H. D. VERTELLINGEN
HET T00NEEL
TOONEELHERINNERINGEN
KELLER&MACDONALD
BURGERLIJKE STAND
nit z%n kleuren dV op he? toonee! noot?
vervelen, vooral zwart niet!"
Wanneer wU over eemge weken den
dag herdenken, dat HenrtJc Ibsen hon
derd jaar geleden geboren werd. word!
het hoofdstuk over de eerste Nora-op-
voering in het Salon des Variétés te
Amsterdam. met Aletda Roelofsen
in de rol van Nora en Willem Royaa rds
In die van Or. Ranek weer actueel. En
toen ik las over de tournee met dit
eerste in Nederland gespeelde stuk van
Ibsen. herinnerde ik nuj zelf heel goed
de extatische geestdrift, waarmee mUn
ouders over die eerste voorstelling van
Nora te Harlmgen spraken! Dat is nu
39 jaar geleden!
Als jurylid voor een prijsvraag van
Nederlandse he tooneelstukken interes
seerde mij zeer wat Dr. Mendes da
Costa in zfcn boek vertelt van zijn her
inneringen aan liet „leescomité van
hot Nederlandsen ToooeelvcrbondT, ai
welk comité hij jarenlang sitting heeft
gehad. Dit comité was opgericht om
Nederlandse he tooneelschr Overs de ge
legenheid te bieden hun stukken door
deskundiken te laten keuren en bij ge-
schik tbeoordeeling met tooneeldirecties
in aanraking te brengen. Dit leescomité
heeft zes Jaren bestaan van 1892—
1898 en ln die 6 jaar kwamen in to
taal 59 oorspronkelijke tooneeistukken
binnen. Van die 59 Nederlandse he too
neelstukken werden door het leescomité
2 zegge en herhale twee stukken
geschikt ter opvoering bevonden. Alle
andere stukken 57 in getal wer
den als absoluut minderwaardig door
het comité afgekeurd! En nu het eind
resultaat? De twee goedgekeurde stuk
ken kwamen tot opvoenng en... beide
vielen als baksteenen.
Het groot aantal oorspronkelijke
stukken, dat na 1898 ln ons land is ver
toond en succes heeft gehad, geeft het
bewijs, dat er ook op dramatisch terrein
veel in ons land veranderd is. Maar
toch. wanneer wij denken aan den uit
slag van de prijsvraag voor Nederiand-
sche tooneeis*. ukken van twee jaar
geleden waarbij ook geen enkel stuk
de opvoering waard werd gekeurd
dan geeft de ondervinding van Dr.
Mendes da Cos la toch te denken en aou
de Nationale Bond van toonee lsoiir ij -
vers daaruit misschien de conclusie
kunnen trekken, dat de zoogenaamde
schuld van achteruitstelling der Neder -
landsohe auteurs bij hun buitenland-
sche confraters toch wel eens niet en
kel aan de toneeldirecties geweten zou
mogen worden.
J. B. SCHUIL.
MUZIEK.
JEUGDCONCERT DER H. O. V.
Een aanmerkelijke beperking van het
aantal uitgegeven kaarten maakte dat
de zaal slechts ten deele gevuld was en t
balcon geheel buiten gebruik bleef De
taak voor den inleider werd daardoor,
in vergelijking met vroegere jaren in
zooverre minder zwaar, daar zij nu niet
meer zich tot in de uiterste zaalhoeken
behoefde verstaanbaar te maken. Des
alniettemin geloof ik dat velen den heer
van Beinum niet of slechts ten deele
zullen hebben kunnen volgen, want zelfs
om zich voor een 600 luisteraars in onze
gem.-concertzaal verstaanbaar te maken
is grooter stemuitzetting noodig dan de
heer van Beinum gaf. Zittend voor een
tafeltje las hU een korte inleiding voor.
