HAARLEM'S DAGBLAD
JUSTIOYE
BUITENLANDSCH OVERZICHT
MINISTER SEVERING OVER DEN PANTSER
KRUISER.
LITAUEN WIL BLIJKBAAR GEEN
BESPREKINGEN.
DE STICHTING „VOGELENZANG".
«e sigaretwiGferpffl
I
AMERIKA ALS COMMERCIEELE LEERMEESTER.
WOENSDAG 22 AUG. 1928DERDE BLAD
De verkiezingen in Griekenland.
Relletjes te Brünn.
T BELANGRIJKSTE NIEUWS.
In een buitengewoon druk bezochte
vergadering van de plaatselijke afdee-
hng der sociaal-democratische partij
sprak de Duitsche minister van Binnen-
landsche Zaken, Severing, over de af
faire van den pantserkruiser en de
xijksregeering.
De minister wees er op, dat, hoewel
de kwestie van den pantserkruiser bij
de verkiezingen een groote rol heeft ge
speeld. de overwinning der socialisten
niet alleen daaraan te danken is.
In de bijeenkomst der xijksregeering
Is niet over den bouw gestemd, doch
heeft men er zich slechts mede ac-
coord verklaard, dat met den bouw een
begin wordt gemaakt, nadat de rijks-
weeminister uit de begrootingen der
afgelcopen jaren een resteerend bedrag
van 41 irillioen mark ter beschikking
gesteld en verklaard had. dat voor den
geheelen bouw geen nieuwe middelen
gevraagd zouden worden.
De tegenstand tegen den pantserkrui
ser blijft bij de socialistische party en
de ministers bestaan. Men zal trachten
bij de stemming over de termijnen in
den Rijksdag een ander resultaat te ver
krijgen. In geen geval denken de socia
listen er aan, ingevolge de besluiten der
regeering van het burgerlijk bloc nog
meer te doen bouwen. De sooialisten
denken er evenmin aan, wegens den
pantserkruiser uit de regeering te tre
den. Zij zullen de verkregen machts
positie zoo lang mogelijk vasthouden,
om de kwesties op sociaal gebied tot
een oplossing te brengen.
Venizelos tevreden.
Volgens de laatste berichten zijn by
de Grieksche parlementsverkiezingen
228 Venizelisten, 15 royalisten, 3 aan
hangers van Kafandaris en één aan
hanger van Pangalos gekozen.
Venizelos heeft verklaard dat de Se
naatsverkiezingen in December zullen
plaats hebben. De verkiezingen voor het.
presidentschap zullen op de oonstatutró-
neele wijze en tijd geschieden.
De Atheensohe correspondent vein de
„Daily Telegraph" heeft gisteren een
onderhoud gehad met Venizelos, waarin
deze verklaarde, dat hii met de resul
taten van de algemeene verkiezingen-
meer dan tevreden is en zeer veel hoop
voor de toekomst van Griekenland koes
tert. Het land is uitgestrekt, en eensge
zind en kan bij een doelbewust bewind
een der welvarendste staten worden. Het
Grieksche volk heeft bij de verkiezingen
hem en het republikeinsche stelsel var.
Zijn vertrouwen blijk gegeven.
Venizelos geloofde, dat thans ook de
royalistische leiders zich niet meer aan
de erkenning van de republiek zullen
onttrekken.
Alweer bezwaren
van Litauen.
Szoemlakofski, kabinetschef op het
Poolsche ministerie van Buitenlandsche
Zaken, die naar Kowno is vertrokken
voor het overhandigen van de Poolsche
nota, heeft heden om één uur te Kowno
een onderhoud gehad met „Ministerial!
direktor" Baloetis.
Van Litausche zijde werden bezwaren
kenbaar gemaakt wat betreft het tijd
stip der door Polen voorgestelde con
ferentie, terwijl gewezen werd op de on
mogelijkheid een conferentie te Genève
te beleggen, omdat de arbeid dan dooi
de zittingen van den Volkenbond zou
kunnen worden gestoord. Szoemlakofski
wees er on, dat een dergelijke storing
niet te vreezen is, daar het door Polen
voorgestelde tijdstip veel vroeger is dan
de Volkenbondsvergaderingen.
