/art OVER ALCHEMISTEN EN GOUDZOEKERS GEMENGD NIEUWS PARACELSUS EN AGRICOLA HERSENSCHIMMEN EN ZWARTE KUNST Smeltoven 1557. (Germamsches museum). Naar Kerstmis toe. (Van onzen Londenschen correspondent) Het winkelgebied van Londen is weer in den greep van de Kerstdrukte. Het effect is even romantisch als altijd. De straten zijn gewoonlijk donker van ne vel en al vroeg in den namiddag laait de feestverlichting allerwege helder op. Het gloeiend rood der winkelkasten, speelsch reclamelicht en de koplampen der automobielen, bij honderden en hon derden, scheppen dat typische vóór- Kerstmis tooneel waar de stad vermaard om is. De trottoirs zijn van band tot pui gevuld met een schuifelende massa, be laden met pakjes of met moeilijke pro blemen in het hoofd: hoe dat meest passende geschenk voor vriend of dier bare machtig te worden; hoe het zoo aan te leggen dat men in niet te volle treinen naar huis kan terugkeeren, op tijd voor eten; of bruintje den financiee- len last van alle cadeaux, die men zich heeft voorgesteld te geven, zal kunnen trekken Als van ouds doen aan den rand der trottoirs schamele verkoopers van geestige dingetjes de hel verlichte 1 winkelpaleizen tegenover hen weer con currentie aan. Tusschen de schuifelen de voeten van voorbijgangers doen hun eenvoudige poppetjes, clowns en dieren hun kunstjes. Zij strekken een arm uit. de speelgoedkooplieden van de straat, en houden u een glas water vol kleurige (chemische) bloemen voor. Zij hebben lucifersdoosjes „met volledig eet kamerameublement'' en aapjes die ge zwind lange ladders op en afklimmen. Al deze Kersttooneelen veranderen weinig met de jaren. De bazaars voor speelgoed, ware Paradijzen voor kinde ren, die de groote winkels elk jaar in richten, brengen ook elk jaar die zelfde moderne kostbare dingen voor de kin derkamer. In een enkel opzicht is er groote vooruitgang. Zoowel de kleine auto's voor vermaak in d? nderkamer als de grootere, waar het kind in gaat zitten en die het bestuurt worden meer en meer volmaakt, meer en meer „echt" Ze hebben vaak een versnellingsmecha nisme, electrische lampen, remmen, ver stelbare kappen en al die toebehoor en. als bagagerekken, voor- en zijruiten, ge reedschappenkisten enz., die men bij het volwassen stuk aantreft. Dit jaar wordt hier ook een nieuwe soort Kerst- boomen aan de markt gebracht. Het groen er van gaat schuil onder ceHulose- verf. die er op is gespoten. Er zijn er in allerlei kleuren, blauw, rood, goud. brons- en zilverkleurig. De bedoeling der handelaars was aanvankelijk ze te verkoopen voor étalage-versiering. Maar het publiek heeft ze in groote hoeveel heden gekocht. De markt van Covent Garden, waar de handel in Kerstboo- men is' geconcentreerd, heeft dit jaar reeds een 50000 boomen omgezet, waar van er 10000 van de nieuwe gekleurde variëteit waren. Een wonder: het nieuwste Britsche luchtschip. (Van onzen Londenschen correspon dent). De R 100, thans in aanbouw voor het ministerie voor Luchtvaart, is het grootste en machtigste luchtschip dat ooit is gebouwd. Het is bijna tweemaal zoo groot als de grootste Zeppelin. Bij zondere aandacht is besteed aan het onderbrengen der reizigers en der be manning. Het schip bevat wat men wel een volledig hotel kan noemen. Dit ver blijf heeft vier verdiepingen. Op „den beganen grond", die een weinig onder dc kiel uitsteekt, is het vertrek voor den gezagvoerder en zijn helpers. De eerste verdieping is gereserveerd voor de bemanning. De twee andere verdie pingen zijn luxueus ingericht voor nachtverblijf en amusement der 100 rei zigers, die het schip kan vervoeren. Op de derde verdieping is een eetzaal, die wanneer tafels en stoelen worden opgeruimd, schoone dansgelegenheid biedt. Op