behelzende enkele gegevens uit Dvorak's
leven, eenige opmerkingen over 6e be-
ieekenis der Symphonie ..Aus der neuen
Welt" en een zeer beknopte muzikale
ontleding. Ik voor mi) geloof niet. dat
dergelijke inleid rngen. hoe goed ook ge
meend. eenigszins aan hun bedoeling
beantwoorden. Waar ik, die de Symphonie
van Dvorak goed ken, moeite had. de aan
duidingen van spreker te volgen, in ge
dachte te realiseeren en met elkaar in
verband te brengen, lijkt het me on
waarschijnlijk dat een der jeugdige
hoorders er iets van onthouden en in
de latere orkestrale vertolking terugge
vonden heeft. Ik blijf bij mijn meening
dat de mondelinge bespreking aan den
vleugel, gepaard met een herhaald voor
spelen. a.h.ra. inhameren der thema's
en belangrijkste combinaties, de eenige
methode is om resultaat te bereiken.
De heer Van Beinum begon met een
parallel te trekken tusschen Dvorak cn
Smetana; den laatste noemde hij den
artistocraat. den eerste den democraat
der Boheemse he musici. HU memoreerde
hoe Dvorak gedurende 3 Jaren directeur
van het Conservatorium te New Yoik
was; dat zUn symphonie ..Aus der neuen
Welt", volgens haar naam van Amerl-
kaanschen oorsprong, niet bedoeld is als
programmamuziek doch als een ievens-
teekenengroet aan zUn vrienden en
Europa, evenals zUn strijkkwartet op.
96; dat van de Amerikaansche elementen
die er in komen de rhythmen meest van
neger-, de melodieën van Indiaansche af
komst zijn.
Daarna gaf de spreker een zeer korte
analyse van het werk. Ik heb zooever.
reeds opgemerkt dat het nut daarvan
zonder gespeelde voorbeelden mU vrU pro
blematisch voorkomt; bU gebreke var.
een piano had misschien een der violh-
ten of cellisten de thema's kunnen aan
geven. Dan had ook meer de nadruk ge
legd kunnen worden op het terugkeeren
van de thema's in de volgende hoofd-
deelen. dat hier meer episodisch is dan
dat het bouwstof daarvoor zou leveren en
zoo het werk cyclisch aou maken.
Van de uitvoering door de H.O.V. valt
vooral menig klankschoon moment ir.
het Largo te memoreeren; de tempt ;r.
de AHegr. hadden iets meer elasticiteit,
dat van de finale bovendien wat meer
snelheid kunnen verdragen.
Na de pauze gaf de heer Van Beinum
een korte inleiding voor La Procession
nocturne van Rabaud, een compositie
te gelijkertijd met de Nocturne en
Prélude A l'Après-midi d'un Faune van
Debussy ontstaan; Rabaud is echter
meer door Wagner dan door Debussy
beïnvloed. Het werkje werd zeer goed
gespeeld en zal als programmamuziek
den hoorders allicht een duidelijker her
kenbaar muzikaal Tan het door den
spreker vooraf in het Hollandsch ver
taalde onderwerp gegeven hebben dar.
de Symphonie van haar analyse. De
Faust-legende. die er aan ten grondslag
ligt, verscheen eveneens in de toelich
ting tot de Racockzy-marsch van Berlioe,
waarvan ontstaan en naam werden ver
klaard. De uitvoering var. dit geniale
stuk vormde een effectvol siot var.
dezen avond.
KAREL DE JOff*0.
HAARLEM'S DAGBLAD DONDERDAG 16 FEBR. 1928
DERDE BLAD
(Nadruk verboden; auteursrecht voorbehouden-)
De rose blouse
door M. N.
Eva liep met moeder gearmd door de
dorpsstraat. Zij voelde zich ontzettend
gewichtig! 't Was dan ook geen kleinig
heid voor een dorpskind om bij „me
vrouw burgemeester'' te gaan dienen, en
dat. als je pos 13 jaar bent Maar'het
gewichtigste vond Eva nog, dat zij nu
haar eigen gild zou verdienen. Moeder
had haar Juist verteld dat zij van de
helft van wat ze verdiende haar eigen
kleeren mocht knopen. ..Dus", zei mot
der. „zou je over een paar weken mis
schien eens een paar nieuwe schoenen
kunnen koopen, die heb Je wel noodig'
Maar Eef dacht niet aan schoenen. Zij
zag ineens weer het winkelraam voor
zich, waar ze een paar minuten geleden
langs waren gekomen, en waarachter
de mooiste rose blouse lag, die ze ooit
gezien had. Donker rose, met een licht-
rose kraagje, beeldig gewoon.
