CENTRAAL GENOOTSCHAP VOOR KINDER-
HERSTELLINGS- EN VAC ANTIEKOLONIES,
VAN OUDE TIJDEN.
HAARLEM'S DAGBLAD MAANDAG 5 DEC. 1927
Wat het Genootschap beoogt. Licht, lucht en zon
de verweermiddelen tegen zwakte. Het leven in de
koloniehuizen. De heilzame winterverpleging.
Pieter Johannes Prinsen in de Plaatse,
lijke Schoolcommissie. Over onderwijs
en opvoeding.
In ons kleine landje is een ontel
baar aantal grootere en kleinere vereeni-
gingen, welke vereenigingen alle vrij
wel zonder uitzondering, overtuigd zijn
alleen van haar bestaansrecht,
maar en dit vooral, van haar bestaans-
noodzakelijkheid. We willen deze opvat
ting laten voor wat ze is en liever
eens een oogenblLk onze aandacht bepa
len, tot een van de beflangrijkste ge
nootschappen, dat in Nederland zulk
prachtig werk verricht. We bedoelen hier
het Centraal Genootschap voor Kln-
der-herstellings- c-n Vacantiekolonies.
Een van de grondgedachten van dit
Genootschap met zijn 357 afdeelingen is:
„De Gezondheidskolonies zijn een mid
del tot verhooging der volkskracht, een
bolwerk tegen tuberculose, een leer
school voor hygiëne en een geluk voor
het kind". Immers eerst diun kan een
volk zich in zijn volle energie ontwik
kelen, wanneer het gezonde, krachtige
zonen en doch teren heeft. Om dat ideaal
zoo dicht mogelijk te benaderen, meet
de ontwikkeling der volkshygiëne en
volksgezondheid met kracht ter hand
genomen werden en moet een der groot
ste bedreigingen van ons geslacht, de
tuberculose, zoo mogelijk' geweerd en
anders in de kiem gedood worden. Zoo
als men nu algemeen wel weet, is de
tuberculose In aanleg een kinderziekte,
die veroorzaakt wordt door besmetting
met de tuberkelbacil. Een zeer groot
procent der kinderen is besmet, maar
gelukkig krijgen niet alle besmette kin
deren de gevreesde ziekte, slechts de
zwakkeren met weinig weerstandsver
mogen, vallen als slachtoffer.
De krachtigste verweermiddelen tegen
de gevolgen der besmetting met de tu
berkelbacil zfjn: licht, lucht, zon. een
voudig en oordeelkundig voedsel, rein
heid van lichaam en omgeving, gepaste
afwisseling van spél, arbeid en rust.
En het is juist in de hersteliingskolo-
nies, dat deze verweermiddelen op de
meest oordeelkundige manier worden
toegepast.
Een verblijf van een week of zes in een
der huizen van het Genootschap doet
dikwijls wonderen. De eerst zoo bleeke,
nlappc, futlooze kinderen komen terug
als gezonde fiksche rakkers met blozende
wangen en Hinken eetlust. Er zijn na
tuurlijk uitzonderingen en het komt ook
heel dikwijls voor, dat de kuur her
haald en nog eens herhaald en soms
verlengd moet worden, maai- een feit
is dat elk verblijf aldaar den kinderen
een flinke dosis weerstand geeft om
het volgend jaar, en misschien wel een
l&ngeren tijd, weer door te komen.
Vroeger bestond in de kolonidhuizen
uitsluitend de zonierverplegingmaar in
.de laatste jaren is men tot de ervaring
gekomen, dat de winterverpleging in
vele gevallen nog heilzamer werkt dan
de zomerverpleging. Dit laat zich ge
makkelijk verklaren, immers de ver
weermiddelen tegen zwakte zij" in de
eerste plaats we zeiden het reeds
licht, lucht, zon en reinheid.
In den zomer komt het zwakke kind
van zelf veel buiten en geniet dus van
deze eerste drie factoren, maar des
winters durft moeder het teere poppetje
niet in de kou naar buiten sturen „het
is zoo vatbaar en hoest zoo gauiw, of
heeft zoo gauw koorts!" Angstvallig
wordt het binnen gehouden in dikwijls
muffe, slecht geventileerde vertrekken.
Van zich flink wasschen komt ook niet
veel. het water is zoo koud. het aller
noodzakelijkste wordt dus maar gewas-
schen, het gezicht en de handen, maar
verderbrr! te koud!
Het kind kniest en verveelt zich, het
wordt humeurig en de toch al geringe
eetlust wordt nog minder.
-Hoe verloopt nu de tijd voor het kind
in de koloniehuizen?
In de koloniehuizen worden kinderen
van 614 jaar opgenomen. Ze worden
in groepjes verdeeld van 15 a 16 kin
deren. Elk groepje staat- onder leiding
van een juffrouw, die gedurende het
zes-weeksche verblijf de plaats van moe
der vervult.
