NOVA ZEMBLA
HAARLEM'S DAGBLAD
ZATERDAG 23 JUNI 1928
VIERDE BLAD
De lijdenstocht van Barents en Heemskerck
De Waerachtige beschrijvinghe gedaen deur Gerrit de Veer van Amstelredam
Willem Barents.
Save our soulsde stemmen
der roependen in de woestijn",
schreven wü acht dagen ge
leden onder een tee kening van
D'Aix dié den hachelijken en tragi-
schen toestand van No'oile en de zijnen
■wel juist schetste.
Juist in deze dagen kunnen wij be
seffen welk een namcnloos leed Ba
rents en Heemskerck en hun man
nen tijdens de klassiek gewor
den overwintering op Nova-Zembla
mcei:-n htb'oan doorstaan. Nobile im
mers heeft van dag te: dag in verbin
ding gedaan met de Cit;a d: "Milano.
Honderduo radio-amateurs hebben op
de korte golf gezocht, naar het schrik
barende maar toch ook weer hoopvolle
SOB., 'net bewijs immers dat de Italia
nen nog leven waren. Uit schier alle
windrichtingen snellen ervaren reizigers
per boot. per slede, per ijsbreker, per
vliegtuig No'oile te hulp. Namen als
Admundsen, Nansen, Rijser Larsen,
Lützow Holm. Maddalene, evenzoovele
bewijzen van moed, intellect en onbaat
zuchtigheid worden over ae geheel© we
reld geseind en begeleiden de telegram
men die vertellen hoe ver het reddings
werk vordert. De cirkel die deze dap
peren rondom het Phnt waar Nobile
zich moet bevinden trekken, wordt steeds
nauwer.
Doch onder hoeveel tragischer om
standigheden verbleven Heemskerck en
Barants op Nove-Zembla, zonder eenig
contact met de bewoonde wereld, met
de wanhoop in het hart.; met «en bijna
Bekeren dood voor oogen.
Onderstaande regelen die veel merk
waardigs bevatten over de ..Overwinte
ring ontleenden wij grootendeels aan
Dr. G M. de Boer's „Van Oude Voyagiën"
die ze weer overgenomen heeft van het
tn boekvorm verschenen scheepsjaur-
naal van Gerrit de Veer. die onder Ba
rents' bevelen de tocht bijwoonde.
In 1592 woelde het in Nederland. De
ondernemingsgeest der Nederlanders
zocht zich naar alle kanten te uiten.
Men dacht aan de handelsmogelijkheden
men, „Oost ende West-Indiën. Africa,
China en de andere diergelycke landen".
Ondanks de berichten omtrent den toe
stand waarin het Portugeesche koloniale
rijk verkeerde, zat t ontzag voor onzen
vijand er nog te diep in. Men overwoog
de vraag of er niet een veiliger weg
bestond, om begeerde schatten te vin-
dien. Was niet volgens de boste kaarten,
de reis benoorden Azië 2000 mijlen kor
ter dan de door de Portugeezen ge
bruikte weg? Nam geograaf Hakluytniet
aan dat er ten Noorden van Azië een
ijsvrije zee moest bestaan „een trage be-
wegingslooze zee, die den gordel der aar
de vormt, waar men het geluid hoort
van de zon die opgaat".
Verschillende expedities werden nu
uitgerust, zij leverden min of meer re
sultaat op. De grootste, één van zeven
schepen, kwam verslagen terug. Versla
gen door wind. storm, sneeuw, ijs; de
Staten - Genera al loofden hooge prijzen
uit, zelfs na de mislukkingen; nog één
van 25000 ponden voor wien langs den
Noord, China (..de koninkrijken van
Cathai ende China") zou bereiken. De
stad Amsterdam waagde een poging!
Zij rustte twee kleine schepen uit van
50 a 55 en van 30 last. Zij stonden on
der bevel van Willem Barents van Ter
schelling; Jacob v. Heemskerck en Jan
Cornelisz Ryp waren schippers op
beide schepen. Men had de bemanning
afzonderlijke belooningen 'toegezegd en
zooveel mogiijk ongehuwd volk aange
monsterd ..om te minder deur den treek
tot wij ff ende kinderen in 't werek te
vertsagen off van de reyse afgetogen te
worden".
