HET TOONEEL
HAARLEM'S DAGBLAD WOENSDAG 9 MAART 1927
LETTEREN EN KUNST.
Een adres van den Bond van Nederlandsche
T ooneelschrijvers.
democraat, een Roomsch-Katholiek. een
Communist, ccn Yrijheidsbonder of ccn
Ar.ti-Rcvolutionnair moeten zijn? Met
alleen deze vraag tc stellen meen ik ge»
noeg dc dwaasheid van dit voorstel van
den Bond tc hebben aangetoond! Want
leden van ccn Gemeenteraad zijn nu
eenmaal in dc eerste plaats politie;!
Waarom het in dit adres eigenlijk te
doen is? Een bij het adres gevoegde
memorie geeft hierop al ;s het niet
rechtstreeks het antwoord. In punt
5 van deze memorie lezen wij „dat
dc keu:-e der Nedcrlandsche Stukken
niet altijd gelukkig is. hetgeen de Bond
met kracht doet opkomen voor het
verkrijgen van invloed op de keuze der
stukken."
Zie daar „des Pudcls Kern". De
Bond kan moeilijk langer volhouden,
dat er geen werken van Nedcrlandsche
tooncelschrijvers worden gespeeld! Een
in verschillende bladen gepubliceerde
staat heeft met cijfers aangetoond, dat
de Nedcrlandsche auteurs zich veel
minder te beklagen hebben ever ach
teruitzetting. dan dc Bond van Neder»
landsohc Tooneelschrijvcrs zou willen
doen gelooven. Ik behoef hier de na»
men van Heyermans. Fabricius. Van
Riemsdijk, RanucciBeekman. Jan van
Epen, Schcffcr. van Wermcskerkcn,
Anna van Gogh»Kaulbach, Ina Boudier
Bakker. Timmermans, Fred, van
Eeden. Ed. Veterman. Felix Rutten.
Querido, Van Rosscm. Alph. Laudy.
Defresce, Maurits Wagenvoort. Henri
Dekking, mevr. Simons—Mees, Ar e
Smeding. Jan Feith. Dc Hertog. Kees
Meekel, Brusse, Van dc Poll, Herman
Middendorp. Jan Walch. Roelvink
Spcenhoff, Van Waasdijk. Zoetmulder,
van Randijk. mevr. Van Ammers-
Kuler maar tc noemen om aan tc too»
nen, dat men werkelijk niet van ccn
..noodtoestand" kan spreken, al wil
ik hiermee allerminst zeggen, dat
Eduard Ycrkade niet meer voor het
Nederlandsch repertoire zou hebben
kunnen dofn. Maar het is waar. dat bij
al deze namen behalve die van Mau»
rits Wagenvoort, geen enkel hestuursiid
van den Bond van Nedcrlandsche Too»
neelschrijvcrs zelfs niet dc heer
August Hcyling, dc secretaris. voor»
komt. en dit verklaart volkomen, dat
den „boezem van den Bond" de
keuze der Nederlandsche stukken
wordt veroordeeld, waarom dc Bond
met kracht meent tc moeten opkomen
voor het verkrijgen van invloed" bij het
samenstellen van het repertoire.
Het is wel zeker, dat dc verschillende
gemeenteraden, waaraan dit adres is
verzonden, het advies van den Bond
zullen dcponcercn, waar zulks behoort,
maar het lijkt mij wcnschelijk om hier
eens openlijk te verklaren, dat vele too»
neelschrijvcrs het met een zoo cenzij»
dige actie niet eens zijn! Het publiek
zou anders langzamerhand in de mee»
ning gaan verkecren. dat aan dc Neder,
landsche tooncelschrijvers alle gezond
verstand ontbrak! Hetgeen op den duur
niet bevorderlijk zou zijn voor het doel,
dat de Bond van Nedcrlandsche Too»
neelschrijvcts zich heeft gestcid: het
zoo veel mogelijk bevorderen van op»
voering van stukken van Nederland,
schc schrijvers.
Er bestaat in ons land een „Bond
van Nedcrlandsche Tooncelschrijvers".
die zich speciaal te Den Haag, waar
het bestuur van dezen Bond is geves»
tigd. in den laatsten tijd danig roerr.
Zoowa: iedere weck verschijnen er in
een der Haagsche bladen var. den
secretaris van den Bond van Neder»
landsche Toor.eelschrjjvers. den heer
August Heyting, eenige „ingezonden
stukken", over de tooneelconcentra»
tie, het repertoire of den vasten be»
speler van den Koninklijken Schouw»
burg, altijd weer met hetzelfde ..Leit»
rootiv'*: JEr worden riet genoeg stuk»
ken van Nederlandsche toonecischrij»
vers gespeeld!" Of de heer Heyting in
al die ingezonden stukken namens het
bestuur van den Bond spreekt, is mij
onbekend: zeker is het. dat vele leden
van der» Bond niet gaarne alles zouden
willen onderschrijven. wat de heer
Heijting steeds maar weer als „secreta-
ris van den Bond" in de bladen gelieft
tc verkondigen. Persoonlijk hcefj mij.
die ook als lid van den Bond was toe»
getreden, omdat het doel bevorde»
ring van opvoering van werken var.
