HAARLEM'S DAGBLAD
VOORUIT EN VOORAAN
ABONNEERT U OP
HAARLEM'S DAGBLAD
■in HAARLEM'S DAGBLAD em
BERLIJNSCHE BRIEVEN
VAN KUNST EN KUNSTENAARS.
UIT DE OMSTREKEN
gaat niet alleen op sportgebied maar in ALLES,
Daardoor wordt het algemeen erkend als een
der belangrijkste provinciale dagbladen in Nederland
In Haarlem en Omslreken gaat het reeds vele
jaren onbedreigd aan de spits door de snelheid,
betrouwbaarheid, volledigheid en volstrekte
neutraliteit zijner berichtgeving.
Dit is naast frisclheid en verscheidenheid van
inhoud het geheim van het groote succes van
Vaart op het kompas van de overgroote meer
derheid en gij zult er wel bij varen.
Wat ons te wachten staat.
(Van onzen correspondent)
Ofschoon de rijkspresident de op
dracht tot vorming van eeen nieuw
kabinet aan den voorzitter van die Duit-
sche sociaal-democratische partij, den
afgevaardigde Hermann MülLer. gegeven
heelt, kan men toch met vrij groote
zekerheid aannemeen, dat deze er niet
dan na zeer groote moeilijkheden in zal
slagen, een ministerie samen te stellen,
hetzij op zeer breeden grondslag dan wel
gesteund door de zoogenaamde „partijen
van Weimar", die wellicht door een of
meer kleine partijen aangevuld zuilen
worden, zoodat dan toch nog een dra
gelijke meefiderthead tot stand komt.
Maar het waarschijnlijkste en ook
de gewenschtste oplossing zou toch
de groote coalitie" zijn, die het enor
me voordeel biedit, dat daarin de beide
groote parijen der gematigde socialisti
sche arbeiders en der groote en klei
nere indusbrieeleh samen tot productie
ven arbeid ter wille van het geheele
volk gedwongen worden, terwijl dank zij
de deelname van het katholieke centrum
ook de zeer belangrijke groep der chris
telijk georganiseerde arbeiders en niet
minder die dör christelijke werkgevers
in het regeeringswerk betrokken worden.
Daar voor Duitschland op financieel
en economisch gebied de moeilijkste
jaren eigenlijk thans eerst aanvangen is
het voor deDuitsche republiek zoowel als
voor het bij Duitschland's welzijn zoo
zeer betrokken buitenland van het
allergrootste gewicht, dat eindelijk eens
een rüksnegeerdmg tot stand komt, die
zioh uitsluitend met het groote werk
van het Hei-stel kan bezighouden zen
der daarin door politiek geknoei en ge
modder telkens weer te worden lastig ge
vallen.
Of hot intussohen als een verblijdend
verschijnsel beschouwd moet worden, dat
in dit stadium juist de socialisten weer
overal de leiding in handen gekregen
hebben, daarover wordt uit den aard da-
zaak zeer uiteenloopend geoordeefld, Het
feiit kan nu eenmaal niet geloochend
worden, dat millioenen Duitschers, die in
de afgeloopen jaren aan de rechtsche
regeeringen hun vertrouwen gesohonken
hadden, en die in den grond van hun
1 art nog hetlen meer reohts dan linies
staan, uit baloorigbeid en begrijpelijke
ontstemming over rechtsche politieke lei
ders, die van alles en nog wat beloofden,
maar gpen enkele belofte nakwamen en
uitsluitend partijwinsten op het oog
hadden, zeer radicaal naai- links en wel
naar de sociaal-democratie en zelfs naar
het communisme zijn overgeloopenom
liet nu eens met het andere uiterste te
probeerem.
