ONZE GROENTJES ZENDT EEN GROENTJE GROENTJES VOOR HET NUMMER VAN ZATERDAG 29 OCTOBER ZIJN REEDS NU EEN SUCCES AAN HAARLEM'S DAGBLAD IN DATUMSTUKJES TEYLER'S MUSEUM. 05e Jaargang No. 13604 Verschijnt dagelijks, Behalve bp Zon- en Feestdagen Woensdag 26 October 1927 HAARLEM S DAGBLAD ABONNEMENTEN per week 0.27M, met geïllustreerd Zondagsblad f 0.32; per 3 maandenVoor Haarlem en de dorpen in den omtrek waar een Agent gevestigd is (kom der gemeente) f 3.57M- Franco per post door Nederland 3.87H. Afzonderlijke nummers f0.15. Geïllustreerd Zondagsblad, voor Haartetn en Omstreken f0.57M; franco per post f 0.65 ADVERTENTIENVan 1 tot 5 regels 11.75; iedere regel meer 35 cents Reclames 60 cents per regel. Bt| abonnement aanzienlijk rabat. Twaalfstuivers-advertentiën van Vraag en Aanbod van 1 tot 4 regels 60 Cents per plaatsing, elke regel meer 15 Cents contant; buiten het Arrondissement dubbele prijs. Oireotie, Redactie en AdministratieGr. Houtstraat 83, Post-Giro 38810 Telefoonnummers: Directie 13082, Hoofdredactie 16054, Redactie 10600 sn Administratie 10724 en 14825. UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER Directeuren J. C. PEEREBOOM en P. W. PEEREBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM Drukkerij: Z.B, Spaarne 12, Telefoon 10122, 12713 Bijkantoor voor Santpoort, Velsen, Velsen-Noord, IJmulden, Mmulden-Oost, Beverwijk, enz., enz. Driehuizerkerkweg 2, Velsen, Telefoon 621 Een groot aantal GROENTJES (Kwartjes-Advertenties van Vraag en Aanbod) is voor het nummer van Zaterdag 29 October al binnengekomen Hoe zou het anders kunnenEen advertentie voor een kwartje in HAARLEM'S DAGBLAD met zijn meer dan 18000 ABONNÉS! Dat moet een succes worden. Prijs van 14 regels 25 ets. elke regel meer 10 ct. per regel, J contant. Bewijs-exemplaar wordt niet verstrekt. DIT NUMMER BESTAAT UIT TWAALF BLADZIJDEN. EERSTE BLAD AGENDA. Hedéa WOENSDAG 26 OCTOBER Gemeentelijk Concertgebouw, Boven zaal: Voordrachtavond Frans Daum en Harry Verdier, 8 uur. Gemeentelijk Concertgebouw: OL Koop, Concert. 8 uur. Schouwburg Jansweg: Ned. Reisver- eeniging: Lezing met lichtbeelden en film door den heer D. van Staveren van den Haag over het onderwerp „In de Alpen", 8 uur. Gebouw Haarl. Hypotheekbank, Ged. Oudegracht no. 65. Ledenvergadering der vereeniging „Weten en Werken", 8 uur. Statenzaal (Prinsenhof) Architectuur tentoonstelling van 10 tot 5 en 8 tot 10 uur. Bioscoopvoorstellingen. Cabaret Modern: Optreden van ver schillende artisten. DONDERDAG 27 OCTOBER Stadsschouwburg: Kamermuziekuit voering van Toonkunst, 8 uur. Gebouw van den Kegelbond, Tempe liersstraat 35: Veiling van oude en mo derne schilderijen, des namiddags 2 uur, Statenzaal (Prinsenhof), Architectuur tentoonstelling van 10 tot 5 en van 8 tot 10 uur. Rembrandt-theater: Voorstellingen van 7 uur af. Cinema Palace, Groote Houtstraat: Bioscoopvoorstelling, 8 uur. Luxor Theater: Bioscoopvoorstelling 8 uur. Scala-Theater, Kleine Houtstraat: Bioscoopvoorstelling, 8 uur. Cabaret Modern: Optreden van ver schillende artisten. Café Dreefzicht: Warmer's Band. Heemstede: Gemeenteraad des avonds 8 uur. Zandvoort: Gemeenteraad des nam. 7.30 uur. DE „POSTDUIF". Geland te Bagdad. VANDAAG NAAR ALEPPO. Luitenant Koppen seinde Dinsdag uit Bagdad aan het Haagsche Aneta-kan- toor: „Wij zijn na een vlucht van 8 1/2 uur op het vliegterrein alhier aangekomen. Wij hadden een goede reis en maakten een vlotte landing. Morgen vertrekken wij naar Aleppo. VOOR PA v. d. STEUR. De netto-opbrengst van den liefda digheidsavond ten bate van Pa v. d. Steur, cp Vrijdag in het Kennemer Ly ceum bedraagt 275.92 1/2. Dit bedrag wordt naar Magelang over gemaakt. DE RECHTSCHE RAADSFRACTIE. DE CHRIST.