Tegen zeven uur morgens wordt
het in de ruime slaapzalen in de heldere
bedjes al een beetje roerig, het loopt
tegen den tijd van opstaan. Als om
zeven uur de Juffrouw, die al om half
zeven is opgestaan, binnenkomt, begint
voor de kinderen weer een nieuwe,
blijde dag. Het is reveilleOnder toe
zicht van de juffrouw begint dan het
geploeter en geboen. Ieder heeft zijn
eigen waschkom, een handdoek, een
wasc-hlapje, een voetendoekje, kam en
schuier, een nagelschuier en een tan
denborstel. Frisch en helder en goed
verzorgd in hun nette schoone kleertjes
gaan ze dan, groep voor groep met
him leidster naar beneden naar de
eetzaal, die langzamerhand vol raakt.
Ieder weet zijn eigen plaatsje aan de
tafel. Dan begint het gezamenlijk ont
bijt. groote schalen met boterhammen
worden leeggegeten en bijgevuld, een
beker melk smaakt er lekker bij en
als de dokter het nodig oordeelt, dan
krijgen de zwakkeren kaas of worst
of een ei bij hun ontbijt.
Daarna gaan de grootere meisjes on
der toezicht van de leidster de bedden
opmaken, onderwijl spelen de kleineren
wat bij het huis. Is dat werkje afge-
loopen. dan wordt er nog een beker
melk gedronken en trekken de groepjes
er op uit. Is het weer goed, dan gaan
de zee-huizenktnderen naar het strand
en de bosch-huizcnkinderen naar bosch
of hei. Is het minder goed. dan wordt
een beschut plekje opgezocht of een
rustdge wandeling gedaan. Als do kinde
ren tegen twaalf uur thuis komen, is
er honger in het land. Vlug worden
dan de handen gewasschen en weer
gaan allen gelijk aan tafel, waar het
lekker toebereid eten, vleesch, aardap
pelen. groenten en toespijs, alle eer
wordt aangedaan. Na het eten. is liet
veer de kinieren nocdig om te rusten
In ie eerste dagen van hun verblijf,
komt er van slapen niet veel, omdat ze
het niet gewend zijn, maar het duurt
niet lang-of ze genieten van him slaap
je. Daar de kinderen nooit zonder toe
zicht zijn, zit de juffrouw op de zaal.
Ze zit kousen te stoppen voor haar
zestiental, knoopjes of bandjes aan be
zetten aan de kleeren enz. Het is geen
kleinigheid het goed van zestien woel
waters in orde te houden.
Na het rusten gaan ze weer in de
eetzaal een glas melk drinken met
biscuit en dan gaat het er weer op uit
tot om half zes de pap klaar is. Na
de pap en ds boterhammen gegeten te
hebben wordt er nog wat bij de plano
gezongen; in elk der 9 koloniehuizen is
nJ. een piano. Tegen 7 uur worden de
kleintjes naar bed gebracht, en na een
half uurtje gaan de grooteren.
Zoo gaat de dag om en als 's avonds
de geleidster voor zij naar haar eigen
kamertje, dat op de slaapzaal uitkomt,
gaat, nog eens even de ronde doet langs
de bedjes van de haar toevertrouwde
kinderen, dan mag ze zeker met vol
doening op die blozende, rustige snoetjes
neerzien, omdat die herkregen gezond
heid ook voor een deel haar werk is.
zult misschien zeggen, die dagver-
deelir.g van dezen heelen dag buiten is
goed voor den zomer, maar 's winters
is in den regel het weer toch niet
van dien aard, dat je zwakke kinde
ren er maar uitstuurt!
De zwakke kinderen worden er ook
maar niet uitgestuurd, maar onder
oordeelkundige leiding gaan zij uit en
mocht het voor de zwaks ten. al niet
raadzaam zijn den eersten* tijd buiten
te komen, al heel gauw zijn ze zoo
aangesterkt, dat de dok-ter, die iederen
dag komt, toestemming geeft, dat ook
zij met de kameraadjes naar buiten mo
gen. Het komt zoo goed als nooit voor,
dat de kinderen een hèèlen dag door
het slechte weer thuis moeten blijven;
een van die heel groote uitzonderingen
was voor het koloniehuis Zwartendijk
te Egmond aan Zee. Maandag 21 Nov.
toen het in Egmond aan Zee nog guur
der en kouder en gladder was dan in
Haarlem. Maar moeten ze een dag thuis
zijn, dan nog geen nood. In de ruime
lichte, goed geventileerde speelzalen is
overvloed van prettig speelgoed en mooie
boeken staan in de boekenkasten, van
vervelen is dus nooit sprake en mocht
er al eens een zijn, bij wie de stem
ming niet „je ware" is. dan weet de
leidster hem of haar er wel uit op te
halen.
Dat de lichaamsverzorging in een der
gelijk gezondheishuis -tot in dé puntjes
verzorgd wordt behoeft geen betoog.