Daaraan is te danken geweest, dat de
beide socialistische groepen zoo onver
wacht versterkt uit den strijd te voor
schijn gekomen zijn. Zij hebben tal van
stemmen gekregen van mensehen, die
er niet aan donken, zich als leden van
de sociaal-democratische of communis
tische partij te laten inschrijven, maar
die door oorlog en inflatie alles verlo
ren hebben, eerst hoopten, een deel van
hun verliezen door de veelbelovende actie
der Duitschn attomüen vergoed te zullen
krijgen, en nu door schade en schande
wijs geworden, de schaal naar de an
dere zijde hebben doen overslaan.
Deze feiten staan nu eenmaal vast.
Maar wat zijn de practische gevolgen?
We zullen binnen weinige dagen kunnen
vaststellen, dat:
Aan liet hoold van de rijksregeering
een sociaal-democraat alsrijkskanselier
staat, Drie andere socialisten de be
langrijkste portefeuilles in dat ministe
rie in hun bezit hebben. In Pruisen die
socialistische minister-president geble
ven is en zijn aanhang zich nog ver
sterkt heeft. De voorzitters van den
nieuwen Rijksdag en van den nieuwen
Pruisischen Landdag wederom sociaal
democraten zijn. In verschillende an
dere Duitsche landen, zoo bijvoorbeeld in
Saksen, ook al wee- socialisten de re
geering en het landelijk parlement aan
voeren. Het socialisme, dat in 1918 in
Duitschland vrijwel liet heft in handen
had, en daarna tijdelijk de sympathieën
der groote massa weer verloor zoodat
de reaoüie omhoog kon komen, heeft
een groot deel van zijn tijdelijke ver
liezen weer ingehaald en staat onge
veer op het standpunt van onmiddellijk
na de revolutie. We zullen aan die wet
geving der eerstvolgende jaren de ge
volgen daarvan kunnen bestudeeren.
Nu is het een bekend feit. dat par
tijen die practisch regeeringswerk moe
ten doen, op den duur steeds aanhang
verliezen. En zij die ditmaal groote ver
liezen geleden hebban, troosten zich al
weer met die gedachte dat een regee-
ringsperiode den socialistten en commu
nis ton weer een deel van hun winst zal
kosten. Doch de nieuwe rijksdag, waar
in de socialistische fractie overe-
wegend sterk geworden is. zal
waarschijnlijk wel zijn vier jaren
uitzitten. En vier jaren zijn voor wet
gevend werk een lange tijd! Het zal van
de socialistische leiders afhangen, of ze
zioh in die periode de sympathieën der
groote massa zullen weten te veroveren.
Zelfs al boeten ze een deel van hun te-
genwoordigen aanhang in, dan zullen
ze toch nog streng genoeg blijven om
ook na die vier jaren de leiding in
Duitschland in handen te houden.
Het socialisme, zelfs al zou
een samenwerking met de com
munisten tot stand komen, die voor
alsnog uitgesloten lijkt, heeft nog altijd
geen meerderheid en is op samenwer
king met gematigde burgerlijke partijen
aangewezen. Het geval zou zich hoog
stens kimmen voordoen, dat in den loop
van deze rijksdagperiode deze samen
werking toch weer eens op niets uit
loopt en dat weer een zuiver burger
lijke regeering met rechtsche neigingen
voor den dag komt, gelijk we dat twee
maal meegemaakt hebben tn de periode
die achter ons ligt. Maar dan is de kans
ctat hët socialisme er na vlér Jaren h5g
sterker voor zal staan en wrel eens over
de meerderheidsgrens heen zou kunnen
komen nog veel grooter geworden.
