HAARLEM'S DAGBLAD
DONDERDAG 16 AUG. 1928
DERDE BLAD
EEN OPENLUCHTSPEL TE BERGEN.
D1DOLER.
Kommer Kleyn als Didoler
Ik
Met myn gewone optimisme was
naar Bergen getrokken, er vast op re-
kenend, dat ik in dit dorp, waar elk
huis een hotel of pension is, gemakke-
hjk onderdak zou kunnen vinden. Maar
dit bleek minder eenvoudig dan ik mij
had voorgesteld. Overal kreeg ik het
zelfde antwoord: „Alles bezet!" Zelfs
«nyn pogingen om telefonisch een ka
mer in een hotel te Alkmaar te bespre
ken, mislukten en ik zou zoo waar als de
■werver Didoler dien nacht misschien
dakloos zijn geweest, als niet een lood
gieter op verzoek van den gérant van
het Oranje Hotel zich over mij had ont
fermd en my een bed had aangeboden.
Het was een kwartier, dat my aan de
mobilisatie-jaren herinnerde. Deze on
dervinding was voor mij wel het beste
bewijs, dat Bergen dezen zomer vol zit
met gasten.
Een tweede bewijs daarvan zag ik in
het zeer talrijk opgekomen publiek by
het openluchtspel Didoler. Wanneer ik
het aantal bezoekers op 2000 schat, ge
loof ik niet. dat ik heel ver mi* zal zijn.
En dat bij een voorstelling, waarbij de
entree-prijzen varieerden tusschen 1 en
5 gulden en de uitvoerenden behalve
de hoofdpersoon allen dilettanten
leden van de drie. zegge drie tooneelver,
eenigingen van Bergen en van de ver-
eenlging T. O. P. uit Alkmaar waren.
Bergen kan met alle voldoening op dit
openluchtspel terugzien. De opvoering
van Didoler was ik schreef dit reeds
in ons blad van gisteren een frissche
dééd! Hier nu eens niet een historisch
ridderspel met een of twee geharnaste
heeren te paard of een gewoon tooneel-
stuk, zoo goed mogelijk pasklaar ge
maakt voor de open lucht, maar een
waarlijk modem openluchtspel, waarin
de vele medewerkenden niet louter fl-
guranten waren, maar de massa een be
langrijk aandeel had in de handeling.
In dit openluchtspel waren allen mede-
spelenden. Hier zagen wij als bij de
openluchtspelen der studenten van de
laatste jaren werkelijk ee" «^«so
epel.
En bovendien een niet ten onrechte
als zoodanig aangekondigd modem
spel. In deze opvoering was althans het
streven naar het rhythme van onzen te-
genwoordigen tijd, hier was nu eens een
poging tot vernieuwing van het open
luchtspel, welke niet genoeg gewaar
deerd kan worden. O zeker, niet alles
was even geslaagd, maar wanneer dilet
tanten uit een dorp onder artistieke
leiding een over het algemeen zoo
schoon geheel weten te bereiken, dan
hebben zij daarmede een verblijdend
voorbeeld aan andere dilettanten ge
geven.
Dit openluchtspel zou zeker nog groo-
ter indruk hebben gemaakt, wanneer
Didoler een sterker werk ware geweest.
Het werk was te zwak van bouw en te
schetsmatig om diep te kunnen ontroe
ren. En het was, om op een gemengd
publiek direct in te werken, ook wat al
te symbolisch en te „vergeestelijkt". Ds.
Spelberg heeft en dat lijkt my dan
zijn grootste fout te veel willen ge
ven: den levensweg van den mensch
een droomer met zijn strijd en zijn
botsingen in dezen chaotischen tijd en
de oplossing na zijn ondergang
hoe en langs welken weg den mensch
het leven heeft te zoeken. Dit bleek voor
een betrekkelijk kort openluchtspel te
veel omvattend. Overtuigend was het
vooral aan het slot. dat zelfs min ot
meer rhetorisch aandeed dan ook
allerminst. Maar het werk gaf aanlei
ding tot enkele imponeerende spel-
episoden en dat is voor een openlucht
spel reeds heel veel.
De „Scena" voor dit openluchtspel be
stond uit een eenvoudig groot houten
trappenpodium dat het „Schouwtoo-
neel des levens" moest voorstellen en
daar achter enkel een zeer groote, witte
schijf, een op den achtergrond heel
de tooneelbreedte overspannend cirkel
segment waarin wij volgens het pro
gramma het symbool van de overkoe
peling des hemels over de aarde hadden
te zien. Vooral deze schijf, die door de(
zoeklichten telkens in de deor de regie
gewenschte kleur verlicht werd. bleek
van den ontwerper den heer Frans
Huysmans een zeer gelukkige vondst.