Den 18den Mei van het jaaT 1596 was
alles gereed. De poolcirkel werd zonder
ongevallen beeikt. Inmiddels was op de
schapen ernstig verschil van meening
ontstaan. Willem Barents was van mee
ning dat men Oost-Noord-Oost meest
varen, de Rijp en diens stuurman wa
ren een ander? meening toegedaan. Zij
wilden Noordelijker koe re houden. Te
vergeefs trachtte Barents zijn opponen
ten tot andere gedachten te brengen
5 Juni zag men voor het eerst ijs. Men
zag de witte brokken voor zwanen aan!
Het water was zoo groen als gras en
men dacht dat rr.cn dacrorn C-roer.ler'"
begon te naderen. Den 9den Juni werd
land gezien op 74 1/2 gr. Noorderbreed
te. Opnieuw konden Barents en de Rijp
het niet eens worden over de vraag waar
men was. De Rijp wilde niet bekennen
dat men te ver westwaarts afgedreven
was.
Den volgenden dag zagen eenige der
opvarenden een ijsbeer in zee zij
roeiden er met een schuit heen
om te trachten het dier een
strik over den kop te werpen en
te bemachtigen. Toen zij het echter na-
derder. zag het er zoo gevaarlijk uit.
dat zij van hun plan terugkwamen en 't
met bijlen en musketten aantastten, men
bracht het met een byl zulk een wonde
in den rug toe. dat het wapen er in bleef
vastzitten, zoodat de beer er mee weg
zwom: de boot van het andere schip
kwam te hulp; aan het gevecht, waar
bij de beer soms aanvaller werd, kwam
schier geen einde; pas na een strijd van
twee uren werd het monster bemachtigd
..ende wij aten oock van hem, maar het
bequam ons niet wel". Het eiland, waar
difc alles plaats vond. staat nog steeds
op de kaart als het Beren-eiland ver
meld.
Eenige dagen later werd Spitsbergen
gevonden. Daar deed men een
merkwaardige ornithologische ontdek
king. Op een eiland in een der
baaien werden een menigte broe
dende ganzen gevonden, waarvan er een
met ©en steen gedood werd. Bij het
opvliegen van hun nesten, waarin een
menigte eieren gevonden werden, lieten
zij hun ,,rot, rot, rot" hooren; het wa
ren rotganzen, zooals er jaarlijks vele
op Wieringen gevonden en gevangen
werden. „Nu blijkt het", zegt het naive
journaal dat wij volgen, „dat het ver
haal. alsof deze ganzen in Schotland
aan boomen groeien welks vruchten,
als ze in zee vallen, ganzekuikens leve
ren, geheel onwaar en verzonnen is";
..citselvige blijkt nu contrarie"; 't is
echter geen wonder, dat men tot dusver
de broedplaatsen nog niet heeft ontdekt,
omdat de streek, waar zij hun eieren leg
gen, op zoo noordelijke breed to wordt
gevonden!
25 Juni verliet men Spitsbergen weer
onder voortdurende oneenigheid. Barents
en de Rijp konden niet tot overeen
stemming komen. Tenslotte besloot men
dat. ieder zijn eigen we? zou kiezen. De
Rijp naar het Noord-Westen. Barents
naar het Noord-Oosten.
Het schip van Barents zeilde nu eerst
in zuidelijke en daarna in oostelijke
richting van 80 gr. tot op ongeveer 73
gr. N.B. Den 17en Juli zagen zij beoos
ten van zich land, de kust van Nova-
Zembla; twee dagen later kwamen zij
bij het Kruis-eiland, waar zij door het
ijs niet verder konden varen. Een boot
met acht man werd naar den wal ge
zonden om de beide kruisen te bezoe
ken, waaraan het eiland zijn naam ont
leende. Daarbij werden zij opeens twee
beren gewaar „ende wij hadden gantsch
geen gheweer bij ons". De dieren richt
ten zich recht op en kwamen daarna op
het volk toeloopen, „also dat ons het
lachen wel verglngh". Het volk wilde
naar de schuit snellen, maar Heemskerck
wist hen te weerhouden: „die eerst be-
ghint te loopen, dien sal ick met dien
bootshaack in zijn huyt steecken, want
tis beter dat wij bij maicanderen blijver,
en (be) proeven alswy haer met ons
ro?pen vervaert moghen maken. Also
gingen wij soetgens ende ghestadich nae
de schuyt toe ende ontquamen also. wc',
verblijt sijnde. da» wij den kattendans
ontspronghen waren ende dat wijt wij'.f
vertellen mochten".
