Haarlem's Dagblad | 1927 | 25 maart 1927 | pagina 6

OM ONS HEEN

HET TOONEEL

HAARLEMS DAGBLAD VRIJDAG 25 MAART 1927

No. 3651

VARIA.

WAAROM MEN NIET VLAGT - LETTERRAADSELS - ONDER DE
BLOEMEN BEDOLVEN RADIOTOESTELLEN GELOOF IN DEN
VOLKENBOND.

Donderdagmorgen staken wij de vlag
uit van ons kantoor in de Groote Hout:
straat 93, en gingen eens zien of 2e goed
•wapperde, liet is altijd een plezier naar
je eigen vlag te gaan kijken. Waarschijn
■dijk ook omdat je dan in een vroolijke
stemming bent. Anders zou je niet vlag»
gen!

Er kwam een kennis voorbij, die staan
Heef en vroeg:

„Waarom vlag jc?"

„Omdat het traetaat met België ver»
worpen is."

..Maar je vlagt alleen. Niemand an»
ders".

„Wat zou dat?"

„Wel, vlaggen doe je toch gezamen»
lijk".

„Ik kan toch niet helpen, dat jullie
niet meedoet.

„Ik kijk altijd eerst naar mijn buren
of die de vlag uitsteken. Dan doe ik
mee."

„Best mogelijk. Ik vlag als ik er zelf
zin in heb."

Hij vond het blijkbaar gek en wou
verder gaan.

„Nee, wacht nou eens even. Jij vindt
het ook gelukkig, dat het traetaat ver»
a worpen is, niet? Juist! Waarom vlag je
dan niet mee?"

„Och, zoo'n vlag is zoo lastig te han»
teeren, Uit het zolderraam wurmen
en zoo."

„Je bent toch een sterke kerel!"

„Jawel, maar het huis is pas schoon
gemaakt. Mijn vrouw heeft liever niet,
dat er weer drukte gemaakt wordt."

„Maar er komt toch geen drukte van
een vlaggedoek en een stok."

„En dan kan het gaan regenen. Onze
vorige vlag is totaal verregend."

„'t Is prachtig weer."

„Je weet maar nooit in ons land. Daar
ginds drijven al een paar wolken. Nou
gegroet, ik moet weer verder op."

„Denk er nog maar eens" over. Man,
het is toch zoo'n belangrijke beslissing
over dat traetaat."

„Ja, dat is zoo. Ik zal cr over den»
ken."

- „Denk niet te lang."

„Ik zal eens zien wat de buren doen,"

„Gegroet," zei ik.

Een paar uur later kwam ik langs zijn
huis. Hij vlagde niet. Zijn 'buren ook
met. Misschien zaten die op hem te
wachten. Of misschien was hun zolder
pas schoon. Of misschien waren ze ook
bang van regen.

Een goeie Nederlander heeft twee
bijzonder gevoelige lichaarasdeelen. Het
eene is zijn portemonniic. Het andere
zijn vlag.

Iemand die pas in 't bouwvak kwam,
vroeg met de beschroomdheid die de
jeugd zoo goed staat, maar die ze niet
altijd zoo dadelijk bij de hand heeft, aan
zijn patroon:

„Ik lees hier van een architect B. N.

A. Kan u mij ook zeggen, wat die let»
ters beteekenen?"

„Die beduiden: Bond Nederlandsche
Architecten." zei de patroon waardig,
maar welwillend. Hij zei cr niet bij:
„wou je soms nog meer weten?" want
dat is gevaarlijk. Eén jeugd kan meer
vragen, dan zeven gemiddelde leeftij»
den kunnen beantwoorden. Maar de
jonge man was leergierig en zoo vroeg
bij verder:

„In een advertentie heb ik gelezen
van een aannemer N. A. B. Wat bctce»
kenen die letters?"

„N. A. B.?" zei de patroon en fronste
nadenkend het voorhoofd. ,.N. A. B.?"
Toen schoot hem iets te binnen cn zei
triomfantelijk:

„N. A. B. kan niet anders beteckc»
nen, dan Nederlandsche Aannemers
bond."

„Dank u," zei de leerling. „Moet dan
voortaan iedereen achter zijn naam de
vereenigingen noemen, waar hij lid
van is?"

„Ik hoop niet, dat dat mode wordt,"
zei de patroon nadenkend.

Daarmee liep het gesprek af. Maar
zit er niet een kantje van algemeen be»
lang aan? Er zijn tegenwoordig zor.veel
verkortingen waar we geen raad mee
weten. Moeten er nog meer bijkomen?
Dan krijgt bijvoorbeeld wethouder Slin»
genberg de volgende letters achter zijn
naam: ~W. G. H„ E. K. S. G N. J. V..