De besprekingen werden tot 's avonds
verdaagd, toen Szoemlakofski en Baloe-
tts opnieuw confereerden. Dinsdagmor
gen gaat Szoemlakofski naar Warschau
terug om minister Zaleski rapport uit
te brengen.
Nader wordt gemeld:
Het antwoord van Litauen op de jong
ste Poolsche nota is aan den kabinets
chef van het Poolsche ministerie van
buitenlandsche zaken, Szoemlakofski,
overhandigd, die er mede naar War
schau Is vertrokken.
Naar den correspondent te Kowno van
de „Vossische Zeitung" van officieele
zijde wordt medegedeeld, heeft Litauen
alle Poolsche voorstellen van de hand
gewezen.
Een opwindende
toespraak.
Uit Praag wordt aan de Tel. gemeld
Zondag heeft de Oechoslovaaksche
handwerksliedenpartij te Brünn onder
leiding van den minister van Verkeers
wezen, Najman. gedemonstreerd, waarbij
het tot woeste toomeeJem is gekomen.
Volgens de verklaringen van ooggetuigen
moet de minister een tramconducteur,
die krachtens zijn instructies bij het
passeeren van den stoet wilde doorrij
den. op de grofste wijze bëleedigd heb
ben. Toen daarop politae-beambten den
demonstranten verzochten, den weg voor
de tram vrij te maken, spoorde minis
ter Najman zijn volgelingen aan, de
rails op te breken, terwyl hy uitriep:
„Ik als minister, beveel het tramverkeer
stop te zetten!"
Een tram werd bestormd en de in
zittenden werden bedreigd. Ten slotte
bedreigden de demonstranten ook de
politie, tegenover wie de minister een
toespraak hield, die hij, althans volgens
ooggetuigen, als volgt begon: „Ellendig
gepeupel! Schurken! Renegaten, Vle
gels!" enz. .Het organ der handwerkslie
den ontkent echter, dat de minister
deze woorden heeft gebezigd.
De affaire zal echter nog een politiek
naspel hebben, daar in den gemeente
raad van Brünn reeds een interpellatie
ter zake is ingediend en ook het tram
personeel krachtige maatregelen eischt
Samenzwering
Mexico.
tn
Zeven vrouwen en vijf mannen zijn
gearresteerd beschuldigd van deelne
ming aan een complot tegen politieke
leiders, bij een bezoek dat dezen in
April brachten aan de stad Celaya.
Volgens de politie moest een meisje van
21 jaar deze personen, terwijl zij met
hen danste met een vergiftigde speld
prikken.
Met een gouden pen
Kellogg zal Donderdag bij het betre
den van den Europeeschen bodem ver
welkomd worden door den burgemeester
van Havre, die hem een gouden vul
penhouder uit naam der gemeente zal
overhandigen. Deze vulpenhouder
versierd met een olijftak, het wapen van
Havre en de Amerikaansche sterren-
vlag. Voorts vertoont hij de volgende
inscriptie: „Van de stad Havre aan den
grooten bevorderaar des vredes, staats
secretaris Kellogg, 1928". De burgemees-
te zal den wensch uitspreken, dat met
Kellogg"s vulpenhouder het anti-oor
logspact door alle gedelegeerden getee-
kend zal worden.
KORT EN BONDIG.
In het marinestation te prest heeft
men S.O.S.--seinen opgevangen van het
Duitsche stoomschip „Braga".
De vakbonden in het confectSevak te
Berlijn hebben tot staking besloten. Het
begin van de staking zou Dinsdagavond
in tal van bijeenkomsten worden be
paald.
PflsoedsM is Dinsdagochtend te Boe
karest aangekomen om daar zijn verlof
door te brengen.
De stad St.-Ingbert In de Be'.ersche
Palts heeft zieh insolvent verklaard.
Wissels, die heden aangeboden weiden
moesten geprotesteerd worden. De pas
siva konden nog niet nauwkeurig wor
den vastgesteld.
COMMENTAREN.
Jarenlang heb ik reeds van vrien
den en kennissen gehooid, dat het
eigenlijk onverstandig is om in Juli
of Augustus met vacantia te gaan. Dan
is de wereld en zh grootje op pad. het
is overal vol en lawaaiig en stoffig en
duur. Je kunt veel beter in September
gaan. zeiden ze. dan zijn de hotelpnj -
zen lager en de families met kinderen
zijn weer naar school (de kinderen ten
minste). Bovendien is het in September
meestal mooi en Augustus heeft geen
beste reputatie ten aanzien van het
weer.