Door dien achtergrond stonden de figu
ren nooit in de ledige rlumte en „deden"
zy het dikwijls bijzonder mooi. Reeds
dadelijk het begin, het ontwaken van
Didoler tusschen de twee stratenmakers
alle drie zich als donkere silhouetten
tegen den schemerenden achtergrond
afteekenend was van een verrassend
effect, evenals de kort daarop over het
podium heenschrydende zaait*-.
Het verloop van het spel is betrekke
lijk eenvoudig. Didoler ik geef hier
den inhoud zooals deze door Ds. Spel
berg zelf in een interview is meegedeeld,
is een zwerver, die op 'n goeden dag
ontwaakt aan den weg bij 't begin van
een dorp, juist op het oogenblik, waarop
twee stratenmakers, Maarten en Valen
ten. in den ochtcndschemer hun nuch
ter bedrijf zullen aanvangen.
Door beide mannen naar het dorp
verwezen, vindt Didoler in het dorp niet
wat zijn zoekende geest bevredigt,
getrokken door het verwijderd, maar
zeer lokkend silhouet van de nabije
stad, begeeft hij zich daarheen op weg.
Het leven in de stad is hem tot een
bittere ontgoocheling. In de haast van
het jachtende leven gaat zijn stem ver
loren, in de kolking van het duistere
begeeren vindt hij geen bevrediging. Ten
slotte wordt hij zich de onwaarachtig
heid van het zijnde bewust op het groo
te volksfeest. Zijn wil komt tot ont
plooiing, als hij, nu bewust van de pro
fetische krachten, die in hem werken,
het volk opzweept tot revolutionnaire
gezindheid en geweld.
Echter blijkt deze nieuwe levensfase
aan eigen kracht ten onder te gaan;
soldaten komen; op het duistere plein
in de stad worden de opstandelingen
neergeschoten, het ontoereikende van
deze revolutionnaire daad wordt aan
het licht gesteld.
Dan eindigt het spel in een visionair
tafreel, waarin Didoler Op het duistere
plein tot ontwaken komt. Daar ver
schijnt hem het Eeuwig Zelf, symbool
van het Eeuwig beginsel des levens, dat
hem tot nieuw leven wekt en hem tn
staat stelt de gevallenen op te richten en
tot nieuw le*/en te inspireeren.
Dit gegeven nu gaf de stof tot be
langwekkend en in het licht der
schijnwerpers kleurrijk openluchtspel.
Het „dorp" kwam er in zijn symbolische
voorstelling wel wat schraaltjes af al
was de door mij reeds genoemde zaaier
een prachtige figuur maar het chao
tische leven van de stad bood de regie
haar kansen, die zij niet onbenut heeft
gelaten. De al maar door elkaar warre
lende groepen van arbeiders, bankdi
recteuren, geestelijken, kantoorbedien
den, arbeidsters, matrozen, dienstmeis
jes, apachen en „intellectueelen", met
in het midden de dood als verkeers
agent de „levensregelaar" waren
van een kleurige bontheid en hun be
wegen vol rhythme. Er was iets waar
lijk obsedeerends in deze massa, die
bewoog en stilstond op het commando
van den zeer goed gespeelden
dood. En voortreffelijk bepaald was na
HILLEGOM.
2S-JARIG JUBILEUM VAN PASTOOR
VAN LEEUWEN.
Pastoor B. van Leeuwen der St.-Jo
seph-parochie alhier heeft Woensdag
zijn 25-jarig priesterfeest gevierd, zoo
als gisteren in het kort is vermeld. Den
avond te voren werd Pastoor van leeu
wen door het feestcomité en Pastoor
Krook van de St.-Martinuskerk van het
station afgehaald. De jubilaris werd ver
gezeld door Pater Zoetemelk. Na een
korte felicitatie werd in drie auto's via
de Pastoorslaan. Weeresteinstraat en
Hoofdstraat gereden naar de Su-Jo
se p.nkerk. Langs het middensclüp der
kerk stonden aan beide zijden bruidjes
geschaard met lauwertakken. Het orgel
speelde en door allen (de kerk was
stampvol) werd een welkomstlied gezon
gen.
Kapelaan Verhaar hield van den kan
sel af een toespraak om te danken voor
de groote gaven en de groote werk
kracht van den jubilaris. Pastoor van
Leeuwen deed nu het Plechtige Lof,
waarna nog een feestlied werd gezon
gen.