Nederlandsche tooncelschrijvers
mij sympathiek was. dit geschrijf van
den heer August Heyting reeds lang
en sterk gehinderd, doch omdat ik dit
eigenlijk mee: ais een persoonlijk ge»
Doeger var. den heer Heyting bc»
schouwde, heb ik waarschijnlijk
als velen mijner medeleden er noo-t
op gereageerd en den Bord cr niet
aansprakelijk voor gesteld. Nu ech»
ter las ik een adres, dat door der.
Bord van Nederlandsche Toonee!»
schrijvers aan den gemeenteraad van
Amsterdam, van Rotterdam en V3n
VGravcrhagc is gezonden en dat
adres toont eer. zóó bekrompen geest
en een zoo totaal gemis aan practi»
schen kijk op toor.celtoestanden. dat
ik niet gaarne dc mcdovcrantwoor»
dclijkhcid cr van zou willen dragen,
waarom ik mij gehaast heb voor het
lidmaatschap van den Bond van Ne»
de-landsche Tooneelschrijvcrs te be»
danken.
Mijn lezers zouden dc opmerking
kunnen maker., dat dit een particuliere
kwestie betreft, die alleen mij en n:et
hen aangaat, maar het adres van 'en
Bond Tooncelschrijvers leek mij
van genoeg publiek belang om het in
ons blad tc bespreken. En omdat 'k
tot voor kort nog lid van den Bond
was. achtte ik, de^e indeiding toch
noodzakelijk.
In het adres aan dc genoemde ge»
meentebesturen wordt door den Bond
van Nederlandsche Tooncelschrijvers
voorgesteld enkel en alleen aan too»
neelgezelschappen subsidie te vezlee»
nen voor werken met kunstwaarde
van Nederlandsche schrijvers.
Dc bond zou daarmee dus voor sub*
sidie willen uitsluiten de opvoerin*
gen van werken met kunstwaarde van
buiteniandsche meesters. Dit stand»
punt is zoo bekrompen en geeft het
bewijs van een zoo eenzijdige opvat»
ting dat het niet genoeg kan worden
gelaakt- Zij, die zoo iets durven voor»
stellen geven daarmee een zoo duide*
lijk bewijs enkel hun persoonlijke be»
lar.gen te dienen, dat zij daarmee zeer
zeker de sympathie verspelen van al»
len. die het tooneel om het tooneel
liefhebben. Wanneer dc Bond had
voorgesteld, dat van de op te voeren
werken met kunstwaarde, welke voor
subsidieering in aanmerking komen
van dc drie één van Nederlandschen
oorsurong zou moeten zijn of om de
subsidie "te verdubbelen, bij opvoerin»
gen van een Nederlandsch belangrijk
werk zou men een dergelijk adv-.cs
volkomen hebben kunnen begrijpen en
biilijken. maar het uitsluiten voor sub»
sidie van alle tooneelwerken van net
buitenland dat op toonee'.gebied
toch waarlijk meer heeft opgeleverd
dan ons kleine landje geeft van
een zoo benepen en weinig kunstzin*
nige opvatting blijk, dat een Bond van
Nederlandsche Tooneetecbrijvers zich
daarmede compromitteert.
Doch er komen In dat adres nog
meer wonderlijke voorstellen voor. In
punt 5 geeft de Bond in overweging het
repertoire van het gezelschap, dat als
vaste bespeler van den Stadsschouw
burg te Amsterdam of den Koninklij
ken Schouwburg tc 's»Gravcnhagc za;
optreden, te doen vaststellen door een
college van 3 personen, van wie dc eer»
ste wordt aangewezen door den ge»
meenteraad, dc tweede door de directie
van het gezelschap, de derde door den
Bond van Nedcrlandsche Tooneel»
schrijvers. Toen ik dat las, heb ik toch
werkelijk even mijn oogen uitgewreven.
Men moet toch we| in het geheel geen
begrip van de exploitatie van een too-
neelgezelschap hebben om met zoo n
voorstel te durven aankomen. Velen
zullen zich over zoo iets verbazen bij
een bestuur van een „Bond van
deriandsche Tooneelschrijvcrs", maar
die verwondering zal verminderen,
wanneer men weet dat dat bestuur
voor verreweg het grootste deel bestaat
uit „nog nooit gespeelde" tooneelschrij
vcrs
Verbeeldt u, dat het repertoire van
een toonceigezelschap zou moeten wor
den opgemaakt door een college, waar
in de voor dc financien geheel vera.it»
woordelijke directie maar ccn van dc
drie stemmen heeft! Het is werkelijk
zoo ma!, dat een Bond. die zóó iets
voorstelt, niet meer au scrieux geno
men mag worden. En dat lid van den
Gemeenteraad, dat in zoo'n college zit»
ting moet nc-menü Alsof wij al niet ge
noeg bemoeiingen in de Kunst moeten
verdragen van totaal onbevoegden cm
nu nog ook het opmaken varf een re
pertoire aan een lid van den Gemeen,
teraad op te dragen! En ziet een Bond
van Tooneclschrijvers in het geheel
niet het groote gevaar dat daarin
juist voor de kunst schuilt? Zou dat
Ijd van den gemeenteraad een sociaal»
J. B. SCHUIL.
MUZIEK.