In gedachte rekende zy vlug uit hoe
lang ze zou moeten wachten voordat ze
die blouse kon koopen. 't Viel gelukkig
mee, driemaal haar halve loon zou juist
genoeg zijn. Dus drie weken sparen. Als
het wonder nu in dien tijd maar niet
net werd verkocht!
Bü het burgemeestershuis gekomen,
ging moedor even mee naar binnen om
haar dochtertje wat gerust te stellen.
Eef was nog zoo*n kind en hoewel zij
nu erg opgewonden was wist moeder
wei. dat Eef haar over een uurtje al
vreeselük zou missen
Maar t viel gelukkig mee. De ge
dachte aan de rose blouse sterkte Eva
op wonderbaarlijke wijze. Toen ze om
5 uur wegging, zei mevrouw burgemees
ter dan ook, dat Eef flink haar best
had gedaan.
't Was of alles dien dag meeliep,
want toen ze trotsch de stoep afstapte,
kwam net haar vriendin Kee voorbij.
Eef lachte haar toe, met een bemoedi
gend knikje, alsof ze zeggen wou: „Je
mag wel met me mee naar huis loo-
pen, als ben ik nu in zoo'n defügen
dienst Maar weet wel, dat het een
groote eer is!", Kee was gelukkig onder
den indruk van 't geval, en hierdoor
werd Eef zóó vriendelijk gestemd, dat
zaj haar het geheim van de blouse ver
télde. Samen liepen ze nu langs de ruit,
en samen genoten ze van 't wonder.
Morgen zouden eindelijk de drie we
ken voorbij zUn. Eef werkte harder dan
ooit, want ze verlangde zóó naar haar
blouse, die nu toch fin del Ijk verdiend
was. Ze begreep nog niet dat haar
ideaal nu al 3) dagen in de étalage had
gestaan zonder dat iemand in de ver
leiding was gekomen om het te koo
pen.
Om vyf uur. al haar waardigheid ver
getend. holde Eva do stoop af. de straat
door naar den wtokel. Maar wat was
dat hadden ze de blouse misschien
ergens anders gelegd? Hoe ze ook
zocht, er was geen blouse te te kennen.
Vyf minuten bleef Eva turen, ieder
hoekje van de étalage bespiedend Maar
't hielp niets, de blouse was en bleef
weg!
Dit was te veel voor Eef. hoe flink
ze ook was. Snikkend holde zij naar
huis, naar haar eigen kamertje, daar
kon tenminste niemand haar zien, Hoe
meer ze over haar teleurstelling dacht,
hoe ongelukkiger zy zich voelde Dat de
blouse nu op den laatsten dag verkocht
moest worden! Oh. wat was ze boos op
het meisje dat haar nu had, zij gunde
de blouse aan niemand!
Den volgenden morgen klom een ver
drietig en betrokken Eefje de trap van
het burgemeestershuis op Zij werd
opengedaan door mevrouw zelf, en
Eef kon haar oogen bijna niet gelooven
mevrouw had haar rose blouse aan!
Plotseling besefte zij dat die blouse
toch nooit van haar geweest zou kun
nen zijn. ze was immers veel te groot!
In de étalage zag je dat zoo niet. en
zij had ook trouwens geen oogenblik
aan de mogelijkheid gedacht. Dit was
haast nog erger dan de teleurstelling
van gisteren, nu kon ze niet eens meer
praten van „mijn blouse".
Toen Eva vijf jaar later den dienst
var. mevrouw burgemeester veTliet. gaf
deze haar een pakje gedragen kleeren
mee. Op haar kamertje gekomen maak
te zij het vol verwachting open. en het
eerste waar haar oog op viel was
de rose blousel
VAN DR. M. B. MENDES DA COSTA.