6 Augustus bereikte men eindelijk
Kaap Nassau, Nova-Zembla's noordpunt.
Het schip werd aan een ijsschots vast
gelegd. Tobbende en vreezenc? werd ein
delijk ondanks het vele pakijs de Oranje
eilanden en den .Hoek van Begeerte"
bereikt. Spoedig bleek het onmogelijk
Straat Waigaisj te bereiken. ,.'t Was al
vergeefschen arbeid". De mannen tracht
ten tevergeefs een geul in het ijs te hak
ken. Het ijs begon plotseling weg te
drijven, gelukkig konden de mannen
nog juist het schip grijpen en aan boord
klimmen. „Godt ende raddichevt
der handen hebben haer uyt dat gevaar
verlost". In „IJshaven" werd het schip
vier voet omhoog geperst. Het ijs drukte
geweldig. 30 Augustus kwam de storm
aanwervelen, die t ijs nog meer opzette.
I-Iet schip werd hooger op ijsruggen ge
stort „dattet alles begon te craken ende
te bersten.Also dat een de haere
te bergen stonden van sodanighe afgrij-
selyck schouwspel" Het schip ging steeds
scheever ligger en men ging voorraad
aan land brengen en daar een tent
bouwen.
Gelukkig vond men aan land een ri
viertje met zoet. water en veel drijfhout
waaronder geheele boomen die met wor
tel en al uit Siberië waren komen drij
ven. In de eerste dagen van September
begon men met den bouw van een huis
Boomstammen moesten van takken en
wortels worden ontdaan. Van de 17 man-
werken. Men werd voortdurend door
beren lastig gevallen.
Enfin na veel leed kwam het huis
klaar, Helaas stierf de scheepstimmer
man; de grond was zoo hard dat men
hem in de sneeuw moest begraven. Ma
terialen van het schip werden gebruikt
om het huis te voltooien. 24 October
kwam de rest der bemanning, ook de
zieke, die „seer teer ende swack was"
per slede naar het nieuwe huis. genaamd
„Het behouden Huys". De beren werden
steeds lastiger.
Men vond echter een middel om zich
de dieren van het lijf te houden, door ze
nl. met stukken brandhout te werpen,
waar ze achter aanliepen als een hond
achter een weggeworpen steen. Tenslot
te begon ook dat spel echter te ver
drieten.
De poolnacht brak aan. Beren zochten
hun schuilplaatsen op. poolvossen ver
schenen. En er werden er vele gevan
gen. De zonlooze dagen en nachten druk
ten ae stemming buitengewoon. Het
werd zoo donker dat men niet meer wist
welk uur van den dag het was. en daar
bij werd de koude steeds strenger. Ge-
wasschen k tee ren waren stijf bevroren.
Het bier was bevroren en smakeloos ge
worden. Van een wijnvat maakte de
barbier of chirurgijn een soort van zit
bad; „ende wij vonden ons gantsch wel
daerbij".
Het lijden werd steeds grooter, het
leven steeds ellendiger. Op 7 December
besloot men den kleinen voorraad steen
kolen aan te spreken. De eenzamen be
sloten de „Ueffelycke warmte" zooveel
mogelijk binnen te houden en zij stop
ten deuren, vensters en schoorsteen
dicht. Allen werden ziek wakker. Kolen
dampvergiftiging! Net bijtijds werd een
raam opengeworpen, allen kregen van
den schipper een teug wijn om „het hert
te verstorekor.". De sneeuw stapelde zich
hooger en hooger, tot aan het dak.
nen waren er slechts 15 capabel om te waar de vossen overheen liepen.
„Afbeeldinghe van drie Beyren die omtrent, het schip quamen".
Onbeschrijfelijke koude werd geleden.
Kerstmis werd triest herdacht. En'
eindelijk brak nieuwjaar aan. De
leve nsm 1 dd elen v oo r raad slonk snel.