ACHTSTE BACHCONCERT
Als ccn groote krachtmeting tusschcn
het oude en het nieuwe zou men het
laatste Bachconccrt kunnen beschouwen
een krachtmeting, des te bclangwekkcn»
der, omdat de veteranen, die het wor
stelperk betraden niet van den allerccr-
sten rang waren, niet dc onverwjnbaren,
die nog immer cn overal zegevieren.
Schumann cn Rossini zijn geen Wagner
en Beethoven; doch dc tegenstanoers
waren di ^>rimo cartcllo: Debussy. Ra-
vel. dc kopstukken dus der nicuw»Fran-
sche richting. En de uitslag van den
kamp? Ik vertel u dien straks, of laat
ze u zelf raden, nadat wij het programa»
ma gevolgd hebben.
Bont mocht dit bij eersten aanblik lij
ken; stijl en geslotenheid waren cr toch
niet aan te ontzeggen: de verheerlijking
der vrijheidsidee vormden aanvang cn
einde, daar in ccn historische, hier
een legendarische figuur Egmunt en
Wilhelm Teil. Doch hoe verschillend
hebben Beethoven cn Rossini de stof,
die toch punten van overeenkomst
bood. behandeld!
Dc geweldige tragiek, gevolgd door
de symphonic der zege, welke ons in
sobcren, ^cvenwichtigen vorm worden
geboden hebben de Egmont*ouvcrturc
tot ccn meesterwerk gemaakt, dat ver»
moedelijk in dc cerstvolgendcgcnr.-atics
nog wel hors concours zal blijven. Voor
ons, Nederlanders, heeft het onderwerp
nog een bijzondere bctcekenis. cn de bc
langstelling van dc 'twee grootste Duit-
schc kunstenaars, Goethc cn Bectho-
ven voor onze historie mag ons na
tionaal gevoel streclcn; en temeer mag
dat zijn, wanneer de uitvoering door
een Franschman op zoo volkomen be
grijpende wijze geschiedt, als gister
avond door Pierre Monteux. Het stugge
onverbiddelijke, wreede van dc tyran-
nenfiguur liet hij buitengewoon treffend
uitkomen tegenover de zachtere cn ge
voelige episodes: een geweldige stijgir
verkondigde na fel afbreken de zege
van het recht Het was een grootschc
hulde, door Duitschland en Frankrijk
aan de Nederlanden gebracht.
Schumann's symphonic in d*min. is
niet in allen deele zulk een meester-
werk. met name de doorwerkingen van
eerste cn laatste hoofddeel lijden aan
hcrhalerighcid. die ccr van Schubert,
dan van Beethoven afkomstig schijnt,
ccn cirkelende beweging, in stee van
een voortstuwende. Maar dc thema's
zijn pakkend, de melodieën mooi cn
warm. cr is pittig rhvthme m het
scherzo; de overgang van dit naar dc
finale is een vondst, een moment van
beteeker.is in de litteratuur. En cr is
eenheid in het werk door den cycli
schen bouw, die toch nergens tot gc»
zochtheid leidt. Zoo komt het tot ons
als een werk uit één stuk. niet ge»
maakt, doch zoo gegroeid met zijn
deugden en gebreken, cn waaraan niet
tc knutselen valt. Dc instrumentatie
mocht meer verscheidenheid van kleur
doen verlangen, doch wat zal men
er in veranderen. Monteux stipte gi--
teravond in de pauze het onderwerp
nog even aan: zooals het werk
behoort de instrumcntccring cr bij
Over dc uitvoering behoef ik nauwe
lijks uit te weiden, superieur als zt.
in elk opzicht was, met wijze matiging
in alle témpi. en een schitterenden
climax aan 't slot Een warme ovatie
volgde. Monteux lief het orkest, liet
n 't bijzonder den concertmeester
daarin deelcn.
Na de pauze eerst dc beide beken»
dc ..Nocturnes" van Debussv: ,.\ua»
ges" en „Fêtes". fantasieën "die zelfs
m de oogenblikken van groote klank
ontwikkeling („Fêtes") hun irreëel ka.
rakter bewaren; daarna de ..Rhapso
dic cspagnole" van Ravel, die ik hier
voor t eerst hoorde- een partituur
van enorme gecompliceerdheid, geraf
fineerd tot in het ondenkbare vol
van dc vreemdste klankeffecten cn
combinaties, die men bij een eerste
kennismaken maar voor ccn klein
deel overzien cn volgen kan. Een mu
ziek. verrassend bij schier elke maat.
brutaal, eigenaardig. \oorbecldcbos.
doch meer op den bodem der reali
teit blijvend dan die \an Debussv
moeilijkheden aan dc uitvoering bic
denj tot het haast ongelooflijke: doe'
Monteux ware Monteux niet. en het
Concertgebouworkest ware zijner re-
outatic ontrouw geworden, indien men
b:j de vertolking die moeilijkheden
zou hebben bemerkt. Toch haalde het
werk niet meer dan een succes d'csti»
mc, geloof ik. „Ceux d"cn bas n'avaicnt
pas compris". Misschien was het op
het balcon anders gesteld, maar daar»
van heb ik niet meer vernomen.
