8 ST JULES VERNE 8
Droombeelden die werkelijkheid werden
Februari
1928
Fantast en
ziener
Dartele
wetenschap
In den rechterbovenhoekHet monument op Jules Verne's graf.
gebouwd door Albert Roze en voorstellende Naar de eeuwige jeugd".
Hieronder: Het woonhuis van Jules Vcrne in Amien's.
ten plaatje idt 20000 mijlen onder zee. De Nautilus.
Hel monsterkanon van Staalstad
Bij de illustraties; In den linkerbovenhoek:
Uit ..Naar het middelpunt der Aarde". Professor Otto Lidenbrock en Hans-
bjelke bij het doode schepsel waarvan de professor zegt .Mijne Herren!
ik heb de eer u een mensch uit het quaternaire tijdperk voor te stellen.
Grootc geleerden hebben zijn bestaan ontkendanderenniet minder
groot, het verzekerd. Deze ongeloovige Thomassen der wetenschap zo: -
den, indien zij hier icaren, hem rnet den vinger kunnen aanraken en wel
genoodzaakt zijn hunne dwaling te herroepen
V/eg met de diligences
weg met de stoombootcn,
ucg met de spoorwegen!
„Spreek mij van een bal
lon, men voelt niet dat
men gaat en de natuur
ontrolt zich voor uwe oogen
Welk een schouwspel! Hoe
beiconderenswaardig! Wel
ke verrukking, een droom
in een hangmat!"
teksten, b.v. „Pailles rompues" en .,Onze
jour de siège", die bij opvoering een
groot succes oogstten.
Dan brak de periode aan. waarin hij
zich met élan wijdde aan de resultaten
der in zijn tijdvak reeds gedane ontdek
kingsreizen en het leven dezer groote
ontdekkers zelf. En op dit terrein was
het, dat in zijn vruchtbaar brein de
stoutste "fantasiën ontsproten en hij pers.
pectieven opende, die in latere tijden iot
werkelijkheid zijn geworden.
Want kapitein Nemo in zijn ..Nautilus"
is geen fictie meer. omdat talloos de
duikbooten zijn. die de wereldzeeën door
kruisen en in den Wereldoorlog een
vreeselijke beteekenis kregen. En koe
treft ons als we „Het Monsterkanon van
Staal-stad" lezen de vervulling dezer
•profetie, die in de beruchte „Dikke
Bertha's" tot werkelijk een bloedige rea
liteit is geworden.
En nu rollen „stoomhuizen" over de
heirbanen, gras- en heidevlakten en in
de gedaanten van monsterachtige tanks
vierden zij ontzettende orgiën.
In 1863 verscheen „Vijf weken in een
luchtballon", wat graaf Zeppelin voorbe
houden bleef in de practijk te verwezen
lijken; in 1866 „Kapitein Hatteras of de
Engelschen aan de Noordpool".
Het was omstreeks dien tijd, dat zijn
relatie met den uitgever Hetzel te Parijs
begon, een man, die o.a. zijn eigen bij
dragen uitgaf en hiermede zijn mede
werkers tot leering strekte.
Het „Magasin d'Education" was een
tijdschrift, waar het beste uit dien tijd
op paedagogisch gebied werd geleverd
en waarin ook Jules Verne dikwijls zijn
licht liet schijnen.
Voordat Jules Vernè met een boek be
gon, maakte hij een diepgaande nauw
keurige geografische en ethnologische
studie van het onderwerp en het is on
getwijfeld zijn onvergankelijke verdien
ste op deze wijze tot de populariseering
der geografie en ethnologic te hebben
bijgedragen-
In zijn „Vijf weken in een luchtballon"
wil hij Dr. Ferguson met een ballon een
tocht doen ondernemen over Afrika. Er
is in Engeland groote geestdrift, voor d3t
plan. Het Engelsche Aardrijkskundige
Genootschap besluit zijn stout plan met
een toelage van 25000 pond Sterling te
steunen. Jules Verne deelt dan omtrent
den levensloop van Dr. Ferguson mede.
dat zijn vader kapitein ter zee was en
zijn zoon reeds van zijn prille jeugd af
had doen deelnemen in de gevaren en
avonturen van zijn beroep. Dit kind, dat.
niet wist wat vrees was, toonde reeds zt er
vroeg een levendigen geest, grooten lust
tot onderzoek en een buitengewone weet
gierigheid uit wetenschappelyken aard
gesproten. Bovendien was hij een han
dig, practisch aangelegd jongmensch, die
er behagen in schepte, zich uit gecompli
ceerde gevaren te redden.