lange transatlantische tochten kunnen de reizigers hier dansen op ra ti :0-muziek. die kan worden gekozen uit een verscheidenheid van radioprograms. die uit vele deelen der wereld worden uitgezonden. Op deze verdieping liggen ook de keukens en de slaaphutten met twee en vier bedden. Aan beide zijden van deze verdieping is een ruime ver andah die uitzicht biedt over de wereld beneden, indien nevels zulks niet be letter.. De vierde verdieping bevat meer slaaphutten en een conversatiekamer waar passagiers een blik kunnen werpen in ae eetzaal beneden. Maar al dit moois is nog voor een groot deel ln staat van wording Alleen het geraamte van het nieuwe schip is gereed. Men hoopt de R. 100 in April gereed te hebben. De sten komsn.op 450.000 pd.st. Eer. reis naar Amerika ko^t 100 pd-st. De rei; van Londen naar New-York zou t43 uur duren. Paracelsus: Het doel der alchemie moet met zijn, goud, maar ge- neesmtaaelen. Twee weken geleden hebben wij u een en ander verteld over de wysgeerige gedachten van de Ouden omtrent che mie in het algemeen en het ontstaan van de metalen in het bijzonder. Van daag zullen wij 't eens hebben over de alchemisten. Hun kennis dateert van vóór histo rische tijden. En zij behoort naar vele schrijvers uit de oudheid hebben be weerd. tot die talenten die op boven natuurlijke wijze tot de menschen kwa men. Zozimos (400 na Christus) vertelt in zijn werken over alchemie dat Hemel- sche schepsels op wonderbaarlijke wijze aan aardsche vrouwen, diverse gehei men zouden hebben bekend gemaakt. Ook die. die bevatten de obsedeerende Destillatie vun kwikzuver (1557). leer van het maken van goud en zilver. Want dat' toch was het einddoel van alle Alchemisten uit de Oudheid: het ver edelen van onedele metalen. Natuurlijk hadden de wijze alchemis ten naïve ideeën omtrent die metamor phose. Men kon aannemen dat zij er van overtuigd waren dat de omzettin gen mogelijk waren. Eén van hun proe ven was bijvoorbeeld het veranderen van een ijzeren staaf in een koperen. Zfj plaatsten de staaf daartoe in een oplossing van kopervitriool. Naar aanleiding van genoemden Zo zimos lezen wij elders: „Zozimos van Panopolis, een der grootste autoriteiten onder de toenmalige en latere alche misten, heeft 28 boeken over alchemie geschreven waarvan slechts weinige fragmenten zijn bewaard gebleven. Zijn bloemrijke taal, zijn recepten vol beeld spraak. zijn voor onsonbegrijpelijk. Het kwikzilver speelt zonder twijfel in zijn werken een belangrijke rol. Wij lezen van een tinctuur, later door Sy- neslus „Mercurius philosophorum" ge noemd, hetwelk zilver in goud kan ver anderen, bovendien maakt hij van een „goddelijke vloeistof" melding die de zelfde hoedanigheid zou bezitten. Zijn geschriften hebben op de werken van de geleerden en alchemisten der middel eeuwen ln ieder geval zeer veel invloed gehad. Bereiding van geneesmiddelen in de zeventiende eeuw. (Een oude kopergravure). De Arabieren, de Indiërs, de Egvptenaren, de Perzen, de Grieken, de Brahmanen, de Syriërs en de Moham medanen, hielden zich rn de grijze Oud heid al met de alchemie, met zwarte kunst en wat dies meer zij, bezig. De baanbreker dier duistere weten schap schijnt Hermes te zijn. Hermes Thrismegistos wordt door de Grieken in de oudste alchemistische werken als de grondvester der alchemie of zwarte kunst genoemd. Er zijn een aantal boe ken met Grieksch-Egyptische beschou wingen, mysterieus, en vol bijgeloof die aan hem worden toegeschreven. Men krijgt een idee van de hoogte der zinne beeldigheid waarop de alchemisten zich begaven, als men leest eenige regelen die aan genoemden Hermes Thrisme gistos zijn toegeschreven: „Wat bene den is, is hetzelfde als wat boven is. En wat