En dan. tot slot, dc oude Telb-ouvcr*
°"k eCn vondst. welk ccn mc-
•odieen in he. donkere colorict der ;n«
leiding: cén solo cello tegen vier ar.de»
re cell:, later met bassen versterkt!
een schildering in het stormend
Allegro, maar ook welk ccn naievctei:
m de sierlijke coloraturen, d... dc Buit
om de melodie der al:hobo trekt, cn
welk een rustieke vroolijkhciJ in dc
galop die volgt. Hier ontbreekt elk
sf>oor.vari raadselachtigheid of diep
zinnigheid, doch bet minutenlange ap»
plaus dat na het einde losbarstte cn
de glundere gezichten alom bewezen,
dat men den ouden vriend met vreug
de weer had ingehaald-. Monteux moest
komen en weerkomen cn het orkest
moest opstaan, cn dc solisten, waar»
van dc ceilist en fluittfet een afzon»
dcrlijke vermelding verdienen moes»
ten op den voorgrond treden, en
steeds wou de bijval niet eindigen.
Conclusie: Das Altc .sturzt, es
andert sieh die £cit, und ncucs Le»
ben biüht aus den Ruïnen" i., alleen als
motto der Egmoivt»ouvcrturc op zijn
plaats, maar verder ter kenschetsing
van-Schumann-Rossini tegenover Dc-
bussysRavel althans gisteren nog niet
waar gebleken.
Het is voor velen waar. maar ik
zou ger.cigd zijn weer het wóórd van
Horarius aan te halen: ..Naturam
frustra c-tpeilas. tarnen usque recurrct"
of wel „vergeefs tracht men 's men#
schen na-tuur tc verdrijven, zij keert
toch immer terug". Wc moeten dus
op een algemcenc evolutie der men»
scheiijke natuur wachten ccr het pleit
waarop ik doelde, in omgekcerdcn zin
beslecht wordt.
KAREL DE JONG.
WILLEM MENGELBERG IN DE
HOOFDSTAD TERUGGEKEERD.
Dinsdagavond te 9 uur 34 is met den
Duitschen trein, welke tc uur 43 uit
Emmerik vertrekt, dc heer Willem Men»
gel berg, die zooals men weet
eenige weken voor zijn gezondheid te
Frankfort heeft vertoefd, aan het Wees»
perstation te Amsterdam gearriveerd.
Aan den terugkeer ir. dc hoofdstad
op dit tijdstip van den beroemden diri»
gcr.t van het Amsterdamsche Concert»
gebouw Orkest was geen special? be»
kendheid gegeven, zoodat van ccn of*
ficieele ontvangst geen sprake was.
Op het perron waren ter begroeting
aanwezig mevrouw Mengelberg, haar
nicht cn de heer en mevrouw Botten»
heim. Kwiek stapte de heer Mengelberg
uit een eerste klasse coupé cn het weer
zien was zeer hartelijk!
Een viertal persfotografen had zich
inmiddels nabij Jen uitgang van het
perron in „slagorde" opgesteld -- wat
uit den aard der zaak dc nieuwsgierig»
hcid van de weinige talrijke reizigers
opwekte en de heer Mengelberg
maakte hun de taak al heel gemakke*
lijk door welwillend te poscercn. Hel
vlamde het Blitzlicht op.
Wij hebben nog ccn oogenblik gele»
genheid gehad een tweetal vragen tot
den populaircn dirigent tc richten.
..Hoe voelt u zich nu?" luidde dc
eerste.
„Volkomen 5n orde", klonk het gc»
ruststellend.
„En uw onmiddellijke plannen?"
„Alle dagen een concert cn Zondag's
twee" was het prompte antwoord.
Nadat inmiddels dc koffers op den
gereedstaanden auto waren geladen be
gaf het gezelschap zich huistoc.
Op ccn der persfotografen dc an
deren hadden zich reeds verwijderd
werd daarop als waardig slot dezer gc»
beurtenis door den stationschef „beslag
gelegd". Hem werd vriendelijk, doch
dringend verzocht ccn bedrag van 19
te offeren; de officieele prijs van het
voorrecht om op een Ncder'andsch sta-
'ion een kiek te mogen maken.
Ziin collega's zal de rekening ver*
moedelijk worden nagezonden
INGEZONDEN MEDEDEEL1NGEN
a 60 Ct». per regel.
NAZORG BUITEN.
GEWOON ONDERWIJS.
DE RESULTATEN OVER 1926.
Verschenen is het verslag Over 1^-6
van Nazorg Buitengewoon Onderwijs.
