe»
ring ten bate van onze geestelijk mis*
deelde mcdcmenschen weer achter den
rug is, past! het mij, om namens het
bestuur der verecniging „Haarlcmsche
Werkinrichting" een woord van dank
tc brengen aan de heeren Goeting, de
Nobel, Ots cn Ruinen; aan de directies
en leerlingen der Haarlemsche Huis»
houd* en Industrieschool cn Rijkskweek»
school; de Jazz»band „Dorit Cry" en
aan de pers. voor de groote medewer»
king.

Tevens een ccresaluut aan jong en
oud, die door kaartverkoop voor een
uitverkochten schouwburg gezorgd
hebben!

Gesterkt door dit eerste succes, is het
hestuur der bovengenoemde Vereeni»
ging reeds aan de voorbereidende maat*
reg' len voor een bazar begonnen, waar»
van het geheclc batige saldo eveneens
ten goede komt aan het te vorm-n fonds

Komt, laten wc allen ook hier de
handen eens ineenslaan. Stuur mij het
een of ander toe cn gc helpt mede aan
1 t-f spoedig slagen van dezen bazar.
Stel het niet uit. maar doe het nu!
Heemstede, Cravenestcrsingel 6.

E, F. SCHUYT

LETTEREN EN KUNST

MUZIEK.

VIOOLRECITAL FRITS KOK.

Dc violist Frits Kok is hier geen on»
bekende: een jaar geleden gal hij hier
een vioolavond, evenals nu met mede»
werking van de pianiste Lllen Kok. Hij
was uezen winter naar ik meen de
eerste, die ons naar de vroeger zooveel
gebruikte bovenzaal van het gemeen»
telijk Concertgebouw riep. De harde
acoustiek, de ongezellighéid en de
slechte thermische verhoudingen heb»
ben dit zaaltje langzamernand vooi
concerten vrijwel in onbruik doen ge»
raken. Ook ditmaal was de voor de
ruimte te zware klank van den concert»
vleugel bijwijlen storend, vooral in de
Kreutzersonate, waarmee het program»
ma begonnen werd. Men mag de vraag
of het wenschelijk is, een zoo overbc»
kend werk, dat zelfs door alleen maai
correcte uitvoering nauwelijks meer
verrassen kan en om te boeien twee
kunstenaars van temperament eischt,
op het programma te brengen, verschil»
lend beantwoorden; als proefstuk vooi
techniek en samenspel kan het gc»
waardeerd worden. Maar daaraan ha»
perde ditmaal nog wel een en ander.
De inzet van beide spelers wekte de
beste verwachtingen, en ook in het ver»
der verloop waren vele goede momen
ten, maar een goed geheel was 't nog
niet. In het eerste Presto schaadden
eenigc onduidelijkheden in de piano»
partij; het tempo van het Andante»
thema werd Adagio genomen; boven»
dien scheen mij de applicatuur, spc*
ciaal de pósitiewijzigingen van den
violist niet steeds logisch of wensche»
lijk voor dc muzikale uitbeelding. In
Variatie 1 ging het motto piu mosso,
maar daardoor was de piano nog al
eens er naast; in Var. IV waren de
rhythmische» en tempo*vrijhcden meer
malen wat te groot. Ook in de finale
was het tempo schommelend cn het
samenspel niet geheel precies; boven»
dien domineerde het klavier vaak.

Zeer respectabel was daarentegen dc
voordracht van Bachs zesde viool-solo»
sonate, die in E. Kracht en duidelijk'
heid, de aanmerkelijke ontwikkeling
van stok» cn vinger techniek demon»
strccrden zich in het Preludium; in dc
Loure waren de toonaanzettingen en»
kclc malen wat rukkerig, doch dc ove»
rige deelen werden uitstekend gespeeld.
In het programma kwam een kleine
onjuistheid voor: het derde deel wordt
niet door een Gavotte èn een Rondo
gevormd, maar door een „Gavotte en
Rondeau", d.w.z. een Gavotte in Kon»
dovorm.