B. N. N., hetgeen dan beteekenen zou:
Wethouder gemeente Haarlem. Eerste
Kamer Staten Generaal, Nederlandsche
Jaristenvereenigmg. Broederschap der
Notarissen in Nederland. En dat zijn
dan nog maar alleen zijn voornaamste
functies. Gaan wij vérder met dc parti»
culiere vereenigingen, waarvan iemand
lid is, dan zal voortaan geen visitekaar»
tje groot genoeg wezen om cr al dc let»
ters op te zetten.

Als het ooit zoover mocht komen cn
je moet meedoen omdat het dan zoo
gek zal staan, wanneer cr alleen maar
op je kaartje staat J. Pieterse en \crder
niets, dan laat ik een kaartje drukken
waar op staat: A tot Z. Dan kan de
lezer kiezen en weet jc zeker dat je
niets vergeet, want buiten het alfabet
bestaan geen letters. Gelukkig!

Binnenkort komen dé bloembollen
weer in bloei en zullen wc dc velden»
pracht kunnen gaan zien in Hillegom,
Ljssc, Sassen'neim en verder nog van
huis. De terreinen raken hoe langer
hoe verder van Haarlem af: de bouwers
in hun onverzadelijken honger verslin»
den ieder jaar meer bollcngrontl a zoo»
veel per vierkanten meter; sommige
menschen maken zich er wel eens ang»
stig over, dat er op den duur geen
grond voor de cultuur meer overblijver,
zal. Toen fk onlangs In Alkmaar op de
tentoonstelling was heeft een vakman
daarover geruststellende woorden ge»
sproken. „Hier in Noord»Holland, zei
hij, „hebben we nog grond genoeg voor"
A jk mij wel herinner) „tweeduizend

gulden de bunder". (Want een echt.
kweeker praat nooit van hectare, hij zou
het woord niet over de lippen kunnen
krijgen). „Misschien komt cr nog een
tijd, dat de bloembollencultuur bij ons
in Noord»HoIland grooter zal wezen,
dan van dc Zuid."

Of dit werkelijk gebeuren zal zullen
we maar afwachten. Maar de vakman
verteide bij die gelegenheid van een
poëtische ervaring van een kweeker in
Akersloot, dat zooals wc wel weten, in
de buurt van Alkmaar gelegen is. Daar
was het personeel bezig met de bloemen
af te snijden en op een hoop tc gooien,
toen er een Amerikaansche familie langs
kwam in een motorjacht. Ze keek niet
verwonderin naar die manier van wcr*
ken, want ze dacht, zoo.ils ook veel Hot»
landers, dat het den kweeker om de
bloemen cn niet om de bollen te doen
is. Toen de menschen beter waren inge»
licht, kwam een dame uit het gezelschap
aan wal en vroeg of zij op het terrein
mocht gaan zitten cn of dan dc bloemen
over haar heen gestrooid mochten
worden.

Zoo gebeurde. De kweeker en zijn
helpers gingen voort met hun werk en
wierpen dc bloemen op de dame, die al
heel -gauw daaronder verdween. Toen
voer het gezelschap verder, nadat een
paar van de beteren wel een kiekje zul»
len hebben genomen, om straks in Amc»
rika te gunnen laten zien, dat Mrs. bo
and So m Holland letterlijk onder de
bloemen begraven is geweest.

Poëzie of bluf?

Menschen, die belangstellen in radio
hebben maar al tc vaak ondervonden,
dat wanneer zij bij vrienden op bezoek
gaan om een radio»avoad bij tc wonen,
de uitslag niet aan de verwachting be»
antwoordt. De gastheer of gastvrouw
bemerkt dat dan ook wel, maar excu
seert zich met de medcdceJing, „dat het
gister toch 'zoo mooi was. Concerten uit
Engeland en Frankrijk, prachtig. En een
redevoering over de veeteelt in ver»
band met de temperatuur, je kon een
speld hooren vallen! Jammer dat het
andaag nu zoo misloopt. Ik denk dat
Scheveningen weer hinderlijk is. Hier in
de buurt is ook iemand die pas begint
en het met zijn zoeken voor ons all'c»-
maal bederft. En dan moet je niet ver*
geten: dc tram!"

„Radio", beweert een van mijn ken»
nissen, Js het genoegen van gisteren!"

Maar nu komt niemand minder dan
de redactie van dc „Radio»Wcrcld",
waarvan wij toch mogen veronderstel»
len, dat zij goed op de hoogte is, ons
het treurig bericht brengen, dat hoog»
stens 20 procent momenteel in gebruik,
zijnde toestellen voldoende seIectic=mo»
gelijkheden biedt om den bezitters het
genot eener ongestoorde ontvangst van
alle daarvoor in aanmerking komende
stations te schenken, de resteerende 80
pet. is min of meer als verouderd tc
beschouwen.