Woensdag werd begonnen met een al-
gemeene H. Communie van vrijwel de
gaheele parochie.
Om half elf uur ving de Plechtige
Hoogmis aan. Het ruime kerkgebouw
was bijna te klein. Zoodra de geestelijk
heid aan het Hoogaltaar verscheen,
werd een feestlied gezongen. Hierna be
gon de solemneele Mis, opgedragen door
Pastoor van Leeuwen.
In het Priesterkoor hadden verschei
dene geestelijken plaats genomen, ter
wijl onmdidellijk achter de Communie
bank de familie zat. Het Zangkoor voer
de uit de Missa „Lauda Sion", het
Tantmergo en de Priester-cantate.
Na het Evangelie beklom Pastoor van
der Salm te Delft den kansel voor het
uitspreken der feestpredikatie.
Om half twee waren in het Patro
naatsgebouw aanwezig de feestcommis
sie. de zangers, afgevaardigden van alle
corporaties Giefdadigheidsvereenigin-
gen enz.) de wethouders Balvers en de
Vreugd en anderen.
Dc heer J. C. Groot voerde het woord
namens het feestcomité en het kerkbe
stuur. Thans is u aldus de spreker aan
een mijlpaal van uw leven. Naast onzen
gelukwensch spreken wij den wensch uit
dat het zilver, dat u thans kroont, een
maal in goud verkeere. Dank brengen
wij u. voor uwe velen arbeid in
zeven jaar. Rijk en arm wilden gaarne
iets bijdragen voor u uit dankbaarheid.
Hier ziet u een bedrag aan goud. meer
dan f 4000, gebruik het naar uw goed
dunken en moge Gij nog Jaren in ons
midden zijn. Daverend applaus. Toen
sprak de heer J. H. M. Balvers. loco-bur
gemeester, hij feliciteerde den pastoor
namens B. en W. en bracht naas; dank
aan God. mede hartelijk dank aan den
Jubilarisi omdat alles wat deze deed ze
ker in het waarachtig belang der ge
meente Is.
Hierna zong het zangkoor de Pries
tercantate.
Kapelaan Verhaar bood nu. ter tijds
besparing, verschillende cadeaux aan
van vereenigingen en particulieren, te
weten: bloemstukken, parementen, ser
viezen, zilver, vazen, Sacramentsv&an-
deü, bidstoel enz.
De Jubilaris nam nu zelf het woord
om te bedanken en deelde oa. mede, dat
het grootste gedeelte der som komt aan
het orgelfonds. Daarna kreeg leder gele
genheid den jubilaris de hand te druk
ken en de geschenken te bezichtigen. De
receptie was zeer druk bezocht. Des
avonds werd een Pontificaal Lof gecele
breerd met Te Deum en feestlied.
Kerkplein en kerk waren prachtig
cingsberger. var. Amsterdam-Noord er-
de heer J. L. D. van oest, oud-zendeling
te Utrecht met het onderwerp „Voor
heen en thans in de zending op Nieuw-
Gulnea".
Ds. W. S. van Leeuwen houdt de slot
rede.
Bij ongunstig weer wordt de zendings
dag gehouden in de Hervormden kerk.
DE STERRENWACHT TE GREENWICH.
SANTPOORT.
OPDRACHT.
Het verbouwen van Huize Spaarn-
heuvei onder architectuur van de
heeren Mulder en van Asöonk te Bloe-
mendaal is opgedragen aan de fa. P.
Heere en Zr... te IJmutden voor f6747.
MARKTNIEUWS.
GROENTENMARKT.
Andijvie 100 str. f 3—f 5.
Wortelen, 100 bos f 10f 12.
Komkommers per 100 f 3f 7.
Aurgurken per kistje f 1.60.
Aardappelen klei per K.G. f 0.04—
f 0.06.
Idem zand per K.G. f 0.07.
Peulen per Kilo f 0.26.
Doppers per Ki!o f 0.24.
Capucijners per Kilo f 0.25.
Raspers per Kilo f 0.30.
Tuinboonen per K.G. f 0.14.
Snijboor.en per K.G. f 0.20—f 0.32.
Heeren boo nen per KG. f 0.20—f 0.24.
Trosboonen per K.G. f 0.26—f 0.30.
Roodekool per 100 f 7—f 11.
Bloemkool per 100 f 10—f 20.
Uien per K.G. f 0 08.
Sla, per ICO krop f 3f 6.
Rabarber per 100 bos f 7.
Pieterselie per bos f 0 05.
Selderie per bos f 0.06.
Appelen, per Kilo f 0.10—f 022.