Een werkelijke meerderheid hebben
de rooóe groepen al sinds lang in de
wereldstad Berlijn. Die meerderheid, is
c-r door de jongste verkiezingen nog
sterker op geworden. Men mag gerust
vaststellen, dat de democratische eerste
burgemeester van de hoofdstad zioh op
een eenzaam eiland boven de ..Rcode
Zee" bevindt. Wie met de parlementaire
gewoontes van zulk een meerder
heden kennis wil maken, doet dan ook
goed, een zitting van den Berlijnschen
gemeenteraad bij te wonen. Ook hier
zijn het niet sociaal-democraten,
maar in hoofdzaak de commu
nisten dié den ..toon" aangeven. Een
toon, die gerust een lang aangehouden
dissonant genoemd mag worden In den
raad van Berlijn zijn vechtpartijen,
waarbij meestal heel wat bloed pleegt te
rice-en, aan .de orde van den dag. Vace-
ger hadden de Balkan-parlementen de
reputatie de publieke tribune de meeste
afwisseling te bieden. Sinds eenige jaren
kan men. in Berlijn in de drie parle
menten, die we er hier op nahouden,
maar vooral in het sfcadsparlement din
gen aanschouwen, waarbij de inktpot-
te ngevechten in Boedapest van vroeger,
of in Sofia van heden neg aanminnig
kinderspel zijn. Zoo nu en dan komen
ech'tar ook Rijksdag en Pruisische Land
dag concurrentie aandoen. Zoo hebben
we dezer dagen in den Landdag, waar
de noodtge nieuwe communisten hun
intocht deden, weer eens het verkwik
kelijke schouwspel van heusche vecht
partijen gezien, waarbij als gewoonlijk
op zeer weinig dappere wijze een aan
tal communisten tegen één enkelen af
gevaardigde van rechts te velde trokken,
die dan ook mat een biedend oog het
slagveld ruimen moest.
De Duitschers zijn slechte parlemen
tariërs. Zij hebben tot lieden nog niet
begrepen, hoe men ach in een democra
tisch parlement te gedragen heeft. Maar
tot hun verdediging moet aangevoerd
worden, dat de communistische elemen
ten, waarmee ze tegenwoordig gezegend
zijn, tot een soort volk belmoren, dat
nog heel wat lesjes in goede manieren
zou kunnen krijgen. Zulke elementen
zijn alleen maar klein te krijgen door
Isluiting uit een aantal zittingen niet
alleen, maar door het wegvallen van de
geldelijke voordeden van die zittingen
en het intrekken van de vrije reisabon-
nementen op de spoorwegen, waarbij
juist de heeren communisten uitsluitend
van de eerste klasse gebruik plegen
te maken.
Men weet dit. en past dit strafstelsel
clan ook bij voorkeur toe. Met onmiddel
lijk prachtig resultaat, Maar voor het
zoover is, moet het schandaal natuur
lijk eerst plaats gehad hebben. En daar
op behoeven we bii oi>-ningszittt'aigen of
wanneer er bijzondere interpella
ties op het programma staan, ook zel
den te wachten!
We gaan weer zonderlinge tijden te
gemoet in het politieke Duitschland!
H. v. B.
ONTVANGEN BOEKEN
Voor de vrienden der Romaansche let
terkunde is de door H. D. Tjeenk Wil
link te Haarlem uitgegeven bundel es-
sals van Prof. Salverda de Grave (uit
het gebied der Romaanse letteren292
VU pag.) een welkome gave. Zij om
vat een tiental opstellen, tusschen 1906
en 1926 geschreven, die, met uitzondering
van één, over Ronsard, en een ander
„Over een Oudspaanse romance" de Ica-
liaansche litteratuur tot object hebben.
Al zullen de velen die zich de studie der
Romaansche talen tot arbeidsveld geko
zen hebben, wel de eerste koopers en
lezers van zulk een bundel zijn, laten wij
optimist blijven en aannemen dat er in
een klein percentage Nederlandsche her
senen nog plaacs is voor dergelijke zaken
en dat een figuur als Carducci, in zoo
welgeschreven woorden gescheto; door
Salverda de Grave, nog in staat is veler
belangstelling te wekken, Da) ten drie
tal opstellen over Dante handelt, wien
op den Olympus geen kronkelpad onbe
kend kan zijn aangezien hij er reeds
eenige eeuwen stamgast is, moge den
velen die thans ter Olympiade tijgen, be
langstelling voor den dichter bijbrengen.