Daaraan ontkenen wij wat dc
Maatschappelijke Nazorg voor oud-
Iccrlingcn der Haarlemschc Bui'tcnge»
wonc Scholen betreft, het volgende:
Werkten dc zwakzinnigen op dc La
gere Scholen remmend en storend,
zoodat het voor het gewoon onderwijs
cene zege werd toen cr gelegenheid
was om dit soort kinderen op aparte»
cn meer voor hen geschikte scholen te
plaatsen, langzamerhand ontstond cr
in dc Buitengewone Scholen, doordat
er ook kinderen met ccn zeer gering
intelligentiequotiënt imbccilcn op»
genomen moesten worden, cca toe»
stand, ais vroeger op de lagere scho»
len.
Een groote verbetering was het zeer
zeker rv noemen, toen deze imbccille:.
in aparte klassen, geheel of gedeelte
lijk los van de schoolorganisatie, wc:»
den opgenomen. Groote plaatsen
zoca'.s Den Haag. verccnigden deze
„bezinkingsklasscn" reeds tot aparte
scholen.
In 1909 werd tc Haardem de lc
Buitengewone School opgericht. In
1923 volgde dc 2c en in 1923 ecu R K.
Buitengewone school. Het aantal leer»
lingen op deze dagscholen bedraagt
op heden 240.
In plaatsen v. aar het Buitengewoon
Dagonderwijs reeds zoover doorgc»
werkt is, dat een groote groep dezer
kinderen die scholen verlaten heeft,
ziet men in. dat door het regelen van
dit Dagonderwijs alleen, men er niet
is, doch dat na deze „Voorzorg", ccn
goed geregelde „Nazorg" dient te ko»
men.
Herinnerd wordt wat in deze tc
Haarlem verricht is.
In dc raadszitting van 4 November
1923 bcsloor dc Raad, om met in»
gang van 1926 dc Nazorg definitief tc
regelen cn werd dc hoer E. P. Schuyt
tot hoofd van dc Nazorg benoemd.
1 Mei 1926 sloten dc ge me enden:
Biocmendaal. Haarlemmcrlicdc. Heem»
stede cn Schoten zich bij dc Haarlem»
schc Nazorg aan.
Scdcr; de oprichting van de le school
in 1909 tot Januari 1927 zijn totaal
op.tsiagen: 321 leerlingen, tc weten
106 meisje» cn 215 jongens. In gc»
stichtsverzorging. of gezinsverpleging:
U.-t Haarlem vertrokken of overleden
er 98, zoodat er te Haarlem cn om»
geving 223 oud»lccrlingcii der Haar»
lcmsche Buitengewone Scholen zijn cn
wel: 7U meisjes en 153 jongens, ver»
dceld over 200 gezinnen.
Naar dc arbeidsgeschikthc-d is dc
indeeling:
1. Maatschappelijk Ongeschikt; 14
meisje» cn 20 jongens.
2. Maatschappelijk weinig geschikt:
27 meisjes en 52 jongens.
3. Goede arbeidskrachten: 29 xncis»
jes en 81 jongens. Dc goede arbcidv
krachten worden echter gehandicapt
door: a crkccrdc milion-iinvloeden in
29 gevallen, b. gedrag* cn karakterfou
ten in 54 gevallen.
Dc meeste dezer maatschappelijk
ongcschiktcn komen uit dc bezin»
kingskiasscn der Buitengewone Scho»
Ier., zoodat het verklaarbaar is. dat
deze bezinkingsklas-sen, of «scholen,
langzamerhand vervormd werden tot
arbcidsscholen. welke geheel aanslut*
ten bij de Aibejds» of Werkinrichtin»
gen, die onder Nazorg vallen.
Op deze werkinrichtingen worden gc»
plaatst:
1. Dc leerlingen, die op 15 of 16»ja.
rigen leeftijd van dc arbeidsschool ko»
men, 2. die geestelijk minderwaardi
gen. die na eenige jaren niet kunnen
slagen in dc maatschappij.
3. dc geestelijk minderwaardigen met
weinig arbcidsgeschiktheid b.v. zij.
die gedurende de zomermaanden licht
tuinwerk doen. Met de wintermaan
den moeten zij naar een Wcrkinrich»
ting.
Zoo langzamerhand kan cr voor cn
kclo groepen oudrieerlingcn reeds
aangegeven worden, hoe de Nazorg
met vrucht behulpzaam kan zijn.
1. Dc groep Maatschappelijk ongc-
schikten is aangewezen op ccn of
meer Werkinrichtingen en het zal ze
ker ccn punt var. ernstige overweging
ui{ moeten maken, of de Dagscholen
deze bczinkingsklassen niet meer tot
Arbeidsklassen moeten maken, om op
deze wijze ccn betere aansluiting aan
dc Nazorg In dit geval wcrkinrich-
ting tc krijgen.
De groep meisjes geeft eveneens
geen moeilijkheden. Het plaatsen van
achterlijke meisjes op fabrieken
heeft ernstige bezwaren- Veel beter
op haar plaats zijn zij in lichte dag-
dienstjes. waar zij met wat ieidirvg cn
steun zeer goed bruikbaar zijn
Dit jaar is dan ook geen enkel meis*
ie naar dc fabriek gestuurd, doch
mocht het gelukken dank dc steun
cn voorlichting van de Werk.oosheids,
bestrijding Arbeidsbeurs voor Vrou
wen deze meisjes bijzonder goed le
plaatsen.