Dr. M. B. Mendes da Costa heeft zijn
tooneelherinneringen. welke in den
loop der jaren in Het Algemeen Han
delsblad in feuilleton-vorm zijn gepu
bliceerd. gebundeld uitg. Maat
schappij voor Goede en Goedkoope Lec
tuur en den Lefhebbers van het too-
neel hiermede zeker een genoegen ge
daan. Wanneer wij deae tooneelherin
neringen doorlezen, is het ons, of een
stem uit het verleden tot ons spreekt en
wij denken onwillekeurng aan wijlen J.H
Róssing, die met zijn grooten schat
van kennis, zijn liefde voor het theater
en zijn nooit falend geheugen ook zoo
onderhoudend over het tooneel uit den
ouden tijd van onze ouders en groot
ouders kon vertellen. Wie ooit de ge
schiedenis van ons tooneel tusschen 1870
en 1920 wil schrijven, zal in de gedocu
menteerde artikels van Róssing en
Mendes da Costa de meest waardevolle
bronnen daan-oor vinden. Róssing was
meer journalist, zijn artikelen waren
frisscher, levendiger, en onderhouden
der de Veer. die jaren hoofdredac
teur van Het Nieuws van den Dag is
geweest, sprak niet ten onrechte van
de ..gouden pen" van Róssing en
vergeleken bij den vroegeren tooneel-
criticus van ..Het Nieuws", doet Men
des da Costa met zijn minutieuse ver
melding van data, plaatsen en feiten nu
en dan even denken aan een heel se
cuur ambtenaar van een burgerlijken
stand, die met de grootste nauwgezet
heid alles in zijn boeken heeft ..gere
gistreerd" Mendes da Oosta blijft ook
in zijn tooneelherinneringen de man
▼an de wetenschap, de doctor in de let
teren. Wanneer hij een naam van een
tooneelspeler noemt, zal hij zelden ver
zuimen ons te vergasten op eenige ge
nealogische bijzonderheden met nauw
keurige vermelding van de data en
jaartallen der geboorte van de verschil
lende leden vai het geslacht.De „onder
wijzer" verloochent zich bij Dr. Mendes
da Oosta nooit!
Maax zijn tooneelherinneringen zijn
voor heno die belangstellen in het thea
ter van een vorige periode, van groote
waarde. En in den gemoedelijken cau
serie-toon. waarin zij zijn geschreven,
laten zij zich ook prettig lezen. Ouderen
van dagen die met genoegen terug den
ken aan den tijd van de Fransche opera
te Den Haag. aan de balletten in het
Paleis voor Volksvlijt, aan sterren als
Adeline Patti. Franccschina Prevosti,
Paul Shéry, Possart, en aan de voor
stellingen der Meiningers zullen door
Mendes da Costa weer terugleven in
die dagen van weleer.
Maar men behoeft nog geen „oudje" te
zijn om met belangstelling deze tooneel
herinneringen te lezen. Welk een in
zicht in het karakter en het groote ta
lent van een mevrouw Kleine-Gart-
man krijgen wij bijvoorbeeld enkel reeds
uit een eenvoudig briefje, dat deze eens
zoo algemeen bewonderde actrice aan
haar kunstzuster Sophie van Biene
schreef over de opvatting van een rol
Welk een les ook voor dilettanten
ln deze enkele regels:
„Onthoud dit. beste Sophie, dat wij
ook in onze kleeding altijd te rade moe
ten gaan met het karakter, dat de
auteur te aanschouwen geeft. Zwart en
Joaephine Baker, de negerdamere», te Semmering bij Weenea,
waar rij aan win ter» port doe*
Vandaag wordt een onxer grootste geleerden, de botanica» prof. Hugo de Vriea, tachtig jaar»
Hier riet u hem in een van rijn kasten bjj rijn landhui» te Lunteren.
TWEEDE VOORDRACHTAVOND DER
LEERLINGEN VAN DE MUZIEK
SCHOOL DER MIJ. TOT BEV.
DER TOONKUNST.