Daar men er niet over denkt het aan»
tal zenders te verminderen, nu integen»
deel als vaststaand mag worden aan*
genomen dat eerlang nog tal van om.
roepzenders in bedrijf zullen komen,
waarbij meerdere krachtstations, kan
men liclit beseffen, dat wij aan den
vooravond van een volslagen revolutie
staan en niemand, hetzij hij luisteraar,
amateur, fabrikant of handelaar is, zal
onzijdig kunnen blijven.

Het blad komt tot dc conclusie, dat
de toestelbouw voortaan in gansch an»
dere banen geleid, zal dienen te worden.
Het Koomans»schema en deszelfs modi»
ficaties heeft afgedaan, directe anten»
I ne»koppcling evenzoo en wel voor dc
geheclc reeks van ontvangstelsels,
tenzij doeltreffende selcctie»principcs
in andere h.f. teekens toegepast worden,
hetgeen uit een oogpunt van efficiency
meer aanbeveling verdient.

Tot zoover de noodlottige mededee»
ling van de Radio=Wereld. Zal men dus
voortaan de schuld niet meer op den
trits van belemmeringen buurman»Sche=
veningen»tram kunnen schuiven, maar
de mislukking aan zijn toestel moeten
wijten? Wij zullen cr wel spoedig meer
van hooren.

Aansaanden Maandag zal de heer
Taco Mulder, secretaris der vereeni»
ging Jot bevordering der oprichting van
de Vereenigde Staten van Europa, voor
de vereeniging voor Volkenbond en
Vrede, afd. Haarlem een lezing hou»
den. Hij zal dat onderwerp in de eerste
plaats behandelen als sociologisch
vraagstuk en het daarna bezien in ver»
band met de historisch geworden inter»
nationale verhoudingen.

Er zijn veel menschen, die wel allen
oorlog en aile twisten die daaruit voort»
komen of daartoe aanleiding geven,
verafschuwen, maar cr niet toe kunnen
komen eenige verwachtingen te kocstc»
ren van het werk van den Volkenbond.
Zij doen denken aan den man, die
klaagde over een gevaarlijken hond in
de buurt, maar niet wou meewerken
aan maatregelen om het beest onscha»
delïjk te maken. „Laat ons de politie
waarschuwen, dan zal die hem laten
muilbanden".

„OchjÉnee", zei dc man, „de eigenaar
zal vcrgetca hem den muilband aan te
doen".

„Laat ons den eigenaar vragen, zijn
hond aan den ketting tc leggen!"

„Daar zal de hond zich wel van los
rukken," zei de man.

„Als je hcelcmaal niets wilt helpen
doen, wordt de toestand r.ooit beter',
zeiden zijn vrienden

Er zijn werkelijk menschen, d'e het
aangenamer vinden t« blijven klagen
over verkeerde toestanden, clan één
stap te doen, één vinger uit tc steken
om die te helpen verbeteren; hun eenige
verontschuldiging (geen geldige) is dat
ze die slechte eigenschap van zichzelf
niet kennen.

Iedere beweging van bcteekerris

klein begonnen. Toen cr geprotesteerd
werd tegen de lijfeigenschap ln Rus»
land. geloofde behah e een paar enthou»
siasten niemand, dut ze ooit verdwij»
ncn zou. Zc is niettemin toch ingetrok»
ken. Dc pattr enthousiasten kregen ge»
lijk. Toen dc slavernij in Amerika voor
het eerst bestreden werd lachten dc
menschen om de paar enthousiasten die
daartegen vochten. Dat kon niet, zei*
den ze. Dc slavernij is afgeschaft. De
paar enthousiasten kregen gelijk. Zij
krijgen altijd gelijk. Maar zij moeten
hulp hebben. Zoo gauw cn zooveel mo»
gelijk. Daarom vestig ik de aandacht op
de lezing van den heer Taco Mulder.
Onze fout is. dat wij .Ie wereld zooals
die op dit oogenblik is, beschouwen
als eindresultaat. Dat is het nooit. Dc
wereld is een organisatie, die altijd in
beweging is, altijd draait, altijd wentelt.
Dat zal steeds zoo voortgaan en dit is
de reden waarom wij moeten mcchcl»
pen aan het totstand brengen van goe»
de dingen.

Wil men een praetisch voorbeeld?
Als de Vereenigde Staten van Europa
nu al bestonden, had onze Eerste Ka*
mer het slechte .traetaat met België
niet behoeven te verwerpen het zou
nooit ingediend zijn.