-HISTORISCHE GROEP SCHEIDT ZICH AF. Naar wij vernemen heeft de Christe lijk Historische raadsfractie zich af gescheiden van de rechtsche raadsfrac tie. Tot heden hielden de R.K., A. R. en C. H. raadsleden steeds gecombineerde vergaderingen waarin de belangrijke quaesties, die in den gemeenteraad aan de orde kwamen, behandeld werden. Die vergaderingen waren van veel beteekenis, want de drie partijen be schikten over 17 van de 39 stemmen. Er zitten zooals men weet 11 E K., 3 A. R. en 3 C. H. in den raad. Nu is de sterkte der Rechtsche raads fracties wat de gecombineerde bespre kingen betreft, dus teruggebracht tot 14 Wij hebben ons om nadere inlich tingen gewend tot den leider van de C. H. fractie in den Raad, den heer Miezerus, die ons bevestigde dat in derdaad de Chr. Hist, fractie geen deel meer uitmaakt van de rechtsche raads- groep. Andere mededeelingen kon de heer Miezerus zonder nader overleg met zijn fractiegenooten, ons niet doen. De voorzitter der rechtsche raads- groep, de heer W. van Liemt, was van meening dat er van een eigenlijk uit treden nog niet gesproken behoeft te worden. Er is eenig verschil van mee ning tusschen de Chr. Hist, eenerzijds en de R. K. en de Anti-Rev. anderzijds, maar het verschil loopt niet over prin- cipieele zaken en de heer van Liemt was vol vertrouwen dat de quaestie op bevredigende wijze zal worden opgelost. DE VERKEERSVERBETE- RING OP HET VERWULFT. EEN NADERE TOELICHTING VAN B. EN W. In de voorlaatste raadsvergadering werd het voorstel van B. en W. inzake de verkeersverbetering op het Verwulft aangehouden, omdat vele raadsleden de zaak nog eens nader wilden bestudeeren. Het voorstel kwam niet op de agenda der laatste raadszitting voor. Wij vernemen nu, dat het voorstel weer zal komen op de agenda der raads vergadering van 2 November. Er bestaat kans, dat B. en W. nog een nadere gedrukte toelichting aan dc raadsleden zullen zenden, waarin de aanhangige quaesties duidelijker zullen worden uiteengezet. B. en W. handha ven evenwel het indertijd gedane voor stel inzake den grondruil met de firma Vroom en Dreesmann en de onttrek king van de Paardensteeg aan het ver keer. NEDERL. MAATS. VOOR NIJVERHEID EN HANDETL. In de bestuursvergadering van het departement Haarlem van bovenge noemde Maatschappij heeft het bestuur de functies als volgt verdeeld: voorzitter de heer G. J. Droste, vice-voorzitter de heer J. C. Peereboom, secretaris-pen ningmeester de heer Mr. W. E. van Waveren. De data werden voorloopig vastgesteld van vier voordracht-avonden in het komende winterseizoen voor de leden, waaromtrent naderhand mede- deeling zal worden gedaan. TERUGBLIK. De grijsaard spreekt-. Toen ik Jong was, lang geleden, In dien goeden ouden tijd, Kende men nog niet de zeden. En gewoonten die men heden Steeds meer huldigt tot mijn spijt; Als wij toen zoo onder vrinden, Tegenstanders in den min, Eens een jonge vrouw beminden, Vroegen wij om toegang in den Kring van 't ouderlijk gezin; Hoe wij ons zorgvuldig kleedden. Deftig in gekleede jas, Hoe we tijd daaraan besteedden, Soms er uren over deden, Of het voor den koning was; Als we daarna voor haar stonden, En ze wees ons op een stoel, Duurde 