In het tweede gedeelte van het pro»
gramma gaven violist en pianiste nog
vele bewijzen, dat zij sinds hun vorig
optreden alhier zich in dc goede rich
ting ontwikkeld hadden. Het spel der
pianiste was over 't geheel kleuriger cn
duidelijker dan toer: de violist toon'
de bravour cn mccrendcels mooie
toonontwikkcling. Velerlei werd opge
diend: een pathetische doch wat bom
bastische, niet zeer nieuwe of belang»
rijke „Leggend*" van O. Rcspighi. dat
in cuiinarischc taal wellicht vol»au«vcnt
zou hecten, een stuk met zuiver ge
speelde octaven,doch niet in allen declc
gelukkige hooge tonen; dan een ,,Im»
pression", een soort van Pavane, stijl»
loos en tijloos van Josef Achron. dc
vioolpartij con sordino cn met een
aardige pianopartij. Voorts een leuk
„Cortege" van dc jong gestorven Liii
Boulanger, een taaie Zonnc«hymnc van
Rimskv»Korsakow en een evencen»
weinig interessante Slavische dans van
Dvorak, beide door Krcislcr bewerkt,
een aardige con sordino gespeelde Ber
ceuse van Faurc en tot slot de brillant
voorgedragen tweede Polonaise van
Wicniawsky. Het langdurig applaus van
het vrij talrijke auditorium werd met
een toegift, een Spaanschcn dans van
Granados beloond.

De kleine zaal was goed gevuld.

KAR EL DE JONG.

UITVOERING SYMPHONIE»
ORKEST „CAECILIA".

(Santpoort).

Er zijn menschen, kunstenaars die
stH cn bijna onopgemerkt hun gang
gaan, maar in hun hart een groote lief»
de dragen voor de kunst: het lichtend
kompas waarop zij varen, dc toctsstecD
voor al hun handelingen. In tegenstei»
ling met de „Strebers" die hun ideaal
trachten te vinden huiten zich zelf
blijft hun ideaal geheel innerlijk omdat
zij den schijn van liet goedkoop succes
weten tc onderscheiden van het wezen
der wezenlijke verdienste. Zoo iemand
mocht ik ontmoeten in den persoon
van den heer K. Kcrkhoff, directeur
dezer vereeniging en een „musicien de
qualité". Ik kan u dit oogenblikkclijk
bewijzen door het opnoemen der ge
speelde werken: .„Allegro en Andante"
uit Beethoven's eerste symphonic, an»
dante uit een concert voor fluit van
Mozart en strijkkwintet no. 6 van den»
zelfden componist plus een „Sinfonia"
var. W. Friedemann. Bach, voor strijk»
orkest en fluit. Dit zou van goeden
smaak kunnen getuigen en van een goed
inzicht zonder meer, bewees de uitvoe*
ring dier werken niet geheel zijn gaven
als musicus en leider. Een bekwame
vakkennis waardoor het geheel .klinkt",
een resultaat bijna onbereikbaar met
het van welsprekend muzikaal en tcch»
nisch heterogeen gezelschap, comple»
teert verder beide eigenschappen. Men
kan van overdrijving spreken, doch
men moet met zulke menschen gespro»
ken hebben om het teveel aan moeilijk»
heden te kunnen schatten, waarvoor
en dirigent van een dilettantengezel*
schap komt te staan.

Was de uitvoering door ziekte enz.
niet zooals de dirigent het wenschte in
feder geval klonk Bach's „Sinfonia"
voortreffelijk. Een sonore klank der
strijkers, een weeke klank der fluiten
met een fuga, waarin de diverse stem»
men goed van stapel liepen en zoo dus
een geheel van beteekenis.

Vermelden we nog het verdienstelijk
door den heer Spaan uitgevoerd „An»
dantc" voor fluit, even verdienstelijk
door den heer P. Möhringer begeleid
het Strijkkwintet van Mozart, met
liet wondermooie Adagio, vertolkt door
mevr. Bouwcs»Polman cn dc heeren

Maarten de Vries, Kerkhoff, Altena
en Biele. Zoo schoone klanken met zoo
teere verrukking hoort men wel zelden

en ik kan niet krachtig genoeg aan»
sporen allen die het betreft, zoo voort
te gaan om muziek te maken tot een
verbinding van de realiteit met het ir*
reëele droomenland van ons geluk.