Als de Vereenigde Staten van Europa
nu bestonden zou in elk geval dc oplos»
sing van de moeilijkheden die ons nu
tc wachten staan, veel gemakkelijker
zijn.

Dc geest van vereeniging ligt in den
•tjjd. Tusschcn vakgenootcn, tusschen
vereenigingen waarom zou die tus*
schen landen niet slagen?

INGEZONDEN MEDZDEELINGEN
a 60 Cts. per regel.

IGedurende

De Schoonmaak

Van 14 Maart14 April

Brj^ iedere 3 pakjes

£ak^e

SNEEUWWITGLOOR

Eén pak gratis

2!

Vraagt uw winkelier heden

Sneeuwwitgloor

Bleekt wit als sneeuw

LETTEREN EN KUNST.

MUZIEK.

CHRISTELIJKE ORATORIUM
VEREENIGING.

Missa Solemnis.

Een Beethoven»herdcnking zonder
de uitvoering van Beethovens
grootste koorwerk ware voor ccn stad
a!s Haarlem, die meerdere groote ge»
mengde koren telt, niet waardig gc»
wecst. Van volledigheid, al is het a!»
leen ten aanzien der verschillende ge»
bieden van Beethovens kunst, kan hier
toch geen sprake zijn; enkele strijk»
kwartetten, alle duo* en ccnigc solo»
sonates een paar kleinere koorwerken
waren reeds ten gehoorc gebracht, dc
groote Mis is nu gevolgd: de uitvoc»
ring van Fidelio en een paar werken
voor orkest met piano wachten ons
nog. nevens een herhaling van het
vioolconcert cn een uitvoering der
z.g. kleine Mis. Het zij voldoende om
tenminste een idee van Beethoven
grootheid tc geven.

In weinig werken spiegelt die groot»
hcid zich zoo af als in dc laatste kwar»
tctten cn sonates, de °dc Symphonic
cn vooral ook in de Missa Solemnis.
Maar wat mijn collega Jos. dc Klerk
dc vorige week aangaande de Hammer»
claviersonatc opmerkte geldt ook
cenigszins ten opzichte der Mis: zij 'S
,.la bete noire" der koorver»
e omgingen «n »dirigenten cn
oefent niettemin op de mees»
tc een groote aantrekkingskracht
uit. De moeilijkheden, technische en
artistieke, die de reproductie biedt
zijn enorm. De ionentaai is nu echt*a!»
gemeen*menschelijk, dan trancenden»
taal, straks volkomen visionnair. Er is
meer- dan een goed geschoold koor en
dito orkest en solisten noodig om tot
een volwaardige uitvoering te komen:
de dirigent moet in staat zijn om zijn
schare de hoogere beteekenis dezer
muziek te doen gevoelen en dan nog
worden langdurige voorbereiding er.
veelvuldige samenwerking der samen*
stellende krachten verejscht. Zoo iets
is eigenlijk alleen mogélijk indien de
koordirigent tevens over een eigen
orkest beschikt, dat hij in al zijn bc*
doclingerf kan inwijden.

Dc C. O. V. heeft nu het waagstuk
aangedurfd om de Missa Solemnis te
verklanken; het zij direct gezegd, dat
deze uitvoering ccn kranige praestatic
is geweest. Het koor bleek tegen de
haast ommenschelijke cischen, dicBeet»
hoven hier cn daar stelt, opgewassen;
speciaal in dc groote slotfugas van
Gloria en Credo verdient glansrijke
overwinning der geweldige moeilijkhe»
den 'n bijzonder woord1 van hulde.Daar
•moet door allen onder GeorgcRobcrt
lang en hard gestudeerd zijn om dit re»
sulfaat tc bereiken. Ik noenw deze bei»
de hoogtcpunfcn;er zouden vele andere
goede momenten te noemen zijn; ook
enkele minder gelukkige, die ik echter
nu nic; nader wil precisceren. Er was
ceil solo»quartct, uit gerenommeerde
krachten samengesteld waarin Mia Pel»
tenfeurgen L. van Tulder als sterren
van eerste grootte schitterdendoch
waarin Theodora Versteeg cn Jac.
Caro, vooral in het Agnus Dei, zich
waardig aansloten; het hcmfilschc v':
Isiocn. in dc solo»viooipartij van het
Benediktus verklankt vond door Wil»
!rm Knikker een alleszins superieure

