HAARLEM'S DAGBLAD
DE GROOTEN DER HISTORIE.
Haarlemmer Halletjes.
ZATERDAG 2 APRIL 1927
TWEEDE BLAD
XII.
Honoré Gabriel Victor Riquetti,
.Graaf de Mirabeau, 17491791,
Een der wonderlijkste figuren uit de
veelbewogen historie van Frankrijk. En
een der grootste. Mirabeau was de ge
boren staatsman en de geboren rede;
naar tevens. Een genie, en een volks»
tribuun. Een geweldige persoonlijkheid,
die zooals wij 't nu, anderhalve eeuw
later, zien door de Voorz:enigne;d
speciaal aangewezen schijnt om geiu»
rende het eerste gedeelte van de grootc
Fransche revolutie den toestand te bc»
heerschen. Hij deed dat, en zijn vroege
dood, op s'lecihts 42» jarigen leeftijd, be»
toekende meteen den val der monar»
chic em het begin van die bloedige ja»
ren die de wilde periode der revolutie
werden, waarin Frankrijk zijn monar»
ckaal bederf moest uitzieken eer, na op»
Jevi-ng en nieuwe crises, er eindelijk een
nieuw en geregeld régime uit al die
onrust geboren werd.
Toen in 1917 de Russische revolutie
uitbrak speelde daarin een man gedu»
pende korten tijd een rol'. die men
cenigsizins met die van Mirabeau ver»
gelijken kan. Die man was Kerensky.
Hij wilde het goede, maar kon den to:»
stand niet meester blijven en nam na
enkele moeilijke bewindsmaanden de
vlucht
Mirabeau was den toestand wèl
meester, en ofschoon hij met een on»
betrouwbaar hof te maken had, met
een zwakken koning cn met een wispel»
turigc, eigenzinnige koningin, die zijn
raadgevingen wel ir.wonnen maar ze tel»
kens in den-wind sloegen, mag men toch
veronderstellen dat de loop der ge»
schiedenis een geheel andere geweest
zou zijn als hij in leven gebleven was.
Maar het Lot had anders beschikt, cn
de kampioen voor de rechten des volks
onder een constitutiöneelc monarchie
bezweek teocn de absolute monarchie,
wankelend op haar ondermijnde grond»
vesten, alleen door zijn hulp nog ge»
tred had kunnen worden.
i Honorc Gabriel Victor Riquetti,
comte de Mirabeau een naam als
een romantische oude ballade -stam:
de uit een zeer oud nobel geslacht. Zijn
vader, de markies Victor de Mirabeau,
was in zijn jeugd een soort van Adonis
geweest en had een losbandig leven
geleid. Overigens was hij geen typisch
specimen van den ouden adel, want hij
had zijn schranderen gee-st door studie
productief gemaakt en zijn staatkun»
dige denkbeelden neergelegd in een se
rie werken waarvan het vijfd'celige
„L'ami des hommes", verschenen in
1755, het voornaamste was.
Later liep zijn vrouw van hem weg
en hij leefde met een maitresse. Mme.
de Pailli, terwijl hij zijn kinderen ty»
ranniseerde. Al zijn kinderen onder
scheidden zich, evenals hun ouders,
door opvallend uiterlijk schoon behal»
ve de oudste zoon, Honoré, die wan»
stal tig leelijk was.
Bij zijn geboorte schrokken de ouders
van dit leelijke kind met een onmatig
groot hoofd en vreemde, grove gelaats»
trekken. Toen het opgroeide bleek het
onhandelbaar cn angstwekkend vroeg»
rijp. Op zijn derde jaar kreeg het de
pokken cn herstelde cr wel van, maar
,de ziekte liet blijvende Utteekens ach»
ter. De jonge Mirabeau moet een mon»
ster van leelijkheid geweest zijn, maar
.als kind reeds maakte hij indruk door
zijn zelfbewust optreden, zijn schran*
derheid en den gloed die uit zijn oogen
straalde als hij wild, opbruisend, harts»
toohtelïj'k zijn mcenopg verdedigde. Dan
kwam er iets dat anderen tot zwijgen
bracht, dan toonde zich reeds de man
wiens woord en persoonlijkheid later
volksmassa's bezielen zouden.
De oude markies de Mirabeau was
de overtuiging tocge'daan dat de zoons
den. vader blindelings gehoorzaam
moesten zijn. Zijn andere kinderen wa»
ren bang voor hem cn waren volkomen
aan den ouden despoot onderworpen,
maar zijn oudste zoon dacht fer niet
over en ging zijn eigen weig, die moei»
lijk en stormachtig genoeg werd, want
de vader deinsde voor niets terug en
de liefdesavonturen en gcldverkwisting
van Honoré verbitterden hem des te
meer. Nadat hij hem een zeer strenge
opvoeding had laten geven en hem op
de militaire academie tot officier laten
opleiden begon hij een soort van ver»
volgingscampagnetegen zijn eigen
zoon, dien hij bij herhaling door mid»
del van „lettres de cachet" liét gevar.»
gen zetten. De lettres de cachet waren
gezegelde koninklijke bevelen vtot in»
•hechtenisneming, die met de wet niets
uitstaande hadden cn de justitie tot
een bespotting maakten. Tegen deze
ergerlijke uiting van het monarchist:»
sclic absolutisme had de oude markies
de Mirabeau zc'If in zijn werken een
campagne gevoerd.