boven, is hetzelfde als wat beneden is. om de wonderen van een ding te doorgronden. En evenals alle dingen door het nadenken één waren, zo<* zijn ook alle dingen door één ding: de aan passing. De vader der dingen is de zon. de moeder is de maan, de wind droeg het in liet lijf, en de aarde heeft het gevoed. Dit is de vader van al de wer ken van het heelal. De kracht hiervan is onverwoest, toen het zich tot de aar de heeft gewend. Bij deze vreemde diepzinnigheid geven wij de illustratie op deze pagina met het onderschrift: „de wind heeft het in zijn lijf gedragen". Hortul an us maakte na melijk een latijnsche vertaling van wer ken aan Thrismegistos toegeschreven. Hij noemde die Tabula Smaragdia. Het gravuretje „De wind heeft- het in zijn lijf gedragen", werd naar aanleiding van de vreemde hersenspcoksels van Thris megistos en de vertaling van Hortulanus, in de Oudheid gemaakt. De geneeskundige chemie heeft een niet minder interessante historie. De baanbreker der nieuwe richting (in de 16e eeuw) was de zonderlinge en merk waardige Paracelsus, (Philippus Aureolus Theophrastus Paracelsus Bombastus von Hohenheim). Hij was reformator. Zoo als Luther verwees naar de Heilige Schrift, zoo wijst Paracelsus telkenmale de natuur aan als de bron aller weten schap. Paracelsus werd in 14fi3 in Zwitserland geboren. Zijn vader was een gezien ge neesheer. Zijn eerste leermeester Abt Spon he im (Joh annus Tritemius 1462— 1516) heeft den grootsten invloed op Paracelsus gehad. Verder was Paracelsus geruimen tijd in de zilvermijnen te Schwartz waar hij studies maakte onder leiding van Sigmund Fuger. Paracelsus studeerde chemie ter wille van de ge neeskunde en van hem is de stelling afkomstig: het doel van chemie moet niet zijn het maken van goud, maar van geneesmiddelen.. Paracelsus bereis de geheel Europa. HU minachtte de of- ficieele wetenschap. ZUn kennis was veelzUdig maar onvolkomen. HU voor zag in zUn levensonderhoud door den geneesheer te spelen en horoscopen te trekken. HU exploiteerde zonder ge wetensbezwaren de domheid der men schen. Gelukkige genezingen, geheimzin nige proefnemingen die de menschen met stomheid sloegen, maakten hem be roemd. In 1520 werd hU docent in de ge neeskunde in Bazel. HU werd daar po pulair omdat hU niet in LatUn maar in 't Duitsch doceerde, maar zUn col- legas stonden tegen hem op. ZU maak ten hem het leven onmogelijk, en Pa racelsus moest vluchten. Dit geschiedde in 1527. Hij leidde een zwervend leven tot 1541. Hij stierf in dat jaar In Salz burg. Hij heeft ongetwijfeld verdiensten ge had. Vooral op het gebied der genees kunde. HU aarzelde nooit om hem be kende stoffen als geneesmiddel toe te passen. HU onderzocht him werking op de organismen experimenteel. HU ge bruikte zonder schroom kwikzilver-, lood-, Uzer- en koperverbindingen, zwa velzuur arsenicum als geneesmiddelen. Verder is hU de man die uit' asch en destillatieresten voor de eerste maal ge neesmiddelen bereidde. Een beroemd tijdgenoot van Para- celsus is Agricola. Hij bestreedt Para- celsus' opvattingen en deed belangryke onderzoekingen in de Mineralogie en Alchemistische werktuigen. de Metallurgie. HU schreef „de re Me- tallica" waarin hü zeer interessante dingen publiceerde over het onderzoek en het winnen van ertsen. Tot aan het begin van de 19de eeuw zelfs werden zUn boeken als standaardwerken be schouwd. Inderdaad heeft hU voor de eerste maal zeer duidelU'k de bereiding van koper beschreven, en de manier waarop dit metaal van zwavelkoper wordt gezuiverd. Eigenaardig is de werking van zUn apparaat voor de af scheiding van kwikzilver. Het smeltapparaat bestond uit twee op elkander geplaatste kroezen. De onderste werd in den grond gezet, de