De kinderen worden geregeld gebaad,
de hoofden nauwlettend onder handen
genomen en hun ondergoed moet altijd
kraakzindelijk zijn. Onreinheid is een
ding, dat niet mag voorkomen. De kin
deren zelf voelen op den duur het wek-
dadige en behaaglijke van een goed ver
zorgd lichaam.
Als men nu na gaat. hoe de gure win
tertijd door het zwakke kmd meestal
thuis wordt doorgeworsteld, dan springt
dadelijk het heilzame van winterver
pleging in het oog. Thuis zijn de ver
diensten van vader in den winter dik
wijls geringer dan in den zomer, de
levensmiddelen worden duurder, voor
brandstof en voor verlichting moet meer
uitgeveven worden, de winter kleeren zijn
liooger in prijs, dan de zomerk!eeren enz.
enz., zood-at al zijn de inkomsten ge
lijk, de uitgaven zooveel hooger zijn
dat men het zwakke kind niet alles
kan geven, wat het noodig zou heb
ben. Het wordt thuis bij de warme
kachel in de wat muffe kamer gehou
den, dus behalve het goede kracht
gevende voedsel, mist het ook nog licht
en lucht en zon, het komt dus alles te
kort wat het zoo brood- en broodnoodig
heeft en wat het Koloniehuis het in
zoo ruime mate kan geven.
Het zal nu ieder duidelijk zijn, dat
winterverpleging in heel veel gevallen
nóg heilzamer werken kan dian de zo
merverpleging.
Met dit artikeltje beoogen we voorna
melijk ouders van zwakke kinderen te
doordringen van het nut van kolonie-
huisverpleging voor hun zorgenkinderen.
Velen is het wèl bekend, dat de kin
deren daar 's zomers opgenomen kun
nen worden, maar dat de winterver
pleging sedert eenigen tijd ook besbaat,
weten ze niet.
Het Centraal Genootschap voor Kin-
derherstellings- en Vacantiekolonies be
zit uu reeds 9 prachtige groote ruime
gebouwen in verschillende deelen van
het land. aan zee. in het boseh, op de
hei, waar plaats is voor een groot aan
tal kinderen.
We hadden het genoegen het kolonie -
huis „Zwartendijk" te Egmond aan Zee
te bezichtigen, waar we door den heer
A. C. Bos. den administrateur van het
Genootschap, op de aangenaamste wijze
werden ingelicht.
Behalve Zwartendijk met 170 bedden
is te Egmond aan Zee nog Kerdijk,
met 90 bedden. Verder zijn er het „Em-
ma-Klnderhuls" te Wijk aan Zee met
00 bedden; „Ons Genoegen" te Oost-
Voorne, 165 bedden; het „Zeehuis" te
Bergen aan Zee, 90 bedden; „Huis Heel-
sum" te Heelsum; „Rivierhuis" te De
Steeg, 80 bedden; „Noorderhuls" te
Nunspeet, 80 bedden.
Ouders, die voor hun kind gaarne
tijdelijke opneming in een der huizen
zouden willen hebben, maar niet weten
welken weg zij moeten inslaan, wenden
zich tot de schoolarts, mevrouw
Op 't EindeStolp en helpen naast
hun eigen iedeaal, sterke gezonde kinde
ren, het iedeaal van het Genootschap
verwezenlijken: „Algcmcenc zorg voor
liet zwakke kind".
Het Rijk, de provincies en de ge
meenten erkennen het groote nut van
het Centrale Genootschap in den vorm
van een mooi subsidie Noord-Ho!land
staat, met nog drie andere provincies,
aan de spits wat het provincie-subsidie
betreft.
M M. L.
ST. NICOLAASFEEST „HET OOSTER-
KWARTIER".
Een goed geslaagd St. Nicolaasfeest
heeft de Speeltuinvereeniging „Het Oos
terkwartier" Zaterdagmiddag gehouden.
Tegen half drie kwamen de 600 kinderen
aan den steiger bij de Slachthuisstraat,
om de boot af te wachten, waarmee St.
Nicolaas naar Haarlem zou komen. Niet
lang duurde het, of daar kwam hij aan.
Voorop de stoomboot stond het paard,
met den Sint er op, en Piet, de geldkist
torsend er naast. De kinderen zongen
„Zie ginds komt de stoomboot", en on
der dat blij gezang kwam St. Nicolaas
aan land. Zoo was de ontvangst van
den kindervriend in Haarlem
Met den Sint voorop, en daarachter
niet minder dan twee muziekkorpsen.
Harmonie Crescendo, en het Tramfan-
farelcorps, ging het toen in optocht coor
het Slachthuiskwartier, het Bavodorp,
en het Amsterdamsche kwartier. Via
Slachthuisstraat, Kruistochtstraat,
Nagtzaamstraat en 2de Zuidpolderstraat
werd de Amsterdamschepoort bereikt.
Daarna leidde St. Nicolaas zijn kinder
schare door de Spaarnwouderstraat en
Veerstraten naar üe Groote Markt en
ten slotte naar het gebouw St. Bavo, in
de Smedestraat-Een groot aantal agenten
zorgde er voor dat alles uitmuntend liep.