weergave. Doch dc van alle materie
bevrijde geest, die ons in gedachte
beurtelings knielen, huiveren cn aan»
bidden duet, werd' nog niet steeds over
ons vaardig. Dit is geen verwijt: het
kon eigenlijk nog niet anders. Enkele
repetities kunnen zelfs een eerste»
raugs*orkest niet tot de hoogte opwer-
ken die hier vcroischt wordt, en ook
voor een koor is het noodig, op den
duur zich in den geest var. een werk
als dit tot dc hoogste uitingen van
de menschelijke ziel behoort, dieper m
te leven. Daarom hopen we dat de U.
O. gelegenheid zal vinden op den
:ngcslagen 'tfeg voort tc gaan. en na
een rustperiode, noodig om de in
drukken te doen bezinken de Missa So:
lemnis opnieuw op haar programma
zal brengen en regelmatig herhalen;
we kunnen cr slechts bij winnen. Wat
nu bereikt werd, mag voor een eerste
uitvoering al zeer veel genoemd wor<
den cn strekt <jcn leider George Ro»
bert tot niet geringe eer.

Zijn inzicht in het geheel was goed;
enkele tempi, als in het „Gratias
agiinus" scheren mij wat sneller toe.
dan zij meestal genomen worden; meer
vergeestelijking van den koorklank,
als b.v. in het „passus et sepultus est"
en het Bcnedictus, kan en zal wel ko»
men. Hef gfootc struikelblok zal a!»
tijd dc orkestpartij blijven, die op zich
zelve een even minutieuze voorberci»
ding vordert als het koor, wat door de
m>tandigheden natuurlijk onmogelijk
js. Doch wie weet, misschien wordt
in dezen zin ook nog eens een oplo:
irig gevonden en zien we eens een
sterker bezette en in alle dcele ge»
prepareerde H.O.V. meewerken. Dan
kan de uitvoering der Missa Solemnis
een hoogtij worden voor elk die voor
muziek ontvankelijk is.

KAtREL DE JONG.

VOLKSZANGAVOND.

Om tc beginnen zou ik dc namen
van dc hccren Sixma cn Vink. rcspcc:
ticvclijk leider en begeleider der ver*
ceniging voor Volkszang, willen noe»
men, ais dc stuwende krachten. Hun
ijveren voor dc zaak is werkelijk voor»
beeldig en moet zeker tot goede re:
sulfaten leiden. Dc beweging is nog
in dc groei, groote manifestaties
kunnen r.og niet worden gegeven, ont;
dat alles afhankelijk is van financicelc
(en wel ongunstige) factoren. Het ov:
rige en daarvan niet afhankelijke, d.w.r».
het enthousiasme, dc constante begeesi
tering voor het volkslied zou geen bc»
tere zaak waardiger zijn. Wij stugge
Hollanders zingen niet spontaan, maar
is dit een reden om dan verder maar
niets meer tc doen? Integendeel, als
tegengif voor zooveel wat tcgenwoor»
dig de aandacht cn dc tijd in beslag
neemt cn waardeloos is, willen de
vo!kszang*propagandistcn het lied het
voLkslied weer laten klinken. Thuis en
op straat en overal om iets bij tc dra»
gen tot meer gezonde levensvreugde:
ccn hich door dc ernst van het leven,
Doch daartoe is medewerking noodig,
niet alleenl bclangclooze medewerking
•van solisten, doch de medewerking
van allen.

Dat dit mogelijk is bewijst dc af»
deeling den Haag waar uitvoeringen
gegeven worden voor duizenden men»
schen Hier in Haarlem en ook op dc»
zen avond waren het eenige houder»
den. Dit is een kern, groot genoeg om
óók duizenden mee tc slccpcn. Moge
deze kleine bespreking ook iets bijdra»
gen tot dc ontwikkeling van dc volks»
zang. Ik kan u zeggen dat cr naar har»
tclust gezongen wordt, wat men noemt
uit volle borst en of men wil of niet,
dc heer Sixma dwingt allen tot mee»
zingen van ..Gelukkig Vaderland'.
„Ons lied" „Klompcnlicdckc" enz. enz.

Dan waren er nog twee solisten nl.
mej. Betty Dijnstra en dc heer A. Mo.
Icnaar. Beiden met een mooi geluid
begaafd cn ccn verzorgde techniek,
wisten Jen luisterenden in liederen van
Zagwijn, Jos dc Klerk, Cath. van Ren»
nes, schoonc voorbeelden van gepcr»
fectioncerde zangkunst tc geven. En
het werd begrepen een gewaardeerd.
Ook dit is een reden om dc volkszang
tc steunen: het aanvoelen van de mu»
zjck die immers uit het vplk geko»
men js en er nu weer naar terug moet
gaan om haar taak te vervullen. Die
taak is vreugde geven in wftken vorm
ook en dc vreugde van het lied en in
het lied zal dc menschen bereid maken
tot het ondergaan van alle ontrocrin»
gen die de kunst der tonen weet tc
vrekken.

HENK D.ERbN.