In 1772 was de zoon gehuwd met de
cenige dochter van de markies de Ma»
rignan. Het huwelijk was ongelukkig
cn hij raakte in de schulden. In 176S
had een ïettre "de cachet hem reeds in
.de gevangenis op het eiland Rhé doen
belanden. Ditmaal zat hij achtereenvob
geils opgesloten te Manosque, op het
Chateau d'If bij Marseille ec op het
.fort Joux bij Pontarlier.
Deze laatste gevangenschap schijnt
zich meer tot een detacheering „in de
•rimboe" bepaald te hebben. De jonge
Mirabeau kreeg er een liefdes-verhou»
ding met de 20»jarige markiezin de
Monnier, de gemalin van een zeventig
jarigen man, en vluchtte met haar naar
Amsterdam. Daar leefde het echtpaar
onder den naam Mathie-u niet be=
paald verborgen, want zij woonden in
de Kalverstraat. Tc Amsterdam voltooi;
de Mirabeau zijn boek „Essai sur le
despotisme" dat grooten opgang in
Frankrijk maakte. Hij woonde in onze
hoofdstad van October '76 tot Mei '77.
Jn die maand vroeg Lodewijk XVI zijn
(uitlevering, die de Staten»Generaal zou-
der eenig bezwaar verleenden, ofschoon
het niet duidelijk is op welken grond
het eigenlijk geschiedde. Ditmaal werd
de avontuurlijke j-onge edelman gevan-
gen gezet op het slot Vincennes, en
Sophie de Monnier werd in een klooster
gebracht. Mirabeau zat drie jaar in de
gevangenis, schreef er verscheidene wcr»
ken, werd in 1780 ontslagen en won in
1782 het nog steeds te-gen hem hangen
de proces inzake dc ontvoering van de
markiezin. Zijn welsprekendheid deed
hem zegevieren.
Daarop volgden zijn reizen naar En
geland en Duitschland, met geheime di-
jlomatiekc opdrachten, en een nieuwe
iefde voor Henriette Amclie de Nehra
van Haren, de 19»jarigc onwettige
dochter van den Nederlandschen- gezant
te Brussel, Willem van Haren.
Mirabeau's processen hadden geweld:»
ge aandacht getrokken omdat zij niet
deen het onrecht betroffen dat hem
ras aangedaan, maar het onrecht waar»
onder millioencn Franschen leefden, en
dat jaarlijks duizenden trof. Mirabeau
stond daar als veroordeelaar van dc
lettres dc cachet, van het machtsmis»
bruik van den adel, van de grove wille»
keur van het absolute koningschap.-
Mcnschenmassa's stroomden toe om
hem alleen maar tc kunnen zien. De
rechtszaal zat volgepakt met toehoor»
ders. En zijn vader zelf zei van hem:
„Verbeeld u dc zegepraal van zoo'n
kunstenmaker! Hij heeft zoo verschrik»
kelijk gesproken, zoo gehuild en gc»
bruid, dat de manen van den leeuw wit
waren van de vlokken schuim...."
Na deze processen, 'die Mirabeau's
naam in geheel Frankrijk vermaard
maakten, liet zijn vader hem eindelijk
los. Hij gaf den strijd op.
De zoon had geen geld en moest als
schrijver zijn brood verdienen, waarin
hij slaagde. En keer op keer waar»
schuwde hij de monarchisten met zijn
woorden: „Het absolutisme heeft over»
tot revolutie gevoerd. Een nationaal
bederf kan alleen genezen worden door
nationale rampen". Maar illusies schiep
Mirabeau zich niet, want hij besefte al
te goed dat geen enkele vorm van ge»
zag ooit vrijwillig afstand doet. Hij
trachtte bij de monarchisten sleohts den
weg te banen voor concessies die zou»
den moeten komen.
Bij zijn bezoek aan Engeland zag hij
hoe.veel verder men daar op den goe»
den weg was gevorderd. Te Berlijn,
waar Frederik de Groote hem ontving,
besefte hij met grooten eerbied hoe
sterk de organisatie van den Pruisi»
schen staat was, maar voelde tegelijk
de groote fout dat alles afhing van dien
oenen man. Toen Frederik stierf richtte
Mirabeau tot zijn opvolger een open
brief, die een soort van politiek pro»
gram voor Pruisen bevatte en tevens
zijn eigen streven voor Frankrijk be»
lichaamde. Afschaffing van dc adels-
prcrogatieven, onafzetbaarheid van
rechters (in Engeland reeds een eeuw
tevoren door Willem III ingevoerd),
vrijheid van drukpers, invoering van
algemeen staatsonderwijs, godsdienst;
vrijheid, afschaffing van indirecte be-
lastingen, van douanen en van dc gib
•den, autonomie der provinciale bestu-
ren.... al deze cisehen stelde hij. Ln
zijn geschriften had hij zc bij herha-
ling en in extenso uiteengezet cn ge»
proclamcerd.