Zoo zeiden ze en ik dacht, daar zit wel
wat in. Laat ik het eens probeeren. Met
het gevolg dat ik nu nog op myn vacan-
tie zit te wachten en al zooveel mooi
weer buiten mijn kantoonnuren heb
zien voorbij trekken dat ik er ernstig
aan twijfel of er voor September nog
wel iets over kan blijven. Maar ik geef
toe. dat dit niet de schuld van mijn
raadgevers kan zijn. Gekker is, dat zij
zelf allen reeds met vacantia schijnen te
zijn geweest of thans zijn, want talrijk
zijn de ansichtkaarten, die in den loop
der laatste weken een bijna ononder
broken laatste reis hebben gemaakt van
mijn brievenbus naar de prullemand. U
kent het genre: hoogelyk geflatteerde
afbeeldingen van een machtig hotel en
aan de achterzijde: In haast, prachtig
■weer, amuseeren ons best, waar het
kruisje staat is onze kamer.
Enfin, het gebruikelijke raffinement
waarmee de jaloezie der achterblijven
de zwoegers wordt opgewekt. Maar
waarom hebben ze niet tot September
gewacht, zooals ik. Vertrouwen ze niet
in eigen overtuiging. Ik weet her niet.
Maar er is een troost. Als ik straks Uit
ben ec zij hebben weer een jaar zwoe
gen voor zich, stuur Ik hun ook ansicht
kaarten met een kruisje, waar mijn
kamer is, en ik zal ze schrijven, hoe
verstandig het is, can eerst in September
vacarrtie te nemen.
In Engeland heeft de zg. Church
Lads' Brigade (laat ik het vrijelijk
vertalen als Vereeniging van Christe
lijke Jongeren) plotseling oplossing
gebracht in een nijpend probleem des
mans. Deze weldoeners der mannelijke
mensohheid verzoeken allen mannen
van scheerbaren leeftijd aan hun ver
eeniging hun gebruikte veiligheids-
scheermesjes te zenden. De jongeren
weten ze te verkoopen, naar het schijnt,
voor 2 1(2 cent per stuk en het is dus,
als ik het zoo mag noemen, een twee
snijdend mes, want wie raakt niet gaar
ne op bevredigende wijze zijn oude mes
jes kwijt.
Aangezien deze organisatie In ons land
niet bestaat, moet ik bekennen, dat ik
nog altijd niet goed weet wat te óoc-n
met deze gevaarlijke instrumentjes. Ik
durf ze niet goed in de vuilnisbak te
gooien, want stel je voor dat een hond
er argeloos zijn snoet in steekt Ik zie
geen kans ze zélf te vernietigen zond::-
mezelf aan verwondingen bloot te stel
len. Ik zemel ze dus, min of meer on
willig, op, evenals trouwens mijn ver
sleten gramofoonnaalden, waar ik ook
geen weg mee weet.
Als er lezers zijn die mij ln dit op
zicht willen adviseeren, zie ik hun wen
ken gaarne tegemoet. Ongetwijfeld kan
publicatie ook anderen in den nood
helpen.
Je kimt den Amerikanen de hulde nie-
onthouden, dat zij vindingrijk zijn. Daar
was eenigen tijd geleden in een hunner
scholen een jongen, die maar niet be
hoorlijk kon leeren sohrijven. Zijn
kwaal was. dat hij zijn pen te stijf vast
hield en te hard op het papier drukte
Alle gewone middelen faalden en ten
slotte haalden zijn onderwijzers de elec-
triciteit te hulp. Het jongemensch
kreeg speciale schrijflessen met een pen
die zoo was gemaakt dat de schrijver
bij te hard drukken, een lichte electri-
sdhe schok in den arm kreeg. Na korten
tijd schreef de jongen voorbeeldig.
