HET LEVEN
IN EEN DRUPPEL SLOOTWATER.
HAARLEM'S DAGBLAD
Bacillen, bacteriën en besmettingsgevaar.
Dc kans op verspreiding van typhus.
HOE DIE TE BESTRIJDEN?
ZATERDAG 17 DEC. 1927
VIERDE BLAD
NEDERLANDSCHE
JEUGDVEREENIGING
VOOR VOLKENBOND EN
VREDE.
INTERNATIONALE SCHOOL-
CORRESPONDENTIE.
De organisaties over de gelieele we
reld die dat mooie doel nastreven, de
waarborging voor de toekomst van den
wereldvrede, hebben reeds lang terecht
ingezien, dat hun doeleinden het best
gediend zijn door het bevorderen van in
ternationaal contact in den meest uit
gebreid en zin en dit contact van de op
groeiende jeugd in de eerste plaats. Met
„den meest uitgebreiden zin" bedoelen
wij niet alleen contact en samenwerking
over de wenschelijkheid van het nastre
ven van het groote doel, den wereld
vrede, maar op elk gebied daarbuiten.
De jeugd van de verschillende landen
moet elkaar leeren kennen, begrijpen en
waardeeren Menschen, die elkander
kennen, begrijpen en waardeeren, vech
ten niet en deze verzekering tegen den
oorlog Is veel sterker en betrouwbaarder
dan alle internationale overeenkomsten
en pacten, die al te vaak in de ure des
gevaars „vodjes papier" gebleken zijn.
Uit dit principe is het mooie denk
beeld van de Internationale School-
correspondentie gesproten. Honderd
duizenden schoolkinderen uit eenenvijf
tig landen zenden reeds geregeld aan
hun kornuitjes in andere staten albums
toe, waarin breven en briefkaarten zijn
opgenomen, die over de meest uiteen-
loopende onderwerpen handelen. Over
kleederdrachten bijv., over het' weer,
over de scholen, over zulke ingewikkel
ds vraagstukken als verkeersregeling
zelfs. En bij deze gedachten-uitwisselin
gen blijft het niet .Er worden postzegels
ter ruiling meegezonden, teekeningen
door de jongens en meisjes zelf gemaakt
enz. Contact, samenwerking, vriendschap
van de leerlingen van een school in Rio
de Janeiro laten wij zeggen, met die
van een school in Praag of in Stock
holm of elders.
Er zijn natuurlijk moeilijkheden, waar
van het taalverschil wel de grootste is.
Maar deze is ondervangen. Het Roode
Kruis, dat reeds lang een dergelijke or
ganisatie heeft, bezit te Parijs een Cen
traal bureau dat al deze albums ont
vangt, voor de vertaling zorgt en ze
dan weer doorzendt. Het antwoord doet
op den terugweg hetzelfde tusschen-
station aan. En het Roode Kruis zorgt
voor de geheele expeditie van al deze
albums, die voortdurend de wereld door
kruisen.
En ook Nederland gaat thans aan de
ze Internationale schoolcorrespondentie
deelnemen. De Nederlandsche Jeugdver-
eeniging voor Volkenbond en Vrede, ge
vestigd te Bloemendaal heeft er zich
voor gespannen en zal op 24 December
aa. des ochtends half elf in het Cinema
Palace (voor dit doel vrijwillig door de
Directie ter beschikking gesteld) naar
toen hoopt voor een stampvolle zaal de
film van de Internationale Schoolcor
respondentie vertoonen voor alle kinde
ren, maar ook alle volwassenen die zich
voor dit onderwerp interesseeren. Deze
film brengt op onderhoudende wijze het
systeem ln beeld. Men krijgt te zien hoe
schoolkinderen in Praag bijv bezig zijn
aan de samenstelling van hun album
voor Brussel en op het doek verschij
nen in aanschouwelijke voorstelling de
onderwerpen waarover zij aan hun
Brusselsche kameraadjes schrijven. Dan
komt het vervoer per trein of per vlieg
machine naar Parijs, waar het werken
van het groote vertaalbureau van het
Roode Kruis wordt onthuld. Daarna
volgt de doorzending naar Brussel, de
ontvangst door de kinderen aldaar,' het
opstellen van hun antwoordalbum, het
vervoer daarvan terug naar Praag.