In deze tijden van strijd cn harden
arbeid stond Henriette de Nehra hem
als zijn goede schutsengel ter zijde. Mi»
rabeau's secretaris Dumont heeft van
haar getuigd dat zij alles voor haa
groote liefde had opgeofferd, dat zij
hem omgaf met een sfeer van reinheid
en toewijding, dat geen van zijn vrien»
den hem ooit heeft kunnen vergeven
dat (hij baar na vier jaar liet heengaan
tcrwille van een verachtelijke intrigan»
te, nadat hij haar ettelijke malen ge»
zworen had zich te beteren en al zijn
ceden verbroken had. Later verweet
Henriette de Nehra zich dat zij zich
door haar trots had laten beheerschen,
dat zij dezen man, die Frankrijk van
ontzettende rampen had kunnen redden
als hij in leven was gebleven, niet ter»
zijde was blijven staan.
In Mei 1789 werd in dc Eglisc St.
Louis te Versailles de zitling der Etats
Généraux geopend. Zij telden 1200 le»
den cn waren niet bijeen geweest sinds
1614. Het protocol van then tijd gold
nog en zij war.cn uitgedost zooals hun
voorgangers 175 jaar geleden: de adel
in schitterende praalkleedij, de kardi»
nalcn cn bisschoppen in violette en
roode gewaden, alleen de derde stand,
de tiers état, in eenvoudige zwarte
mantels met kragen van wit baptist. Er
waren 300 edellieden, 300 geestelijken
en 600 leden van den derden stand. Mi»
rabeau, ofschoon edelman, behoorde tot
den tiers état, die eindelijk weer op»
geroepen werd nadat de monarchie
1 3/4 eeuw lang met den steun van adel
cn geestelijkheid had geregeerd. Hij zat
als afgevaardigde van Provence.
De oproeping van de Etats Généraux
was feitelijk een erkenning van zwak»
hci'd van de monarchie. Een capitulatie.
Zij vroeg de natie om hulp. Frankrijk
was een bankroet nabij; corruptie en
verwording heerschten overal.
Thans begon Mirabeau's periode van
groote daden, van beslïssenden arbeid.
De Etats Généraux waren nog bijeen»
geroepen onder de oude bepaling dat
,bij standen gestemd werd", zoodat de
adel eD de geestelijkheid steeds de
meerderheid hadden. Nu was dc derde
stand vol goeden wil jegens de monar»
chic bijeengekomen, maar op dit punt
wilde zij niet toegeven. Er moest hoof»
delijk gestemd worden, zoodat zij de
helft van het aantal stemmen zou uit»
brengen.
Dientengevolge begon dc tiers êtat
met onmiddellijk gezamenlijk onder»
zoek der geloofsbrieven en ge-zamen»
lijkc constitutie der vergadering te
eischen. Adel en geestelijkheid weiger»
den. i^-Ia een crisis van twaalf dagen
werd op Mirabeau's voorstel een depu»
tatie naar de geestelijkheid gezon'den,
die van haar eischte, in naam van den
God des vredes, dat zij recht cn waar»
heid zou steunen. De cisch maakte die»
pen indruk, (maar werd toch nog afgc*
wezen.
Na zes weken ging de Derde Stand
tot daden over en constitueerde zich ais
Nationale Vergadering. Dc koning ver»
scheen in dc vergadering cn gelastte
haar uiteen te gaan. Op Mirabeau's
raad weigerde zij, en dc zwakke Lode»
wijk XVI gaf binnen een dag toe. Op
zijn last vcrcenigdcn dc gcprivilcgccrdc
standen zich eindelijk met den tiers
état.
Daarna liet de koning zich door zijn
raadslieden weer in de verkeerde rich»
ting leiden. Hongersnood bedreigde
Parijs, dc maatregelen van minister
Ncckcr schoten tekort, dc verwarring
in den lande nam toe, de financiën sche
nen in hopeloozen staat, cn de koning,
geïnspireerd door Marie Antoinette en
de hofpartij, liet Versailles on Parijs
met troepen bezetten! Men adviseerde
hem om de Etats Généraux uiteen te
jagen. Dc Vergadering harerzijds vroeg
om terugtrekking van dc troepen, en
Mirabeau deed wat hij kon.
Toen de crisis haar hoogtepunt bc*
reikt had besliste niet het leger, maar
het volk van Parijs, dat op 14 Juli dc
Bastille, symbool der monarchistische
willekeur, 'bestormde, innam cn ver»
wocstte.