Wanneer uw verwondeifag over dter-
gelijke zorg vexjr de instructie van een
enkelen leerling geluwd is. wou ik nog
wel opmerken, dat dit principe een rij
van mogelijkheden opend- Zal de sohool
der toekomst door electriciteit geleid
worden, met schokkende vermaningen
voor eiken leerling, die niet behoorlijk
rechtop zit en bestraffing van Iedere
fout met een onmiddellijke waarschu
wing van dezelfde soort?
Sprak de gids: Wij komen nu. Da
mes en Heerer.-, aan de machtigste wa
tervallen m het land en als de dames
een oogenbHk stil willen zyn, zult u het
donderend geweld van het neerstorten
de water hooren.
Ir. een cabaret in de Engelsche bad
plaats Bournemouth is jazzmuziek ver
boden. Vele jonge danelustigen die dit
lezen, zullen met eenige verbazing ver
nemen, dat er eenige andere soort mu
ziek bestaat.
Hoe Je Stichting worden zal. Het gedeelte dat nu
geopend wordt Toepassing der nieuwere therapie.
VOLKSGEZONDHEID.
ONTEIGENING VAN
DUINTERREIN.
Wij ontvingen de Verslagen en Mc-
dedeelingen betreffende de Volksge
zondheid, uitgegeven door den voorzit
ter van den Gezondheidsraad met me
dewerking van den Directeur-Generaal
van de Volksgezondheid en vele ande
re autoriteiten (afl Juli 1928).
Het lijvig werk bevat verschillende
verslagen en mededeelingen betreffende
drinkwatervoorriemng. tuberculosebe
strijding en bestrijding van geslachts
ziekten, kraamverzorging. het gebruik
van sera en vaccins, volkshuisvesting,
besmettelijke ziekten, enz.
In het verslag omtrent de werkzaam
heid van de Centrale Commissie voor
Drinkwa tervoorziening in het jaar 1927
wordt de quaestie van de onteigening
van duin terrein ten behoeve van de
me-ente Haarlem aangeroerd.
De Commissie deelt de gedadhte die
ten grondslag ligt aan het gevoelen van
Ged. Staten van Noord-Holland-, dat
het noodzakelijk is by de steeds
groeiende bevolking van ons land
waarvan het gevolg is een steeds toe
nemende bebouwing en het steeds meer
in cultuur brengen van woeste gronden,
de vraag onder de oogen te zien, op
welke wijze in de toekomst de drinkwa
tervoorziening van het land moet wor
den geregeld. De Commissie is van oor
deel dat dit vraagstuk thuis hoort bij
de gewestelijke uitbreidingsplannen. In
de commissie voor deze plannen zouden
steeds een of meer waierleidingdeskun-
digen ritting moeien hebben en verder
zouden de verschillende plannen der ge
westelijke commissie, voor zoover rij
de belangen der drinkwatervoorziening
raken, door één centraal lichaam moe
ten bezien worden, dat. nauw samen
werkt met de gewestelijke commissies.
Als dit lichaam zou de Centrale Oom
missie voor Drinkwatervoorziening
kunnen optreden.
In de Provincie Noord-Holland de
den zich in Mei 1928 in totaal 8 geval
len van febris typhoidea voor. 169 van
roodvonk. 54 van diph-theritis, 1 van
meningitis (nekkramp) en 3 van. en
cephalitis (hersenontsteking). Het
grootst aantal gevallen van roodvonk
deed zich voor te Amsterdam (85)
evenals hei grootst aantal gevallen van
diphtherias (45). Te Haarlem wer
den slechts 4 gevallen van roodvonk
geconstateerd en 3 van diphtheritis. Te
Heemstede kwamen 11 gevallen van
roodvonk voor.
PERSONALIA.
Mej. H. Hofman en mej. G. Fopma
uit Haarlem zijn te "s-Gravenhage ge
slaagd voor het examen Hoogduitsch
L. O.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN k 60 CENTS PER REGEL.
^.Vogelenzang" in vogcMucht. (Luchtfoto K. L. M-).
Spaadt de. SLUiTZt&tis»
Gelijk we reeds meldden, wordt de
volgend maand dat gedeelte der Stich
ting „Vogelenzang'' der Vereeniging tot
Christelijke verzorging van Krankzin
nigen in Nederland, dat klaar is, ge
opend.