Om met Verne zelf te spreken: „Wel
dra ontvlamde zijn verbeeldingskracht
bij het lezen der stoute ondernemingen
en onderzoekingen ter zee; hy volgde op
lettend de ontdekkingen in de eerste
helft der 19de eeuw, hij droomde van den
roem van Munge Park, Bruce, Gaillie,
Ant. Levaillant en zelfs geloof ik van
dien van Alexander Selkirk, den Robin
son Crusoe, die hem niet geringer
scheen."
En als dan later de ..Victoria" boven
Zanzibar drijft, geeft hu de volgende
beschrijving: De wind ging naar het
Zuiden, maar de docioc verontrustte
Dokter Fergusson uit „Vijf weken in
een luchtballon" op den rand van het
medaillon staan de woorden: ,Ser-
gusson" en „Excelsior". Het plaatje
heeft den vorm van een ballon waar
onder aan koorden de matid met de
luchtreizigers hangt.
„Weg met de stoombooten!" zei de
ander. „Weg met de spoorwegen!" ant
woordde Kennedy, waarmede men de
landen doortrekt, zonder ze te zien."
„Spreek mij van een ballon." hernam
Zeppelins meesterwerk werd belichaamd
Slechts jammer is het. dat hU de con
structies der vliegmachines niet heeft
kunnen voorzien, de „Albatros" toch uit
„Robur de Veroveraar" bleek later in
Jules en Paul in
Rotterdam
Zoo zal het dan Woensdag 8
Februari as. 100 jaar gele
den zijn, dat Jules Verne
de groote Fransche ziener, die ons in
onze kinderjaren in speelsche vlucht
meenam naar de stoute droombeelden
zyner fantasie, in Nantes het levenslicht
aanschouwde.
In Amiëns, de pittoreske hoofdstad van
Picardië, staat een standbeeld van den
grooten kindervriend, een eenvoudig
fraai monument van marmer. Een twee
tal jongens en een meisje zijn gegroe
peerd rondom de zuil. waarop het borst
beeld, een getrouw conterfeitsel van den
beroemden burger van Amiëns, den over
de geheele wereld befaamde natuur-his-
toricus en romanschrijver, en nog niet
overtroffen schryver voor de jeugd Jules
Verne prijkt.
Hij werd geboren te Nantes als zoon
van een advocaat. Jn deze stad oltooide
hij aan het Seminarie en Atheneum
zyn propacdeutische studiën. Later ver
huisde hij naar Parijs, waar hij rechten
studeerde. Hier haalde hij zijn doctoraal
diploma in 1849.
Het bleek echter weldra, dat hij zich
tot zijn advocatenloopbaan alles be
halve aangetrokken gevoelde eii meer
tot romantiek en literaire werkzaamhe
den geneigd was. Zijn vader echter, die
er in den allereersten plaats op bedacht
was, dat zijn zoon een lucratieve betrek
king bekleedde, wist hem te overreden
het ambt van wisselagent te aanvaar
den.
Dit heeft echter slechts 10 jaren ge
duurd, Toen kwam hij tot uitbarsting en
hU legde zich met vollen kracht toe op
zijn lievelingsvakken, de geografie en de
cosmografie
Weldra had hij een geheelen kring
kunstenaars om zich heen gevormd en
tesamen met hen. vooral met zyn vriend
.Wallet, schreef hy theater- en opera
dien vorm technisch onmogelijk.
Een bewijs van zijn vruchtbaarheid
wordt wel hierdoor geleverd, dat hij al
leen over geografische en cosmograf'sclu-
onderwerpen meer dan 100 boeken heeft
geschreven In zijn ..Kapitein Hatteras
of de Engelschen aan de Noordpool!" in
zyn ..Land der buitenste duisternis", en
„De PeUerUenhandel" heeft hij over de
Noord- en Zuid poolreizen geschreven; in
zijn „20.000 mijlen onder zee" over de
Wereldzeeën; over de geheele aarde met
al haar landen in ..De kinderen van ka
pitein Grant" en de „De reis om de We
reld in 80 dagen"; in ..De strUd tussehen
Noord cn Zuid" en „Een vlotreis" (op
het stroomgebied van de Amazoneover
de bevolking van Noord- en Zuld-
Amerika.
Zijn „Michel Strogoff. de Koerier van
den Czaar" ontwierp eon getrouw «hans
nog zeer lezenswaardig beeld van het
vooroorlogsche Rusland.
In de novelle ..Dr. Ox in de stad van
Quiquendons" toont hU zich een mees
ter in het uitspinnen van chemische
snakeryen. HU levert hierin een verma-
kelUke fantasie op het chemische prepa
raat N20, stikstof-oxydule of stikstof he-
mioxyd, hot zgn. „Lachgas".