Peren per Kilo f 0.20.
Pruimen per K.G. f 0.22.
Morellen, per Kilo f 1.30.
Frambozen per slofje f 0.50—f 0.70.
Bessen per Kilo f 1.10.
Kruisbessen per slof f 1.15.
SPORT EN SPEL
Door Dr. E. A. Kreiken.
»De Levensregdaar"
de vrijwel mislukte „beelden der
menschelyke liefde", het feest der be
vrijding, waarop de dood kostelijke
vondst het rhythme aangaf.op een
draaiorgel. Wy dachten hierby even
aan het kakelbonte tafereel der kermis
uit „Ik dien" onder Royaards' reg:e.
Dit feest en het spel vonden hun cli
max in de komst van Mr. de Bekende,
den volksredenaar, die achter een fan
farekorps aan dwars tusschen het pu
bliek door naar het podium schreed om
daar in holle, goedkoope gemeenplaat
sen het door hekken gescheiden en
toch „eensgezinde" menschdom toe te
spreken. In dit gedeelte was ook Ds.
Spelberg, die daar satiricus werd, op
zijn best.
Ook in den „opstand" heeft de regie
veel bereikt, al hadden wij die liever
niet in zoo vol licht willen zien afspelen.
Wat daarna volgde de verschijning
van het „Eeuwige Zelf" een figuur,
die aan een uit het bad komende juf
frouw in badcostuum deed denken
en de slot apotheose vermochten niet
veel indruk meer te maken, maar dat
was voornamelijk te wijten aan den
schrijver, die met zijn epiloog wel het
minst gelukkig was.
Als geheel dus een openluchtspel, dat
in de uitvoering zeer veel te genieten
gaf en waarin ook door enkele spelers
vooral door Kommer Kleyn, die Di
doler met een geen oogenblik verslap
pend enthousiasme speelde en door den
heer C. Cloeck uit Alkmaar, die aan
Mr. de Bekende alle relief wist te geven
individueel heel verdienstelijk spel
werd getoond. Voor het tooneeldilettan-
tisme mogen wij dit openluchtspel te
Bergen een evenement noemen.
J. B. SCHUIL.
UIT DE OMSTREKEN
HEEMSTEDE.
MUZIKALE WANDELING.
Naar aanleiding van de successen der
Harmonie „St. Michael", directeur de
heer H. W. Hofmeester in het concours
te Assendelft waar zoowel in de concert
ais in den marschwedstryd eerste prij
zen werden behaald, zal morgen (Vrij
dagavond om 8 uur een muzikale wan
deling gemaakt worden door een deel
der gemeente.
De route is als volgt vastgesteld:
Van R.-K. Vereenigingsgebouw langs
Heerenweg. Koedief.slaan, Binnenweg,
Raadhuisstraat, Hendrik de Keijzerlaan,
Drieheerenlaan, Molenwerfslaan. Laan
van Insulinde, Achterweg, Wllheimina-
plein, Camplaan, v. Merlenlaan en Hee
renweg naar het R.-K. Vereenigings
gebouw.
versierd.
VERPLEGINGSKOSTEN
De Kerkeraad der Gereformeerde Ge
meente heeft een voorstel in behandeling
om de kosten van verpleging in Zieken-
inrichtingen voor rekening van de Diaco
nie te nemen.
De Diaconie zou er een fonds voor
vormen en viermaal per jaar een col
lecte houden. De kosten zouden alleen
voor hen gedragen worden, wier naaste
familie er niet in voorzien kan. Een be
slissing op dit voorstel is nog niet geval
len.
DUIVENSPORT
De Zwaluw hield een wedvlucht van
af Ohemy. afstand 252 K.M. De loslating
geschiedde te 10.30. De uitslag was als
volgt: le. 2e. 5e, 13e en 18e S Warmer
dam. 3e W. Beijersbergen, 4e, 6e, en 20e
P. v. d. Reep, Te en 9e Gebr. Zwaneveld.
8e. 10e. 11e. 12e, 14e, 15e, 16e en 17e
Mart. Koek, 19e P. Seysener. De eerste
duif bereikte haar hok te 3.45,3 uur met
een gemiddelde snelheid van 793-75 M.
per minuut, de laatste prijswinnende
duif kwam aan te 4.58.49 uur met een
gemiddelde snelheid van 643.63 M. per
minuut.
Uitslag kampioenschap jonge duiven:
W. Beijersbergen met 59 punten. 2.
idem 59 p., 3. P. v. d. Reep met 53 p.
S. Warmerdam met 44 p., 5. Gebr. Zwa
neveld 44 p. 6. S. Warmerdam 44 p. 7.