andere met erts gevuld. Deze laatste werd met kiel aan de onderste kroes vast verbonden. Die vaten werden in grooten getalen bU elkaar geplaatst en allen door een groot vuur sterk ver hit. Het gevormde kwik druppelde in de onderste vaten en werd bekoeld verzameld. Naar „7 abula Smaragatna". „De wind heeft het in zijn lijf gedragen" Van een andere dergelUke inrichting geven wU een afbeelding (Distillatie van kwikzilver (1557). Kroezen werden wederom met leem bevestigd aan klok- vormige ijzeren deksels, van afvoerbui zen voorzien. Door zeer sterke verhit ting verzamelde zich het kwik in die deksels en vloeide, gecondenseerd in aarden vaten. Een ander plaatje hier- bU gevoegd (ook uit ..De Wonderen der techniek") Smeltoven 1557, Germa- nisches Museum, Niirnberg vertoont een groote oven, waarin verschillende vuurhaarden zUn. Daarboven werden de kroezen met erts geplaatst. Daar naast werden in een uitlooper van de oven bebladerde boomtakken gelegd. Als de vuren de oven goed verhit had den verdampte het kwik. De dampen condenseerden zich en zetten zich af op de boombladeren. Ook voor de bereiding van zout dacht Agricola een apparaat uit, waar van wij een afbeelding geven (Zoutzle- derU 1557). In het kort vermelden wU tenslotte dat ook uit dezen tUd een zeer practische oven voor de afschei ding van tin en een goede smeltoven voor U'zererts dateert. Een volgenden keer nog eens Iets over Agricola en zijn meeningen over staalberelding en het verkrUgen van edele metalen. Gezondheidstoestand van schoolkinderen. (Van onzen Londenschen correspon dent). De chef-geneeskundige van den En- gelschen Onderwijsraad (Board of Edu cation, een op zichzelf staand bestuurs departement) heeft zyn jaarrapport uit gebracht over den gezondheidstoestand van het schoolkind (meer in het bU- zonder het schoolkind dat door den staat bekostigd onderwUs geniet). Het rapport legt er nadruk op dat onder - wUsmaatregelen van den staat in hun werking tekort moeten schieten indien de kinderen niet gezond zijn, indien zU lichamelük niet goed ontwikkeld zijn, indien niet al hun zintuigen behoorlUk werken. Dit schUnt zoo logisch dat het geen vermelding schUnt te behoeven. Maar deze groote waarheid wordt blUk- baar niet voldoende ingezien. HeugelUk is dat het rapport kan vast stellen dat de laatste kwarteeuw de ge zondheid der kinderen voortdurend is toegenomen. Het rapport stelt definitief vast dat het Londensche schoolkind ste viger gebouwd is, zich gelukkiger voelt en meer schranderheid bezit dan voor heen. Intusschen blijft er r.cg veel te deen over. Ondanks de betere voeding, die kinderen tegenwoordig krijgen, on danks de geneeskundige zorg aan hen besteed gedurende den schoolleeftUd. bleek dat nog 20 percent der kinderen in lichamelUke gesteldheid tekort scho ten bU keuring, oï lijdende waren aan een bepaalde kv.ar.?. In dit door het rap port geopenbaarde feit ligt een krach tig argument voor hen die willen dat de dokter een bepaalde en voorname plaats moeten hebben in het werk van de staatsonderwUsmachine. Naar aanleiding van dit rapport is door vooruitstrevende onderwijsdeskun digen opnieuw de openluchtschool naar voren gebracht, een instelling die veel ruimer toepassing moest vinden dan thans nog het geval is. De openlucht- school geeft naar grondige onderzoe kingen over haar toepassing hebben be wezen verrassende uitkomsten. Wan neer kinderen onderwijs ontvangen in de open lucht geven zij spoedig blUken van verhoogde kracht, verhoogd leer vermogen, meer oplettendheid en grooter weerstand tegen kouvatten en longaan doeningen. De poppenrage. (Van onzen Londenschen correspon dent). De poppenmode voor groote menschen uit ParUs naar hier overgewaaid, vindt