We vinden daarin aanleiding eenige
mededeehngen te doen omtrent het ge
bouwencomplex dat thans gereed is en
omtrent dat hetwelk nog moet worden
gebouwd. De Stichting verrijst op pcrcce-
len grond gelegen uisschen de gemeen
ten HXDegom en Bennebroek aan den
Rijksstraatweg, die beide gemeenten ver
bindt. Het ongeveer 40 HA boschryk
terrein dat de Vereeniging voor de
Stichting aankocht wordt oostelijk be
grensd door genoemden Rijksstraatweg
en westelijk voor een gedeelte door de
spoorbaan Leiden—Haarlem en verder
door de Leidschevaart.
Het gedeelte van het terrein dat be
bouwd wordt door een in Noord-Zuide
lijke richting loopende aslijn verdeeld m
een Westelijk deel. waar de paviljoe
nen voor mannelyke en een Oostelijk
deel waar de paviljoenen voor
vrouwelijke patenten zijn ge
legen. In deze aslijn tegen de Hille-
gomsche grens ligt het administratie
gebouw dat van den Rijksstraatweg door
een met kastanjes beplante oprijlaan is
te bereiken. Voor dit administratie
gebouw is een gazon aangelegd met rijen
hndeboomen: er achter bevindt zich,
met een gang er aan verbonden, het cur
suslokaal.
Ongeveer 100 Meter achter het ad
ministratiegebouw' is tegen een groep
oude beuken de nog te bouwen kerk ge
projecteerd. In deze lijn verder gaande
ziet men de centrale keuken en dan het.
meest Noordelijk gelegen, het zooge
naamde economiegebouw, waarvan de
watertoren en de schoorsteen van het
ketelhuis hoog boven de omgeving uit
steken. Dit econamiegebouw, waarin
ricb ook de wasscherij met strijk-, man
gel en naaikamer bevinden is het cen
trum der verwenning en koud en warm
watervoorziening der géheele Stichting,
Naast dit gebouw vindt men oe woning
van den Chef-machinist.
Aan weerszijden van deze aslijn liggen
achter het administratiegebouw de beide
observaüepavüjoenen voor 60 manne
lijke en 60 vrouwelijke patiënten.
Tusschen de plaats van de kerk en do
keuken, waar eerst de directiekeet stond,
zal de werkplaats voor de mannelijke
patiënten komen. Tusschen de cen
trale keuken en het eoonomiegebouw
liggen aan weerzijden de beide paviljoe
nen voor onrustigen, waartusschen plant
soen is aangelegd. Administratiege
bouw en economiegebouw zijn verder
verbonden dooreen breeden ringweg
waaraan de nog te bouwen paviljoenen
zifllen komen. Hiervan behooren een
paviljoen voor 60 rustige mannen met
sousterrain voor werkplaats en een pa
viljoen voor 80 rustige vrouwen met een
zieken afdoellng voor personeel, waarvan
de bouw nog dit jaar zal plaats hebben,
tot het eerste bouwplan.
Aan dezen ringweg ligt ten westen
van het economiegebouw de barak voor
besmettelijke riekten, terwijl aan een
zijtak van den weg. die tusschen econo
miegebouw en machinistwoning voert
naar do boerderij en tuinmanswoning
met boomgaard en vloeivéld de werk
plaatsen der verschillende bedrijven zijn
geprojecteerd.
Het complex van paviljoenen wordt
door een in de richting Oost-West loo
pende weg verdeeld in een Zuidelijk
gedeelte, waarin de belde obsei-vatiepa-
vQjoens zijn gelegen die met dc daar
later nog to bouwen paviljoenen de open
en sanatorium afdeeling zullen vormen,
terwijl de paviljoenen in het Noordelijk
sededte ie geeOSx-jatMtos utt-
maken.
Aan de hooggelegen Zuidgrens van
Ijet terrein verheft zich een mot oude
dennen en loofboamen begroeide heu
vel. De Maagdenberg, waarop men een
fraai vergezicht heeft over de ver
schillende lanen van dit terreingedeelte,
de aangrenzende bollenvelden en den
omtrek. Aan den voet van deze® heuvel
is de begraafplaats aangelegd.