De groote zaal van St. Bavo was gauw
gevuld. De muziek speelde vroolijke mar-
schen, de kinderen zongen, en de oude
ren maakten de eerste tractatie klaar.
Die bestond voor ieder kind een kren
tenbroodje. Na zoo'n lange wandeling in
de frissche buitenlucht werd daar na
tuurlijk heerlijk van gesmuld.
De voorzitter, de heer W. Klaren hield
een welkomstrede. Toen kwam het groo
te en lang verwachte oogenblik. St. Ni
colaas kwam in de zaal. Dat was een
gejuich een gewuif met handjes en
mutsen, een blijdschap. Wie zou er bang
zijn voor den goeden Sint?
St. Nicolaas hield, toen hij op het po
dium gekomen was een groote toespraak
tot de kinderen, waarin hij het werk van
hun speeltuinvereeniging zeer roemde,
en hoopte, dat het gemeentebestuur nog
wel 'n surprise voor de vereeniging mocht
hebben.. Ook de muziek vond Sinterklaas
heel mooi. Heerlijk vonden de kinderen
het, toen St. Nicolaas in de zaal rond
ging en ieder van hem "n hand kreeg.Vele
kinderen werden vriendelijk toegespro
ken. ook door Zwarte Piet, die lang zoo
kwaad niet bleek, als "hij er uit zag. Toen
verliet Sinterklaas weer de zaal, toege
zongen door alle kinderen. Aan het ge
juich kwam bijna geen einde, en het was
heel moeilijk voor den voorzitter om
stilte te verkrijgen, toen de heer W. G.
Weier Jr., lid van de Nederlandsche Ver
eeniging van Amateur-goochelaars
.Hands Down" op het podium verscheen.
De heer Weier verleende geheel belange
loos zijn medewerking, en het werd zeer
op prijs gesteld, dat zoo'n bekwaam en
onderhoudend goochelaar voor de kin
deren wilde optreden. Wat hij liet zien.
was werkelijk frappant, en zijn causerie,
die hij onderhand met de kinderen voer
de was geheel in den toon van dit kin
derfeest.
De heer G. de Vogel begeleidde hem
met goed pianospel.
Na dit „Uitstapje in het land der
droomen en Illusie", kwamen de ijverige
- dames weer-binnen met de bladen, yol
koppen chocola, en andere tractitie. De
vele leiders en leidsters der vereeniging
hadden een moeilijke, maar dankbare
taak. De musici onder leiding van den
heer H. W. Hofmeester gaven nog vel
schillende nummertjes ten beste waaron
der veel Sinterklaasliedjes, die flink mee
gezongen werden.
De heer A. Benno vertoonde eerige
leuke films: De moderne Robinson Cru
soe. Zoo is het leven. Een niefstukdrama
en Goede Buitenlui. Allemaal heel aar
dige kinderfilms. Daarna werd nog eens
getracteerd en tenslotte kreeg elk kind
een verrassing mee naar buis. St. Ni
colaas heeft het Oosterkwartter wel goed
bedacht.
VERKEERSONGELUKKEN
Te Haarlemmermeer.
Zaterdagavond had een drietal wiel
rijders eenigen tijd vertoefd in een wo
ning aan den Kruisweg. Toen ze weder
waren weggereden, had een hunner, de
veekoopman H„ wiens lantaarn niet
meer wilde branden en die de omge
ving niet goed meer kon onderscheiden,
het ongeluk door de duisternis mis
leid in de Kruisvaart te rijden. Zijn
kameraden stelden dadelijk alle po
gingen in het werk om H., die tusschen
het frame van z"n fiets bekneld zat, uit
z'n levensgevaarlijke positie te bevrij
den. Dit mocht na veel moeite gelukken,
doch de man kon zich door bekomen
kneuzingen niet meer voortbewegen en
moest per auto naar zijne woning wor
den gebracht, alwaar geneeskundige
hulp werd ingeroepen.
Te Haarlem.
Zaterdagmiddag 2 uur wilde de 6-jarige
P. B„ wonende in de Rozenstraat, de
Groote Markt oversteken. Doordat hij
van signalen van een auto schrok bleef
hij plotseling staan en werd aangereden
door een wielrijdster. De jongen viel en
brak een been. Per auto is hij naar het
St. Elisabeths gasthuis vervoerd.
Zaterdagmiddag vier uur kwam een
tram in aanrijding met een auto, door
dat beide bestuurders elkaar te laat op
merkten. »Beide voertuigen werden ern
stig beschadigd, en de tram ondervond
20 minuten vertraging.
VRIJZ. DEM. JONGEREN
ORGANISATIE.
Woensdagavond houdt de afd. Haar
lem der V. D. J. O. in de Nijverheid
een ledenvergadering. Na afloop zal
één der leden voor den studiekring een
inleiding houden over: „Het bioscoop-
en dans-vraagstuk".