Dit was het daadwerkelijke begin der
revolutie. De koning nam do troepen
terug en in de Nationale Vergadering
begon haar moeilijke taak om een con»
stitutie te scheppen. Haar inspirceren-
de kracht was dc groote redenaar Mi»
rabeau gehaat door den adel cn do
republikeinen, benadeeld in aanzien
door de immoraliteit van zijn privé le»
ven, slagend door zij<n bezielend woord,
zijn machtige persoonlijkheid, zijn diep»
gaandc kennis. Mme. de StacI heeft la
ter van hem getuigd dat hij alles wist
en alles voorzag. Alle onderwerpen
scheen hij tc beheerschen, in alles wees
hij dc Vergadering den weg. En steeds
b'lccf hij royalist, trachtte aan het hof
zijn invloed te doen zegevieren om het
te doeu medewerken tot de schepping
van de constitutioneele monarchie, die
dc cenige redding van de natie kon
zijn. Fel bestreed hij dc tienden en de
jachtrcchten cn andere adellijke pri.vi»
leges.
In Mei 1790 kwam de vraag aan de
orde of de koning of de Nationale Ver»
gadering het recht der 'verklaring van
oorlog cn vrede zouden bezitten. Mira»
beau stond op het standpunt dat
dc verklaring van oorlog en vrede
door dc Vergadering naocst geschieden,
doch alleen op voorstel des konings cn
nimmer zonder zijn goedkeuring. Hij
werd fel door de republikeinen bestrc»
den, en in de straten van Parijs ver»
spreidde men een pamflet over ..Het
hoogverraad van den graaf de Mira»
beau". Fel werd hij in de Vergadering
aangevallen door Barnave, maar hij ze
gevierde opnieuw.
Veel langer zou hij niet meer leven,
Zijn herhaalde opsluiting in gevangenis
sen, gevolg van de wreede vervolgin»
gen door zijn vader, hadden zijn oor
spronkelijk sterk gestel geknakt. In 1791
werd hij door "geelzucht aangetast. Hij
zette zijn arbeid voort, en herhaalde»
Q'jk voerde hij urenlang het woord 3Is
brandende koortsen hem kwelden. „Ik
heb hem nooit gezond gekend", ge
tuigde graaf de Lamarck, die de gan»
sche Nationale Vcrgadcr:ngft«periode
raefr hem had doorgemaakt.
T)en 27sten Maart 1791 ^creeg Mira-
EEN ZATERDAGAVONDPRAATJE
Daar zat ik dan in mijn stil pension
met een gezelschap, zoo wonderlijk als
ik nog nooit geherbergd had en een I
waarschuwing, waar ik niet goed raad
mee wist. Tied kon wel zijn, dat deze
juffrouwen niet veel meenden van dc
schilderijen van den geest cn profiteer»
den van Marie Jettes gastvrijheid, maar
al was dat zoo, een rechtuite waarschu»
wing tot mevrouw Ars zou weinig baten
Zij was een van die menschen, lichtgc»
loovig aan den eenen cn buitengewoon
vasthoudend aan den anderen kant. Bo
vendien, hoe kon ik haar waarschuwen
zonder Nora tc noemen, daar ik toch
zelf van de juffrouwen geen ervaring
had! En de betrekking van Nora in ge»
vaar brengen ging niet aan. Ik besloot
dus, voorloopig nog niets t'e zeggen,
goed uit te kijken cn Marie Jctte te
waarschuwen, zoodra ik een bewijs van
bedrog gevonden had.
Dat dit moeilijk gaan zou, was duide»
lijk. Dc dwaasheid van het;gepraat over
schilderijen die niet geschilderd, maar
gezamenlijk beschreven werden, dc zoo»
genaamde schilderijen van den geest',
was voor mevrouw Ars niet voldoende
om haar tot inkeer te brengen en toen
de telepathie ook nog beoefend werd
begon ik inderdaad in te zien. dat Nora
gelijk had cn dat hier alleen comcd'e
werd gespeeld om mevrouw Ars zand in
de oogen te strooien.
Het gebeurde voor den eersten keer
op een morgen, tien dageu na aankomst
van het gezelschap, 't Regende heftig.
Niemand zette na bet ontbüi' een voet
buiten de deur. Ik geloof eigenlijk, dat
al deze Rotterdamsche denies op me
vrouw Ars na. veel meer bclangstc'ling
hadden voor het asphalt op de Blaak,
dan voor de schoonheid van hei' heide
landschap. Nauwelijks viel cr een bui»
tje regen, of zij scholen als bange kip
pen bij elkaar in huis. Niemand had
den moed- een regenbui te trotseeren.
Zoo was het dien morgen ook. Het duur
de geen uur, of liet heelc gcclschao
Was landerig. Dc hupressioniste en de
cxpressionïstc speelden een quatrei
mains op dc piano, waarbij haar rcch»
terhanden st'ellig niet wisten wat de lin
kerhanden deden. Dc pointilliste had
een soort van schilderdoos voor den
dag gehaald cn een stuk carton voor
zich gezet op een ezel. terwijl zij met
een groot penseel daar kolossale blauwe,
roode en groene stippen op wierp, zoo-
dat' ik miin hart vasthHd. d-t dc verf
op mijn karpet zou vallen. Ik vroeg,
Wat het worden moest.