Gebr. Zwaneveld 43 p., 8. M. Kopk 41
9. S. Warmerdam 39 p., 10 idem 38 p.
Het hokkampioenschap werd behaald
door W. Beijersbergen met 116 p.
De uitslag van de Derby-vlucht is als
volgt; 3e S. Warmerdam, 4e M. Koek, 5e
idem.
Zondag a s wordt gevlogen van af Ba-
rendrecht, afstand 55 K.M., voor Jonge
duiven.
VELSEN.
HET FROV NOORD-HOLLANDSCH
ZENDTNOSFEESTT.
Hieronder volgt het volledige pro
gramma van het Provinciaal Noord-
Hollandsch Zendingsfeest, dat Woens
dag 22 Augustus a.s. in Velserbeek zal
worden gehouden.
Opening 10 30 uur. De openingsrede
wordt gehouden door Ds. H. J. Hak van
Alkmaar, na een inleiding van Ds. H.
J Heiijnen te Landsmeer. Daarna tre
den als sprekers op de heer J. K.
Nieuwenhuis, evangelist te Edam, met
het onderwerp „Zegenende handen" en
Ds. P. W. Fceken van Haarlem met het
onderwerp „Gij of wij?"
Tijdens de pauze die duurt van 122
uur zal van 1—2 de Chr. Harmonie „Nut
en Genoegen" van Edam een concert
geven in de muziektent.
Des middags spreken Ds. J. C. Ko-
DE OLYMPISCHE
WIELERWEGWEDSTRIJD
DE OFFICIEUSE UITSLAGEN
GEHANDHAAFD.
Uit Boedapest: De commissie uit de
J. C. I., <i:e den uitslag van den weg
wedstrijd der Olympische Spelen had
vast te stellen, heeft dezen na Onderzoek
van het tegen Carlsson geopperde be
zwaar, gehandhaafd.
ATHLETIEK.
VAN DEN BERGE WINT TE ESSEN.
Uit Essen wordt aan de N. R. Ct. ge
meld:
Van den Berge won hedenavond de
200 meter in 22.4 sec. vóór Borgmeier
(22.6). Paulen (23), Neumann en Otto.
Paulen werd op 400 Meter tweede in
50.1 sec. achter Neumann (49.7) en vóór
Wiebke, Gertz en Geroe (Hongarije).
Van den Berge werd op 100 meter
tweede in 10.9 sec. achter Geroe (10.8)
en vóór Jonath.
BROOS WINT IN BELGIë.
Volgens een bericht uit Antwerpen aan
de N. R. Ct. heeft Broos Woensdag bij
de atletiekwedstrijden te Capellen het
nummer 200 M. hardloopen gewonnen in
22 2 5; No. 2 was de Engelschman GiU
en No. 3 de Belg Dujardin. In het num
mer 100 M. hardloopen was Broos No.
2 achter den Engelschman Loudon.
SCHAKEN.
GROOTE BONDSWEDSTRIJDEN.
De groote jaarlijksche wedstrijden van
den Nederlandschen Schaakbond zullen
gehouden worden -van 27—30 Augustus
as. in de tuinzaal van de Groote Socië
teit, Koestraat 8. te Zwolle.
De eerste ronde \-an de hoofd- en eer
ste klasse zal aanvangen op 27 Augustus,
's morgens 10130 de eerste ronde van de
tweede klasse op 28 Aug. 's morgens
920; :s middags van 1.30520 zal een
boottocht plaats hebben langs het Zwar
te water en over de Belterwijde, aange
boden door de Vereeniging voor Vreem
delingenverkeer. De eerste ronde van de
derde klasse zal aanvangen op 29 Aug.
's morgens 9.30 Op 30 Aug. s namiddags
5.30, biedt de Zwolsche schaakclub aan
de deelnemers een diner aan.
Voor iedere klasse wordt een aantal
kunstvoorwerpen als prijzen beschikbaar
gesteld, gelijkstaande aan de helft ran
het aantal deelnemers.
POSTDUIVEN.
GEVLEUGELDE VRIENDEN
(Heemstede)
Wedvlucht ran Quevratn 228 KM.
Hieraan werd door 94 duiven deelgeno
men. De dieren werden des morgens om
8.30 losgelaten.
Uitslag: 1. 6 W- v. Huis, 2 J G. v. d.
Meer. 3 T. J. v. Deurzen, 4. 12. 18 H.
Vellinga, 5. 10 A. Eveleens, 7. 8 A. v.
Zadel. 9. 17. E. D. des Bouvrie, 11 A.
