HAARLEM'S DAGBLAD
OM ONS HEEN
woensdag 26 sept. 1928vierde blad
No. 3783
FLATWONINGEN.
WIE VINDT NEDERLANDSCHE WOORDEN VOOR FLAT, CHASSEUR,
LIFT? DE DIENSTEN DIE AAN FLATBEWONERS WORDEN BEWEZEN
HET WONEN in EEN FLAT IS DUS KOSTBAAR GROOTE VEILIG»
HEID, GEEN ONGEWENSCHTE BEZOEKERS ZAL HET SYSTEEM IN
DE TOEKOMST UITBREIDING VINDEN? LIEFHEBBERS VAN TUINEN
ZULLEN ER NIET NAAR VERLANGEN.
Nu in de groote steden de flatwoning
gen (spreek uit flet) voortdurend meer
in den smaak komen, wordt het hoog
tyd eens een Hollandsch woord daar
voor te vinden, zoodat wij ons niet lan
ger met deze Engelsche uitdrukking
behoeven te behelpen. Wie van onze
lezers daar kans toe ziet kan rekenen
op kostelooze openbaarmaking in dit
blad en zeker ook wel op overneming
in de eerstkomende nieuwe uitgave van
een woordenboek der Nederlandsche
taal; de roem van de uitvinding kan
hem niet worden voorgespiegeld, omdat
ondankbare landgenooten maar al te
gauw den naam vergeten van den man
of de vrouw, die hun woordenschat ver
rijkt heeft. Niemand weet meer, wie het
klanknabootsende woord fiets gevonden
heeft en toch mocht dit een ware uit
vinding heeten, nadat wij zoolang ge
tobd hadden met het Engelsche bicycle
(spreek uit bysekel, met den nadruk op
de eerste lettergreep) en daarna ons
moesten vergenoegen met het stijve rij
wiel, dat goed genoeg was voor prijs
couranten en advertenties, maar voor
de huiselijke spreektaal niet deugde.
Dus een nieuw Nederlandse!» woora
voor flat en liefst een beetje gauw,
want er is haast by. Het Engelsche
woord zit er al d:ep in. De
Haagsche gemeente-arbeider, dien
ik naar de flat Arendsburg vraag,
kent het al en wijst mij op
een groot gebouw aan dsn Wassenaar -
schen weg. De chasseur van het gebouw
(alweer een vreemd woord, dat Fransche
chasseur, waar we geen Nederlandsche
uitdrukking voor kennen) de jongen dan
in uniform, wijst mij de lift (helaas
nogmaals Engelsch) en in een omme
zien ben ik boven en bel aan de huis
deur van een familie, die vroeger te
Haarlem woonde en die nu. na drie jaar
reizens in den vreemde, zich hier ge
vestigd heeft.
Twee jaar geleden is d.t gebouw ge
sticht te midden van het weiland en nu
al is den Haag in zijn haastigen groei
vcorby Arendsburg gekropen en dreigt
plekjes van klassieke schoonheid te ver
nietigen. Hoe is de gebakken steen toch
altoos weer de vijand van het onge-
korven hout en hoe noodig wordt het
langzamerhand, maatregelen te nemen
om in onza Nederlandsche steden
terreinen van natuurschoon door sa
menwerking van Rijk, Provincie en de
steden zelf te beschermen tegen deze
overstrooming! Ook om Haarlem heen,
maar daar kom ik binnenkort op terug,
Voor het oogenblik hebben wij met
Arendsburg te doen. Dat huis geeft on
derdak aan 26 gezinnen. Groot en klein,
zooals ook hun hulsvesting groot of
klein is. De woning van mijn vriendeiy-
ke gastvrouw en gastheer, die de wel
willendheid hebben mij iets daar
van te vertellen, is een vair de groot
ste. Stel u voor een breede; gang, uit-
loopende op een groote woonkamer,
terwyi de deuren van de overige ver
trekken alle op de gang uitkomen; het
zijn een slaapkamer, badkamer, eet
kamer, huiskamer, keuken dienstboden-
kamer, twee W. C.'s, provisiekamer, al
deze vertrekken in een beknopte ruimte
bijeen en uiterst smaakvol gemeubeld,
maar dat is natuurlijk in iedere flat een
persoonlijke aangelegenheid, want de
flat levert aan haar huurders alleen de
ruimte en laat hun de zorg voor de
meubileering over. Eén zaak hebben zy
allen gemeen: een klein hok met twee
deurtjes, een uitkomende in de 1 woon-
gang, het tweede op de t gemeenschap
pelijke-gang. Het dient tot berging van
den huishoudelijken afval, d.e iederen
dag door het personeel van de flat. ver-
wyderd wordt. Op dezelfde manier zet
de gast in Amerikaansche hotels zijn
schoenen in zyn kamer weg en vindt
die 's morgens gepoetst terug.