HENK DIEBEN.

HET TOONEEL.

het nieuwe rotter-
damsche tooneel.

de rechte lijn.

Eindelijk zagen wij ze dan weer eens
na jaren samen op het tooneel. Frits
Tartaud en Nico de Jong! Toen zij daar
tegenover elkander stonden als Wilco
de Hond en Mr. Hardius- kwamen ons
de goede dagen van het oude Rotter»
damsche Tooneel, waarvan deze twee
acteurs met Alida Tartaud en Marie
van Eysden zoo lang de kern vormden,
weer in gedachten. Het is al heel wat
jaren geleden, dat wij De Rechte l ijn in
die sterke, mooie eerste bezetting za»
gen: Alida Tartaud een innige en voor
name Djicwke, Elisa Mauhs geestig in
de rol van Mary, wijlen mevrouw de
Jong—Wertwijn voortreffelijk, één en
al leven als Dolly, Cor van der Lugt
Mclsert heel knap als dc infanterist
Koert Falck, Morriën Volders, Carel
van Hees, de zendeling. Zóó hebben wij
Fabricius' stuk nooit meer gezien, ook
gisteren niet. Maar in de tooncelen tus»
schen Wilco de Hond en Hardius, za»
gen wij toch iets terug van 'die oude,
indertijd terecht zeer geroemde vooi-
stelling. De medewerking van Nico de-
Jong heteekent een groote aanwinst
voor Het Nieuw Rotterdamsch Toor
neel. Hoe krachtig cn imponecrend was
hij gisteren weer als deze vertcgenwoor
digcr van de Indische haute finan
cc". Dat was volkomen het spel van
de oude Rotterdamsche school. En ook
natuurlijk Frits Tartaud, al leek hij mij
gisteren cr niet voortdurend zoo ge
heel cn al „in" als anders en al nam
hij het tempo voor dit Indische stuk
vooral in het begin wel wat al tc
vlug. Wat niet belette, dat Wilco de
Hond een rol, waarvoor Tartaud al'
tijd een groote en begrijpelijke voorlief
de heeft gehad toch weer een res
pectabele creatie van hem was.

Het valt echter moeilijk tc ontken
nen, dat hij gisteren over het algemeen
niet hetzelfde sterke tegenspel kreeg
als vroeger vooral niet van den kant
der dames hetgeen ook op zijn spel
natuurlijk wel eenigen invloed had. An*
nic Follcndcr, hoewel sympathiek en
lief als Djicuwke^kon ons in die rol
mevrouw Tartaud niet doen vergeten.
Van mevrouw Tartaud kon men de
hoogc. nobele liefde en haar houding
in III van Djicuwke begrijpen, van
Annic Follcndcr niet. Zij bleef alleen
een lief beschaafd meisje maar gaf
aan Djicuwke weinig of geen relief.
Maar zij won het toch van Sophie Stcin,
die beter een Indisch nonnetje kan uit
beelden dan ccn wat ordinair aangc
legd winkelmeisje uit ccn Hollandsch
provinciestadje. Sophie Stcin kon de
rol niet aan cn bedierf daarbij door
nonchalance ccn scène van Wilco en
Djieuwke, ondanks dat Tartaud het
woord „kameraden" nog cens nadruk
kelijk herhaalde. Van het schrijnende
„Wij zijn gezworen kameraden!" kwam
nu absoluut niets terecht. Frisch en
jong was Mickc Verstraetc in het aar»
digt rolletje van Mary.

Van de hccrcn want dankbare
spcelrollen zijn het alle, ook dc kleine,
in Dc Rechte Lijn! —viel Adolf Rijken»
Op, die den makelaar Krancck zonder te
groote opzettelijkheid zuiver typeerde
en vlot speelde. Ook Wouter Ricsen
maakte iets heel goeds van den zicligch
Van Buuren. Dat Jules Verstraetc
in het geheel geen moeite had met
Steven Thijsaen, den zendeling, spreekt
vanzelf. Minder gelukkig was dc bezet»
ting van dc rol van Volders, die nu
wel wat heel erg ordinair aandeed.