Allerlei houten gebruiksvoorwerpen
werd verstookt. 5 Januari trad iets beter
weer in. De deur werd geopend, het op
gehoopte vuil verwijderd, brandhout ge
zocht. Driekoningen! Eén der mannen
ontdekte na een dag van zwoegen da:
het drie-koningen-dac was. Men had do
laatste dagen wat wijn gespaard. ..Also
dat wü or.s op dien avont wat verquick-
ten ende Conixken speelden". Var. twee
pond meel werd pannekoek gebakken,
een beschuit werd in de wijn gesopt, de
Constabel werd door het lot aangewezen
om ..kcn'nck van Nova-Sembl?" te zijr.
„ende wij lieten ons dancken. alsoff wij
in ons Vaderiandt ende bij ons vrien
den waren: so wel waren wij vennaeckt
als off wü 't huys een heerllcke maei-
fcüdt geh&dt hadden".
Inmiddels verergerde de toestand
van den zieken schepeling den
26s:en plotseling. Weinig na midder
nacht stierf hij. Eten volgenden dag weid
in de sneeuw een kuil gegravn „daerna
deden wij een maniere van een lyck-
predikinghe met lesen ende psalmen,
sing hen ende ging hen alle tsamen met'.et
iijck uyt ende begroevent. gingen daer
na binnen ende aten de vroo-cost (hot
ontbijt)". Toen Heemskerck eenige da
gen later eens probeerde, of men niet
beter door den schoorsteen de besneeuw
de oppervlakte kon bereiken, zag hU
tot zijn groote blijdschap de zon boven
den horizon! Met de zon kwamen
beren, en daarmee het ret. waarmee
men de lampen kon laten branden
Reeds had men herhaaldelijk getracht
een beer te schieten. 12 Februari lukte
het. nu konden de mannen 's nachts
de lampen laten doorbranden, ja ieder
kreeg in zijn kooi licht, zoodat de een
zamen met lezen den tijd konden ver
drijven.
Maart werd een moeilijke maand,
't Schip zat nog vast. De lichamen der
uitgeputte menschen werden steeds
zwakker. De beren werden steeds bru
taler. Menig angstig avontuur werd door
deze monsters veroorzaakt.
Wat men niet verwacht had geschied
de. Het drijf u's sloot het schip meer en
meer in. Mei werd het laatste vleesch
verbruikt.
De stemming bleef echter goed. Wel
verzochten de maats aan Willem Ba
rents om den schipper te bewegen tot
vertrek, maar Barents wist hen tot ge
duld te bewegen: nog altijd hoopte men.
dat het schip zou losraken.
Barents heeft tot het laatste de hoop
gekoesterd dat zijn schip los zou komen,
Maar 't geschiedde niet. 27 Mei gaf
schipper Heemskerck to?. Men begon
toen toebereidselen tot het vertrek t<
maken.
De mannen bleken echter tc krachte
loos om de open bijboot te kunnen ver
voeren. Men keerde bijkans radeloos
naar het „Behouden Huys" terug. Des
In de beide Poolzones vindt
de onderzoeker nog een uit
gebreid en bijkans onbekend
arbeidsveld. Zoowel bij de Noord
als bij de Zuidpool zyn mil-
lioenen vierkante kilometer onbe
kende aarde. In de eerste plaats
hebben de onderzoekers de plicht om i
wat de wetenschap vermoedt, (en waar
op z yhaar stellingen betreffende de we-
tensehao van onzen geheelen aardbei ge
deeltelijk bouwt) tot zekerheid te maken
De Physische aardrijkskunde immers
zal buitengewoon gebaat zijn bij de ge
gevens die de natuurvorschers van
Noord- en Zuidpool bijeenbrengen. Ja
zelfs de belangrijkste vraagstukken op
dit gebied liggen voor een belangrijk
deel ter oplossing aan Zuid- of Noord
pool. Terecht wordt in het betreffende
werk opgemerkt dat het zinneloos zou
zijn als de jacht naar de Pcol zou ont
aarden in een soort van sport om er zoo
snel mogelijk te komen. Een dergelijk
streven is even nutteloos als het alleen
maar acht slaan op verschijnselen van
de Poolnatuur en van meteorologie en
aardmagnetisme, zonder acht te slaan
op de geographische problemen die zich
voordoen. Het doel van het Poolonder-
zoek dan is in de eerste plaats van zui
ver geographischen aard, en beoogt
vast te stellen de verdeeling van land
en water, de grootte, de hoogte, 't ka
rakter van het landschap, kortom, het
ven-olmaken van het Carthografisch
beeld der Poolregionen, dus het doen
verdwijnen van de landkaart, van al die
hinderlijke nietszeggende witte vlek
ken. Uit het geographisch onderzoek
bleek alras dat bijvoorbeeld eilanden als
Franz Josephsland. Groenland, Beren-
Het wetenschappelijk nut van Poolreizen
Eet gehouden Huys". Geheel rechts het bad van het wijnvat gemaakt.