't lang voor onze monden. Schuchter woorden uiten konden, Vormelijk, beleefd en koel; Als ze blozend zelde: Heeren, Neemt gerust een cigaret. Waarlijk, wüt u niet geneeren. Deze staan voor wie mij eeren Met hun komst, steeds klaargezet. Als 't gesprek dan niet wou vlotten Namen wij dit dankbaar aan, Met verlegen lachend spotten, Om het feit van het bedotten, Van 't „speciaal voor gasten" staan; Als het uur dan was gekomen, (Tien uur was toen lang niet vroeg) Waarop afscheid moest genomen. Liepen wij nog lang te boomen. Over 't einde onzer droomen. 't Meisje dat zelf clgaretten Had, en die zoo kalmpjes met een Tarten der gewoonte wetten Voor bezoekers klaar kon zetten, Was niet degelijk genoeg. P. GASUS. DE GELDEN VAN T WEGENFONDS. EEN WEGENRAAD. Heft is natuurlijk een belangrijke vraag hoe de gelden uit het Rijkswe genfonds besteed zullen worden. Welke wegen het eerst verbeterd zul len worden en hoe de verbetering zal worden verkregen. Tijdens de behandeling van het wets ontwerp tot instelling van een wegen fonds in de Tweede Kamer heeft de heer v. d. Waerden een motie ingediend waarin hij vraagt de instelling van een wegenraad. als college van advies voor den minister. Naar onze Haagsche correspondent verneemt, is het niet onmogelijk, dat deze motie bij de behandeling der Wa- terstaatsbegrooting in de Kamer aan de orde wordt gesteld. Het moet vrij zeker zijn, dat de motie een meerderheid op zich vereenigen Haarlem, 26 October Over ontroering. Het concertbezoek neemt af, en dat ts geen wonder. Vraag de reden aan wien u wilt, en iedereen zal zeggen: de radio. Er zijn natuurlijk andere oorzaken: de populariteit van het muzikale surrogaat, dat met het rare woord jazz wordt aan geduid, en de bioscoop zijn de beide voornaamste. Maar radio, de jongste concurrent, speele de hoofdrol en heeft de gevaarlijke eigenschap dat zij het zelfde tracht te brengen als de concert gevers. Waren de musici van de echte kunst solidair, dan zouden zij zich nu moeten vereenigen in een Anti-Radio conspiratie, en een eed dienen te zweren waarbij zij zich verbonden om onder geen beding hun parelen voor het micro foon-zwijn te werpen. Zelfs de verlok- kendste financiëele aanbiedingen zouden zij norsch moeten afslaan. Maar dat gaat niet, die solidariteit is niet te bereiken. En wie zal het hun euvel duiden? Slechts zeer enkelen onder hen verdie nen veel geld. De meesten hebben moei te om er te komen, en zijn blij als zij een uitnoodiging krijgen om te draad- loozen. De jongeren niet het minst, want het is immers zoo'n mooie reclame, en je wordt er zoo bekend door. In tusschen blijft de bescheiden mu ziekliefhebber thuis, bij zijn radio-toestel, en luistert in den familiekring naar Beethoven's Vijfde, een fantaisie uit Carmen, tallooze liederen door tallooze min-of-meer-beroemde zangers en zangeressen, 't vioolconcert van Men delssohn, en misschien zelfs zooiets mo derns als Le Coq d'Or of Albeniz' Ibé- ria. En de familiekring vraagt zich af waarom er nog geld en tijd en vermoeie nis van laat-thuiskomen opgeofferd zouden moeten worden aan concertbezoek. Je hoort het zóo immers even goed, en dit is geen machine, zooals de gramo- foon. Het is 't orkest zelf dat voor je speelt, en het is de zangeres zelf die voor je staat te zingen. Zeker, de goed- koope radio-toestellen hebben nog veel gebreken, met al hun krachtige reproduc tie van atmosferische stoornissen. Maar ze worden steeds