dichte scharen volgelingen onder de modieuse dames. Ze is zelfs doorgedron gen tot hofkringen; de lieftallige Her togin van York houdt evenveel van haar poppen als haar kind. Poppen van ve lerlei vorm en kleur en lengte zijn de begcerste carnaval-schatten in deze da gen van veel bals. Deze poppenmode schrUft voor dat de pop die de vrouw meedraagt, dezelfde kleeren zal dragen als haar eigenares. En uit dezen regel ls de behoefte aan poppen-,.mode shows" voortgekomen. Vele philantropische fees- tciykheden in Londen worden dan ook tegenwoordig door zulk een poppenpa- rade opgeluisterd. Voor een dier functies had de Koningin dezer dagen een pop gestuurd, een voorbeeld dat werd ge volgd door de Koningin van Spanje. De voorname mode-winkels hebben nu poppen-mannequins, die in miniatuur de nieuwste creaties van de mode toonen.De vrouw, die voor de schoonheid van het poppenkleed zwicht kan het voor haar gestalte laten uitvoeren en zich met een verzekeren van het bezit van de pop, die haar eigen kleed draagt. Som mige vrouwen gaan zoo ver dat zU het gezicht van de pop door een kunste naar laten maken overeenkomstig haar eigen trekken. Dezer dagen zag ik in den avond in een restaurant een dame dineeren die haar evenbeeld op een stoel naast zich had neergezet. In eeni ge gevallen zUn de poppen nabootsingen van beroemde film-sterren of actrices. Een Russische artiste, die in ParUs heeft gewerkt, heeft de harten van de Lon densche dames stormenderhand ver over met een tentoonstelling van pop pen voor volwassenen. Strijd om de Straat van Gibraltar. (Van onzen Londenschen correspondent). Toen Miss Mercedes Gleitze, de zee meermin die naar haar aard haaien noch brulnvisschen vreest, dezer dagen te Southampton aan boord van dc Ne- der'.ar.dsche Slamat staple cm Tanger te bereiken voor haar zwemtocht over de Straat van Gibraltar, ontdekte zU daar Miss Millie Hudson, een andere zeemeermin, die haar een paar dagen tevoren had uitgedaagd tot een zwem wedstrijd over de genoemde Straat. Beide vrouwen zUn eerzuchtig, voor treffelijke zwemsters en begecrig de nauwte onder Spanje's Zuidpunt zooals men dat noemt te veroveren. Deze punten van overeenkomst worden ech ter volledig te niet gedaan door het feit dat Gleitze een echte zeemeermin- haardracht heeft, terwijl haar mededing ster een jongenshoofd draagt. Belang rijken nog was dat Miss Gleitze ge belgd was toen zU haar concurrentie ontdekte. De Slamat was te klein voor de twee vrouwen en de Slamat moest getuige zijn van een dramatisch Incident toon de „Gleitze-girl" de toenaderingen van „the Hudson-girl" kool van de hand wees. Voordat de Straat van Gi braltar tusschenbeide kwam waren de twee de beste vrienden. Hoe dat verder zal afJoopen. moet de toekomst vertel len. Miss Gleitze schynt dc uitdaging om het hardst van Afrika naar Spanje te zwemmen, niet te hebben aangeno men. En zU schUnt te boudeeren om het feit dat haar vroegere vriendin in de zwemkunst haar na wil doen. In middels zUn er hoopvoller berichten van de Slamat binnengekomen. Een schip heeft den naam banden te leggen en te vereenigen. De meisjes gaan elkaar niet meer uit den weg. schijnen Integen deel weer goede vriendinnen te zijn. Misschien komt alles nog wel zoo goed terecht dat zU gezamenlijk aan dc Tan- gcrsche kusten het ruime sop zullen kiezen en om strUd zullen gaan kampen tegen ös verraderlijke strccmingcr. van de zee en de haaien. Zoutziederij 1557. (Germamsches museum). Film-première. (Van onzen Londenschen oorrespondent De Britten die zooals men weet te genwoordig hard bezig zijn erkenning t« zoeken als lümmakers. hebben nu een half dozyn films in den maak waar mede zU vroeg of laat de wereld willen bestormen. Eenige