..Stemming", zei ze en haagde mefeen
de schouders op Wat kon het onde~»
werp deze geniale artisten s"helenl
De rest van het gczelschqi zat :n een
krant te lezen of in een van d:e geleerde
dikke boeken, waar een gewoon menseh
als ik niemendal van begreep. De da»
daïstische juffrouw, die de kunst van het
verleden niet waardeerde en d5e van de
toekomst' nog aiet zag komen, lag zoo
lui mogelijk op de canapé; zij scheen te
denken, dat zij die gepacht had, als een
loge in den schouwburg. Kortom, de
stemming was zoo naargeestig mogelijk.
Toen zei op eens mevrouw Ars: ..zullen
we een telepathische oefening hou»
den?"
Algemeene stilte. De muziek werd
plotseling afgebroken in een accoord,
zoo valsch als een kat'tenschreeuw. Dc
dadaïstische bromde wat. Ik stond juist
dicht bij de piano cn zag duidelijk dat
dc twee pianisten elkaar een knipoogje-
gaven bij wijze van signaal. Een oogen»
blik zei er niemand wat Toen draaide
de expressioniste zich loom op haar pia»
nokruk om cn zei: „wij zullen samen wel
eens een proef nemen"
Die arme Marie Jeti'c klapte in haar
handen van pret. De expressioniste nam
een kaartenbakje dat op tafel stond en
ging er mee de kamer uit; de impressie»
nistc zou dan door overbrenging van
gedachten van haar vriendin 't bakje,
gaan zoeken. ,.Leé goed op", zei een
fluisterende stem achter mij. Het was
Nora, die met een nauwelijks zichtbare
vingerbeweging in de richting van me»
vrouw Ars wees.De spanning stond op
het gezicht van de arme Marie Jcti'e te
lezen. Geen oogenblik dacht zij blijk»
baar aan bedrog cn toen dc
expressioniste terugkwam cn naar haar
vriendin ging,, was zij geheel aandacht.
De anderen stonden op. maar langzaam,
alsof het haar niet interesseerde. Nau
welijks gaven zij zich moeite, om te
genover haar weldoenster de grootst
mogelijke onverschilligheid te ver»
bergen.
Then begon dc come die. Dc twee
meisjes sloten eerst haar heide handen
vast' in elkaar en keken elkander toen
strak in dc oogen. Duidelijk zag ik, dat
ccn van de meisjes de grootste moeite
had het lachen te laten. Haar mondhoe»
ken trilden van inspanning, Nadat zij
aldus een poos in elkanders ocgen had
den gestaard, gaf dc ccnc, de zoekster
haar linkerhand aan de andere, dc bcge
leidster en onmiddellijk stapte de zoek
ster haastig naar de deur, de andere
zoo goed als meetrekkende. Vlak ach
ter haar kwam Marie Jette. d'arna
volgde ik met Nora, vervolgens kwa
men dc anderen, behalve de dadaïsi'c,
die zich nog eeDs lui op haar canapé
omkeerde en met een trage stem zei:
„jullie kunt het zeker zonder mij
wel af?"
Uit de kamer gingen wc. de gang in
naar de keuken. Daar stond op eens de
zoekster stil, streekz ich over het voor
hoofd, aarzelde en keerde toen op haar
schreden terug.1 Als comediespel was hot
handig,'maar natuurlijk maakte het op
mij niet den minsten indruk meer. Nora
keek zoo kwaad als een spin. Mevrouw
Ars alleen toonde de grootste belang»
stelling. De andere dames gaven zich
nauwelijks moeite om haar onvorsclrl-
bghe'd te verbergen, was Marie Jet'e
niet bevangen geweest door haar vast
vertrouwen in liet gezelschap, dan zou
zij het bedrog in hunne houding gelezen
hebben.
Maar dit moet ik erkennen: de t'wee
vertoonsters deden haar best en lieten
haar beschermster de volledige illusie.
Zij waren wel zoo wijs, niet recht op
het doel af te gaan, maar maakten vele
schijnbewegingen en aarzelingen; zelfs
dreef de zoekster op een oogenblik dc
comedic zoover, dat zij de beide handen
met een pijnlijk gezicht tegen het hoofd
drukte, alsof de inspanning overweldi
gend was. Met groote bezorgdheid keek
Mevrouw Ars haar aan; blijkbaar weer»
hield zij zich mei moeite om de „proef
neming" te eindigen. Ten slotte werd.
het kaartenbakje in een hoek van den
zolder gevonden en door dc zoekster in
triomf tc voorschijn gebracht. Maar toen
het meisje door Marie Jette vertroeteld
werd met wat eau de cologne, met een
bijzonder sterke kop koffie, kon ik
mijzelf haast niet weerhouden om
haar dc oogen te openen.