beter, en de dure toe stellen geven een prachtig resultaat. Net zoo mooi alsof je er bij zit. En als de symphonie in wat veel herhalingen vervalt en te lang wordt kim je niet alleen gerust eens flink hoesten, maar er is ook geen bezwaar tegen een korte gedachtenwisseling over beurskoersen (door de heeren) of jurken, mantels en hoeden (door de dames) afgewisseld door de ziekte van de baby van de Jansens (weer de dames) en een onder dekking van radioklanken halfluid vertelde nieuwste mop (de heeren). Het is heusch zoo'n wonder niet dat de HO.V. steeds maar over tekort aan leden en geld jammert, dat zelfs bü de belachelijk-goedkoope en uitstekende gemeentelijke orgelconcerten het bezoek afneemt, en dat onze grootste Neder- landsche pianist, Dirk Schafer, onlangs te Haarlem nog geen halfvolle zaal kon halen. Maar de verondersteling dat de radio de concertzaal kan vervangen, zelfs maar ten halve vervangen, is er toch vierkant naast. Ik heb een bekend musicus ge sproken die zei: „Wij moesten eens een jaar lang heelemaal geen concerten in zalen en kerken geven. Ze eenvoudig sluiten voor muziekuitvoeringen. Dan zoudt u eens zietn. na dat jaar, hoe het publiek in drommen terugkwam"..,. Dat geloof ik ook, want haar mijn mee ning kan deze achteruitgang niet voort duren, en moet er vroeger of later een kentering komen. Het kan niet, omdat dit een surrogaat is, net als de gramo- foon en vaak technisch-veel-slechter dan deze. Het geeft de emotie niet, er ontbreekt dat contact tusschen publiek en con certgever (of gevers) dat een integree rend deel van alle muzikaal genieten is. Als het mogelijk ware om dat contact ook via de aethergolven over te brengen.. ja danMaar dat is het helaas tot dusver niet, en dat zal het ook wel nooit worden, want het is samengesteld uit vele componenten die het raadselachtig geheel vormen dat men sfeer noemt, en die beheerscht worden door dat even- raadselachtige begrip „persoonlijkheid". De charme, de soms onweerstaanbare aantrekkingskracht van een sterke of een begaafde persoonlijkheid kan men alleen ondergaan in zijn of haar tegen woordigheid. Er kan een gedeelte, een phase van overgebracht worden door den klank van het instrument dat hij of zij bespeelt via de radio. Evenzeer als er iets van Haar fascinatie, Haar char me, kan uitgaan van Haar stem over de telefoon. Maar het is maar een frac tie van het contact, het is maar een zwakke schakel, er ontbreekt teveel aan. En zoo geloof ik vast dat ieder eenigs- zins-muzikaal voelend mensch het verschil moet beseffen als hij, in een concertzaal onder de be- toovering van Mengelberg^ geniaal dirigeeren of Schafer's wondere spel ge komen, datzelfde later thuis door zijn prima vijf lamps-toestcl hoort overbren gen. Die ontroering, die werkelijke hui vering van schoonheids-emotie, kan hem niet meer deelachtig worden. Het is niets nieuws of oorspronkelijks dat ik hier betoogd heb, maar er is alle aanleiding om het in dezen tijd te zeg gen, en het zal nog wel velé malen in velerlei vorm herhaald moeten worden. Want met machines en surrogaten kun nen wij toch nooit dat groote in de Kunst benaderen dat boven alle critiek staat, omdat het ondefinieerbaar- is. En dat men sfeer kan noemen, of persoonlijk heid. of het Goddelijke in den mensch.... R. P. Een halve eeuw geleden werd met den bouw begonnen. 150 JAAR GELEDEN OVERLEED PI ETER TEYLER VAN DER HULST. Het is thans 50 jaar geleden dat de voorbereidingen getroffen werden voor den bouw van Teylers museum aan het Spaarne. 