Haarlem's
tg Dagblad yj
De Zakenman
ZANDVOORT
Nederlandss tweede badplaats
VIERDE BLAD
4 Dof' Zandvoort heeft om en
I Ti J bü de 700 inwoners.
De huisjes staan in
het rulle zand. Alleen de oude weg
naar de kerk mag met recht den
naam „straat" voeren omdat zü in
derdaad geplaveid is. 's Nachts als de
zee tegen den duinrand staat, of als
de storm de ziedende golven op
zweept dan is het of de weinige huis
jes steunend bij elkander gekropen
zijn. En enkele voetganger zocht tas
tend zijn weg. Hij draagt een lantaarn
want verlichting is er niet.
Eenige tientallen jaren later, in
1874 kreeg Zandvoort rin groote
winkel. Een bazar. Een instelling
waarin van alles te koop was, en
waarvan mej. M. A. Wolterbeek de
stichtster was. Het anderhalve snoep
winkeltje dat het gehucht rijk was,
telde niet mee.
De weg Haarlem naar Zandvoort
was omstreeks 1880 eencrime
van een weg. Vier uur had men noo-
dig om met paard en wagen van
Haarlem naar Zandvoort te komen.
Zandvoort was tot 1880 een middel-
eeuwsch gat. Een duistere schuil
plaats aan de zee. Poëtisch, maar ver
geten. Wat bij mekaar gekropen huis
jes. Wat verweerde menschjes, in
arrenmoede. Doch er werden hard
nekkige pogingen gedaan om het iso
lement op te heffen. De firma Drie
huizen Het in 1881 een omnibusje
naar Haarlem rijden. Iets later
stichtte de Haarlem—Zand voor'
Spoorwegmaatschappij het lijntje da'
later overging aan de H. IJ. S. M.
Een groote houten tent werd tot sta
tion gepromoveerd. Een trammetje
van het Stationsplein naar Koslver-
loren was gedoemd om via twee evo
luties (paardentram—electrische
tram) weer te verdwijnen. Want daar
waren geen passagiers genoeg voor
Evenmin als er hoorders genoeg wa
ren voor de twee concerten per dag,
die het pas opgerichte Kurhaus met
yeel bravour annonceerde.
Een felle vijand van Zandvoort Is
altijd het vuur geweest,
i Maar op de asch van het verwoeste,
•Verrezen toch steeds weer de funda
menten voor het nieuwe.
Een taaie 100-jarige struggle for
life is noodig geweest om van Zand
voort te maken wat het nu is.
De badplaats Zandvoort werd in het
3aar 1826 voor het eerst genoemd. In
1828 werd de weg Haarlem—Zand
voort aangelegd. Binnenkort herdenkt
Hotel „Groot Badhuis zijn 100-jarig
bestaan.
Er zijn dus wel redenen om even te
pauzeeren. Om even te herademen,
om zich even rustig neer te zetten
Weinig herinnert in Zandvoort nog
aan den ouden tijd:
In het seizoen, aan gene zijde van
den duinrand, op het breede strand
tooveit de zon aquarel tinten. Blonde
aquarel tinten, op het zand, op de zee,
op blozende kindergezichten, op de
terrassen, op de gevels langs den mo
dernen boulevard Waar weleer alleen
het plechtige ruischefi van de zee
klonk klinkt nu gejuich, gelach, mu
ziek. Muziek van de Jazz-band, mu
ziek van de „Oempa's" die langs het
strand trekken. In het seizoen is het
strand dat weleer ruig was en som
ber van stilte een speelplaats waar
het wriemelt, krioelt van vroolijke
blonde jeugd. En de ouders maken
van de luiheid een kunst- Liggen lang
gestrekt in hun strandstoelen turen
over de parelmoeren schelp van de
zee of staren in de blauwe lucht
waarin dc vacaniegedachten weg
drijven.