ST.-NICOLAASFEEST W. A. C.
Men schrijft ons:
De door het bestuur van het Werk-
loozen Agitatie Comité Zaterdag ge
houden collecte voor het te houden St.-
Nioolaasfeest op Zondagmiddag 11 De
cember van 2—5 uur in liet Bronge
bouw. is dank zij de milde giften der
Haarlems: he Burgerij uitstekend ge
slaagd. De opbrengst bedroeg in totaal
1 219.06 1/2.
TERAARDEBESTELLING VAN JAN
BUYSMAN.
Zaterdagmorgen had te Koog aan de
Zaan de teraardebestelling plaats van
het stoffelijk overschot van den zoo
droevig om het leven gekomen Jan
Buysman, leerling van de Middelbare
Technische School te Haarlem, die
Disndag j.l. aan hét station alhier bij
een poging om op den electrischen trein
te springen, viel en kort daarop aan de
bekomen zware verwondingen overleed.
Een grocte schare belangstellenden
had zich rondom de groeve geschaard,
toen de met vele kransen bedekte lijk
kist ten grave daalde. Van de M. T. S.
was een drietal leeraren aanwezig, ter
wijl vele klasse- en oud-klassegenooten
aanwezig waren cm den overledene de
laatste eer te bewijzen.
De directeur der school, Ir. G. Hof
stede, voerde namens het personeel het
woord en zeide dat het hem een zware
plicht was namens de M. T. S. een en
kel woord te spreken. Sinds Jan Buys
man op school kwam", aldus spr., „is
er nooit een enkele klacht over hem
ingekomen, of heb ik ook maar iets
kwaads van hem vernomen. Al onze
leerlingen zullen hiervan kunnen getui
gen. Het was een moeilijke taai welke
op zijn schouders rustte toen hij van de
Ambachtsschool te Zaandam op onze
school kwam. Hij moest hard werken en
hij heeft het naar zijn beste weten en
kunnen gedaan. Hij was nooit te laat,
had nimmer onvoldoende en alle leer
lingen weten, hoe zwaar dit is. Met zijn
groote bescheidenheid heeft hij aange
pakt. Hij was thans zoo goed als over
de moeilijkheden heen en hem wachtte,
menschelijkerwijs gesproken, een gcede
toekomst. Ik twijfel er niet aan, of hij
was ook een goede zoon voor zijn ouders.
Mede namens het overige personeel, be
tuig ik hier dat het ons groot leed doet
dat Jan Buysman thans niet meer is".
Hierop sprak een der leerlingen, A.
Elzas, neg enkele woorden en zeide dat
bij het tragische overlijden van dezen
stillen en eenvoudigen jongen een groo
te schok door de school 'ging. „Reeds
dadelijk troffen ons de zorgelijke en
ernstige trekken in dit jong gelaat.
Maar deze aanblik heeft ons meermalen
geprikkeld tot werkkracht. Wij zullen
Jan zeker niet vergeten".
Een der familieleden dankte hierop
voor de betoonde deelneming.
EEN ONMENSCHELIJKE VADER.
Voor de rechtbank te Assen stond
terecht A. S„ landbouwer te Lamgerak,
verdacht van mishandeling van zijn zes
jarig dochtertje. Verdachte heeft het
kind, dat ongehoorzaam was geweest,
eerst geslagen en daarna een heet
strijkijzer eenige malen op het bloote
lichaam van het kind gezet, waardoor
de kleine brandwonden heeft bekomen.
Het OM. eischte tegen verdachte, die
niet was verschenen, 1 jaar gevangenis
straf.
OPENING KROON*s BEDDEN
MAGAZIJN.
Kroon's Beddenmagazijn dat Zater
dagavond geopend werd ziet er frisch en
degelijk uit. Het perceel Doelstraat 35
is zeer diep, zoodat achter de groote ruit
ccn rijke sortecring bedden, matrassen,
peluws, en andere attributen voor rust-
zoekenden konden worden uitgestald.
Achter den winkel is de werkplaats,
waar de heer Kroon alle reparaties zelf
uitvoert. Vrienden, familie en kennissen
zonden veel bloemen.
RIJWIELDIEFSTAL.
Vermist wordt een heerenrijwiel, dat
Zaterdagavond voor een café in de Dr.
Leydssbraat neergezet was.
EEN WETENSCHAPPELIJKE
EXCURSIE.
De bekende predikant, die de reis
van n. M. 's „Sumatra" heeft mede
gemaakt Ds. W. J. Engelberts, te Am
sterdam, is voornemens op veler verzoek
een wetenschappelijke excursie te lei
den naar Egypre en Palestina. De ex-
cuvsie zal in Februari os. plaats heb
ben.
SOCIALISTISCHE ONTWTKKELINGS-
CLUB.
Zooals dezen zomer reeds te Amster
dam, werd Zondag ook te Haarlem een
Socialistische ontwikkelingsclub opge
richt.
Het is ook haar doel aHe mogelijke
vraagstukken te behandelen, welke het
sociale leven raken.