Op de strook langs den Rijksstraat
weg staan de woning van den genees
heer-directeur en zullen ook de wonin
gen var. den Geestelijk verzorger. Ge-
rsecsheeren en Huismeester gebouwd
worden, waarvan dezer dagen de aan
besteding plaats had. Aan den overkant
van den Rijksweg tegenover den Hoofd
ingang staan eenige huisjes die zullen
worden verbouwd om ae gcscliikt te ma
ken voor personeels-woningen. Daar
komt ook de woning voor den admi
nistrateur. Zooals bekend had van die
verbouwing en van den bouw van die
woning eveneens dezer dagen tegelijk
met de andore voren vernielde werken
de aanbesteding plaats.
Behalve de hoofdingang is er naar de
Stichting nog ccn tweede toegangs
weg meer Noordelijk gelegen die eer
tijds voerde naar de boerderij, maar die
nu hoofdzakelijk zal gebruikt worden
voor transporten naar de centrale keu
ken.
De elcctriciteitsvoorriening der
Stichting gesclxiodt door liet Provinciaa®
Eicctrisch Net der Provincie Noord-
Holland. Bij een storing in dezen kabel
wordt voorzien door den hoogspannings
kabel van de Leidsche Centrale.
Het eerste bouwplan, dat nu ten dcele vol
tooid is. omvat zoo meldt het verslag
der Vereeniging van wie de Stichting
uitgaat aan welk verslag! we enkele bij
zonderheden o:".'. renden, het admi
nistratiegebouw, de centrale keuken, de
werkplaatsen voor de verschillende be
drijven, de belde observatie-paviljoe
nen, voor 60 mannen en 60 vrouwen:
twee paviljoenen voor onrustigen (60
mannen en 60 vrouwen); een paviljoen
voor 60 rustige mannen en 80 rustige
vrouwen: verder do woningen voor don
Geneesheer-Directeur. Gcarioiyk Ver
zorger; Administrateur. Huismeester,
Chef-machinist en Tuinbaas. By de
voltooiing hiervan kunnen dus 180 man
nen en 200 vrouwen worden verpleegd
terwijl de geheele opzet is berekend op
een bevolking van 800 patiënten.
Opgemerkt kan nog worden dat btf de
aanbesteding waarvan we roods spra
ken, ook is aanbesteed het bouwen van
een dubbel en oen enkel paviljoen voor
totaal 138 rustige patiënten.
Met den bouw der paviljoenen fe re
kening gehouden, zoo meldt het Jaarver
slag der Vereeniging nog, met de nieuwe
re inrichten in de verpleging en behan
deling der geesteszieken, met name de
actievere therapie, zoodat men er ruime
dagverblijven met werkgelegenheid
vindt. Zooals reeds is aangestipt is in het
paviljoen voor rustige mannen een
sousterrain geprojecteerd voor werk
plaats, zooals dit in de paviljoenen van
Gütersloh onder Dr. Shnon algemeen
wordt toegepast. Ook met de werkplaat
sen der bedrijven, zooals timmer cn
schilderswerkplaats is er mode gerekend
dat deze voldoende ruimte voor mee
werkende patiënten zullen bieden. Bo
vendien zullen het bosch, de moestem
en het vloeiveld een ruime gelegenheid
schenken voor buitenwerk.
Vermelden we nog dat het Stichtings
bestuur aldus is samengesteld Ds. C
Lindeboom, voorzitter, en de hoeren W.
Warnaar, vice-voorritter. G. Wolzak Hzn
secretaris. D. O. Norél penningmeester
en R. Veldhuyzen van Zanten.
Firestone's strijd voor succes.
(Dienst van de United Telegraph).
Het boek van den Amerikaanschen
automobielfabrikant Henry Ford, dat
eenige jaren geleden onder den titel
„Mijn leven en werken" is verschenen,
heeft een zoo interessant kijkje op de
Amerikaansche volkshuishouding en op
het zakenleven aldaar gegeven, dat men
begeerig naar boeken begint te grijpen
van welke men veronderstelt, dat zij ons
op dergelijke wijze in kennis brengen
niet omstandigheden en zienswijzen van
het nieuwe werelddeel. Onlangs heeft de
groot-industrieel op het gebied van de
Amerikaansche autob a ndenf abri cage
Harvey Firestone rijn „Strijd om het
succes" geschetst. En inderdaad, zijn
boek bevat zooveel interessants, dat het
in menig opricht dat van Ford evenaart.