1 f Dit museum werd gesticht ter gele genheid van de herdenking van het feit, dat het 100 jaar geleden was, dat Peter Teyler van der Hulst overleed. Hij stierf 8 April 1778, zoodat het 8 April 1928 150 Jaar geleden zal zijn, dat deze bekende Haarlemmer uit dit leven scheidde. Pieter Teyler van der Hulst. Deze naam leeft nog in onze stad voort. Niet alleen om de talrijke erfenis processen die in den loop der jaren ge voerd zijn, maar veel meer door de stichtingen die dank zij zijn nalaten schap in het leven geroepen konden worden. Pieter Teyler van der Hulst is zoo stelde destijds de Haarlemsche ge schiedschrijver Allan vast een naam van Europeesche bekendheid, die niet alleen door onze tijdgenooten in hooge achting wordt gehouden, maar die ook door volgende geslachten steeds met onderscheiding zal worden genoemd. Ijverig en belangstellend beoefenaar van de wetenschap, die hem boven alles dierbaar was, had hij daartoe in staat gesteld door zijn aanzienlijk vermogen reeds tijdens zijn leven, een, vooral voor dien tijd, niet onaan zienlijke verzameling van wetenschap pelijke werken, natuurkundige werk tuigen, naturaliën, munten, penningen, en zoovoort, aangelegd, waaraan hij, door geen huishoudelijke zorgen verhinderd of afgeleid, zijn beste krachten kon be steden. Zóó werkzaam en als het ware voor dé wetenschap levende, rijpte bij hem vaa lieverlede het plan, om een maatschap pij. vereeniging of genootschap op te richten voor die takken van wetenschap pelijke kennis, welke bovenal zijn zucht tot onderzoek en zijn belangstelling had den gewekt. In 1756 nam hij de noodige beschikkingen om na zijn dood aan zijn plannen uitvoering te kunnen doen geven. Bij zijn overlijden bleek, dat zijn zeer groote nalatenschap met uit zondering van eenige zijner bezittingen waarover hij anders had beschikt „ten eeuwige dage moest blijven onder opzicht, bewind, aanleg en beheer van vijf daartoe door hem benoemde per sonen en een door hem aangewezen boekhouder en hun opvolgers in der tijd". Tevens bepaalde hij bij zijn laat- sten wil, dat zijn nalatenschap voorna melijk zou dienen tot oprichting en on derhoud van twee altoosdurende ge nootschappen. ieder onder een bestuur van 6 personen staande. Het eerste ge nootschap moest heeten: „Teylers God geleerd Genootschap" en zich bepalen om onderwerpen tot de „Waarheid en Vrijheid in den Christelijken Godsdienst en den Burgerstaat behoorende" te ver handelen. Het tweede „Teylers Natuur kundig Genootschap" moest onderwer-i pen behandelen, betrekking hebbendé op natuur-, historie-, teeken- en pen ningkunde. De genootschappen moesten elk jaar prijsvragen uitschrijven. (Daar aan wordt nog steeds voldaan. In ons vorig nummer hebben wij Juist de nieuwe prijsvragen van Teyleris Godge leerd Genootschap aangekondigd). Teyleh had bepaald dat zijn woonhuis in de Damstraat nimmer mocht worden verkocht, maar steeds gebruikt moest worden tot vergaderplaats van direc teuren en leden van de belde genoot schappen. De bestuurders hadden ook opdracht gekregen de verzamelingen van Teyler steeds uit te breiden. Dit leidde tot stichting van een museum achter de woning in de Damstraat. Eerst 100 jaar later, toen het eeuw feest van Teyler werd gevierd, werd be sloten het groote museum aan het Spaarne te bouwen. 