eiland enz. slechts voortzettingen zijn
van het naburige vasteland. Het is over
duidelijk gebleken uit een geologisch en
bouw, en uit het planten- en dierenrijk
dat genoemde eilanden voortzettingen
van Skanöinavië zijn en dat zij er in
voorhistorische tijden één geheel mee
vormden. Nova Zembla is bijvoorbeeld
weer een uitlooper van Oeral. Groenland
schijnt alleen eenige aeltfstandige
eigenschappen te bezitten, en toch heef;
men daar punten van overeenkomst ge
vonden met ae Amerlkaansche flora en
fauna. Merkwaardig is verder dat men
ontdekt heeft dat zoowel de Noord- als
de Zuidpool in haar schoot fossiele res
ten 'oereen. die niet alleen zeer belang
rijk zijn voor de wetenschap van
de ontwikkelingsgeschiedenis der ge
heele organische wereld, maar ook
bewezen dat aan de beide Polen
vroeger een veel milder' klimaat beeft
geheerscht. Men heeft in de poolstreken
zelfs versteende resten van loofhout
maar ook van palmen gevonden, streken,
die als Groenland en Spitsbergen thans
onder ijs en sneeuw begraven liggen. Na
tuurlijk doet de vraag zich voor of deze
resten niet. als drijfhout naar het hooge
Noorden of Zuiden verzeild zijn geraakt.
Dat is natuurlijk zeer goed mogelijk,
doch dan blijven er nog genoeg door we
tenschappelijke poolonderzoekers gele
verde bewijzen over, die ons de overtui
ging geven, dat het milde klimaat aan
ae Pool in veel vroeger eeuwen inder
daad bestaan heeft. De geleerde plant
kundige wereld heeft zich ook steeds
ijverig met poolonderzoek bezig gehou
den. en men is er een schat van kennis
rijker door geworden. Het is gebleken,
dat streken, waar men den plantengroei
voor onmogelijk achtte tcch een flora
hadden .Ook de poolfauna is den onder
zoeker 'n openbaring gebleken cn heeft
geleerden tallooze gegevens be
zorgd die het mogelijk hebben gemaakt,
vraagstukken die men eertüds onoplos
baar achtte, te ontraadselen.
Voorts is het noodzakelijk om de hy-
drographlsche wetten der Oceanen te
kennen, dat men op de hoogte is van de
zee stroomingen in de poolstreken. Op
weerkundig gebied leverden poolexpedi
ties informaties van onschatbare waarde
op. Men mag verder niet verzwijgen de
groote waarde die het diepzee-onderzoek,
(door middel van peilingen en tempera-
tuuropmetingen) voor de Oceanische
wetenschap heeft.
De „L. Z. 127" zal het volgend voorjaar
twee onderzoek ingsreizen onder leiding
van dr. Eckener ondernemen voor de
„Internationale studievereeniging voor
Poolonderzoek per luchtschip". De leden
ren deze vereeniging zijn van 18 tot 23
Juni te Petersburg bijeen, om deze ex
peditie wetenschappelijk voor te berei
den en eenige technische vraagstukken
op te lossen.