P.S.: Om prac:isch tc zijn: de re»
petities, worden gehouden Woensdags»

onds in het gebouw van het „Blauwe
Kruis", Oude Groenmarkt.

EEN KONINGSMAAL.

Het seizoen te Cannes is thans op
zijn hoogtepunt, schrijft het Jfbld. Het
is er overvol met mondaine gaste
die zich overgeven aan sport en vc:
maak en tevens aan het k'.csch 1
spieden der vorstelijke pcrsoonlijkhc:
den, waarvan het wemelt in Cannes.
Een Fransch blad vertelt, dat dc Res.
sischc grootvorst Michael dezer da"
een diner van louter koningen, ko»
ninginnen, prinsen cn prinsessen had
aangericht. Feitelijk een pic»nic, daar
iedere gast in. de kosten decide.

Men moet blijkbaar in een repu»
bliek leven, zegt het blad, om aan één
diner vcreenigd te zien: dc koning van
Zweden, de koning en koningin van
Denemarken, de c-x»korting en koningin
van Portugal, dc prins cn prinses van
Servië, dc prins en prinses Ni cola as
van Griekenland (broeder van wijlen
koning Konstantijn). dc prins cn prin»
scs van Bourbon, eenige hertogen en
hertoginnen, door ccn paar Rothschilds
geflankeerd.

Alle koningen waren in smoking; de
dames in toiletten uit dc Rue dc la
Paix. Na tafel werd een tooncclstukjc
vertoond, waarin Napoleon optrad.
Daarna had ccn licht soupertje pluufs.

\prcs I'cmpirc, la restauration",
merkte grootvorst Michel in dit ver»
band droogjes op.

DE WEDSTRIJD VAN CREMER.

Inter Amicos en Nieuw Jan van Beers.

De beslissing van dc jury in den
wedstrijd van Crcmer is heden be»
kend gemaakt cn dus mogen ook wij
thans ons oordcel over <le presta»
ties der verschillende vereenigingen
uitspreken. Allereerst een woord van
gciukwensch aan Crcmer, dat met vol
doening op het afgeJoopen concours
Kan terugzien. Men mag over dc keuze
der mededingende vereenigingen
één enkele uitgezonderd zeer zeker
tevreden zijn. Wel stond het gehalte
der voorstellingen gemiddeld beneden
dat van den vorigen wedstrijd en kon
jnen slechts bij inter Amicos
van ccn model.-opvocring door dilettan
ten spreken maar er werd toch ook
door dc andere vereenigingen behal*
vc door Nieuw Jan van Beers zoo
veel goeds geboden, dat dc wedstrijd»
avonden van d't seizoen ongetwijfeld
in aangename herinnering bij de Crc»
mcrleden zullen blijven.

Het begin liet zich anders weinig
hoopvol aanzien. Tijdens de opvoering
van Zaken zijn Zaken door de
Amsterdamschc vereeniging „Nieuw
Jan van Beers" hebben de leden van
Creancr's bestuur zeker nu cn dan bc»
denkelijk zitten te kijken en zullen zij
•na afloop wel tot elkander hebben ge»
zegd: „De hemel beware ons, als de
rest net 200 is!"

Maar dc rest was gelukkig niet zoo.
De andere vereenigingen hadden blijk»
baar meer begrip van wat voor een
concours gccischt wordt dan Nieuw
Jan van Beers, zoodat de wedstrijd na
da( onfortuinlijk begin toch nog heel
goed is vcrloopcn. Wij doen dan ook
het meest mcnschlievcnd met over
die eerste opvoering maar gauw den
grootstcn mantel der liefde, dien wij
ter beschikking hebben, te werpen.
Zwijgen over de opvoering van ,,Za»
ken zijn Zaken" die een totale mis»
lukking was lijkt ons voor deze Am.
sterdammers het beste.

Wanneer er ccn publieksprijs ware
uitgeloofd, dan zou zeker gebleken zijn
dat dc leden van Crcmer het in
oordeel over dc beste opvoering met
dc jury roerend eens waren. Frou»
wens hierover kan moeilijk verschil
van meening bestaan. Dc. voorstelling
van D e M otor stond als geheel zoo
hoog boven alle andere, die wij op
dezen wedstrijd hebben gezien, dat dc
eerste prijs met vlag en wimpel naar
Dordrecht is gegaan. Dc ovatie, aan
het slot den spelers van ..Inter Ami»
cos" gebracht, liet geen twijfel aan dc
meening van het publiek. Zij was vol»
komen verdiend. Het was een voor
dflettanjcn voortreffelijke voorstel»
I'ng.