De woningen in een flat worden alle
gehuurd er. de huurprijs hangt natuur
lijk van den cmvane en van de verdie
ping af. Daar naast vergt de eene
onderneming van den huurder, dat deze
aandeelen of obligaties neemt; in het
tiental flat-ondernemingen dat den
Haag bezit, is dit verschillend geregeld.
Maar in ieder geval is het wonen in een
flat kostbaar en dat is geen wonder
voor wie weten, hoeveel diensten aan
de bewoners worden bewezen. In den
huize Arendsburg is de telefoon, het
electrisch licht, de centrale verwarming,
dus ook het warme water in de ver
trekken in den huurprys begrepen. De
vrouw des huizes kan hare boodschappen
opgeven aande huismeesteres, die bo-
vendien een magazijntje houdt van
vele. artikelen welke plotseling noodig
kunnen zijn. ZU zorgt ook voor de keu
ken. De flatbewoners kunnen, al naar
zij wenschen. hun maaltyd op hunne
kamer laten komen, hun middagmaal
gebruiken in een klein restaurant bene
den of dat klaarmaken in hun eigen
keuken. De familie die my deze inlich
tingen geeft, doet het laatste, en maakt
van het restaurant' alleen gebru:k op
Zondag, wanneer het dienstmeisje uit is,
maar andere flatbewoners hebben geen
dienstbode en regelen dat dus anders,
want een van de redenen waarom men
in een flat gaat wonen is juist de moei-
ïykheid om personeel te krygen.
Alle leveranciers komen aan een af
zonderlijken ingang hooren wat er noo
dig is en de boodschappen afleveren.
Het eindeloos bellen dat aan het dienst
meisje in een gewoon huis zooveel werk
geeft, is dus in een flatwoning zoogoed
als geheel vervallen. De tallooze lieden,
die allerlei artikelen hebben aan te bie
den, van de verkoopers van zeep. naai
garen af tot aan de juffrouw, die
wil waarzeggen en de kunstenaars
met teekeningen of beeldjes toe, drin
gen tot de rust van de flatwoning niet
door. De portier vangt hen op en belet
hun voortgang.
Het is duidelyk, dat de bewoners op
die manier ook een groote veiligheid
genieten. Overdag en 's nachts houdt
een portier toezicht, in den nacht bo
vendien een waker. Geen wonder, dat
onder de bewoners vele dames zyn, die
deze bescherming op prijs stellen. Wan
neer een woning vrijkomt, is zij dan ook
gewoonlijk spoedig weer verhuurd.
Op iedere verdieping van Arendsburg
zijn vrije kamers, die aan de bewoners
tegen betaling van f 1,50 per nacht voor
logeerkamers worden verhuurd, onte-
genzeggelyk een voordeel tegenover het
particuliere woonhuis, dat dikwijls een
logeerkamer bezit, die weinig gebruikt
wordt en dus economisch een groot na
deel is.
De huismeester zorgt natuuriyk ook
voor de inkomende en uitgaande post,.
Op elke verdieping is een brievenbus,
die zesmaal per dag gelicht wordt.