Aan den buitenkant van het wan
ordelijk tegen den zeereep gehurkte
dorp liggen vele werelsche instellin
gen. Hótels, pensions, moderne restau
rants en een zeer ..geavanceerde-
dancing zelfs, daar Is de breede Bou-
die zijn belang begrijpt
Adverteert in
aandeelen der E. S. M. overging ln
de handen van de H. S. M. (N.S.) is
een van de donkerste uit Zandvoort's
geschiedenis. Gaarne zou ik eentgs-
zins uitvoeriger mijn meening hier
over zeggen maar de beschikbare
ruimte gedoogt dit niet. Alleen dit:
Jammer is het en tot op zeker hoog
te onbegrijpelijk dat een overheids
bedrijf den bloei van de tweede bad
plaats van ons land zoo kan remmen
door te weigeren reeds tlians 8 K.M
spoorlijn te electrificeeren en dien
tengevolge verhindert Amsterdam en
Haarlem op een vlotte, aangename,
aantrekkelijke wijze in Zandvoort en
aan zeel te brengen.
5. Over 't algemeen zijn naar ik
meen te weten, de prijzen van de ar
tikelen niet te hoog ln Zandvoort. een
aantal menschen neemt h*' mijns in
ziens verkeerde standpunt ln om.
wanneer het met een duur huls of te
wel een blok aan 't been zit. een
huursom te vragen, die in verband
met den kostprijs van 't huis wel te
motiveeren valt, maar die te hoog is
in verhouding tot tandere badplaat
sen en dan neemt men 't Zandvoort
nog kwalijk dat er niet verhuure
wordt; wie 't onderste uit de kan wil
hebben enz. Laat men in de winkels
vooral geen speciale prijzen voor bad
gasten vragen, dat trucje zou wel
eens op kunnen gaan maar bij ont
dekking een smaad op onze plaats
werpen en de kooplust kunnen be
derven.
Tct slot: Iedere graad ln de zomer
maanden boven de 70 graden geeft
Zandvoort ƒ2000 per dag meer ver
diensten (voor de Zondagen met 2 te
vermenigvuldigen
Zandvoort's voorzitter van Vreem
delingen Verkeer de heer H. A. Klein
antwoordde het volgende:
1. De tegenwoordige strandexplol-
tat&e voldoet niet meer aan de mo
derne eischen en vooral niet aan den
smaak van onze Duitsche badgasten.
Men is gewend aan een groote gecon
centreerde exploitatie met zonneba
den, adem en heilgymnastiek. Men
wil ook van zijn Hótel met oen bad
mantel ln zee: kunnen gaan en vrij
kunnen bidon Om hieraan tegemoet
te komen en Zandvoort eenigszins op
het peil te brengen der vele buiten-
landsche badplaatsen zou de moge
lijkheid moeten gevonden worden tot
het oprichten van een groote maat
schappij op aandeelen waarin de be
staande maatschappijen en exploi
tanten hun bezit zouden kunnen in
brengen. Zulk een maatschappij zou
het ontbrekende kunnen tor hand
nemen. Ook de gemeente zou met
zulk een maatschappij moeten samen
werken tot heil van de badplaats in
het algemeen. Zonder concentratie
«an alle krachten zal Zandvoort een
zware handicap hebben, te groot als
het is voor een landelijk badplaatsje
en te ouderwetsch tegenover collega's
van andere landen.
2. Voor ontwikkeling van Zandvoort
als verblijfplaats is in de eerste plaat4
verlaging der belastingen noodzake
lijk. Velen verlaten d* plaats of ves
tigen zich elders om de hooge belas
tingen. Verder is van groot belang
de beschikking over een goed beplant
en onderhouden duinterreln. De ge
meente heeft in dit opricht reeds
iets gedaan maar de behoefte is nog
veel en veel grootcr. Daar Haarlem
en vooral Amsterdam zich ontzet
tend snel uitbreiden moet Zandvoort
worden een ontsparnings- en woon
oord voor rijk en arm. oud en Jong
een long voor de steden. Het moet»
daarom naast zijn strand over uitge
strekte duinterreinrn kunnen beschik
ken. Dit kan ook bereikt worden door
het vestigen van een natuurmonu
ment zoodat ook de zeeweg onbe
bouwd blijft.