Onder de meisjes zijn er een twaalf»
tal. die door groote onhandigheid niet
maatschanpclijk kunnen slagen. 1 Sep.
tcmbe.- i926 voor hcn a3n de Haar-
lcmsche Huishoudschool ccn Ge»
meenlclijkc jaarcursus geopend, waar
getracht zal worden om een Joel van
nen, alsnog voor ccn licht dagaienstje
geschikt tc maken.
Zal de Nazorg in deze richting met
vrucht werkzaam kunnen zijn, dan
zal het noodig wezen, dat de Dag*
scholen voor ten goede aansluiting aan
dc maatschappij zorgen cn dc meis»
jes door meer huishoudelijke bezig»
heden, beter maatschappelijk geschikt
gemaakt worden.
Dc kleine groep ontslagen oud-leer»
lingen. wier verstandelijk defect zeer
gering is cn die ook zonder Nazorg
wel betrekkelijk zullen slagen, kun»
nen van'dc Nazorg in zooverre steun
ontvangen, dat ze door tijdig vakondcr
wijs niet tot het ongeschoolde werk
behoeven tc vervallen.
Blijven zc echter tot hun lóe jaar op
dc Dagscholen, dan is hun leeftijd
reeds gedeeltelijk verstreken «n komt
cr van vakonderwijs niets meer.
Het normale kind begint met zijn
14c jaar cn heeft dus een dubbele
voorsprong. Ook hier zal w-eer in
overleg met de Dagscholen nagegaan
moeten wohden. op welke wijze deze
kinderen het beste tc helpen zijn.
Aan het verslag van dc Wcrkinrich»
ting voer maatschappelijk ongeschik»
tc zwakzinnigen ontlccncn wij:
Dc werkinrichting, DoiVkcrc Spaar»
nc 34, werd 27 Juli 1925 geopend.
Het aamtal jongen bedroeg 1 Januari
1926 8; 1 Januari 1927 waren Cr 16
jongens tc werk gesteld.
Behalve het maken van fijne en gro*
vc matten, boenders, borstels, stoffers,
bezems, kwasten en het matten van
stoelen, is er een begin gemaakt met
het maken van roostermatten. het ma
ken van dekmattcn voor broeikassen
en het maken van ruig geschoren mat»
ten.
Een meisjes afdeeling is op heden
nog niet urgent. Uit ec-i onder dc 70
ontslagen meisjes oud»lcerlingcn ir>gc«
stcld onderzoek, bleek, dat cr slechts
2 voor plaatsing in aanmerking kwa»
men.
In het verslag van de Verbands*cocn»
missie \oor dc Morcelc» en Godsdien»
stigc Nazorg voor outWecrlingcn der
Haarlemschc Buitengewone Scholen,
wordt o.a. gezegd.
Voor de tnorccU Nazorg zij hier al»
lerccrst gewezen op de Buitengewone
AvondschooLVervolgcursus no. 3.
waar 83 zwakzinnigen, gedurende 5
a/onden per week in een goede omge*
ving serkeeren en waar zc verre gc»
houden wo. den van straat» cn bios»
coopbczoe-K. Door dc hechte band
tusschcn school cn huis gaat er |evc;.s
een invloed ten goede op dc milieus
COMMISSIE VAN TOE
ZICHT OP HET LAGER
ONDERWIJS.
EEN MONTESSOR1 LAGERE
SCHOOL?
Onder voorzitterschap van den heer
Vincent Loosjes kwam Dinsdagavond
dc Commissie van Toezicht op het La
ger Onderwijs bijeen Na dc opening
der vergadering hectt'c de voorzitter
eenige n-icuwc leden welkom. Spr. druk
rc daarbij den wensch uit dat zij in het
lidmaatschap der commissie een aan-
genamen werkkring mocljtcn vinden cn
de zc lang lid der commissie mochten
zijn.
Behandeld werd daarna ccn brief van
B. cn W„ waarbij prac«advics werd ge
vraagd op ccn aan den gemeenteraad
gerichtcn brief waarbij de wensch wordt
geuit dat de raad dc noodigc besluiten
zou nemen opdat' in onze gemeente dc
kinderen, die het voorbereidend onder
wijs op dc Montessorischool hebben ge
noten hei verdere onderwijs eveneens
met dezelfde leermethode kunnen vol-
Het Bestuur der commissie had het
volgende pracadvics uitgebracht
Dc Commissie wenscht in principe
gunstig tc advise eren op hei' verzoek der
ouders tot oprichting ccncr Montcssori»
Lagere school. Daar in den tegenwoori»
gen tijd vcc'. wenschen geuit worden om»
t:ent ccn andere methode van onderwijs
is het billijk ccn ontwikkelingskans Vc
geven aan dc Montcssori-mcthodc. zoo-
nis die reeds in amlcrc steden op ver
schillende scholen ingevoerd is. Uit dc
resultaten kan eerst na laren ccn be
sluit getrokken worden of deze metho
de van blijvenden aard zal zijn of niet.