Voordenhake. 13. 15 C. Lareman, 14 A.
Verdonschot Jr. 16 N. Leuven.
Aankomst eerste prijswinnaars 11 u
3 min. 15 sec. en laatste prijswinnaars
11 uur 27 min. 28 sec.
Medaille uitgeloofd door het fanfare
corps „Excelsior" gewonnen door den
heer W. v. Huis, terwijl de kasprijzen
gewonnen werden door dc nummers 1.
2. 3. 4. 5, 7 en 9.
As. Zondag laatste wedvlucht voor
jonge duiven broed 1928. van Noyon af,
afstand 332 K.M. waarvoor een wissel
beker is uitgeloofd door den heer C. v.
d. Heuvel, die het vorige Jaar werd ge
wonnen door den heer A. Eveleens.
Deze beker moet 2 maal achtereen of
3 maal in liet geheel gewonnen worden
Ik heb gedadht, dat het den lezers raai 1
Haarlem's Dagblad wellicht eens zou i
interesseeren iets te hooren over de in
richting ran Sterrenwacht te Greenwich.
Het zal allen bekend zUn da: de Noord-
ZuidlUn waarop de Greenwich Sterren
wacht ligt, de merldaan ran Green
wich. gewoonlijk als uitgangspunt geno
men wordt zoowel wat betreft de lengte
bepaling op aarde als ook voor de oor-
ree te tijd bepaling.
Reeds als zoodanig is de Greenwich
Sterrenwacht van bijzonder belang,
maar ock door het werk dat daar ver
richt wordt is hot een van de allerbe
langrijkste observatoria der wereld.
De Sterrenwacht ligt in het Zuid-
Oosten van Londen, midden In Green
wich Park op eer. hoogen heuvel, var.
waarop men bij helder weer de geheelc
stad kan overzien. Aan den voet van der.
heuvel ziet men de Theems, met een
druk verkeer van op- en afgaande
schepen.
Gunstig, ran astronomisch stand
punt bekeken althans ligt het observa- 1
torium zeker niet. De rook cn nevel van
Londen maken de atmosfeer nu niet
bepaald helder en de groote spiegel-teles
coop wordt door de dampen erg aange-
tast.
Deze splegel-tele.seoop. de 30 inch re
flector ö.w.z. een spiegel met pLm. 70
cM. doorsnee, bestaat uit'een geslepen
plaat die verzilverd is. De zwaveldampen
die ontwikkeld worden tasten telken
male de zilverlaag der spiegel aan en
m3ken een voortdurend en nauwgezet
onderhoud noodzakelijk. Aas dezelfde
pijler waaraan deze reuaen reflector
bevestigd is bevindt zich "n refractor. Dit
werd uit zuinigheids overwegingen zoo
gedaan, maar later ten zeerste betreurd,
omdat het nu niet mogelijk is beide in
strumenten tegelijkertijd te gebruiken.
Thans wordt van 810 des avonds en
35 des morgens de refractor, dit is de
gewone kijker met lenzen, voor het be
palen van afstanden van sterren ge
bruikt. Tusschen dien tijd wordt de re
flector gebruikt om de kleuren en tem
peraturen der sterren te meten.
Voor de groote afmetingen van den kijker
is de koepel waarin zfj staan zeer klein-
Dlt geeft vaak last omdat de tempe
ratuur in de koepel zoodoende hoog
wordt en de lenzen beslaan zoodra het
dak opengedraaid wordt. In andere ge
bouwen staan nog een groot aantal an
dere kleinere kijkers, waarvan de Tran
sit-cirkel of meridiaan-cirkel hot belang
rijkste la.
Daarmee wordt de exacte tijd gecon
troleerd. Dr. Jackson staat aan 't hoofd
daarvan. HU heeft de klok van het Ob
servatorium nu zoodanig weten te rege
len. dat ze in 16 dagen 0.4 sec. naloopt.
Tevreden is hij nog steeds niet. maar
hij kan niet verder komen, doordat de
klok nu zoo nauwkeurig is geworden,
dat ze op aardbevingen reageert. Elke
seismologische trilling stoort de slinger
een klein beetje. Dr. Jackson zelf
er zeer bedroefd over.
Eenige verontwaardiging heerscht hier
op het observatorium eveneens, doordat
Juist op de Meridiaan van Greenwich,
mathematisch en astronomisch had het
niet beter kunnen worden, de groote
centrale gebouwd werd. waardoor alle
trams uit Londen van elcctrlclteii voor
zien worden.