Voorloopig zullen de bijeenkomsten
gehouden worden om de 10 dagen en
wel den eerstvolgenden keer op Woens
dag 7 Dec.
GEVONDEN DIEREN EN
VOORWERPEN
Terug te bekomen bij: Bureau van
politic Smedcstraat, dop van auto»
naaf, tasch. grijze kinderhandschoen,
2 kinderportemonnaies met inhoud,
pakje met sierspeld ten name van
Mevr. Norel, Uit den Boschstraat 10
c-n vulpcnhonder; v. Rijn, Tuinwijk»
laan 9, broche; Zcthof, Mr. Joosten»
laan 3, bril; Stokman, Zuidpolderstr.
33. duimstok; N. Ottc, Koedicfslaan
58, grijze heerenhandschoen; A. Son»
dorp. Zandvoortschclaan 126, glacé
handschoen; M. Heinshcrgen, Kleine-
Houtstraat 98, handschoen; v. I.eeu=
warden, Harmcnjanswcg 115 rood,
hond (terrier). Schccnlings. Bantam»
straat 24. glacé handschoen; C. Möh»
ringer, Hulststraat 40. grijze wollen
handschoen; A. Engcman, Wijde Gel»
dcloozepad, hond (Groenend aclcr);
Kennel Fauna, Parklaan: grauwe
hond. Menjtox. Schccpersstraat 37;
Fransche herdershond; S. Tromp, Rc»
pctiticzaal H.O.V.. in het Prove»
niershuis, portemonnaic met inhoud.
Schncijder, Wagenweg 13 zwart, por»
tcmonnaic met inhoud; Gregorius.
Barcndsestraat 39. portemonnaic met
inhoud; P. J. van Schic. Hagcstra.it
32, pakje met sokken; Plaatskaartm»
loket Station, portemonnaic met in»
houd; W. Stolvoort, Middenweg 176,
damesrijwicl; A. Visser, Kanaricstr.
94, reticule met inhoud; Hamers.
Aelbertsbergstraat 19, rijwielbelasting
merk in etui; J. van Berkum, Boe»
resteeg 20 rood. rijwiclbclastingmerk;
J. Ottcvanger, Ornjcboomstraat 161.
rijwiclbclastingmerkS. Z<«in, Sacn»
redamstraat 21. oud yc.'i; P. Klaassen,
Bantamstraat S, zweep.
Na de vergadering der Plaatselijke
Schoolcommissie op Maandag 13 Fe
bruari 1854 geopend te hebben herdacht
de voorzitter met een enkel woord een
der afgestorven medeleden „sedert ons
laatste bijeenzijn", aldus vertolkte hij de
gevoelens der commissie, „heeft de dood
ons beroofd van ons geacht medelid den
heer P. J. Prinsen. Een man, die om
zijne grondige kennis en om zijne bui
tengewone groote bekwaamheden, in het
onderwijs zioh een welverdiende, een on-
verwelkbre roem verworven heeft, en
die door zijne langdurige betrekking tot
onze Plaatselijke Schoolcommissie, in
onderscheiden opzichten op het onder
wijs op de scholen alhier den gunstig -
sten invloed gehad en uitgeoefend heeft.
Moge de naam van Prinsen steeds in
gunstig aandenken blijven bij ons. die
zijn gemis betreuren, daar wy van de
vruchten zijner rijpe ondervinding hel
dere inzigten en vaak nutige raadge
vingen, verstoken zijn".
Ook aan het graf van den overledene
waren woordon gesproken, die ge
tuigden van een diep gevoeld groot ver
lies. Vrijdag 6 Januari was Prinsen uit
zijn woning in de Jacobijnenstraat „op
de stilst mogelijke wijze", zooals Haar
lem's Weekblad meldde, begraven. Toch
hadden zich bij de groeve verzameld
vele ondermeesters en onderwijzers van
hier en elders, en kweekelingen, die ge
komen waren om hun leermeester en
directeur de laatste eer te bewijzen. En
hier waren het de heeren Deenïk, Mul
der en Geerlings, die uiting gaven aan
hetgeen alle aanwezigen gevoelden; met
dezen doode is heengegaan een man
van beteekenis, aan wien het onderwijs
veel is verplicht en die daarom pijnlijk
zal gemist worden.
De beroemde man is niet meer, zeide
men en het was heelemaal niet overdre
ven hem zoo te noemen. Want Pieter
Johannes Prinsen heeft èn als directeur
der Rijkskweekschool voor onderwij
zers èn als schoolopziener der grootsten
invloed op ons onderwijs geoefend. Hij
brak met het oude stelsel, zijn lees
methode was nieuw en zelfs uit het bui
tenland kwamen de mannen van het
vak naar hier om de „methode-Prinsen"
te leeren kennen. Hildebrand beweert
wel, dat de Hollanösclie jongen met de
leerwijze van Prinsen veel minder inge
nomen was dan de Hollandsche school
meester; maar hij dacht toch nooit an
ders dan met dankbaarheid aan de voor
treffelijke school in de Jaoobijnestraat;
zoodat hij met deze opmerking zijn leer
meester eert, en ertoe heeft bijgedra
gen, dat de naam van „den prins der
onderwijzers" nog niet vergeten is. Se
dert heeft de eene methode de andere
verdrongen, maar in de geschiedenis
van het onderwijs behoudt Prinsen zijn
naam en zijn leerwijze haar waarde.