Het huis zou tekort schieten wanneer
het niet in zyn sousterrain een ruime
fietsenbergplaats had. Een telefonisch
verzoek naar beneden en als de bewoner
beneden komt, staat de jongen met zyn
flets klaar, zoodat zelfs het naar buiten
brengen hem bespaard wordt. De flat
bewoners. mag ik zeggen, worden wel
in de watten gelegd. Alle kleine diensten
die in een huis kunnen voorkomen,
worden hun bewezen door een perso
neel, dat met zorg is gekozen en onder
het toezicht staat van den huismecster
en zyn vrouw. Die zyn wel de spil
waarom alles in de flat draait. Over de
functionarissen in Arendsburg hoorde ik
veel goeds.
Een merkwaardige byzonderheid
nog deze, dat onder de huurders een
commissie van dames bestaat, die toe
zicht houdt op de keuken en wat daar
uit in het restaurant geleverd wordt.
Het spreekt van zelf, dat in deze
eigenaardige onderneming een goede
verhouding tusschen eigenaars en be
woners van het gebouw, wanneer dit
niet dezelfde personen zyn. van de
grootste waarde is voor de beide par-
tyen.
Of dit stelsel van samenwoning in
hetzelfde gebouw op den duur groote
uitbreiding krijgen zal, meet de toe
komst leeren. Aanvankelyk is het by-
eenbrengen van het noodige kapitaal
een moeilykheid geweest. Het schynt,
dat er een flatgebouw zal worden ge
sticht door een levensverzekeringmaat
schappij, die de stichting zal gebruiken
tot belegging van haar overtollige
gelden. Hieruit zou blijken, dat men Ir.
een flat een vertrouwbare onderneming
begint te zien, die behoorlijke rente zal
opleveren er. wanneer dat inder
daad zoo is. kan in de toekomst een be
langrijke uitbreiding verwacht worden
Maar dan alleen in groote steden,
wier bevolking zich daartoe leent. Plan
nen tot stichting van zulk een gebouw
in of dicht by Haarlem hebben inder
tijd wel bestaan, maar zyn niet tot uit
voering geraakt. Menschen die hun
eigen huis verkiezen en vooral zy. die
een tuin wenschen. hoe klein ook, zullen
het flatsysteem niet begeeren. Maar
voor velen zal het een uitredding zyn
uit moeilijkheden en dageiyksche zor
gen, die hen hinderen.
In elk geval vond ik het interessant,
nader kennis te maken met de voor-
deelen van Arendsburg, zoodat ik na
een woord van harteiyken dank van
gastvrouw en gastheer afscheid nam.
J. C. P.
STADSNIEUWS
tweede kamer
verkiezingen.
CANDIDATEN DER 6. D. A. P.
De afdeeling Haarlem I der S.D.A.P.
houdt dezer dagen een huishoudelijke
vergadering waarop een bespreking zal
plaats hebben van de candidaten voor de
weede Kamerverkiezing in 1929.
Daar by het bestuur geen candidaten
zyn opgegeven, stelt het de volgende
candidaten voor: Mr J. E. W. Duys
Ir. Ch. G Cramer, mevrouw A. E. J
de VriesBruins, C. Thomassen, mevr.
Miedema—Zondervan er. Westerveld
Naar men ons mededeelt is door
eenige leden van een andere afdeeling
der federatie Haarlem als candidal t
voor de Tweede Kamer voorgedragen de
heer R. Stenhuis.
het college van
ged. staten.
DE OPVOLGER VAN
JHR. MR. D. E. VAN LENNEP.
Ter aanvulling van ce mededseliny
In ons vorig nummer over besprekingen
over 't aanwyzen van een^gpvolger voor
Jhr. Mr. D. E. van Lemi^ als iia var.
het college van Ged. taten van Noord-
Holland, kunnen wy mededeelen, dat
Dinsdagavond te Amsterdam een verga
dering gehouden is van de Protestantsch
Rechlsche club van de leden der Prov.