Maar wat zou het gebaat hebben! Na»
fuurlijk zou mevrouw Ars het niet ge»
Jooven, dc meisjes zouden protesteeren
eu het cenige wat ik kon bereiken zou
een groote ruzie wezen, waarbij ik mijn
lieve vriendin misschien voor altijd
verliezen zou. 0
Nora stond opeens naast mij. Zij
beefde van woede. „Wat zegt u nu?"
vroeg ze.
„Bedrog, daar valt niet aan te twij
felen".
„En wat doet u".
„Niets".
„Niets?' Kunt u dat zoo aanzien?"
„Denk je dat de onthulling iets ba»
ten zou? Kijk eens naar mevrouw Ars".
Want daar stond die goeie Maric
Jette met een verrukt gezicht tc kijken
naar de impressioniste en de expressio
niste die met de armen om elkaar ge»
slagen 'n poëtische groep vormden, de
huichelaarsters.
Nora stampte zoo hard op den vloer,
dat mevrouw Ars verschrikt omkeek.
Maar zc zei ook niets.
Het was een nare tijd, cr hing een
atmosfeer van bedrog en huichelarij
in de lucht. Marie Jette scheen verdrie»
tig te wezen, maar ontweck iedere ge
legenheid om met mij alleen te zijn;
.begreep zij, dat ik 't niet met haar eens
was cn wcnschte zij daarom geen ge»
zamenlij-ke gesprekken?
Het dwaze schilderen met den geest
en af cn toe de vertooning van de zoo
genaamde telepathie ging voort. Soms
gaf men zich zoo weinig moeite om
zijn onverschilligheid cn spot tc ver»
bergen, dat ik met vrees bedacht, hoe»
ver deze juffrouwen haar beschermster
wel in haar macht gekregen moesten
hebben om zich dit te veroorloven.
Maar plotseling, als een donderslag
uit een weliswaar niet helderen hemel,
kwam de onverwachte gebeurtenis, vier
weken later. Wij zouden aan tafel
gaan. Al de dames waren in de eet»
kamer, alleen Nora on-tbrak nog. ik
verwachtte haar ieder oogenblik te zien
binnenkomen, als naar gewoonte ver»
sierd met den gouden ketting waarop
zij zoo trotsch was, toen ik haar plot»
seling hard de trap hoorde afloopen,
naar hitmen zag stormen en met een
van woede trillende stem hoorde roe»
pen:
„Mijn ketting is gestolen!"
Er volgde ccn oogenblik van stilte.
Toen zei mevrouw Ais: „Maar Nora".
„Mevrouw, hij is gestolen. En de die»
vegge zit hier".
Luide kreten van verontwaardiging
klonken van alle kanten.
„Maar Noraherhaalde Marie
Jctte hulpeloos. „Heb je wel goed ge»
keken?"
„Ik had hem in de la van mijn toilet»
tafel geborgen. Hij is weg. Nergens tc
vinden. Wie van, jullie heeft hem ge»
stolen?"
Algemeen protest. Een oogenblik kon
memand een woord verstaan, zoo luid
gilden dc dames door elkaar. Toen hief
Marie Jette de hand op cn zei:
„Wees voorzichtig met iemand te bc»
chuldigen. Al dc dames zullen zeker
met genoegen haar koffers willen open»
maken?"
De toestemming was algemeen. Voor»
al, onze dadaïstc, de juffrouw van de
canapé met haar cindelooze cigaretten,
was uitbundig in haar woedend pro»
test. Maar Nora was niet tc stuiten en
flapte er nu ook alles uit, wat zij al j
idien tijd had verkropt. Heftig sprak zij
van bedriegsters, stelde de schilderijen
■naar den geest aan de kaak, de telcpa»
thischc oefeningen die zij ronduit be»
drog noemde en riep mij tot getuige.
Het middagmaal stond op tafel,
maar niemand- roerde het aan. Al dc
dames spraken en schreeuwden, door
elkaar. Eindelijk nam mevrouw Ars de
leiding. Zij verzocht al de dames mee
naar haar kamers te gaan om haar
bagage open te maken. Het moest
blijken wie dc daderes kon zijn. Geen
oogenblik langer mocht zulk een ver»
denking op ccn "van haar discipelen
rusten.
In andere omstandigheden zou ik
hebben kunnen lachen om den zon
derlingen optocht van al mijn gasten,,
om beurten elks kamer -bezoekende
en snuffelend in haar bagage. Naast
de wfcte gezichten van dc beschuldig»
den stak het van schrik cn woede
vuurroode gezicht van Nora tragisch
af. Wij haalden alles overhoop. Dc
ketting werd niet gevonden.
„Je ziet het zelf, Noralief', zei
mevrouw Ars. „Ik verzoek jc vriende»
lijk, nu je 'beschuldiging in tc trek
ken".
„Nooit", zei Nora.
..Je moet", zei Marie Jctte.
„Nooit. De ketting is niet meer in
huis, maar gestolen is hij en dc ,dadc»
res zit hier".
Weer volgde eeu nieuwe uitbarsting
van verontwaardiging. Toen vond ik
het tijd om tusschenbeide te komen.