Het was in den afgeloopen zomer
juist honderd en vijftig jaar geleden,
dat hij. te Stolwijk, geboren werd. Het
toeval herinnerde mij aan deze gebeur
tenis en toen duurde het niet lang
meer of ik was verdiept in de notulen
van de Plaatselijke Schoolcommissie.
Van deze commissie was hij bijna vijftig
jaar lid geweest. Hier zou ik hem vin
den in zijn betrekking tot hef plaatse
lijk lager onderwijs, zijn geest en zijn
invloed ontdekken in de handelingen
en de genomen besluiten. De voorzitter
roemde zijn heldere inzichten, zijn nut
tige raadgevingen. En het notulenboek
treedt hierover in bijzonderheden, die
u meteen een indruk geven van den
toestand van het volksonderwijs te
Haarlem in de eerste helft der vorige
eeuw.
De genoemde commissie in ingesteld
bij besluit van 29 Augustus 1816, als
een gevolg der Publicatie van 3 April
van hetzelfde jaar waarbij „bijzondere
verordeningen zijn gemaakt aangaande
het lager schoolwezen en onderwijs
binnen dezen Lande". Zij verving 't col
lege van Scholarchen, en telde onder
haar eerste leden de heeren Abraham
Rutgers, Adrlaan Locsjes Pz.. en Prin
sen. Zij moest een schoolreglement
ontwerpen en „voorts in 't generaal alles
verrichten wat uit krachte van dusdanige
commissie op den vastgestelden voet
eenigszins gedaan zou behoren te
worden". Wat dit beteekent zal uit het
INBRAAK OP DE BARENESS ER -
GRACHT.
650 gestolen.
Zondagavond heeft men zich door mid
del van een valschen sleutel toegang we
ten te verschaffen tot- het perceel Bake-
nessergraclit 29 bewoond door H. A. B.
Een buffet in de huiskamer is gefor
ceerd. 650 werd ontvreemd, benevens
verschillende papieren. Ook een linnen
kast is geforceerd, maar daaruit wordt
niets vermist. Verder is men niets kwijt.
De familie is den geheel en avond afwe
zig geweest.
NOG EEN RIJWIELDIEFSTAL.
Tusschen Zaterdagmiddag half drie en
Zondagmorgen 6 uur is een heerenfiets
gestolen uit een ongesloten bergplaats
op het terrein der gemeentereiniging.
JUBILEUM J. DE HAAS.
De heer J. de Haas herdacht Zon
dag den dag, waarop hij vóór 25 jaar
tot bestuurslid van „Ziekenzorg" werd
benoemd. Deze dag is voor den jubilaris
niet onopgemerkt voorbij gegaan. Des
namiddags kreeg hij bezoek van twee
leden van het dagehjksch bestuur en
de waarnemende voorzitter van Zieken
zorg (de voorzitter de heer D. J.
Tork was nog door ziekte verhinderd).
Zij feliciteerden den jubilaris en boden
hem namens „Ziekenzorg" een souve
nir aan, dat door den jubilaris dank
baar werd aanvaard.
SPAARNDAM.
OFBRENGÊTT BAZAR.
De bazar die vanwege het 35-jarig
bestaan van .Het Witte Krt>". afdte-
ling Spaarndam, gehouden is, heeft
300 gulden opgebracht.
vervolg blijken. Als vergaderplaats werd
haar aangewezen een vertrek in het
Vergroote Proveniershuis. Latei- is yj
verhuisd naar het Pand..
Toen Prinsen tot lid dezer Oommissie
benoemd werd, stond hij in de onder,
wijswereld reeds gunstig bekend. Boe
renzoon, in de leer bij een timmerman,
maar nu en dan gebruikt als hulpmees.
ter of dorpsklerk, werd hij, twintig jaar
oud, als ondermeester verbonden aan
de stadsarmenschool te Schiedam.
Onder leiding van het hoofd, een be
kwaam man, oefende hij zich in de
vereiselite vakken, zette na drie Jaar
zelf een schooltje op, en ontving ia
Maart 1801 zijn aanstelling als direc
teur van de Kweekschool voor onder-
wijzers van het departement Haarlem
van het Nut. Aan deze kweekschool
werd nu een leerschool verbonden, die.
in 1801 met 42 kinderen geopend, ai
vijf jaar reeds 100 kinderen herbergde,
zoodat de school vergroot en een drietal
kweekelingen als ondermeesters moes:
aangesteld worden.