In dc ccrttc plaats was dc sterke in»
druk van den avpnd tc danken aan het
zeer krachtige.- persoonlijke spel van
den auteur van „Dc Motor" in dc rol
van Hordijk. Bij dcf> heer Van Rand»
wijk dacht men geen oogenblik meer
aan dilettantisme. -Dat spel zou zich
ook in een milieu van sterke beroeps»
art-isten hebben staande gdhouden. Mier
zagen wij nu eens ccn speler, die niet
alleen uiterlijk maar ook innerlijk
kracht wist tc geven. Deze Hordijk
was geen tooncciFiguur. hij was een
mcnsch, hij leefde! Dc heer Van
Randwijk gaf als acteur hem zelfs meer
mee dan hij als auteur hem oorspron»
kelijk had geschonken. De hoofdfiguur
in De Motor op het toonecl ging boven
die in het stuk uit. Van Randwijk
bleek het stuk èn dc rol volkomen tc
kunnen dragen en zijn van leven tinte»
lend spel boeide dan ook tot ihet slot
toe, zelfs in tooneclen zooals in het
laatste bedrijf wanneer de ro! zelf
nog maar weinig steun gaf. Randwijk
had kOrtSvcg prachtige momenten, zoo»
als in de scène, wanneer Hordijk net
bericht ontvangt van dc toewijzing der
gouvcrncmentsdcvcrantie. Zijn houding
toen achter den lessenaar met zijn
handen, wijd uitgespreid, op het tafel»
blad als wilde hij de hecle wereld
omvatten één en al uitgelaten vrcug»
dc ei» innerlijke kracht, was van een
wel zeer sterke plastiek. Het was groot
spel. dat hij toen gaf, zooals alleen dc
zeer krachtige spelers het vermogen*
Trouwens 'heel den avond bleef deze
..dilettant" vér boven Jules Ver*
stracte, die indertijd de rol heeft gc»
creëerd. Dit is. meen ik, wel de groot»
stc lof, dien ik den heer Van Rand»
wijk brengen kan. Dat den heer Van
Randwijk dc eerste personeelc prijs
toe kwam, hierover zullen wel allen
het met dc jury eens zijn geweest. De
heer Van Randwijk vormde om een
sport term tc gebruiken in dezen
wedstrijd een klasse apart.

Toch zouden wij onmogelijk van ccn
modcLopvoering kunnen .spreken-, wan»
neer de medespelers den heer Van
Randwijk niet uitstekend hadden ter*
zijde gestaan. Dc overige rollen gaven
enkel gelegenheid tot uiterlijk spel;
Cocvorden. dc goedige, oude koop»
man. Willemsen, dc ploert, Harrascn,
dc eenvoudige boekhouder Smcets van
Heemstede Sr., de correcte zakenman,
Smects Jr., dc minder correcte fatte»
•rige nul. zij zijn allen min of meer
clichés. Zij cischten geen „fijn" spel,
maar zij kregen van de spelers het
hun toekomende deel, al trachtte ook
niemand Indisch tc zijn. Zij werden
uiterlijk allen goed getypeerd Smeets
Jr. was op de grens van de carica»
tuur en pasten geheel in het kader
van dit wat grove stuk, dat even goed
in Holland als in Indië had kunnen
spelen.

De vrouwenrollen zijn in De Motor
heel stiefmoederlijk door den schrijt
ver behandeld. Annie van Bergen is

louter ..figurante" cn blijkbaar alleen
in het stuk gebracht om het pasklaar
voor dc.n wedstrijd te maken. Martha
is ccn juffrouw met hypergevoelige
traanklieren, van wie niot veel meer
gevergd wordt dan op tijd natuurlijk
te huilen. Mej. Wal son deed dit naar
wenseh cn' gaf verder 'het onbeteeke»
i:ende in dit meisje zeer voldoende
weer. Wij kregen dus een geheel, dat
*loot als een bus; zoodat aan het

stuk van den heer Van Randwijk alle
recht werd gedaan. Men voelde aldoor
ook in het tempo de straffe hand
van den zeef bekwamen leider, ja.
soms was het zelfs, alsof in den hoofd»
persoon de geest van Nico de Jong
zelf was gevaren.

'Het Indisch miliieu was in I zoer
goed getroffen. Maar in II vroegen wij
ons even af, hoe men zich dat kantoor
met die drie boogopeningen, in het
fond eigenlijk wel had gedacht. D-cco»
ratief deed dat decor 'het wel, maar
het was zuiver „fantasie".

Ook het manteltje van Martha
had blijkbaar alleen decoratieve bc»
doeling. Wanneer het kantoor van
Hordijk te Socrabaja had gestaag en
niet op het toonecl tc Haarlem, zou
de jonge dame zeker voor het einde
van het stuk gesmolten zijn.

Over de andere vereenigingen in een
volgend artikel.