Kortom een van die, niet al te gewone
films, waarvan de inhoud veel aantrek
kelijker is dan de titel zou doen ver
moeden. Als vrienden van den wereld
vrede sprekende tot louter vrienden van
den wereldvrede, bevelen wij deze film-
vertooning in de algemeene belangstel
ling aan.
Volledigheidshalve worde nog vermeld
dat Mr. J. van Manen, eerste secretaris
van de Vereeniging voor Volkenbond en
Vrede een inleiding zal houden, terwijl
Dr. Hondius, Rector van het Gymnasium
te Sneek verdere uitleggingen zal ge
ven.
KORT EN BONDIG.
Naar uit Kowno wordt gemeld, heeft
de militaire attaché van Rusland voor
de Baltische landen zich in gezelschap
van een gedelegeerde van het ministerie
van oorlog uit Moskou naar de Litausch-
Poolsche grens begeven, om zich daar
op de hoogte te stellen van den stand
van zaken.
Nadat de herstellingen aan den auto,
welke door den tegenslag noodzakelijk
waren geworden, waren uitgevoerd, zijn
Hon. Victor en Mrs. Bruce weer gestart
op de baan van Montlhéry om het tien-
daagsch weerstands-record te verbete
ren. Wel eyn er 15 *:ur verloren gegaan,
waardoor hun gemiddelde omlaag is
gehaald, doch zij hadden reeds 25 uur
voorsprong op het vorig record over 15
dufzend mijl, zoodat zij nog steeds 10
Uren hebben uitgewonnen.
De Belgische Minister van Financiën
verklaarde, dat hij de Kamer weldra een
koninklijk decreet hoopt voor te leggen
tot opheffing der uitvoerbelastlng op
steenkool.
Vernomen wordt, dat Lindbergh de
ultnoodlglng om binnenkort naar Guate
mala te vliegen heeft aangenomen. Het
is nog niet beker.d. wanneer hU zal ver
trekken. Volgens een ander bericht zou
hij een vlucht door de Zuid-Amerikaan-
sche Staten maken, welke in Cuba zou
eindigvin.
"achter het privaat een kuïï ?e grsra
waarin te xJiner li'rt de inhmwi van n
ton ln het privaat wordt geleegd. De
lezer begrijpt dut al Ij het fcexmettinrs-
gevaar bij ziektegevallen hier niet zoo
groot door draineer mg er toch neg kans
genoeg bestaat dat rphusbicillen lr. het
slootwater terecht komen. En men
neemt aan dat van de duizend gevallen
van besmetting, er 399 door middel van
het water plaats vonden.
Over het algemeen zijn de bewoner»
van den Haarlemmermeer-polder r.og
verstoken van waterleiding. Ze behei: ,*a
zich met regenwater da: naar een be
woonster ons verzekerde, wat lekker
smaakt. Als men bedenkt dat dit water
geheel ongezuiverd (natuurlijk dikwijls
wel gekookt) gebruikt wordt, en nagaat
welken weg ö.t water gaat alvorens het
ln de magen terecht komt. dan heeft
men al genoeg. En nog meer staat men
versteld als men dank zij de film van
den heer Mol. heeft kennis genomen van
het krioelende leven dat ln een drup
peltje regenwater heerscht. Dat Is hecla-
maal geen wonder natuurlijk. Het kiest
zijn weg langs smerige begroeide nooit-
gereinigde dakgooten en daken en bul
zen.
Een boere n vrouwtje verrast te ons te
dien opzichte met een aardige opmer
king: In 1 voorjaar meneer dan gooi ik
't water wel eens door een doekje, want
dan zitten er van die kleine beestjes in.
en daar moet ik nog toch niks van
hebben".