nieuwe Engelsche films. ver\-aard.gd met nieuwe voorne mens en beginselen, zUn reeds gereed en aan het rollen gebracht. „The Flight Commander" vraagt het eerst om be langstelling al was het alleen omdat de vermaarde vlieger Sir Alan Cobhnm er In speelt, terwijl hU tevens dc vliogscè- nes. die er ln voorkomen, heeft behan deld. De nieuwe film heeft verdiensten, wanneer de vliegcommandant zelf op het doek is. Maar zooals gewoonlijk :n dezen vorm van vermakelUkhold hel ge val Ls wordt de aviatiek er in al spoedig ondergeschikt gemaakt aan de ingewik keldheden en de wisselvalligheden der liefde. Na eenige aantrekkclUke vc'.".:- scènes uit een vliegtuig dat over het Vasteland van Europa vliegt, verplaatst de film ons met onwezenlijke snelheid naar het gebied van een concessie in China, waar de liefde in het spel komthet moet worden erkend, op zeer moderne wUze. De held. die de lief de van de heldin wint, maakt met hr.nr kennis omdat hU haar bU een val schermdaling tegen den grond werpt. Een geliefde die uit den hemel komt vallen moet al terstond heel wat voor hebben op een gewoon grondmensch en de rivaal die nimmer letterlijk noch figuurlUk aan het laag-bU-dcn-grond- sche leven is kunnen ontstUgen legt het dan ook tegen den vliegcommandant af Een grcot deel van de film mist le vendigheid en actie. Maar het wordt te kens beter wanneer Sir Alan Cobham ten tooneele verschijnt, Hot tooneel waarin hU met een vlucht kleine en groote toestellen een blanke bevolking redt van de woede van Chineesch ra pal- Je is opwindend en boeiend van aanblik. De vliegtuigen snellen laag over Chi- neesche tempels er. bonibardcercn wo ningen, begeleid door zeer bevredigende regens van aardkluiten en puin. Dat deze bombardeertooneelen aan realismo niets te wenschen over laten laat zich beseffen indien men hoort dat Sir Alan Cobliam bU een generale repetitie een hacholUk moment doormaakte. Een der bommen ontplofte met zooveel geweld, dat een vleugel van zUn machine door opvliegende stukken werd getroffen. Een andere aantrekkelUke scene is de sta tige processie van trocpcnvliegtulgcn en hun landing ran gewapende matrozen. Alleen de vlicgscènes (die het publiek nagenoeg zonder verschil reeds sn drie dimensies heeft kunnen bewonderen ge durende het Hendon-vliegfeest van den zomer) verheffen de film boven het ge wone peil. En zelfs die tooncelen schU- ncn clc mogelUkheden, die vliegen voor dc film verschaft, niet op de beste wijze te hebben uitgebuit. KORT EN BONDIG. BU een nachtelUkcn vliegtocht zUn nabU de Japansche viieghaven te Omuta twee watervliegtuigen met elkaar in bot sing gekomen. De beide bestuurders en waarnemers werden gerlood. Dc vlieg tuigen werden geheel vernield. Docr d:n aanhoudenden regenval is in vele deelen van Italië groote f-ehade aangericht. Vooral Lombardlje. Ca', brie en Sicilië hebben van het te veel aca water te lUden gehad. De Poo'.rche minister-president Pil- soedskl ls te Genève aar.gekcmcn. Aan het station werd hU ontvangen door de leden der Poolsche kolonie, alsmsd; door den Franschen consul-geneTaal. Brlar.d en Chamberlain zUn Pilaoedski's gas ten. De Fran&che Kamer heeft .n zit ting van Donderdagnacht op Vr.Lieg de begrooting van financiën aar.' i: men. Dultsohs ingenieurs hebben r i duizenden tonnen aarde doen storten ln den krater van d-n vulkan ran tlago. in de hoop den vulkaan daardoor geheel uit te dooven. Sinds het voor- Jaar zijn er geen erupties geweest; kort voordien echter had de vulkaan nog giftige dampen uitgestooten. die tal van groot; koffieplantage, verwoestten. n meent, dat een aardbeving de werking van den vulkean heeft doen ophou den

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1927 | | pagina 11