Voor zoover bestuursleden onzer com
missie MonVcssorbLagcrc scholen te den
Haag cn tc Heemstede bezochten, was
hun indruk, dat vele leerlingen in kennis
niet achterstaan bij leerlingen van ge
lijken leeftijd, welke klassikaal onder
wijs ontvangen, cn dat hun zelfwerk
zaamheid cn aanpassingsvermogen groo-
tcr zijn.
Omtrent dc kosten voor ccn nieuwe
MonVcssori»school konden ons geen gc-
gevens verstrekt worden, daar alle
scholen eerst langzamerhand zijn ge-
groeid. Dc indruk werd verkregen, dat
dc kosten niet noemenswaard uitgaan
boven die voor klassikaal onderw"
Een groot deel der leermiddelen v
door dc onderwijzers zelf vervaardigd.
Naast dc principicclc verklaring dat wij
zijn vóór een proef met Montcssori»
onderwijs, komt echter dc pracnschc
vraag of geschikte Montcssorilciders
voor een openbare school tc Haarlem
tc vinden zullen zijn.
In den Haag, Amsterdam cn Utrecht
zijn particuliere cursussen voor Montes-
sori-leidcrs, welke 1 of 2 jaar duren
veel studie vcreischcn van de deelnc»
mers. In den Haag worden voor dc
openbare onderwijzers, welke den twee»
jarigen cursus bezoeken geheel of gc*
dccltclijk dc cursusgelden 200.
vergoed en voor oefeningen in practïsch
Montcssoriwerk wordt ccn middag pet
weck vrij gegeven. Alle onderwijzers
daar ter stede, welke het diploma beha»
len worden dadelijk geplakt. In Am
sterdam duurt dc cursus écn jaar.doch
wordt overdag gegeven, zoodat ouder
wijzers in functie dc lessen niet kunnen
volgen.
Indien de gemeente Haarlem in prin
cipe beslui? tot het openen eener Mon-
tessori«Lagcre school, doch er voorloo»
pig niet in slaagt goede onderwijs
krachten voor de nieuwe school te vin
den. zou het mogelijk aanbeveling ver»
dienen enkele onderwijzers, welke hier
voor in aanmerking komen, voor kosten
der gemeente een cursus te laten v
in een der nabij gelegen steden.
Spr. vil het Montcssori'Onderw ijs gaar»
nc een kans geven. Maar de fweedc zin»
snede van het prae»advies. waarin wordt
gezegd dat „vele leerlingen niet ten
achterstaan bij hen die klassikaal onder
wijs genieten", zou spr- uit he? prac*
advies willen doen vervallen. Liet men
de zinsnede staan, dan maakte het den
indruk als ware de commissie ccn voor»
standstcr van het Montcssori»onderwij>.
Met dat onderwijs wordt nu nog een
proef genomen en op grond san prac»
tische ervaring is cr nog geen oordeel
over te vellen. Echter w-il spr. wc! de
ouders die dat verlangen gelegenheid
geven hun kinderen het Montcssori*
onderwijs te doen \olgcn.
Dc heer i k, die dezelfde opmerkin*
•cn had willen maken sluit zich geheel
den vorigen spreker aan.
Dc heer Baas bespreekt het adres
der ouders. Hij concludeert daaruit dal,
wordt in dat adres getreden, cr begon
nen za! worden met den bouw van écu
school, rnaar da? het uitloopcn zal op
ckn bouw van vele Montessorischolen.
heel dc stad. De kosten van het on*
dcrwijs zijn naar de meening van spr.
in Haarlem al buitengewoon hoog. Van
het Montcssori'Ondcrwijs is nog tnaur
weinig te zeggen. Het verkeert nog in
een beginperiode.
Moet Haarlem nu in deze aan dc
spits gaan staan cn er zijn nog maar
op eenige plaatsen in ons land proefnc»
mmgen met Montessorischolen genomen
ook tot het nemen van die proefne
mingen overgaan en daardoor de kosten
voor het onderwijs weder belangrijk
hooger maken? Spr. kan daar niet mc*
decaan.
De heer Broekhuizen zet uiteen,
dat cr vrijheid van didactiek moe? zijn-
Wenschen ccn aantal ouders Montcs*
sori«onderwijs voor hun kinderen, dan
moet hun dat recht gegeven worden. Al»
leen indien dc kosten er van belangrijk
hooger zouden zijn dan voor het gewone
onderwijs, dan zou spr. cr niet mede
kunnen gaan.
De voorzi.tt.cr zegt den heer Baas
da.' hü gaarne zou zien dat Haarlem,
indien dat kan. op onderwijsgebied aan
dc spits zou blijven staan. Er is wel
i enige aanleiding tot het verzoek. Dc
Montcssori lagere school zal ccn ver*
lengstuk zijn van dc Montcssori voorbc»
reiuende school. Het is niet dc bedoeling
dat in Haarlem vele van die Lagere
Montessorischolen zullen komen, maar
skcht's ccn. Spr. hoopt dat de heer Baas
over dc kosten van die éénc school zal
kunnen heenstappen.