3. Zandvoort ligt niet gunstig vooi*
Industrie en de ontwikkeling tot «r-
zondheids- en ontspanningsoord gaat
ook wel niet samen met Industrie,
hetzij dan dat het geen geruischma-
kende of geurend? industrie Is: maar*
dan zullen waterwegen toch onmis
baar blijven. Zandvoort kan alleen
als badolaats groot worden cn daarop
moeten all? krachten worden gecon
centreerd
4. Betere verbindingen zijn zeer ze
ker gewenseht. Ook ln dit opricht be
staat behoefte aan vooruitz'endo
menschen. Men wil soms wel eens net
onmogelijke maar een feit blijft het
dat de afstand Z*ndvoor£-Amster-
dam binnen het half uur kan worden
afgelegd door regelmatige treinver
bindingen cn indien dit zoo was zou
Zandvoort op Amerlkaansche wijze
groeien. Zonder d't zal het langzaam
blijven gaan. Zandvoort is geen fo-
rensenplaa's voor Amsterdam door
de slechte verbinding cn do hooge be
lasting.
Om dezelfde reden maken de nee-
ringdoenden slechte zaken en dc drnir
der belastingen wordt hooger. En de
belasting-autoriteiten helpen mee om
Zandvoort in dc personecle belasting
nog hooger oq te voeren en zoodoen
de de goede bedoelingen van den Mi
nister te niet te d°en.
5. Wnt de prijzen betreft zal ik mU
beperken tot de prijzen der Hótels en
pensions. Deze zijn laag te noemen
en wat er voor gegeven wordt is meer
en beter dan in het buitenland. Er is
gelegenheid voo^ elke beurs en do
vreemdelingen kunnen gratis alle in
lichtingen krijgen bU het bureau voor
vreemdelingenverkeer op het Stations
olein. In Duitschtand hcorscht het
verkeerde begrip dat een Mark dd
waarde heeft van cn halve gulden of.
dat wat men ln Du'.tschland het*»alt
met 1 Mark in Holland voor een halven
gulden te koop is. Dit begrip is zoo
ingeworteld dat men het steeds blijft
hooren en hierdoor wordt Holland als
zeer duur bestemneld. het is daarom
raadzaam de prijzen ln Marken aan
te geven. De thans hcerschende prij
zen voor Hótels en pensions zlln in
werkelijkheid tc laag- Vroeger liepen
de vacantledneon over 2 maanden of
ruim 6 weken maar nu br vinnen deze
pas met 20 tot 25 Juli en zij zijn reeds
4 weken later geë'ndlgd. Dit tijdstip
is te kort om een bestaan op te leve
ren. en verhotping van nri!z*n is aan
den anderen kant echter niet moge
lijk.
De oud-gcmeontc-secretarls de heer
P. L. de Vries, antwoordde als volgt:
1. Daar Zandvoort uitsluitend badplaats
Is, ls de exploitatie van zee en 5- ir.d
wel een, zoo niet de voornaamste factor
voor den bloei van Zandvoort. Wat dc
prijzen aangaan, zoo acht ik de tegen
woordige prijzen voor het huren van
strandstoelen niet te hoog; die der baden
echter veel te hoog. Niet dat de baden
te duur zijn in verband met de exploi
tatie, maar.ln de exploitatie dient ver
andering en vereenvoudiging gebracht tc
worden, waardoor de onkosten belang
rijk zouder. verminderd worden.
BU de laatste strandverpacht'.ng heeft
de heer Gur.ters een vereenvoudiging
voorgesteld, waardoor da prijs der ba
den aanmerkelijk verminderd zou kun
nen worden, doch de Raad heeft dat
voorstel niet aangenomen. De exploitatie
is op den ouden voet (zooa'.i voor 40
Jaren en langer nog. geschiedde) voort
gezet. Is het daarbij r.iet te mal. dat er
aan het strand 4 badinrichtingen be
staan? Wanneer alles in één hand was,
zouden de exploitatiekosten veel, Ja zeer
veel, verminderd kunnen worden, waar-
j
De exploitatie van het strand
Wel of geen industrie?
Elke graad boven de 70° is f 2000 waard
De meeningen van burgemeester Van Alphen en eenige
bekende Zandvoortcrs
staan bezorgen, thans moet ln drie
zomermaanden voor een jaar ver
diend worden. Zandvoort moet als ver
blijfplaats kunnen bieden: „niet te
hooge belastingen". Wanneer men by
de buur voor 3 pet terecht kan be
taalt men niet 10 pet.