Op een protest van do zijde «ui het
observa tori vim wend de afbouw van twee
der vier schoorsteonen verboden, maar
de voortdurende rookontwikkeling der
fabriek heef: de atmosfeer er niet be
ter op gomaakl. Do belangrijkheid van
de meridiaan, dit even ter toelichting,
is voor een astronoom fundamenteel om
dat van daaruit zijn plaatsbepalingen
geschieden en tevens omdat dc meeste
waarnemingen van een ster gebeuren
wanneer zij precies door de meridiaan
heen gaat.
Wandelt men door de Greenwich
Sterrenwacht hcon dan ziet men overal
langs den wand rijen van dutoenden
platen netjes genummerd en gerang
schikt. Eerstens zijn daar de platen
van de Zon. Eiken dag wordt de Zon.
zoowel hier inGrcenwich cn met toog op
mogelijke slechte weer soms tadigheden
hier. in Kodaikenal cn Victoria (Canada)
gefotografeerd. Alk» platen van de ande
re observatoria worden opgezonden
naar Greenwich.
Zoo is hier een catalogus van 30 jaar,
waarop men dag voor dag kan nagaan
welke veranderingen hebben plaats ge
grepen op het aonneoppervlak. Dit is
voornamelijk gebeurd om den invloed der
Zonnevlekken op het aardsche magnetis
me na te gaan.
In een andere zaal staan langs den
wand de platen der photographisclu? he
melkaart Alle sterren helderder dan
de 12e grootte p!.m. 200.000 staan daarop
30 jaar geleden werden deze platen op
genomen en thans is men bezig om de
zelfde hemelstreek opieuw te fotogra
feeren.
Legt men zoo*n oude en nieuwe plaat
op elkaar dan kan men zien of de ster
zich verplaatst heeft, m.a.w. of zjj een
merkbare beweging heeft gehad.
Merkwaardig is het statuut van de
sterrewacht. Deze sterrewacht is name
lijk geheel onafhankelijk van eenige uni
versiteit. By ons te lande is een sterre
wacht of sterrekundig instituut altijd
een Integreerend onderdeel eencr uni
versiteit.
Tusschen de Groenwich-sterrcwacht
en de Londensche Universiteit bestaat
geen enkel verband. Merkwaardig dat
zoo iets ook in Oxford en Cambridge
voorkomt. In Londen zUn hier his
torische gronden voor te vinden. Do
sterrewacht werd nu 252 Jaar geleden
door Flams toed opgericht De Londen
sche Universiteit Is van veel recenter
datum namelijk pas een 100 jaar oud.
Het huis da: Flamsteod eertijds be
woonde is nog steeds een deel der sterre
wacht De Royal Astronomer, de tegen
woordige functionaris. Sir Frank Dy
son. bewoont dit oude gedeelte, het zoo-
r raamde Flamsteod House.
Merkwaardig Is de buitengewoone or
ganisatie. men hoon niets den goheelen
d.ig, ieder doet rustig zijn werk en syste
matisch en buitengewoon vlot en goed
wordt een geweldig programma afgc-
Ik wil niet eindigen een ieder die
eens in Londen komt Mn te raden eens
een bezoek aan deze merkwaar*.!;ge in
stelling te brengen.
Dc sterrewacht is na ©cn verzoek aan
de Royal Astronomer gericht, kosteloos
op weekdagen voor leder toegankelijk.
A
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
CENTS PER REGEL.
W
WIELRIJDEN.
WERELDKAMPIOEN
SCHAPPEN KORTE
AFSTAND VOOR
AMATEURS.
DE DEEN W. FALCK HANSEN
WINT.
Woensdag hadden te Boedapest de
Wielerwedstrijden voor amateurs over
den korten afstand plaats. Aan het
verslag in de N. R. Ct. antieenen we
hierover hot volgende:
Voor onze Hollanders leverde deze dag
een teleurstelling op. Niet dat wij een
overwinning noch van Bosch van Dra-
kesteyn. noch van Mezairac hadden ver
wacht Dat niet. Wij hadden wel ver
wacht. dat Beaufrand zou winnen en
dat Mazairac tweede zou worden. Ben
uitslag trouwens, die de Olympische
wielerwedstrijden hebben gebracht. Dat
het niet zoo geloopen is, heeft de teleur
stelling gevormd, doch die teleurstelling
werd te grooter door de manier waar
op voor Mazairac de kans op een zeer
eervolle plaats verloren is gegaan.