De ..Aeroarktik". zooals de vereeniging
bij afkorting heet. heeft uitsluitend we
tenschappelijke doeleinden en wel in de
eerste plaats onderzoek ren liet Poolge
bied met behulp ren het luchtschip. Bo
vendien beoogt men uitbreiding van
't onderzoekingswerk met *t luchtschip
ock over andere deelen van het aard-
oppen-lak. Dr. Eckener handelt in den
geest van gTaaf Zeppelin door zijn
nieuwste luchtschip ie stellen in dienst
van het Poolonderzoek. Reeds in 1887
schreef Zeppelin in een memorandum,
dat .de luchtscheepvaart nog onschat
bare diensten zou bewijzen, niet alleen In
den oorlog, maar ook voor het verkeer
in het algemeen (kortste verbinding van
gebieden, die door bergen of zee zijn
gescheiden), voor onderzoek van de
aarde (Noordpool, het binnenland van
Afrika). Kort voor den oorlog nog heeft
Zeppelin in gezelschap van eenige pro
fessoren. die het P-&n hadden uitge
werkt. een voorloopige expeditie naar
Spitsbergen ondernomen. Na den oor
log werden deze plannen weer ter hand
genomen door den luchtschipkapitein
Walter Bruns. Reeds in het jaar 1919
heeft hij in een vergadering van de ver
eeniging voor natuuronderzoek te Gör-
litz voorgesteld een verkeerslijn met
luchtschepen in het leven te roepen
tusschen de handelscentra van de Noord
zee en die van den Pacifischen Oceaan
vla het Poolgebied, omdat men langs den
regelrechten weg over hooge bergketens
zou moeten varen. Op de 170e meridiaan
Westerlengte zou het dan gaan naar het
eiland Unimak op de Aleuten, waar men
zou moeten overstappen in de lucht
schepen. die r.aar Oost-Azië en Amerika
zouden ccan. De tijdsbesparing zou meer
adn 14 dagen bedragen-
De beroemde Poolreiziger Frldt-
jof Nansen. die reeds in 3
pref. Herges teil op het wenschelUke ren
pro'.onderzoek met luchtschepen had
gewezen, nam het voorzitterschap op
rich van de op 7 October 1924 gestichte
internationale studievereeniging voor
poolonderzoek met luchtschepen". Vete
geleerden uit alle beschaafde landen
traden tot deze vereeniging toe. De eer
ste ledenvergadering in 1926 te BerlUn
had groot, succes: de ledenlijst bevat op
het oogenblik 256 namen uit 21 landen,
waaronder ook Nederland.
Iedereen weet tegenwoordig, dat
het weer in Europa voor een
deel afhankelijk is van de lucht-
stroomingen in het Poolgebied. Men
leest herhaaldelijk van ..koudegolven'
tengevolge van de verplaatsing van lucht
massa's in de Poolstreek. De „Pooifront-
theorie". die de meteoroloog Dove beeft
gegrondvest en die door den Noor BJerk-
nes verder is uitgewerkt, is van uiterst
gToot gewicht voor de meteorologie. Het
onderzoek van de Pooizee is eveneens
van groot belang. De omstandigheden
in de Noordpoolzee hebben grooten in
vloed b.v. op de mogelijkheid van de
scheepvaart naar Spitsbergen, verder op
dc intensiteit van den Labradorstroom
en daardoor indirect op de verspreiding
•van de gevaarlijke ijsbergen in de buurt
van New-Four.dland. Professor Heiland-
Hansen te Bergen heeft gezegd dat ook
het biologisch onderzoek van groote
practische betcckenis is; de hoeveelhe
den voedingsstoffen, die met dc Poo'.-
z-estrocming in de Noordzee cn in den
Atlantischen Oceaan terecht komcr.
hebben den grootst mogelijken invloed
op het voorkomen van visch.
Om te kunnen vaststellen, of Inder
daad het bestudceren van de Poolgebie
den de verwachte voorrieden zal ople
veren en om met deze bestudeerir.g een
aanvang te maken, is men voornemens
onafhankelijk ren het overige weten
schappelijke werk in het Poolgebied het
volgende voorjaar verscheidene stations
op het ijs in te richten, die met dr'.c
personen bezet zullen worden. Zij zullen
daar één of twee jaar blijven cn regel
matig draadlooze berichten over hun be
vindingen uitzenden. Het luchtschip zal
deze onderzoekers later weer afhalen.
Als basis van de luchtscheepvaart zal
Alexandrowsk aan de Moermanskust
ri'onst doen. als tusschenlandingsplaats
Petersburg.
Deze weinige oppervlakkige gege
vens zijn reeds het bewijs dat ce moed
of overmoed van mannen als Nobile wel
aan de wereld besteed is.
Jacob van Heemskerck.
middags trachtte men de kleine sloep,
die ondersteboven lag. om te wentelen
cn de boorden te ver hoogen om haar
irewaardiger te maken.
Terwijl men daarmee bezig was door
leefde men nog een angsttg avontuur
met een „vreeselijcken Beyr".