7 jaar is daarover gewerkt. Voor den voorgevel aan het Spaarne werd een prijsvraag uitgeschre ven. Het ontwerp van den Weenschen architect Ch. Ulrich werd gekozen. Aan den Haarlemschen architect A. van der Steur werd opgedragen in aansluiting op dezen gevel de verdere plannen te ontwerpen. Zoo verrees achter den gevel in Italiaanschen Renaissancestijl een weelderig ingericht gebouw voor een waardige huisvesting van de kostbare schatten op kunst- en wetenschappe lijk gebied. De gevel van het museum aan het Spaarne is versierd door een bronzen groep, voorstellende de faam, die kunst en wetenschap kroont. Dit is het werk van den bekenden beeld houwer Bart van Hove. MUSEUM STOLK. De antiek gebrand schilderde glasvensters. DE GEHEELE VERZAMELING NAAR AMERIKA VERKOCHT. Dinsdag meldden wij al dat eenige ge brandschilderde vensters uit het mu seum Stolk naar Amerika waren ver kocht. Thans vernemen wij van de fir ma M. Keezer en Zoon uit Amsterdam (antiquaires) het volgende bericht: Voor rekening van een Amerikaansch liefhebber heeft onze firma de geheele verzameling antieke gebrandschilderde glasvensters, voornamelijk bestaande uit 12de en 13de eeuwsche Fransche kunst en deel uitmakende van de ver zamelingen uit het bekende Museum Van Stolk, Jansstraat 30 aangekocht. Niet geheel onbekend is het waar schijnlijk dat de kerkvensters uit deze verzameling tot de zeldzaamste behoo- ren die nog in Europa bekend zijn en als zoodanig en ook wat de schoonheid betreft weinig achterstonden by die uit de kathedralen te Reims en Char- tres. Eén dier vensters is bijvoorbeeld groot 1.70 M. bij 0.64 en stelt voor de bruiloft van Cana en de voorbereiding tot het feest, terwijl de randen ver sierd zijn met emblemen ontleend aan de wapens van Saint Louis en Blanche Van Castillië. Dit venster is uit de 13de eeuw. Deze mededeeling zal .Teel kunstlief hebbers, om der wille van het verlies, dat Haarlem lijdt, leed doen. 't Is zeker jammer, dat kerkvensters die tot de schoonste van Europa behooren, deze stad en ons land uitgaan. Achteraf kan het ons ook leed doen dat aan het schitterend bezit van het museum Stolk zoo weinig bekendheid werd gegeven. Wij zijn er van overtuigd dat het aantal Haarlemmers dat het museum Stolk kent, niet buitengewoon groot is. De eigenaar, de heer Stolk, is eeni- gen tijd geleden overleden. Thans zijn er onderhandelingen gaande over den verkoop van het museum (zooals wij gister ook al konden mededeelen). MAXIMUM SNELHEID. IN T DORP ZANDVOORT 20 K.M. Ingevolge de nieuwe Motor- en Rij- wielwet moet in iedere gemeente de maximum-snelheid worden vastgesteld. B. en W. van Zandvoort stellen den gemeenteraad voor om de maximum snelheid voor het dorp Zandvoort (de zebouwde kom dus) vast te stellen op 20 K.M. per uur. BAZAR TEN BATE VAN HET DOORGANGSHUIS. Ten bate van het Doorgangshuis" zal op Woensdag 2 November en Donderdag 3 November van half drie tot half zes en van half acht tot tien uur een bazar ge houden worden in „Rustoord", Wester- houtpark. Op dezen bazar zullen ver kocht worden practische en siervoorwer pen en nog vele andere dingen. Voorts zijn er verschillende attracties, thé com plet of simple. Speciale aandacht is het verteluur- tje waard, dat mevrouw Blomberg- Zeeman, de redactrice van onze kinder courant, zal houden Woensdagmiddag van twee tot half vier. Gezien het doel, waarvoor de op brengst bestemd is, mag zeker wel op druk bezoek gerekend worden.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1927 | | pagina 1