Bovendien bestaan er verscheidene pun
ten van overeenkomst tusschen de beide
mannen, die toevallig hun eersten werk
kring in dezelfde stad, in Detroit had
den en die later in commercieele relatie
met elkaar kwamen.
De stelling, die Ford is toegedaan, name
lijk dat de producent met zijn commer
cieele activiteit het volk moet „dienen",
is ook Firestone toegedaan en hij ver
klaart: „Het komt in z3ken geheel en al
pp den dienst aan, dien men den klant
bewijst." Hij maakt uit deze stelling de
zelfde gevolgfcrekingen inzake de pro-
ductiepolitiék als Ford, doordat hy het
laag houden van de prijzen der produc
ten en tot dat doel de voortdurende ver
mindering van de productiekosten door
verbeterde procédés als hot doel van het
bedrijf beschouwt. Degenen, die in doc
trinaire isoleering van het pracüsche
leren de op winst gerichte particuliere
onderneming zich slechts als logische
tegenstelling met eer. dienst aan het
volk kunnen voorstellen, kunnen uit de
uitlatingen van Ford en Firestone den
geest van den ondernemer leeren ken
nen.
De commercieele ervaringen, die Fi
restone uit zijn vijf-en-twintig-jarige
loopbaan vertelt, zyn in zeer vele op
zichten voor den zakenman van even
groot belang als voor den volkseconoom.
Men krijgt den indruk van een beschrij
ving -van onopgesmukte waarheid. Op
vallend zijn de moeilijkheden, die Fi
restone steeds heeft gehad met de fi
nanciering van zijn uiteindelijk toch
zeer succesrijke onderneming. In iedere
phase van de commercieele ontwikkeling
van zijn bedrijf vindt men hem op zoek
naar crediet. Het commercieele crediet
is' blijkbaar in Amerika vrij moeilijk te
verkrijgen. Maar ook afgezien van de fi
nanciering moest Firestone herhaalde -
lijk ernstige crisis doormaken. Zelfs en
kele jaren geleden nog, nadat hy rijn
firma toch reeds twintig jaren lang ge
regeld had uitgebreid, in de eerste ja
ren na den oorlog, staat hij opnieuw
„tusschen mislukking en succes". De
door de verminderde koopkracht van rijn
cliënten en de credieferestrictie door de
banken voor zijn zaak ontstaande crisis
van het jaar 1920 overwon hij met de
zelfde middelen als alle vroegere: „met
nadenken". In Juli 1920 neemt hy zelf
gedurende twee maanden de leiding van
de verkcopafdeeling van de zaak op zich
en begint, tot verbazing van zijn mede
werkers en tot ontsteltenis var. zyn con
currenten. met een gewaagde prysreduc-
tie voor zUn autobanden met 25 pet.
Daardoor kwamen weer orders binnen.
Maar tevens bleek de dringende noodza
kelijkheid van een ingrijpende rationa-
liscering. Een ernstige bezuiniging be
gon in de kantoren, ook de werkploegen
werden kleiner gemaakt, de ..papieren
oorlog" van de afdeehngschefs getem
perd. de statistieken tot een minimum
teruggebracht. „Door zeer economisch
beheer, door opvoering van den omzet
en de dualiteit van onze artikelen en
door een duidelijk overzicht van den
tx>estand van het oogenblik", zegt Fi
restone, was het. hem gelukt, reeds het
volgend jaar (1921) wederom belangrijke
winst te behalen en in het jaar 1924 alle
bankschulden af te lossen
Het is duidelijk, dat zulk een ingrij
pende rationaliseering, gelijk zij in de
crisis van 1920 in Amerika door Fi
restone en vermoedelijk ook talrijke an
dere onedememingen plaats vond, haar
sociale schaduwzijden kan hebben. Al
leen kan gezegd worden, dat dit nadeel
liet systeem nog niet veroordeelt. Door
Instituten voor werkloosheidsverzekering
kunnen zij voor jhet grootste deel wor
den vermeden. Ten deole bestaat het
geneesmiddel reeds in de omstandigheid,
dat deze ondernemingen dank rij den
productieren arbeid, haar arbeiders loo-
nen betalen, die hun in staat stéllen, in
goede tijden vrij belangrijke reserves te
maken voor moeilijker dagen. In het al
gemeen zal men zeker niet kunnen zeg
gen. dat de grootere bewegelijkheid en
bewegingsvrijheid van ce Amerikaansche
industriee-e onderneming in het nadeel
is van de arbeiders; Juist in Amerika
bewerkt de rationaliseering het tegen
overgesteld van „verkommering van de
arbeiders". De overwinning van de crisis
door groote zuinigheid, door verminde
ring ran den verkoopprijs en reductie
van de productiekosten kenschetst den
invloed van crisis op ae volkshuishou
ding. Indien het, gelijk Firestone aller
aardigst uiteenzet, een soort wet is, dat
in het economisch leven de stijgende
prijzen, d.w.z. de gunstige afzet en de
goede conjunctuur het „denken aflee-
ren", dan is het een vooruitgang van
de volkshuishouding en vermoedelijk
zelfs van de beschaving, wanneer door
den intensen dwang, dien commercieel©
stilstand en achteruitgang uitoefenen,
meer geestelijke krachten worden inge
spannen om de productie te verboteren
en goedkooper te maken.