In den Stadsschouwburg had de twee
de. eveneens veel belangstelling genie
tende leerlingen - a i tv oen ng van onze
muziekschool plaats. Ik kon een goed
deel van dezen voordrachtavond niet by-
wonen. doch hoorde of liever zag nog
Juist het laatste nummer vóór de pauze,
dat bestond uit het optreden van de
„Rhythmische Zangklasse".
Vanzelf sprekend is het uitvoeren van
rhythmische lichaamsbewegmgen voor
het leeren voelen ran rhythmen de meest
natuurlijke leerwijze, doch men dient
met behoedzaamheid rich met op het
gebied der danskunst te wagen. Dit was
wel het geval met öe uitgevoerde dans
jes. van Cath. v. Rennes, waarin men
een symbolische be teekenis der bewegin
gen trachtte te bereiken. Een grappige
vertooning als in .Bruidsvaart in de
sneeuw" van H. van Tussenbroek, waar
bij tenminste gezongen werd, was een
aardige afwisseling.
Critiek over de uitvoering van de num
mers moet natuurlijk achterwege blijven,
doch met stijgende belangstelling hoorde
ik voorts naar het spel van leerlingen
die na de pauze optraden. Een kranige
vertolking door een leerlinge van hei
concert in d kL L van J. S. Bach me',
begeleiding door het strijkorkest der mu
ziekschool. verdient bijzondere vermel
ding. De uitvoering door een Jongeman
van het „Concertsttlck" in A gr. t van
C. Saint-Saëns verraste mij eveneens.
Men hoort op een heusch concert me
nigmaal minder solide en artistiek spe
len dan deze leerlingen het deden. Te
noemen zijn vervolgens de vertolking
van „Romanze aus Die Verschworenen"
van Schubert door een solo-z&ngleerttn-
ge en die van het concert in A gr t. ran
Fr Liszt, gespeeld op twee vleugels door
ieeraar (orkestpartij) en een vergevor
derden leerling.
Een mooi slot vormde de uitvoering
door de orke«=tkiasse van „Twee Volks
melodieën" (e kl. en c gr. t) enn „lm
Volkston" (d kl. t.) van Orleg. De diri
gent. de heer De Clerck weet bewonde
renswaardig voel met dit str;Jkln h|
(uit leerlingen der school bestaande) te
bereiken. Met stevige rhvthmick. fijn
zinnige nuances en meestal voortref fe-
1Uken klank werden deze zangerige com
posities gespeeld. Hiermede waren we
aan 't einde der lange reeks voordracht-
nummers. en hebben alle kleine en
groote .solisten" het resultaat van soms
maandenlange studie van het te spelen
nummer op de planken gebracht, zijn
velen wellicht verlost van „eerrtge ze
nuwachtigheid". doch te ramen gaven
zij met deze prachtige oefening om „voor
het publiek" te spelen een beeld van
den bloei en soliditeit van onze Muziek
school van Toonkunst.
PIET MöHRINOER
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN t
60 Cent» per regoL
HAARLEM
Gratis demonstratie met het
beroemde N. S. F. 4 toestel
IS DE SLAVERNIJ
AFGESCHAFT?
De slavernij heet afgeschaft te xUr..
maar zij bestaat nog in allerlei vorm.
Wij zUn slaven van de mode, slaven
var. onze gewoonten. Ja: er wordt be
weerd dat er mannen bestaan die sla
ver. zijn van hun vrouwen!
Maar erger slavemU dan die van de
filmactrice ls wel niet denkbaar. Wij
hooren van de fabelachtige salarissen die
aan filmsterren worden betaald; wij lezen
van hun feesten en pretjes, hur. dure
ïefhebberUen. hun kostbare auto's en
sieraden en dan zUn wU onwillekeurig
geneigd deze kunstenaars van de rol
prent te beschouwen als de gelukkigste
stervelingen die ooit op dit ondermaan-
sche hebben geleefd.
Hoe anders ls de werkelijkheid!
Deze filmacteurs en -actrices zijn sla
ven. zU xUn zoo ongeveer het bezit van
de directie der „fabriek" waar zU „wer
ken". tenminste als alle contracten die
zU afsluiten zóó xljn als dat. waarvan
onlangs een filmspeelster een afschrift
aan een Engelsch blad rond.