„Dames", zei ik, ,.nu is het imijn beurt
iets te zeggen. De -ketting is weg, ver»
mist. Hij moet dus gestolen zijn, door
wie dan ook. Een dergelijke blaam
kan ik niet op mijn huis laten rusten,
zonder alle moeite tc -doen om het
geheim op te lossen. Ik moet dc politie
waarschuwen".
Er voigde een algemeene instem»
ming. Alleen dc dadaïstc zei niets en
Nora weid. tot mijn verbazing, zoo
wit als een doek, en ging, plotseling
kalm geworden,, dc kamer uit.
,.Ze gaat haar ketting weer voor den
dag halen", spotte cr een.
Toen liep mijn 'boosheid- over en
mij tot haar keerende, zei ik: ..zwijg,
van u wil ik niets over Nora hooren.
ik heb gezien, dat u bij de telcpathi*
sche proefneming teckens gaf aan uw
vriendin". En daarna ging ik op mijn
beurt do -kamer uit.
Maar bij rustig nadenken, begreep ik
dat het beter zou zijn de politie er
buiten te laten. Dc naam van mijn
huis zou daaronder lijden en wie
kou weten, hoe ver het onderzoek
gaan kou. en wat er nog uit zou
voortvloeien.
Dus zocht ik Marie Jette op, die
zich op haar kamer teruggetrokken
had en triestig zat te -kijken. „Luister
eens", zei ik, ,.jc beschermelingen
zijn bedriegsters en profitecren van jc
lichtgeloovighcid en van je geld. Neen.
val mij niet in de Tcdc. De politic zal
ik cr nog -buiten laten, maar ik zal
een neef van mij, die hier toevallig in
het dorp logeert, ecu juwelier uit Am*
sterdam, vragert hier tc komen, zoo»
dat dc dames denken, dat hij werkc»
lijk een politicman is. Laai dc rest
aan mij over. Dc zaak zal tot klaar
heid komen. M-aa-r bemoei je nergens
mee en kom niet tusschenbeide".
Zoo was een -uur later mijn neef
Willem, een flinke. degelijke men,
wiens eenige fout is dat hij nvaar vrij»
gezel blijft (hij is al veertig) bij ons
in huis. Ik overlegde uitvoerig met
hem in dc eetkamer, terwijl dc andere
dames in spanning in dc eetkamer
wachtten. Toen gingen wij sa-men
•naar binnen.
„Dames", zei ik. „u gelooft aan
telepathie, het overbrengen van ge»
dachten van den een op den ander.
Deze heer 'beoefent de telepathie al
jaren met veel succes. Hij wil een po»
ging doen om den verdwenen ketting
te vinden cn roept daartoe uw incdc»
werking in. Ik heb hier nummers van
ccn tot acht. Wie van u No. 1 trekt
zal do vriendelijkheid hebben-, onzen
telcpaath te geleiden. U doet zeker
allen mee?"
Het eenparig stilzwijgen was ant»
woord genoeg. Ik liet de dadaïstc h<jt
eerst een nummer trekken. Het was
No. 1. Wij behoefden dus niet verder
te gaan-
Doodsbleek stond de dadaïstc op
en wachtte op de instructies van den
nieuwen telepaath.,.In de eerste plaats"
zei hij, „wensch ik dat niemand ons
zal vergezellen dan mevrouw Ars.
Geef mij uw rechterhand, juffrouw."
Het drietal ging de kamer tót. Er
beau !n h'ct landhuis te ArgenfcuiT, dat
hij enkele weken tevoren gehuurd- had.
een hevigen aanval van koliek. Toch
ging hij den volgenden dag naar Parijs,
en voerde tot vijfmaal toe het woord In
dc Nationale Vergadering, liet was do
laatste maal geweest.
In zijn l'arijsche woning stierf hij vijf
dagen later, op 2 April 1791. Toevallig
verschijnt dit artikel juist op dien da»
turn* Vandaag 136 jaar geleden stierf
dc Mirabeau.
Zijn huis werd gedurende zyn ziekto
letterlijk belegerd door een angstige
menigte, waarin alle partijen vertegen*
woordigd waren. Ook het hof liet eeni»
ge malen por dag naar zijn toestand in»
formccrcn. Hij was het idool der natie
geworden, en een der leiders van, het
woeste gepeupel schreef later: „M ij
mogen den koning dankbaar zijn dat hij
niet zelf naar Mirabeau is gegaan
die daad zou hem plotseling tot den
afgod des volks verheven hebben".
Het laatste woord van den sterven»
den leider was: „Ik sleep dc Fransche
monarchie met mij mede in het graf".
En dc profetic werd zeer spoedig kc»
waarheid.
R. P,
KRABBELS.