ZU weet gelukkig niet van het bestaan
van die duizenden onzichtbare, andere
beestjes, die 's winters mee naar binnen
gaan. iEn gelukkig voor het meerendeel
niet schadelijk zijn).
Het is dus noodzakelijk, in een :\jd
dat typhus heerscht. en ook lang daarna
(en als men rationeel wil zUn. altijd)
dat men het water uit vaart, sloot of
regenbak, kookt voor ieder gebruik.
Nu nog iets over het leven ln een
druppel slootwater. Dat is werkelijk zeer
bedrijvig, gecompliceerd, en dikwijls
mysterieus. In sloot en plas leven mil-
li&rden primitieve, voor het meerendeel
ééncellige organismen, die ln voortdu
rende bewegelijkheid voor het blcote cog
onzichtbaar, door elkander krioelen. De
film van den heer Mol geeft ook h'.cr
weer verrassende resultaten. Aan dit ar
tikel voegen wij er eenlge fragmenten
van. aan toe. Doch het stille bewegwi-
looze beeld vermag- toch niet dien in
druk van onophoudelijke bcwcgclljkhe.d
der organismen te wekken, d.2 de Mm
geeft.
Op het eerste microscopische plaatje
zien wij het kogeldlertje. F grnlljk een
onjuiste benaming. Want het fcogel-
diertje dat 15 niM. groot is. bes'mt
uit een kolonie van zeer vele. aanzien
lijk kleine diertjes. Hier staan we weer
tegenover een mysterie van de faun
in eendruppel slootwater. Want
deze kolonie beweegt zich stelselmatig,
men zou zeggen doelbewust doer he", wa
ter voort. Bovendien hebben die één
cellige diertjes die de kolonie van 1 5
niM. vormen klaarblijkelijk ieder hun
taak. Wat rr,oet men uit deze wonder
lijke combinatie van allerprlmUlef't
intellect opmaken. Dat de kolonie toch
een diertje is? Opgebouwd uit oellen?
Men weet het niet. Trouwens men zegt
wel dit raadsel besprekende: ..zijn wij
ner.schcr. ook niet een kolonie van cel
len?"
Een ar.der microscopisch beeld tooaè
ons het mosdiertje 1 '10 mM. groot,
vastgehecht aan allerlei voorwerpen. Do
gedaante -.-an dit sierlijk miniatuur we
zen doet ons even aan de zeeanemonen
denken. Dzn vestigen wU uw aandacht
op het raderdiertje, 1/25 mM. groot.
Een schitterende microscopische opne
ming. De heer Mol heeft namelijk hot
ocgenblik afgewacht, waarop het jor.ee
raderdier zich uit het el werkt, (do
bovenste helft van de foto). Het „oude"
raderdler waarvan men slechts een d<—1
ziet. maakt de onderste helft der foto
uit En dan óe klokdiertjes 1 40 mM.
groot ZU strekken zich uit cr krimpen
ln op de lange spiraalvormige stee!, die
duidelijk zichtbaar is. Daar bi] het c'.re-
matographlsch-mlcroscopisch opnemen
zeer sterk licht werd gebruikt waron do
klokdiertjes heftig geagiteerd. De film
vertoont dan ook een uiterst levendig
beeld, waarop de wezentjes geprojec
teerd op het muurdoek nerveus op
en neder dansen op de dunne spiralen.
BU deze afbeelding behoort een andere:
De kolonie der Klokdiertjes. lHer ziet
de lezer ze echter vastgehecht aan al
lerhande voorwerpen.
Tenslotte een combinatie-foto van Ilals-
dlertje (1/30 mM.) Radordlerijc (1/40
mM.) en Schippertje (lt80 mM.).
Het halsdl srtje vindt men er makke
lijk uit. Het Is het organisme aan den
onderkant der foto. met de lange zwa
nenhals. Het raderdiertje ziet men ln het
midden rechts. De schippertjes zUn ge
merkt met een kruisje.