3. Neen, althans niet industrie met
hooge schoorsteenen, wel de hótel-
industrie en eventueel bollencultuur.
Eenige wereldbedrijven uitgezonderd
heeft de industrie in Nederland het
moeilijk; men denkt in Zandvoort bij
eene industrie werkeloozen aan 'i
werk te krijgen maar men vergeet
dat bij vestiging van industrie de
werkgever wel eens krachten van bui-
Iten af kon nemen, (hij zal niet het
risico willen loopen, dat de Zand-
voorter in Juni naar 't strand zou
levard en de nieuwe prachtige weg
naar den Bloem i-ndaalschen Zeeweg.
Maar daarachter liggen de oude
dingen. De lieve herinneringen!
Daar zijn de smalle, 1 y% Meter
breede steegjes met de miniatuur
woningkjes, waarvan de vensters op
den grond staan, vensters waarachter
geraniums lonken. Waar men nog
over de onderdeurtjes heen kan kij
ken in antieke kamertjes die versierd
zyn met oude blauwe borden. Daar
kan 't gebeuren, dat u door de nauwe
steile bochtige steegjes waar de
zon breede slagschaduwen werpt,
oude vrouwtjes, riet loopen. die de
evolutie van de badplaats kennen, en
die in haar rimpelgezichtjes, ln haar
witte kapjes, in haar schuifelpasjes
nog iets meevoeren van het oude
Zandvoort dat schier geheel verstor
ven is in het nieüwe Zandvoort, de
badplaats.
Bij een jubileum kijkt men gemeen
lijk achter zich. Doch het is zaak de
toekomst in het oog te houden. Daar
is Zandvoort meer bij gebaat. Daarom
hebben wij deze gelegenheid aange
grepen om eenige personen, die tot
oordeelen bevoegd zijn hun meening
te doen zeggen over de vijf hieronder
staande vragen die ten innigste ver
bonden zijn met den bloei van de 100-
Jarlge badplaats aan de Noordzee:
De heer H. v. Alphen Zandvoort's
jonge en energieke burgemeester die
reeds by vele gelegenheden getoond
heeft verder te willen zien dan het
heden, en bewezen heeft een ruimen
blik te hebben ten aanzien van Zand
voort's belangen, antwoordde ons op
die vragen het volgende:
Op de vjjf voor Zandvoort zoo be
langrijke vragen antwoord ik aldus:
1. Zeer zeker. Kan voor Zandvoort
een ruime inkomst zijn, mits de ex
ploitatie op een andere wijze geschiedt
dan thans, 't Gemeentebestuur heeft
nu te maken met een vyftgtal pacn-
kunnen gaan); die werklieden zullen
woningen noodig hebben, dat kan
allemaal oged gaan wanneer de in
dustrie bloeit maar gesteld dat men
slappen tijd krygt met als gevolg:
„ontslag" dan zit de gemeente be
halve met de oude werkloozen ook
met de «nieuwe terwyi de werkgever
waarschyniyk in Aerdenhout woont;
een bloembollencultuur of eene an
dere cultuur op tuinbouwgebied acht
ik van groot belang, de handen der
Zandvoortsche arbeiders staan daar
naar.
4. Zeer zeker. Een levensquaestie.
Den dag waarop de meerderheid der
iUsv;
le. De exploitatie van Zee en strand.
2e. De ontwikkeling van Zandvoort
als verblijfplaats.
3e. De vestiging van industrie.
4e Betere verbindingen.
5e De prijzen die neringdoenden
vragen.
t-ers waarvan de particuliere belangen
voor de gemeente minstens even
zwaar wegen als de door hen te beta
len pachtsom. Het strand kan nog
ordeiyker geëxploiteerd worden, waar-
by de plaatsen der inrichtingen die
zeebaden verschaffen dienen te ver
anderen; ook zonnebaden moeten ge
sticht worden.
2. Als boven. Een noodzakelijk iets,
kan Zandvoort een evenwichtiger be-