.Dr. Catherine Cox. lectricc aan, dc
Universiteit van Californic heeft zoo
juist een zeer merkwaardige statis*
tick gepubliceerd. Zij heeft, zoo nauw*
keurig cn volledig mogelijk gegevens
verzameld- over de jeugd van 300 cr*
kende gen:.ccn uit de w c rel d geschiede»
nis, Zij heeft deze 300 gekozen uit de
vertegenwoordigers van elke weten»
schap cn kunst. Zij .heeft, zooals va-n*
zelf spreekt, tal van merkwaardige bij»
zonderheden verzameld cn vertelt o.a.
van Jonathan Swift, dat hij op 3»-jari»
gen leeftijd in staat was, elk hoofd*
stuk uit den Bijbel te lezen, va-n Mo»
zart, dat hij oji 5>jarigen leeftijd een
menuet componeerde, van Tas-s-o, dat
hij zes maanden na zijp geboorte reeds
sprak enz. Maar zij plaatst John Stuart
Mill bovenaan haar lijst van geniale
kinderen, boven Napoleon bijv. cn
boven Beethoven. De jonge Mill voet»
dc toen hij 5 jaar was, reeds een, gc*
animeerd gesprek met Lady Spencer
over dc relatieve verdiensten van
Marlborough cn Wellington. Een jaar
later schreef deze merkwaardige
knaap een „Geschiedenis van Rome"
in typisch kinderlijke taal, maar waar»
devol van inhoud. Op ^jarigen- leeftijd
gaf hij lessen in Latijn.
Dr. Cox merkt in' een algemeene
beschouwing op, dat dc sterkste ka rak»
tertrek van al haar „sujetten" ccn bui»
tergewone mate van volharding was.
Wanneer wij zoo de prestaties vam al
deze wonderkinderen bijeen zien, moe»
ten we wel tot de conclusie komen,
dat onze eigen kinderen intellectueel
heel gewoon zijn-. Maar, eerlijk gezegd,
zijn wc daar niet rouwig om, ook voor
hen.
VOOR STATEN EN RAADS» I
VERKIEZING
Voor dc afd- Beverwijk der S. D. A.
I'. spreekt Muandag 4 April het Tweede
Kamerlid Mr. J. E. W. Duys, over dc
beteckenis der Staten» cn Raadsver»
kiezingen.
ging ccn kwartier vooihij van groote
spanning. Toen kwam Marie Jet-te bin*
nen met den telcpaath, die den gouden
ketting in zijn hand had. „De ketting
is gevonden", zei mevrouw Ais. „On»
ze vriendin laat zich cxcuseercn. Dc
inspanning heeft 'haar zware hoofdpijn
bezorgd, zij is wat gaan rusten."
Op haar eigen kamer vertelde zij mij
wat cr gebeurd was. Ik had wel goed
begrepen dat de dadaïstc dc daderes
zou zijn. Zij had in haar doodsangst
dat het ontdekt zou worden, onder be
lofte van stilzwijgendheid alics verteld
cn den ketting achter een balk op den
zolder vandaan- gehaald.
..Morgenochtend vroeg vertrekt zo",
zei Marie Jctte.
Maar de verrassingen waren nog
niet uil, want toen wij beneden kwa
men vonden wij mijn neef in ernstig
gesprek met Nora. Zc was heel bleek
cn verward. ..Ik heb aan juffrouw
Nora gezegd, dat zij wanneer ze deze
ketting voor goud heeft betaald, besto»
'en is. Het is een mooie imitatie."
Begrijpt gij het al? kunt gij u voor»
stellen dat dc vrouwelijke ijdelheid
zoover gaat om ccn doublé ketting
voor een gouden uit tc geven-? Dat
was dc trots van een meisje geweest,
dat overigens geen cent op dc wereld
bezat. Nu begreep ik waarom Nora
zoo bleek geworden was, toen er spm»
ke van was dc politic tc roepsn.
„Maar wat ik nog niet begrijp", zei
Maric Jctte, „waarom juist omze da*
daïstc No. 1 moest trekken."
„Ach. goede ziel", zei ik, „ik liet
haar het eerst trekken cn op al de
briefjes stond no. J. Zij kon niet
ders fekken dan uo. 1."
Binnen een weck was mijn heelc
huis leeg. Al <Jc bescdiermclingcn ver*
trokken onder het ccnc of andere voor
wendsri cn Maric Jette liet ze stil
gaan. Zij was van haar aideuwsto bc»
vbeging genezen.
Nora hield haar natuurlijk gezel»
schap. En mijn neef, dc juwelier,
scheen Nora gezelschap tc moeten
houden, althans cr ging geen dag voor»
bü, of hij kwam een uurtje met ons
praten. En het duurde niet lang of dc
twee kregen groote plannen un haar
gun ik een flinkcn man cn hem, dat
hij e'ndclijk dat vrijgezellen-leven vaar
wel zegt. Het blufjc met den gouden
ketting uit de koperen kast heeft hij
haar dus blijkbaar vergcvcTU
Maric Jctte heeft het beschermen
van dc schilderkunst vaarwel gezegd
en hoopt, dat het geen fout is tegen*
over de nagedachtenis van haar man.
Ieder jaar komt zij hier met een heelc
troep zwakke kin-deren, die zon cn
lucht noodig hebben; dat is dankbaar»
der werk, dan dc kunst beschermen.
FIDE-LIO.