Staten van Noord-Holland.
Het Handelsblad verneemt, dat op deze
vergadering de vraag gesteld is of de al-
spraak die bü de jongste verkiezingen
van leden van Ged. Staten gemaakt is,
ook geldt vcor de, in den .oop van deze
zittingsperiode eventueel vry te komen
zetels; welke vraag niet met beslistheid
bevestigend kon worden beantwoord. Er
werden by de voortgezette beraadsla
gingen eenige namen genoemd, waaruit
later, bij de definitieve candidaatstelling
door de Club, een keuze zou worden ge
daan.
Daar echter slechts de kleinst moge-
lyke meerderheid van de Clubleden aan
wezig was. werd besloten, dat men an
dermaal byeen zal komen.
En tevens, dat de besturen der frac
ties waarmee by de jongste samenstel
ling van het College van Gedeputeerden
is saamgewerkt, schriftelyk tot eene
conferentie, te houden met het bestuur
der Pro.estantsch-Christeiyke Staten-
club, zullen worden genoodigd.
De Christeiyk-Historische Statenleden
gevoelen het meest voor een candida-
tuur J. ter Haar Jr.
Thans is de heer Ter Haar wethouder
van Amsterdam. Volgens de eerste be
richten werd niet verwacht, dat hy dit
wethouderschap zou willen opgeven.
Blijkbaar is de meening daarover nu
gewyzigd.
FAILLISSEMENTEN.
Door de Haarlemsche Rechtbank zijn
in staat van faillissement verklaard:
Willem Smit Hzn, koopman in motor-
onderdeelen te Haarlem. Crayenester-
laan 10, curator Mr. B Bouman. al
hier;
E. H. Mulder, slager, wonende te Haar
lem Buskenhuetstraat 29; curator Mr.
W. A. J. Stortenbeker, alhier;
Rechter-Commlssaris Jhr. Mr. Strick
van Linsohoten, alhier.
Opgeheven werden de faillissementen
van:
1. J. van Steyn, schoenmaker te
Heemstede: curator Mr. L. J. Venhuizen
aldaar;
2. J. Dames, chauffeur te Haarlem:
curator als voren;
3. J. Verwer, sigarenmaker en hande
laar te Haarlem Burgwal 58, curator Mr.
K. A E J. Pliester, alhier;
Geëindigd is het faillissement van A.
Koper Tzn. te Zandvoort; curator Mr
Julius Hoog, alhier.
prof. dr. a. d. fokker.
AMBTSAANVAARDING TE
LEIDEN.
Prof. Dr. A. D. Fokker, door Teyler's
Stichting aangewezen tot het bezetten
van Teyler's byzonderen leerstoel voor
natuurkunde aan de Ryksuniversiteit te
Leiden, aanvaardde hedenmiddag te
Leiden zyn ambt van byzonder hoog
leeraar met een rede over ..Natuurkun
dige concepties van buitennatuurkundig
belang".
De natuurkundigen der vorige gene
raties, aldus spr., reconstrueerden zich in
hun denkbeelden de werkeiykhcid als
een opeenvolging van oogenblikkeiyke
toestanden. Elk van die toestanden zou
ondubbelzinnig den volgenden toestand
bepalen, juist zooals hU zelf door den
voorgaande!» bepaald was geworden. De
•.olledige kennis van den toestand op
één oogenblik en van 'c casualiteitswet-
ten, volgens welke de toestanden de hen
opvolgende bepalen, zou toereikend zyn
om net verloop van al liet gebeuren te
kunnen berekenen. In dien gedachten-
gang past het- te zeggen: Al het zijnde
is geheel bevat in de scm van alle gelyk-
tijdig existeerer.de materie. Het verleden
bestaat niet meer. de toekomst bestaat
nog niet en daarom is 'net duidelyk dat
al het bestaande ook gelyktydig bestaat,
zoodat er maar één ..nu" is in de wereld
en in de hemelruimten, zelfs in de verst
verwijderde.