Het ligt voor de hand, dat de sfedélij.
ke regeering Wethouder der Stad
Haarlem zeide men destijds op de
krachten van dezen man beslag legde,
en hem een plaats aanwees in de
Schoolcommissie. Hij was een hervor
mer, en aan hervorming had het onder
wijs behoefde. Daarvan spreken de ge
noemde notulen wel heel duidelijk. V»
hetgeen hier op betrekking heeft ga i
u het een en ander meedeelen, en
zal mijn best doen niet af te dwaka
op zijwegen, die ons in een der stads
scholen zouden brengen tijdens eco
bezoek van de prinses de weduwe van
Willem V, die immers op het Pavil
joen woonde. Zij het honderd gulden
achter, waarvoor de kinderen getrak
teerd moesten worden. Ik vermeld deze
vriendelijkheid met genoegen Wille-
mijntje was vrijgevig hoewel tot
myn onderwerp in geenerlei i >and
staat, en zal mij, zooals ik zeide in bet
vervolg bepalen tot het- verhalen van
hetgeen daartoe wel behoort.
Wat vond de heer Prinsen bij zijn op-
treden in 106 als lid der Schoolcoro-
missie? Allereerst een groot aantal ma
trassen-scholen. Een matresse-school
v/as een school voor de kinderen van
den kleinen man. Hoe stond het hier
mee? „Wanneer wij in acht nemen",
aldus verzekert een desbetreffend rap
port, „hoe noodzakelijk het voor den
menscli is, in zijn jeugd goed gevormd
te zijn en hoewel de. allereerste indruk
ken, zelfs bij zeer kleine kinderen, hier
toe kunnen medewerken, dan komt het
ons voor, dat de Matressenscholen bin
nen deze stad in eenen slechten staat
zijn, zoowel in opzigt tot per zonen
als hulpmiddelen en loc alen"
Wat was er dan goed aan deze in
richtingen voor onderwijs? De onderwijs
krachten zijn over het algemeen „geheel
ongeschikt voor hunnen post. sommige
door ouderdom, andere door te driftige
gesteldheyd en te weinig kennis aan
eene goede behandeling van kleine,
kinderen". Hier ontbrak dus het eerst
noodige: geduld, kennis tact, om van
liefde niet te spreken. Ik hoor van
slechts zeven uitzonderingen, vrouwen,
die daarom met name worden genoemd:
Jansje Hoogenbijl wil graag haai* onder
wijs verbeteren en schijnt daartoe ook
in staat; bij Anna Broeze „zou men
cok met vrucht ter verbetering kruinen
werken". Dit was al veel zeven van de
vijf-en-twintig matrossen waren van
goeden wil. De hulpmiddelen? Alles „op
den ouden voet," te weten, geen dezer
onderwijzeressen bezat een goed stel
boekjes of letters. Een ergernis voor den
heer Prinsen, den uitvinder der leesta
fels, leesmachines en letterhoutjes! De
lokalen? Niet anders dan „kleine, bij
sommige zeer donkere vertrekken, was:
de onaangename uitwasemingen bij
het openen der deur, zich terstond
doen kennen."
Dit waren onthullingen, zouden wij
zeggen. Toch geloof ik niet, dat hier
geheimen werden geopenbaard. Men
kende den toestand. Maar nieuwe in
zichten waren noodig om daarin ver
andering te brengen.
H. E. KNAPPERT.
HEEMSTEDE
COMMIES TER SECRETARIE.
De heer E. A. M. A. Steger is me'
ingang van 1 Januari 1928 benoemd
tot commies ter secretarie te Heemstede
De heer Steger is thans werkzaam als
ambtenaar ter secretarie te Eindho
ven.
ZANDVOORT.
HET ST. NICOLAASFEEST TE
ZANDVOORT.
Aan het door de onderwijzers en on
derwijzeressen georganiseerde St. Nico
laasfeest nemen dit jaar de kinder®
der openbare scholen en die van de
Wilhelminaschool deel, terwijl de Chris
telijke school aan de Brederodestraat
en de RK. school hun eigen feest
vieren.
De bijdragen zijn zoo goed binnenge
komen, o.a. gaf de Zandvoortsche feest
commissie f 30. dat het Dinsdag voor
de kinderen den geheelen dag feest Is-
's Morgens 9 uur gaat Sint Nicolaas
en zijn knecht de kinderen der laagste
twee klassen aan school afhalen, waar
na ze in optocht naar Zomerlust trek
ken. Daar geeft Williams uit Amsterdam
een voorstelling met zijn poppenkast
's Middags van 13 uur treedt de heer
Williams weer op voor de kinderen der
3de en 4de klossen.
Van 4 tot 6 uur geven de onderwij
zers en onderwijzeressen een opvoering
van het kindertooneels tuk van Jan Ligt-
hart: „Toch Timmerhout".
Natuurlijk wordt in Zomerlust h«
tracteeren niet vergeten, terv. Ijl cï
lagere klassen in de scholen ook ixS
iets krijgen.