Na In de serie gemakkelijk te heb
ben gewonnen van den Australiër Gray
en den Engelschman The aker cn In de
achtste finale van den Italiaan Maln-
testa op overtuigende wijze te hebben
gewonnen, kwam hij In dc kwart be
slissing tegenover den Australiër Stan
den te staan, die zeer zeker een uit
stekend renner is. doch er een manier
van rijden op na houdt, welke niet door
den beugel kan.
Er werd tweemaal gestart, doch als
Mazairac zijn recht had gekregen, had
nog een derde rit moeten volgen. In
de eerste rit had Standen de leiding
en bij de bel kwam Mazairac binnen
door. De Australiër drong hem eerst
met zijn elleboog terug en toen Mazairac
toch <Joor7P?te, drong hij den Hollander
geheel van dc baan af. zoodat Mazairac
in het gruis van de sinteibaan kwam te
zitten. Mazairac stopte en de jury be
sloot te doen overrijden, waar Stenden
eerst heel weinig zin in had. In de
tweede rit nam Standen de leiding en
toen Mazairac op 250 meter buitenom
langs hem heen wilde komen, belette
de Australiër zulks door hevig te slin
geren. In het midden van de laatste
bocht zat Mazairac aan het wiel van den
Australiër, om bij het uitkomen een
feilen aanval te doen. Juist toen Ma
zairac hem zou passeeren en de voor
wielen reeds gelijk waren, reed Standen
Mazairac aan. Zijn elleboog raakte Ma
zairac, die toen zijn spurt moest onder
breken en 50 Meter van de streep af
weer opnieuw moest beginnen. Niette-
min bracht hij het weer zoover, dat
nauwelijks te zien was wie had gewon
nen. Onmiddellijk begaf Mazairac zich
naar de jury er. Adrian diende een in
het Fransdh gesteld schriftelijk protest
in. Edoch, de Jury durfde de beslissing
niet aan en handhaafde Standen als
winnaar. Ziedaar op welke wijze Mazai
rac in het gezicht van de haven strand
de. Zonder de kwalijke manoeuvre
van Standen zou hij stellig van den
Australiër hebben gewonnen en daarmee
de finale hebben bereikt.
Wat Bosch van Drakensteln betreft,
deze sloeg in zijn serie den Deen Jen
sen en den Tsjecho-Slowaak Martinek
met vele lengten, in een race waarin
dc Tsjech was weggcloopen. Zijn tweede
rit verloor hU chler tegen den Italiaan
Cc-ri - hem tweemaal omhoog dreef
en zijn spurt daardoor brak. Na de
series liet men dc niet geplaatsten vier
herkansingsritten Tijden, waarvan er
twee uit iedere rit alsnog in aanmerking
kwamen. Deze methode was noodig om
16 man in de tweede ronde te krijgen,
welke ln matches k deux verreden werd.
Die matches k deux werden gewonnen
door Falck Hansen «Denemarken).
Beaufrand (Frankrijk), Mazairac (Ne
derland). Bernhardt CDuitschland),
Corsi (Italië). Scvergninl (Italië), van
Massenhove (België) cn Standen
(Australië), waarna de kwartbcsllssing
het volgend verloop had.
Eerste kwartbesllsslng1. Falck Han
sen; niet geplaatst Bernhardt (wiel
lengte).
Tweede kwartbeslissing: 1. Beaufrand,
niet geplaatst Corsl (1 lengte).
Derde kwartbesllsslng: 1. Standen, niet
geplaatst Mazairac (onder protest).
Vierde kwartbesllsslng: 1. Severgnlnl.
niet geplaatst van Massenhove (1 leng
te).
Volgens het nieuwe reglement moesten
de ritten uit de finale twee maal worden
gereden en Indien elk der renners een
rit zou winnen, moest een derde be
slissende rit plaats hebben. De derde rit
Is echter niet noodig geweest Om den
derden prijs reden eerst Standen en
Severgninl en do Australiër won beide
malen vlotweg. Om den eersten en
tweeden prijs reden Falck Hanse en
tot ieders verrassing won de Deen
tweemaal achtereen van den kop af.
HU reed prachtig en vol overtuiging en
gaf den Franschman geen gelegenheid
zijn gevreesde demarrage ln toepassing
te brengen. De Deen won gedecideerd
met 1 en later met een halve ler.gte
ln 121/5 en 12 2/5 sec. HU heeft nog
geluk gehad ook, want nauwelijks was
hU in zUn tweede beslissingsrlt den
eindstreep gepasseerd of zUn rcchtcr-
pedaal brak van de krukas af. De
Olympische winnaar was dus geslagen
en de man die het vorige jaar te
Keulen in het wereldkampioenschap ais
tweede eindigde na Engel, werd nu wtiv-
naar, t