Als geheel dus een opvoering, die
over het geheel in dc schaduw bleef van
dc eerste voortreffelijke voorstellingen
van Fabricius' stuk, maar die, dank
zij Frits Tartaud cn Nico de Jong toch
ook voortreffelijke momenten had. De
heer Van Hees deelde ons mede, dat
Dc Rechte Lijn op 8 Maart nog eens en
dan als volksvoorstelling in den Stads
schouwburg zal worden gegeven.

J. B. SCHUIL.

carnavon's egyptische
oudheden.

VERKOCHT AAN AMERIKA.

De schitterende verzameling van
Egyptische oudheden, welke het eigen
dom was van wylen lord Carnarvon,
den ontdekker van Toctankharaen's
grjL is aangekociit.aioor het Metropoli
tan %luseum in New York. Deze col
Icctic, welke ongeveer 3000 kleine voor*
werpen omvat!, is wel dc schoonste van
deze aarde door één man bijeenge
bracht cn werd geschat op ccn waarde
van bijna een millioen gulden.

Lord Carnarvon heeft bij testament
zijn eigendam aan zijn cchtgenoote ver*
maakt, met dc conditie, dat bij ver»
koop de Engelsche stlaat. d.w.z. het
Britsch Museum, de voorkeur zou heb*
ben voor een kwart ton. een bedrag
verre beneden de waarde van de verza»
meling In het andere geval zou de na»
J Menschap moeten worden aangeboden
aan het Metropolitan Museum in New*
jVork, waarbij lord Carnarvon's mede»
v erker, mr, Howard Carter, dc onder*
handelingen zou moeten voeren en den
prijs bepalen.

Dc „Daily Express" verneemt dai! niet
volgens den wenseh van lord Carnarvon
gch-ndeld is cn dat reeds in het najaar
mr. Howard Carter onderhandel ngen
begonnen is over den verkoop aan A me
rika.

Kooper is dc spoorwegmagnaat mr
Edward S. Harkncss, maar dc prijs is
nog irict bekend.

Engelsche oudheidkundigen cn dc auto»
rittiten van het Britsch Museum zijn cr
zeer van onder den indruk, dat de col
lectie het Vcrccnigd Koninkrijk verlaat.

INGEZONDEN MEDEDEELINGETI
k 60 CU. per regel.

de nederlandsche opgra
vingen te argos.

Naar wordt medegedeeld zullen do
Nedcrlandsche opgravingen te Argos in
het begin van het volgende jaar worden
hervat. Dc Koninklijke Akademie van
Wetenschappen heeft besloten e>en be»
drag van 2Ü00 voor dit doeleinde aan
tc wenden.' Een ad hoe gevormde oom»
missie, waarvan de samenstelling binnen
zeer korten rijd zal worden raedege»
decld. stelt zioli ten doel de overige be*
noodige geldmiddelen bijeen te brengen
Het voornaamste doel is ditmaal de op»
graving van den burcht van Argos, de
Lnrissa. De opgravingen zullen evenals
vroeger worden geleid door prof. dr. C.
W. Vollgraff Utrecht.

DE STADSSCHOUWBURG
TE AMSTERDAM.

slechts een sollicitant?

Naar gemeld wordt, had zidh tot
'Donderdagmiddag slechts één sol'dcitaavt
voor den Stadsschouwburg aangemeld,
namelijk het Vcrccnigd Tooneel, dórco
tie Verkadc cm Verbeek. Donderdag»-
sloot de termijn vam aanmelding.

edison aan een nieuwe
uitvinding.

De thans tachtigjarige Edison houdt
zich op het oogcnblik bezig met een
uitvinding, welke, wanneer zij vol*
tooid is, een volslagen omwenteling in
de vervaardiging van boeken tc voor»
schijn zal roepen.