Deze manier van reconstrueeren is te
vergelyken met hetgeen men verkrijg;
door de opeenvolging van de momenton-
nemingen van een film, of. indien men
het niet zoo voortvluchtig wil hebben
men kan de afzonderlyke. uit een film
rol geknipte, instantanóprenl jas opeensta
pelen
In de twintig Jaren sedert de ontwik
keling der zoogenaamde relativiteits
theorie hebben de physic! geleerd het
gebeuren in een ander aspect tc zien.
Een werkelyk stuk gebeuren is niet
een opeenvolging van cogenblikken, al
kan men het daar wel ir. verdeelen. Eer.
rechter van instructie, of een detective,
komt esn drama te weten uit een aanta'
brokstukken historie en door deze
coördineeren. te ordenen in ruimte er.
tijd, maakt hy een duidelyke recon
structie van het gebeuren moge-iyk.
De nadruk moet hierop gelegd worden
dat de voorvallen, die wy ontmoeten, de
gebeurtenissen en tooneelen. waarvan wy
deel uitmaken, ruimte èn tyd aan zich
hebben. Een straatsteen, een stap, een
stemgeluid, een wilsbesluit, het zyn
alles voorvallen, die noch van ruimte,
noch van tyd ontbloot zyn, zonder
evenwel te bestaan uit een bioote opeen
volging van ruimte]yke configuraties,
noch uiteen te vallen in een som van
naast elkander durende identiteiten. Spr,
bedoelt daarmede dat de een-plus-drle-
dimensionale tUdniimteiykheid, de spa-
tioteanporaliteit een inniger versmal ten -
heid beteekent der aspecten van tijd en
van ruimte in hetgeen om ons heen
voorvalt, dan zulk een opeenvolging of
nevenstelling zou kunnen beteekenen.
Spr. behandelde voorts om determi
nisme en voorzienigheidsgelcof. Hy zei-
de' ..Er is maar éér. geschiedenis. He:
heelal gebeurt maar ééns en niet an
ders dan zooals het gebeurt Er is maar
een Lot, Er is geen loterij met loten. v. i.
maken deel uit van maar één, onver-
wisselbaar, onherhaalbaar lot. Wat zou
den wy bij dat lot gaan denken hetzii
aan noodlot, hetzii aan lotsbestiering?
Dat zou zyn de helft weglaten
Immers men kan de toekomst
niet achten en geiooven dat het gansche
lot reeds besloten ligt in het ver-leden,
al of niet aannemende dat daar niets
meer van over is dan hetgeen het hui
dige oogenblik geërfd heeft van zyn
voorgangers. Dat zou zitn determinisme
Maar men kan, andersom, met evenveel
recht, ook het verleden om niet achten
en geiooven dat al wat er vrooger ge
beurd is. geschiedde om ons he; nu te
doen beleven en ons voor te bereiden op
hetgeen ooit later eens ons deel zal wor
den. Ziedaar voorzieniglieidsgeloof
Evenwel, determinisme en voorzienig-
heidsgeloof geven, elk alleen, slechts de
helft. Het eene werkt, om zoo te zeggen
alleen met vertraagde potentialen, het
andere alleen met vervroegde. Beide
vinden zy hun steun, beide ook worden
opgeheven in een door wederkeerigheid
volledig gesloten casualiteit"
Tensloi te besprak Prof. Fokker de
quantumtheorie. waarna hij met een
kort woord de nagedachtenis van Prof
Lorentz huldigde.
.Laren tz' leiding", aldus spr.. ,.is on
vervangbaar Hij zou den liartetocht der
jongeren tot helderheid en bezonken
heid hebben gedwongen. Hy zou den
adel van dien hartstocht hebben helper,
behoeden voor ydelheid. Wli zullen cl
herinnering aar. de inspiratie van zyn
persoon en werken als een onmisbaar in
grediënt van ons eigen werken moeten
bewaren".