Dit was een kijkje in een druppel
sloot- of regenwater. Waarin ook de
typhusbacil kan voorkomen, waarvan
wU u maar geen afbeelding geven, om
dat zU slechts Ï'IOOO m.M. groot zijn
en het microssopisch fotografisch
beeld u niet veel zeggen zou.
Men weet niet zekeT of de typhus
bacll zich al dan niet in het water kan
voortplanten. WU zeiden u ln den aan
hef dat van de 1000 gevallen 390 keer
het water de besmetting overbrengt WU
voegen hieraan toe. dat de melk 300
maal op de 1000 keer. de overbrengster
la.
Men koke dus ongvpasfeurizeer:?*
melk!
Binnenkort hopen wij nog eens te~
be komen op dit interessante ond*rw-
O.m. om iets meer te vertellen
de techniek van het microscopisch fil
men.
r. a.
Rechts: 't Kogeldiertje t
m.M. groot. Feitelijk een
kolome van eemge honder
den oerdierljes.
Links: Klokdiertjes'1 mM.
Rechts: Het mosdterije
1 m mM. groot.
Vastgehecht aan verschil
lende voorwerpen. Links
een kolonie van klokdiertjes
eveneens vastgehecht aan
anorganische voorwerpen.
Rechts: Het rader diertje,
ongeveer m.M. groot,
met (geheel rechts) een jong
bezig zich ad het ei te
werken. En ten slotte het
halsdiertie 1/u m.M., hef
rader diertje xu» m.M. en
het schippertje V m. M.
(met de kruisjes).
technische moeilijkheden overwonnen
moesten worden.
Een tragedie aan den slootkant:
Worteltjes wasschen
E enige dagen geleden deed een
alarmeerend bericht de ronde om
trent een aantal typhusgevallen in
de Haarlemmermeer. Maar liefst
een aantal. WU togen op onderzoek uit
en kregen de geruststellende mededeeling
van den betreffenden gemeentelijken
autoriteit dat dit bericht op een misver
stand moest berusten. Er was geen spra
ke van een typhusgeval in den polder.
Wel was geruimen tUd geleden onder -
Leymuiden 'n dergelUk ziektegeval
dat 'n gunstig verloop heeft gehad ge
constateerd. Door omstandigheden heeft
de kennisgeving van dit bericht bU de ge
zondheidscommissie eenige vertraging
ondervonden met het gevolg, dat de
mededeeling van het ziektegeval de
pers bereikte, toen de patient reeds ge
nezen was verklaard. In ieder geval was
indertijd verklaard, dat het water van
del Ringvaart op de hoogte van Ley
muiden en Oude Wetering hoogstwaar
schijnlijk besmet was. Den bewoners
werd daarom de raad gegeven om groo
te voorzichtigheid in acht te nemen bij
het gebruik van water uit die>. vaart
Toen wU het betreffende bericht lazen
dachten wij onmiddellük aan een film
die door den heer J. C. Mol voor het
Provinciaal Waterleidingbedrijf van
Noord-Holland is vervaardigd en waar-
een gedeelte in voorkomt dat men
gevoegelijk ,.Het leven in een druppel
slootwater" had kunnen noemen. De
heer Mol is de eerste die in dit werk
gefilmde typhus-bacillen vertoonde. De
opnemingen van deze organismen ge
schiedden met een door den heer Mol
vervaardigde combinatie van opnemings
apparaat en microscoop. En als de lezer
nu even in aanmerking wil nemen dat
een typhusbacil 1/1000 millimeter groot
(of klein) is, dan kan hij nagaan welke
trokken uit Leiden. De milliarden ba
cillen die zich in slootwater bevinden
gelijken immers zooveel op elkaar dat
het niet mogelijk is om zender
meer een typhusbacil van andore
bacillen te onderscheiden. Wel kon
men de groote groepen onderschei
den, doch niet de afzonderlUke soorten.