Vermoedelijk zijn niet zij 't, die het oor
van den professor vermoeid hebben: ,,er
is iets zeer hinderlijks in de litteratuur
over Dante; de doorloopend hoogge
stemde toon is niet alleen vermoeiend
voor het oor; hy maakt- ook den indruk
van gedwongenheid", (pag. 88),
Bijzonder instructief en boeiend ge
schreven zijn de studies over de ook bij
ons veel in vertaling gelezen moderner
schrijvers als Manzoni en Fogazzaro.
Kortom een verzameling essais waarvoor
ieder die voor de kunst van het lezen neg
eenige waardeering bezit, den schrijver
erkentelijk zal zijn, ook buiten den kring
zijner studenten.
Een boekje van ruim honderd paginas
dat tot titel heeft: „Een nieuwe komeet
aan den literairen hemel" en geschre
ven is door Dr. Alfred A. Haighton,
bracht ons in herinnering dat van den
zelfden schrijver ons indertijd een lij
vige roman Successie" bereikte, in de
lectuur waarvan wij waren blijven ste
ken. Beide boeken gewerden ons van de
Leidschei Uitgeversmaatschappij. De
auteur Haighton schijnt door Willem
Kloos te worden gewaardeerd en in
diens Nieuwe Gids met Gedichten aan
de letterkunde-winnaars te zijn voorge
steld. De heer Haigton schynt een
breedsprakig, evenwel veelzijdig ontwik
keld man, welke combinatie van eigen
schappen veelal echter een, door omvang
en zelfverzekerden toon, ongenietbaar
product in het leven roept. Het boekje
over den komeet heeft een geheel pole
misch karakter: hel is tegen het tijd
schrift „Nu" en de richting die, naar
Haighton meent, door de redacteuren
van dat tijdschrift wordt aangewezen. In
een tweede hoofdstuk „Over Literatuur
en literairen vooruitgang" wordt dan nog
van allerlei behandeld: maar of de
steeds gemakkelijk vloeiende woorden
stroom den in schrijfkunst belangstel
lenden lezer zal boeien, betwijfelen wij.
Voortdurende afdwalingen op zijwegen,
herhaaldelijk noten onderaan de pa
gina of toelichtingen tusschen haakjes,
ze vermoeien en. vervelen, zoo ze
niet volstrekt onmisbaar zijn. By .emand
die, als Dr. Haighton in wetenschappe
lijk denken getraind moet zijn, be
vreemdt zulk tot kluwen geworden be
toog neg sterker. Het komt echter méér
voor: misschien uit overdaad aan ge
leerdheid. Daartegenover zijn de aan
merkingen, die de schrijver op verzen
van Karei van de Woestijne maakt (pag.
43) van een hier onverwachte domheid.
Laten wy het strijdschrift verder rusten.
Ook in de schrijfkunst blijft het kunst
werk toch altijd nog interessanter, dan
het gedebatteer er over. Wij grijpen dus
Haighton's roman, Successie, weer op en
lezen dien ten einde. 515 paginas, ook
hier is hy niet voor een kleintje ver
vaard. Krijgen wij nu den indruk met
een werk van letterkundige kunst te
hebben kennis gemaakt neen eigen-
,lyk niet, maar het is toch wel buitenge
woon verdienstelijk zoo gemakkelijk te
kunnen vertellen en een verhaal op te
bouwen dat door inhoud en betrekke
lijke nieuwheid voor ons, boeit. Aan de
zorgen en bekommernissen van een
Flaubert, die een hoofdstuk misschien
hen maal omwerkte voor hij er vrede
mee had, zal de schrijver Haighton niet
te gronde gaan. Hy heeft den gefiltreer-
den krantenstijl van een goede Engelsche
novel" te pakken en dat is juist wat
hier. in dezen roman van geestelijk
avontuur, van pas komt. Er is iets van
do detective verhalen, iets van den zwen
del in financieele grooefdryven, iets van
de op zwendel gelijkende misvattingen
uit het kunstenaarsleven in dit boek
verwerkt, en dat alles vlot, boeiend en
pikant hier en daar. Wat wilt ge nog
meer van beschaafde ontspanningslec
tuur. Als ge weet dt de hoofdpersoon de
zoon eens multimillionairs is, die het be
drijf des vaders, staalmagnaat in de
Vereenigde Staten, ontvlucht cm in Pa
rijs, onbekend en in armoede, de kunst
te beoefenen als schilder (natuurlijk met
genialen aanleg), is uw hart reeds ge
stolen. En als ge verneemt hos na den
dood van vadcr-magnaat alle detectives
er op uitgezonden worden om den zoon
te vinden, die magnaat-opvolger worden
moet omdat anders de millioenen, ja de
geheele trust, door verraad van een sup-
perintendant, in de prullemand dreigen
te geraken,,.... dan wenscht ge uw hart
reeds niet meer ^rugbezorgd te hebben.