Niemand zal de sociale Inzichten van
de Amerikaansche industriemagnaten
ontkennen, ofschoon stijl en tempo van
de Amerikaansche ontwikkeling deze ge
voelens een andere richting geven dan
wy gewoon zUn. Indien Firestone liet
als zijn grootste voldoening beschouwt,
in de gelegenheid te zijn .anderen te
helpen, opdat zU zich verder zelf kun
nen helpen", dan is dat een echt Ame
rikaansche opvatting. Doch de humane
zin van den ondernemer mag er niet
aan ontbreken. Het is stellig niet zonder
beteekenls geweest voor de overwinning
van zoo geweldige moeliykheden in rijn
zaken, dat Firestone van zichzelf kan
zeggen, dat hU in het beginstadium van
de reusachtige onderneming al zijn
menschen nauwkeurig heeft gekimd, en
hO er aan toe-voegt; „Hun aangelegenhe
den waren ook de onze. en onze belan
gen waren ook de hunne". In hoeverre
en in welken vorm deze gemeenschap
van belangen bij de latere uitbreiding
van de firma werd voortgezet is ln hev
boek niet nader aangegeven. Een aan
wijzing geeft alleen de opmerking: „Wy
hebben geen formeele organisatie, w{j
houden ook niet van arbeidersraden of
oen scort zelfbestuur in de werkplaatsen,
wy zijn er echter van overtuigd, dat
wij rechtvaardig moeten zyn. By een
conflict nemen wij aan. dat de arbeider
in zyn recht is on wy voeren de onder
handelingen dienovereenkomstig".
Het boek bevat verder merkwaardige
beschouwingen over het rubbervraag-
stuk, bezien van het standpunt der Ver-
eenlgde Staten. De schrijver heeft de
verdienste, voor zijn land wegen te heb
ben gewezen, cm het zelfstandig te ma
ken inzake het verkrijgen van deze be-
langryke grondstof.
De sterkste indruk, dien dc lezer van
•het boek van den Amerikaan behoudt is
de telkens weer noodzakelijk wordende
overwinning van groote mooilykheden .n
de ontwikkeling van de zaak of deze nu
veroorzaakt v.ordcn door den algemee-
r.en economlschcn toestand of door den
vooruitgang van de techniek of ten
slotte door de positie van de concurren
tie. En telkens woor overwint dc ernstig
orerlcg pkgcndc. flinke besluiten ne
mende en krachtig ingrijpende geest
-.an den leider. Hy sterkt zich aan de
hindernissen en voert zijn plan. de beste
goederen tegen den b-.llyksten prijs te
vervaardigen, zonder de omwegen van
hyperorganisatie en bureaucratie, on
verdroten uit. Het is een Interessante
beschrijving van hetgeen dc onderne
mer in het liberale, zoogenaamd kapita
listische econontische leren presteert.
Het beeld van hot tegenwoordige eco
nomische systeem, dat allerwegen door
nuttolooze agitatie uit zijn verband wordt
gerukt, verkrijgt door de beschouwing
van dc omstandigheden in Amerika we
der zyn duidelijk© lijnen.