J. B. SCHUIL.

HAARLEM'S KENNEMER
TOONEEL.

DE FABRIEKSBAAS.

Dat was nu eens wat wij noemen,
een ouderwetsche tooneelavond! 'Dc
Fabrieksbaas door dilettanten in
een ..ster'Vvoorstelling. Want zooals
(Louis (Bouwmeester eens dc ..sten"
was in dc omgeving, waarin hij Cyrus
iBlcnkarn speelde, zoo was dc heer
A. T. C. dc Groot dat in het milieu
der liefhebbers, die met hem De Fa»
bricksbaas opvoerden. En het publick
toonde zich even ontvankelijk voor
deze drakerige romantiek als in den
tijd. toen de groote Louis nog den
braven Dienkam, speelde! Het klapte
iedere afstraffing van de hardvochtige
fabriekseigenaars met enthousiasme toe
ihet gaf dc edele Mary een warm
applaus, toen zij in- hartstochtelijke
termen voor de ncchten van het werk»
manskind opkwam, het liet het doek
ettelijke malen omhoog gaan na dc
apeclscènes van den heer de Groot,
precies zooals het 25 jaar geleden
en ook nog later bij de voorstel»
li-ngen van Louis Bouwmeester had
gedaan. Zoodat men bijna geneigd zou
zijn te zeggen, dat het publiek in zijn
kern weinig verandert.

Een stuk als De Fabrieksbaas moet
met overtuiging cn geloof worden gc»
speeld. Welnu, hieraan ontbrak het
gisteren niet. Men geloofde op het
toonecl evenals in de zaal blijk»
baar aan de ..schoonheid." van dit oude
stuk. En men speelde liet daardoor met
overtuiging. Zoo moet het ook! De
meeste acteurs van dezen tijd zouden
dat niet meer kunnen, omdat zij er dc
nood: ge naïevitcit voor missen. Zij zijn

en dat is gelukkig deze stukken
ontgroeid. Maar het is wel eens aardig
om zoo'n Fabrieksbaas nog eens met
zoo'n liefde cn overgave gespeeld te
zien. En wij kunnen zeggen, dat ecuigen
van dit Haarlem's Kcnnemer Toonecl
cr den aanleg voor bleken te hebben.
Mej. Mcnet speelde Mary werkelijk in
den stijl, waarin dat meisje gespeeld
moet worden, ccn stijl, dien wij wel»
is waar ontwend zijn. maar bij een
stuk als Dc Fabrieksbaas hoort. Zij
wist bijvoorbeeld in het toonecl van
den afscheidsbrief den toon te tref»
fen om het daarvoor ontvankelijk pu»
bliek tot tranen te roeren. En zij reide
haar tirades tegen den fabrikant met
een emphasc, als in dit stuk wordt
gccischt. Mej. M. C. van Well
Jane ós een actricctjc. waarvan nog
wel wat te verwachten is. Vooral haar
beschaafde uitspraak viel op. Batty
Todd vond in den haar Mourik een
speler, die marque^cigcnschappcn
bleek tc bezitten. En Jesscpec behoef»
dc maar met zijn kleedje tc verschij»
ncn om het publiek in ccn schaterlach
tc doen uitbarsten. Het zwakst waren
allen, die de bezittende klasse moesten
rcprescntccren! Het was heel moeilijk
in Josef Chandler een fabriekseigenaar
te zien, al viel ook in het spel van
den heer "Nieuwpoort het geloof en
dc overtuiging te waardccren.

Dc meeste aandacht was terecht voor
de .„ster", den heer A. T. C. de Groot,
die Cyrus Blcnkarn zeer verdienste
lijk speelde. En dat is geen geringe lof
voor een rol. die zoo veel „spel" ver*
eischt. Dc heer dc Groot moet den
grootcn Louis wel heel dikwijls heb
ben gezien! In zijn imitatie ging li ij
soms zoo ver, dat het was vooral
in de woorden met de Tollende oogen

of wij Bouwmeester hoorden. De
heer de Groot is een speler, die wei»
kelijk wat kan! Hij heeft de eigen»
schappen voor een ..ster" in zoo'n
milieu. Hij weet, wat „breed «pel"
bcteckent, en gaf dc ouderwetsche
speclscèncs met waarlijk verrassend
talent! Daarbij is hij een decoratieve
figuur op het toonecl en heeft hij
den ouden, „dTakenstijl" tc pakken. Eu
dat is voor een stuk als Dc Fabrieks*
baas noodig. Slechts weinig dilettanten
zouden hem dezen Cyrus Blcnkarn na*
doen. Het succes was dan ook heel
groot.

J. B. SCHUIL.

INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
a 60 Cents per regel.