Ge hebt het voor goed aan den nobelen,
hoewel toch, vooral tegenover vrouwen,
nog al nuchter egoistischen Lionel ver
pand, die zelfs in Alaska, en hoewel
reeds opvolger in de macht der milliar-
den, het schilderen niet laten kan.
Neen, maar in ernst... de schrijver
weet blijkbaar van een menigte dingen
een heeleboel af. Hij zag veel en reist
veel: hij schreef dit boek bijvoorbeeld
bij gedeelten In Nice, In Yokohama en Tri
Rijswijk bij den Haag; over bouw en or
ganisatie van trusts, zusters-, nicht- en
dochtermaatschappijen, preferente aan
deden, recht van stemmen, recht van
overdracht, winstdeclaratie en in een
woord: over alle geoorloofde middelSn
tot zelfbevoordeeling-en-gros, verne
men wij hefc een en ander, waar een
Salomon Liebermann zijn voordeel mee
had kunnen doen. Als die het tenmin
ste nog niet wist. Om met een affreuse
flauwiteit te eindigen: Successie zal een
successie zijn in iedere leesbibliotheek.
Als een soort Ivans vcor de hoogere af-
deeling.
Het is niet bepaald een bos voor me
vrouw Mona DahmenScholte, dat haar
Verzen (ons door Sijthoff-Leiden gezon
den) gelijktijdig arriveeren met een der
den druk van Adama van Scheltema's
Meidroom (Brusse-Rotterdam). Hier
een Dichter, met prachtige en zwakke
momenten, maar altijd, de dichter;
ginds de welmecnende, vrome en - na
tuurlijk - beschaafde vrouw, die er be
hagen in schept haar ontroeringen, door
natuur c-n leven te weeg georaelit, en
die eerder alledaagsch clan door buiten
gewoonheid treffend zijn, vast te leggen
in een gebonden vorm die, in word-
keus en in deining, te weinig frappants
biedt, om aan een dichteres bij de ge
nade te gelooven.
J. H, DE BOIS.
ZANDVOORT.
Burgerlijke stand van 814 Juni
1928.
Geboren: Jozef Johannes Petrus, zoon.
van P. J. Schelvis en C. M, Dijkmans.
Ondertrouwd: H. B. Nales en J. van
der Mey, W. A. Kokkelkoren en G. M.
Peperkoorn; J. van Raamsclonk en H. J.
W. Reurop.
VELSEN.
ORANJEVEREENIGING VELSEN.
Het'bestuur van de Oranjevereeni-
ging Velsen, heeft besloten, ook dit jaar
op Koninginnedag groote volks- en
kinderfeesten te organiseeren. Vooral
voor de kinderfeesten bestaat nu reeds
veel belangstelling. Het bestuur hoopt,
die ook in financieelen vorm te mogen
ondervinden, teneinde de planen in da
den te kunnen omzetten.
Voorts werd nog bepaald, dat op
Maandag 25 Juni e.k. in „de Prins" een
algemeene vergadering wordt gehouden.