Hierna betuigde Prof Fokker ziji:
dank aan Curatoren van Teyler's Bij zon
deren Leerstoel voor het in liem gesteld
vertrouwen en eindigde zUn rede met
gebruikelyke toespraken.
Wy vernemen nog dat het niet de be
doeling van Prof. Fokker is. te LcicLr.
te gaan wonen. Zooals bekend heet:
zijn benoeming te Leiden het karakte:
van een band tusschen Tevler's Stichtin
en de Universiteit te Leiden.
VERKEERSONGEVALLEN
KNAAPJE TE BEVERWIJK
OVERREDEN EN GEDOOD.
Dinsdagmiddag 4 uur wilden twee
kinderer de Schans oversteken. Zij de
den dit zonder eerst te zien of de weg
vrij was. Op den rijweg ge: aak'en zij
vóór een met een paard bespannen wa
gen. De voerman van W. genaamd, wo
nende te Beverwijk, die cl kinderen
plotseling voor zy-; wagen zag loopen
gaf een schreeuw, waardoor de oudste
der twee. een meisje van 5 Jaar. haar
broertje losliet en nog gauw overstak
Het tweejarig jongetje werd door het
linkervoorwiei overreden. De arme klei
ne, genaamd B. J. v. d P.- werd by en
der (.mwontnden binnengedragen, waat
Dr. Biiller die spoedig ter plaatse was.
slechte den dcod kon constateren door
een ernstige schedelfractuur.
Het ongeluk ls niet aan den voerman
te wUten.
vakmusici en
dilettanten.
ACTIE OP DE KRUIDENIERS-
BEURS.
Gedurer.de de drie eerste Jaren van
het bestaan der Haarlemsche Kruide-
niersbeurs is steeds een orkestje opge
treden, samengesteld door de afdeeling
Haarlem van den Neöeriandschen Toon-
kunstenaarsbond, bestaande uit georga
niseerde musici, vaklieden dus. Hier
onder worden verstaan menschen. d:c
musicus van berc:-p zyn en geen ar.dcrc
betrekking vervullen. Evenals de drie
voorgaande jaren vertrouwde de Ned.
Toonkunstenaars feond er ook dit Jaar
op. met de levering van het orkest be
last te worden. De Commissie voor de
Muziek uit het bestuur van de Vereeni-
ging „Ons Belang", die dc beurs organi
seert. heeft echter ditmaal een orkest
van vyf musici aangenomen, bu^en den
Bond om. De Commissie was er van
onkundig, dat deze musici voor het
meerendeel ongeorganiseerd waren, en
geen vaklieden, dus overdag reeds geld
verdienden met andere werkzaamheden.
Als protest tegen het optreden van
deze musici en van drie ongeorganiseer
de musici, die in de zijzaal speelden,
werden aan de bezoekers van de Kruidc-
niersbeurs by den ingang biljetten uitge
geven, waarin het publiek verzocht
werd er aan mede te werken, dat alleen
vakmusici zullen worden aangenomen.
Er werd Sn de circulaire op gewezen
dat liefhebbers met geringe bekwaam
heden door op feestavonden enz. voor
geld te spelen de vaklieden bfoodcloos
maken. ZU kunnen natuurlijk goedkcopor
werken, want zU verdienen hun loon
overdag reeds, terwijl de vakman in
een paar uren, op slechts enkele dagen
per week den kost moet verdienen.
Aangezien het bestuur van dc Krul-
denlersbeurs* deze actie zeer onaange
naam vond en gaarne wilde meewerken
aan opheffing van de bezwaren, werd een
conferentie aangevraagd met den Ned.
Toonk uns tenaa r s bondin afwachting
waarvan deze de uitreiking van circu
laires stop zette.