Het is me een fraai stelletje voorwaar
den dat ln dit contract was opgeno
men.
De kunstenares ln quaestle moet alle
haar door of namens de directie gegeven
redelijke bevelen (een wel zéér rekbaar
begrip!) opvolgen en mag niet troum-en
zonder toestemming van de „company".
ZU moet zich onmiddellijk naar elke
plaats en naar elk land begeven waar
heen de directie haar beveelt te gaan:
zU moet elk costuum dragen waarin de
directie haar leden wil hullen 'of mis
schien Juist onthullen): zt) moet (en in
deze b»paling komt de moderne slavernij
al heel sterk u!t> alle dingen en hand--
lingen doen die van haar gcëischt
worden.
Verder ls zU verplicht te allen tijde
datgene te doen wat noodig ;s voor het
behoud van fraaie gelaatstrekken en om
In het algemeen een aantrekkelijke ver
schijning te blUven: xU moet alle maat
regelen nemen die de directie in dit op-
r.ch: r->vt:g acht
ZU zal ontslagen worden als haar ge
wicht een zekrr voorgeschreven aantal
ponden overschreden heeft!
Is de slavernU nu werkelijk afge
schaft?
De heer Joh Har
ren. wonende op
Rolland, zal op 23
Februari aanstaan
de 40 Jaar in dienst
zUn bU de firma P.
Bijvoet en Co„ bloe
misten te Ovcnreen.
De Jubilaris ls
daar thans mees
terknecht
GEVONDEN DIEREN EN
VOORWERPEN
Terug te bekomen bijBureau van po
litie Smrdofttraat, brochet met portret
handbe-schermer rijwiel: N Z.H.TJK
bont; A. Zoon. 8aenredamstraat 21. cos
tuum: Jansen. Anthonlesteeg 8a. taks
hond: De Jong. Assendelventraat 35.
herdershond: v. d. Veldt. Brouwersvaart
14b. herdershond; Dc Zwart, Bankastr.
4. onderstuk van kruisbeeldje van een
rozenkrans; Stoete. Elzenplein 2. dames
portemonnalo met Inhoud; Elsinga,
Hoogstraat 12, hondenpenning 1928 (O.
333): L, Ecnkhoorn. Raaks 16. rijwiel-
pomp.
HEEMSTEDE.
Ondertrouwd: M Rozelaar en C W J.
van Duurcn; H. van Anrooy en E. B.
Jans.
Getrouwd: J, van Roon en Th. P. RU-
krrs; O. L. 8chaafsma en A. de Jong;
J. J. Moolenaar en J M Doemen; A. J.
Huart cn A. v. d. Werf.
Bevallen: J v. d Vlug'.Bierman d.
A. M. Lindeman—Warmerdam s. J. M
Swlnkels—Wratcrvcld z. A. U Nee&krns-
Bom d. C M J. Knyncnburg—v. d. Vel
de x. L. C VolkersTcrstall l
Overleden: A. Toorenaar.
VEILEN
Ocboorten: A. O. van Zullen—O roe-
ncndaal d. 8 Watjes—Houtman z. M.
Spoelstra—Oravemoker d. J. Kramer-
van Leeuwen s. J. Zonneveld—Schraal x.
P. de Vlugt—Zeilmaker d B. BUtJea—
Burger d. A. E. EljmanHamers x. M.
BeentjesWclboren d J O. A. Me-
kenkamp—van Marle x. O. van Loon
Smit d. K. LoursLlppcs d. H. Wcber—
Stet z.
Overleden: Cornells AmoMus Duvn. 2
m„ zoon van W. H. DuUn: Th cod o rus
Doesburg. 10 m., zoon van C. Doesburg.
Pierre da Gaytar, da man dia de muiiek ran dan »ocialiiti»chen itrijdmareeb, cU
„Internationale", gecomponeerd heeft, woont in een troosteloos*. val» achterbuurt.
4* P ar ij» c ha voorstad Saint DenU- Hij U nu uitganoodigd om naar Rutland
to komen.
Prime* Hiaa Sachiko,
dochter ran dan kaiser
van Japon-