Er is nu eenmaal voorbereidend Mon»
tcssori»ondcrwijs_ dan is het in dc lijn
dat cr ook komen za! een Lagere Mon»
tcssorischool. Eerst daarna kan men
zien of dc proef met dit soort van on»
dcrwijs slaagt.
Mej. B c r d c n-i s i,in B c r 1 c k n m
licht ioc hetgeen door haar tc den Haag
is gezien van het Montcssori»ondcrwjj-,
op dc lagere school cn doet daarbij uit»
komen dat het Montessori«ondcrwijs
niet meer, in iodcr geval niet veel meer
dan het gewone zal kosten. Dc moei»
lijkhcid zal cch?cr nog kunnen zijn dc
noodigc leerkrachten tc krijgen.
Dc heer Max zegt dat hij ook een
Montessorischool bezocht cn dat zijn
indruk was dat verschillende lccrttn»
;cn niet ten achterstonden bij hen die
classiknal onderwijs ontVIngen,
Dc heer D c L i c.f d-c zet uiteen, dat
het geheel ligt in de lijn van de L.O.»wct
om. indien ouders voor hun kinderen
ccn bepaald soort onderwijs willen, daar»
aan tegemoet tc komen.
Dc Voorzitter zeg? dat het Be
stuur het prac-advics voordat het naar
B. cn W. gaat nog wel cenigszins in de
bewoordingen wijzigen k.in. De verga»
dcring kan zich uitspreken of geadvi»
sccrd worden zal in het algemeen een
firocf tc nemen met een Montcssori»
agere school.
Over da? principe wordt gestemd Mc»
rouw Boes cn dc heer Baas stemmen
tegen» Dc andere leden zijn cr voor. D©
zinsnede die dc heer Van der Have be»
sprak zal cenigszins gewijzigd worden.
Het serslag over 1926 wordt vastgc»
stcld zooals het door de secretaresse
was opgemaakt, behoudens ccn enkele
verandering cn uitlating. Het aftredende
bestuur wordt herkozen.
Bij de rondvraag stelt dc heer M.s x
het gevaar in het licht dat het aut'o*
verkeer oplevert voor dc schoolgaande
kinderen r>ij scholen die in nauwe stra»
ten staan. Spr. vraagt of niet. zooals >n
andere gemeenten, hc? geval is, bij die
scholen een bord zou kunnen worden
aangebracht: ..School, langzaam rijden".
Dc Voorzitter antwoordt. dat
dit a!s een verzoek aan B. cn NV. zou
kunnen worden kenbaar gemaakt. Dit
wordt goedgevonden. Daarna wordt do
vergadering geslo?en.
VREEMDELINGENVERKEER.
Er zal ccn algemecne lcdcnyergadc»
ring gehouden worden op Woensdag
avond 16 Maart in Lion d'Or.
Dc agenda vermeldt o.a. dc jaarver»
slagen cn verkiezing van drie bcstuurs*
leden in plaats van dc periodiek a ft re»
denden. de hecren H. P. Dcinum. J. F.
van der Mersch cn P. W'. Pccreboom,
die dadelijk herkiesbaar zijn.
FAILLISSEMENTEN.
Dinsdag werden door dc Haarlem*
sche rechtbank in staat van faillissc»
ment verklaard:
Dc N.V. H. Bcckman's dames, hccrcn
cn kinderklccdinghandcl tc Haarlem,
Koningstraat; curator Mr. F. A. David»
son. alhier.
G. H. Tcrink, vroeger winkelier in
kruidenierswaren, thans nachtwaker tc
Heemstede, Borncostraat 47; curator
Mr. J. H. J. Simons alhier.
J. J. Freyer, winkelier in tabak cn si*
garen cn boekbinder te Haarlem, van
der Hulststraat 15; curator Mr. A. F.
H. Schreurs alhier.
Willem Kraal, drogist tc Wormer*
veer, Zaanweg, curator Mr. Julius Hoog
alhier.
Paul Konig. vischhandelaar tc IJmui*
den. dc Rocmcrstraat C 12; curator Mr.
R. C. Bakhuizen van den Brink alhier.
Vernietigd werd het faillissement van
H. Gort. huisvrouw J. Vroom, handc»
iaarstcr in turf te Haarlem, uitgespro»
ken 23 Februari 1927; curator Mr. A.
Bruch. alhier.
Opgeheven werden dc faillissementen
van:
J. Lanting. te Haarlem, curator Mr.
M. van Toulon van der Koog alhier;
failliet verklaard 30 November 1926.
P. H. Meyer, te Haarlem, curator
Mr. P. Tideman uitgesproken 22 Febr.
1927
Geëindigd is bet faillissement van
J. W. F. van Dijk, vroeger caféhouder
te IJmuidcn. thans reiziger tc Lecuwar»
Dc heer Y.in d-e-r Have is het in den. door het verbindend worden deg
het algemeen eens met hc? prae»advics. uitdcelingslijst.