Den volgenden dag werd he» werk
voortgezet. Men werkte met den moed
der wanhoop. Nog eens schoot men een
beer. Dit keer at men den lover ren l>et
dier op. Het voedsel smaakte voortreffe
lijk. maar de menschen werden er dood
ziek ren. Ecnigen vervelden van top tot
teen Gelukkig liep alles goed af. De pot
me: 'ever werd weggegooid. .AVij hadden
genoech van cie sause". Eenige dagen
lat r gelukte het de imootorc boot naar
huls te steepen. ten einde haar daar te
herstellen. He» werk slaagde! Eindelijk
viel de dool in.
En op 12 Juni was men gereed om te
vertrekken. Het tn zee brengen der boo
ten kostte ontzaevuike lnsnann'ng.
En bovendienWillem Barents en
de matroos Clacs Andriesz waren ziek
geworden.
Nu de tijd gekomen was om te ver
trokken schreef Barents een drietal
brieven, waarin in korte trekken het
weewaren der expeditie werd saamgo-
vats on beschreven werd. hoe men tot
het laatst, toe gewacht had om te zien
of het schip zou losraken, maar dat men
wegens het vorderen ren het seizoen en
het minderen van dc proviand besloten
had den terugtocht te aanvaarden. Een
dezer brieven werd in een kruithoorn In
dra schoorsteen opgehangen; twee cn
een halve eeuw Later teruggevonden, is
dit document in zijn eenvoudige taal
nog alt Md cm treffende getuigenis der
doorgestane ellende.
Toen alles gereed was. werden den
!4<!en Juni de beide z.-.ken In sleden
naar de booten gebracht: alles werd in
geladen en „daerna hebben wü ons der
ghenacie Gods bevolen en zün met een
noordwestewin tseyl gegaen".
De terugreis was eerst voorspoedig.
Doch bij IJshoek werd de toestand
uiterst gevaarlijk. Het Ijs kwam met
ontzettend geweld aandringftn. De boo
ten zouden te pletter geperst worden.
Men moest ze op het vaste ijs brengen.
Met groote moeite werden de booten
op het vasteland gebracht. 20 Juni klaar
te het wat cp. Men besloot te vertrek
ken. Doch Barents sprak: „mij dunckfe
tsai met mij ntet langh dueren". Inder
daad. weinige oOgenblikken later stierf
hij- En kort na hem Claes Andriesz.
26 Juni bereikte dc beproefde schare
de open zee. Doch men moest uit lijfs
behoud den ijskant houden. Wij hebben
hier geen ruimte om alle avonturen die
de dappere mannen nog ondervonden, to
cit i-ren. Genoeg zij. dat 05) 5 Juli Jan
Janssen van Haarlem overleed (een
neef '.an den gestorven Andriesz. Op
Kruisoiland vonden eenige leden der be
manning zoo\*eel eieren van bergeen
den. dat zij ze r.let vervoeren konden.
Eén der mannen wist er iets op. HU
trok zijn broek uit. bond de pijpen dicht
cn stopte het kleedingstuk vol met
eieren27 Juli ontmoetten de schip
breuk r'r. gen een aantal Russen die den
Hollanders te eten gaven. Tevens vond
men op het strand lepelkruid,
een uitnemend middel t-~.m scheurbuik,
waar de meeste mannen in hevigen
mate aan leden.
4 Augustus was de kust ren Rusland
in 't r.cht: men - bi» den mond van
de Petsjora een eind uit den koers aan
gekomen. Nadat men van een Rus
sisch schip victualiën had ingeno
men g ns men verder, aldoor roelende!
In 30 uren stak men de zee over. Do
booten werden gescheiden. Doch do be
manning vond elkander terug op Lap
land, waar haar weer «enig comfort
wachtte. En zie: daar ook vonden de ver
latcnen Cornelisz RUp terug die met
z!Jn schip zich weer in de wateren bU
Spitsbergen had gewaagd, cm toch nog
een doorgang tc vinden! Vergeefs ech
ter. Hij keerde terug na- eerst nog ge
zocht te hebben naar Barents en Heems
kerck en wachtte betere tijden af op
Kola.
29 October zeilden de geredden op
RUp's schip de Maas op. Spoedig daar
na was Amsterdam bereikt....
Het leed was geleden!
De kaart gemaakt van Nova Zembla naar aanwijzingen van De Veer
Een zeer Jijne stippellijn langs de kust en over de zee toont
den ajgclcgden weg aan.