Ondanks deze omstandigheden von
den wij het onderwerp toch interessant
genoeg om er op door te gaan Zelfs
toen bleek bU informatie in Hoofd
dorp dat er van typhus geen sprake
was. Het hygiënische probleem dat wij
op onzen weg, door den Haarlemmer
meerpolder bespraken is toch van alge
meen belang, omdat het de gezondheid
der bevolking betreft.
De Buick des heeren Hezemans bracht
den heer Mol en schrUver dezes naar
gene zUde van de Ringvaart, naar
het land waar op het oogenblik nu de
grond nog zacht is, hard gewerkt wordt.
Dampende paarden in vier- en driespan
sjorren de ploegen door de vette klei
laag. Spierwitte meeuwen vliegen en
springen bU tientallen achter het kou
ter aan en pikken de wormen en torren
mee die door het splUtende ploegijzer
bloot gewoeld worden. De boerenhof-
Een mooi plaatje van een leelijken toestand. De melkbussen worden met slootwater
gespoelddaar waar de mest in ae schuit wordt geladen. (In de buurt van Hoorn)
steden liggen in de verte achter een
waas van dunnen nevel waardoor een
heldere winterzon (voor 't eerst sedert
November) zUn warme stralen schieten
laat.
De heer Mol vertelt ons op welke
manier de verspreiding van de tvphus-
bacillen gemeenlek plaats vir.dt. De
bacil verlaat met de uitwerpselen het
lichaam van den mensch. Nu bestaat op
het platteland helaas nog steeds
de menschen kunnen voor het meeren
deel niet anders do ongelukkige ge
woonte om de privaten boven de sloot
te bouwen, ofwel bU d? sloot met een
uitmonding naar het we ter. In vele ge
vallen heeft de boer zcifs naast 't pri
vaat de stoep gebouwd, aan den sloot
kant. waarop het keulcenzere'. de melk
emmers. en wat dies meer zU gespoeld
worden. Bovendien komt het voor dat
op dat houten stoepje laag aan den
waterkan', de wasch gedaan wordt en
de groenten worden g?wasschen. Wij
voegen hlcrbU behalve de foto van den
heer Hezemans een plaatje u t de film
van den heer Mol. genor.-en in de buurt
van Hoorn, waarop u z'ct dat moeder
de vrouw de melkbussen wasch in het
water waarin ook hrt privaat uitmondt
en waar de boer een eindje verder mest
„verscheept". Op een ander plaatje ziet
u de boer die de worteltjes met sloot
water reinigt.
In den Haarlemmer-meerpolder zijn
veel huizen en hofsteden waar de situa
tie ook zoo is Wij kwamen al spoedig op
het erf «ererht van een complex land-
arbeiderswonirgen waar achter het huis
dicht aan den waterkant de privaten
stonden. Weliswaar mondden deze niet
uit op de sloot. De boer was gewend om
Men kan het den leek niet kwalijk ne
men dat hij totaal verkeerde ideeën
heeft omtrent het filmen van die typhus
bacillen. WU waren zoo naief om te ge-
looven dat de heer Mol als hU op ons
verzoek wat slootwater uit den Haar
lemmermeerpolder mee zou nemen, door
middel van het microscoop gemakkelijk
zou kunnen vaststellen of er zich in dat
slootwater typhusbacillen bevinden.
Daar de berichten omtrent gevallen van
typhus alarmeerend waren, (gelukkig
zUn zU onjuist gebleken) achtten wij dit
onderzoek met het oog op besmettings
gevaar wel van groot belang. Wij verna
men echter spoedig van den heer Mol
dat het onmogelUk is om typhusbacillen
zoo maar zonder meer in slootwater aan
te toonen. De typhusbacillen die den
heer Mol indertijd in levenden toe
stand filmde waren een zoogenaamde
reincultuur. Gekweekte bacillen dus. Bc-
Een landelijke idyUe aan de Ringvaart.