De grappenmaker Dr. Ox zet het ge
heele Vlaamsche stadje Quiquendons on
der het „Lach-gas" en daaruit vloeien
de zotste quiproquo's voort. De hcele
stad is in rep en roer cn de stedclyke
regeering heeft het hoofd verloren ook
beneveld door „lachgas."
„De reis naar de Maan" en „Naar het
middelpunt der Aarde" zijn vernuftige
astronomische en geologische fantastë-
ryen, ..Het zwarte goud" werden talrijke
wetenswaardigheden uit de stecnkolenin-
custrie opgediept.
De laatste 35 jaar van zUn leven hoeft
de beroemde romancier to Amiens door
gebracht. waar h|j als lid van den ge
meenteraad en later als Wethouder van
OnderwUs de belangen van de hem zoo
na aan het hart h' gen '.c Jeugd wist te
behartigen.
Waarom bouwen steden, die zoo rUk rUn
en zoo van kunstzin tintclon als Amster-
dam en Den Haag geen museau, die meer
met haar smaak voor de M.hoone kunsten
overeenkomen?"
En verder: ..Wat wij van Nederland
door de ruiten van een spoorwegTütulg
gec.en hebben, kan slechts aangeduid
worden als te zijn een vluchtige blik op
grocno weilanden, op kanalen, die langs
een liniaal getrokken schijnen, op een
achtergrond van windmolens, die den
gezichtseinder verlevendigen.
Dit weinige rechtvaardigde toch wel
den nukklgen inval van den dichter Ca
valier Butler, die zeide: ..Nederland heeft
een diepgang van vUftlg voet. de grond,
waaruit het bestaat, ligt voor anker,
men is daar aan boord."
Den 24sten Maart 1905 is de verteller
zonder weerga nLs gevolg van het acuut
geworden diabetes, in zUn prachtige wo
ning overleden. De deelneming aan ?yn
begrafenis was overweldigend. Een ont
zagwekkende stoet van literatoren en
inteilec'.ucelen volgde zUn lijkbaar. De
Duit.-che Keizer liet rich door zijn or
donnans von Flotow vertegenwoordigen.
Het grafmonument, gebouw door Al-
bert ROK, waar cie betOC-m.de schrijver
den grafsteen half oplicht, do oogen
hemelwaarts heft en den rechterarm
symbolisch omhoog strekt, draagt het
opschrift :,.Vers l'lmmortahté en li Jeu-
Van 1876 tot 1885 hield Verne er een
prachtig gebouwd stoomjacht, de „Saint
Michel" op na. volgens gegevens van zijt.
broer Paul Verne. drie en dertig Meter
lang cn nueen inhoud van acht en der
tig ton. waarmede hij in 1882 nog een be
zoek aan Rotterdam 'y?cft gebraent.
Over dit bezoek en de indrukken, die
de gebroeders Vcrne bU die gelegenheid
in ons land hebben gekregen, kan r.og
het volgende karakteristieke worden me
degedeeld:
De gebroeders bezochten Den Haag en
Amsterdam cn namen daar de musea in
oogenschouw. Paul Verne verklaart hier-
over:
..De indruk, dien men in de tegen
woordigheid van die meesterstukken ont
vangt. is verrassender daar hU ondervon
den wordt te midden van een menigte
schilderijen, (waaronder vele van Rubens
van Van der Helst, van Van Dyck, van
Murlllo, van Hobbema. van Ruysdael, van
Teniers, van Breughel), die in deze mu
sea oen onvergolUkelUk geheel van mees
terstukken zouden kunnen vormen, 't Is
echter ongelukkig dat de lokalen vee!
te wcnschen laten, en dat zü de kunst
schatten onwaardig zUn, die zu bevatten
Jules Verne.
Joe. men voelt niet, dat men gaa-, cn de
natuur ontrolt zich voor Uwe oogen.
Welk een schouwspel! Hoe bewonderens
waardig! Welke verrukking; een droom
in een hangmat!"
Wie ziet hier niet reeds de toekomst
uitgestippeld, zooals hU later in Graaf
Jean Passepartout
nesse" (Naar de eeuwige Jeugd)
Dit was het waardigste gedenkteeken,
dat men Jules Vcrne kon wijden. ZUn
stoffelijk omhulsel is dood; zyn ideeën
loven en zullen voor altijd hel heerlijke
bezit blUvcn van die bevoorrechten die
genoten hebben van de rykstc bloelcndste
fantasieën die ln de negentiende eeuw
op schrift zijn gesteld.
zich niet over de richting; zij veroorloof
de hem integendeel den weg te volgen,
afgebakend door de kapiteins Burton en
Speke. Kennedy was eindelUk even
spraakzaam geworden als Joe; zij uitten
woorden van verwondering tot elkander.
„Weg mej de diligences!" zei de een.