Het gaat namelijk om riet minder
dan een vervanging van papier door
staal. Staal kan zoo sterk geperst wor»
den dat het beduidend dunner is dan
het dunste papier. Volgens berekc»
ningen van Edison moet het mogelijk
zijn een bock van 40.Ü00 bladzijde®
tot op ccn dikte va» twee duim te be*
perken. Het ZOU niej meer dan
een pond wegen cn de produotiekos-ten
zouden niet hoogcr behoeven te zijn
den ccnige shillings.

Tegenover het papier staat dan d©
groot ere buigzaamheid, taaiheid cn
duurzaamheid van staal.

Opmerkelijk is voorts, dat bet zoo
tot ten vlies gewalst staal de® inbt
zelfs beter opneemt dan papier.

Edison voorspelt voorts, dat hij dc
verbeteringen der techniek dc nieuwe
stalen boeken beduidend goedkoo*
per zullen zijn d«n dc papieren dito's.

NED. CHRIST. REIS-
VEREENIGING.

propaganda. avond.

De afdccling Haarlem en Omstreken
van dc Ned. Christelijke Rcisvcrccni*
ging organiseerde Donderdagavond in
dc groote zaal van het gebouw „Sint
Bavo" aap de Sraedestraat ccn propa*
ganda-avond. waarmee zij weer een
hoogst nuttig werk verricht heeft, want
het programma was zoodanig samenge
steld, dat de liefde van den mcnsch tot
dc natuur grooter is geworden. Ten»
minste van dc menschen, die dezen
mooien avond hehben bijgewoond cn
dat waren cr gelukkig zeer velen: de
zaal was geheel gevuld.

Dc voorzitter dc heer Verschoor,
sprak een kort inleidend woord. Hij
deelde mede, dat deze avond voor ieder
een gratis toegankelijk gesteld was. in
dc hoop dat velen zich. na hetgeen zij
gezien cn gehoord zouden hebben, als
lid zouden aanmelden. Vermoedelijk
zal nog dit jaar het aantal leden de
10.000 bereiken. Tenslotte deed .spreker
nog ccnigc medcdcelingcn, o.a. dat cr
plannen bestaan, om op tweeden Pink*
sterdag een reisje naar Nijmegen te
organisceren cn dat de jaarvergadering
zal plaats hebben op 12 April in dc
Gemeentelijke Concertzaal.

Spreker dankte den heer Max K. W.
Gerisch, uit Rotterdam, voor zijn be»
rcidwilligheid. om hier lichtbeelden cn
films te komen vertoonen,

Dc heer Gerisch hield eveneens een
korte inleiding. Hij merkte op, dat het
icizen een groote cultureele waarde
heeft cn dat dc wereld een wonderboek
is. Als een land een toeristenland wil
worden, moet het volgens spreker aan
drie voorwaarden voldoen, namelijk:
het moet een" beschaafd land zijn met
geneeskrachtige wateren, het moet goe»
de spoorwegen en een goed hotelwezen
hebben. Aan die voorwaarden voldoet
Duitschland, zei spreker, die om dit te
bewijzen voordrachten met lichtbeelden
hield over „Duitschland als toeristen-
land" en over Thüringen. Hij kruiddo
zijn lezing met veel geestige oprnfakin»
gen.

Na dc pauze kwamen de films aan
de beurt. Allereerst van dc Zugspitz»
bahn. Daarna ,Een gezellig tochtje
langs^dcn Rijn" cn tenslotte „Winter»
sport in het Zwarte Woud". Van de
beelden, betrekking hebbende op het
'ochtje langs den Rijn, hadden er ge»
/ocgclijk ccnige achterwege kunnen blij»
ven, namelijk die waarbij de met wjjn
gevulde glazen voor het jeugdige reis*
"ezcfcichap hoofdzaak schenen en het
genieten van dc natuur slechts bij
zaak.

Overigens hebben dc aanwezigen ten
zeerste genoten van wat op het witte
doek verscheen. Telkens weerklonk
een dankbaar applaus