In deze conferentie, die bijgewoond
werd door den secretaris van de Kruide-
niersbeurs en een lid van het hoofd
bestuur van den N. T. B.. werd dezen
laatsten Bond de toezegging gedaan,
da: hy in het vervolg in ae eerste plaats
in aanmerking zal komen voor de leve
ring van het orkest. Aangezien echter
me: het tegenwoordige orkest voor vyf
dagen het contract afgesloten was even
als met het orkest in de zijzaal, zal nu
geeri orkestje van den N.T.B. meer op
treden. Wel werd het nu optredende
orkestje aangevuld met eenige leden van
den N.T.B. aangezien twee der leden,
•.vel vakmusici niet opgekomen waren,
uit protest
Er zullen nu geen circulaires meer
worden uitgereikt.
VAN KUNST EN KUNSTENAARS.
Thorn Prikker. Een zaal voor Kunst-tentoonstel
lingen te Haarlem.
Johan Thorn Prikker, die in Juni van
dit jaar zestig jaar oud werd, is in het
Haagsche Pulchri Studio deze maand
geëerd met een groote overzichtsten
toonstelling van zUn werk. Een buiten
gewoon interessante persoonlykheid Ls
deze kunstenaar, die eerder en meer
door het buitenland dan door ons ge
waardeerd en tot arbeid aangezet ls.
Zyn debuut viel in den tyd van den
ryksten bloei der nieuwere schilder
kunst in Holland, den tyd van artistieke
hoogconjunctuur die wy de gulden da
gen der Haagsche School plegen te
noemen. Wie onder de jongeren van
dien tyd inzag dat niet alle heil van
eenen kant behoefde te komen, en dat
er wel nog andere mogeiykheden zich
konden voordoen buiten het impressie-
nistisch schilderen om, die werden door
de schilders-zonder-meer nog al eens
belachelyk gemaakt en voor .nieuw
lichters" gescholden Het gistte in die
eerste jaren na negentig nog hevigkjl:
in de gemoederen der jor.gere artisten,
die véél meer dan hun onmiddellijke
voorgangers ontvankelyk waren voor
geestelijke stroomingen en bcwust-ver-
standeiyke inzichten die zich in de na
burige cultuurcentra ontwikkelden en
üeten gelden. Niet voor niets hadden de
litteratoren van De Nieuwe Gids ook
onder de uitblinkende jonge schilders
van hun tyd adepten gezocht en gemak
kelijk gevonden: de tyd was er rijp voor
dat een rijk er koninkiyk zich laten
gaan op puur visueele genieting, zooals
de groote Hagenaars die wisten te ver
schaffen, moest afgewisseld worden
door een periode waarin de kunstpro
ductie eene afspiegeling zou zijn van
een verstandelyk wel-overlegd levens
inzicht. gevoed. in de zuiverste ge
vallen dan door litteratuur en be
spiegeling. In hetzelfde tempo, waarin
de evolutie in de techniek zich "voltrekt
in het eerste kwartaal der twintigste
eeuw. ziet men in het laatste kwart der
negentiende, in de wereld der Idee on
verwachts vruchten rijpen, zaden uit
schieten: Er is eenzelfde brooddronken
heid. in den zin van surplus aan le
venskracht, waarmee een onzekere fi
guur als de Sar Péladan door het jong
volk van dan omzwermd wordt, en die
waarmee de jeugd van vandaag de tech.
nische wonclerbaarlykheden V3n Ufa en
Metro-Goldwijn aanschouwt. A! is de
laatste bewondering massaal, en de eer
ste tot een ander en kleiner milieu be
perkt, beide zijn in wezer. van voorbij
gaanden aard. Toch is de eerste periode
die van een algeheele ommekeer in de
houding van den individu tegenover de
samenleving en is de tyd, die wy van
daag nog beleven die van ongekende
ontwikkelingsmogelykheid als geheel,
als eenheid.
Wat Thora Prikker daar alles mee te
maken heeft? Niets meer of minder
dan u of ik, lezer, en in zooverre heeft
het inderdaad allen schyn ervan dat
wy van ons onderwerp zUn afgedwaald.
Maar cr is ln de geheele ontwikkeling
van dien artist iets dat beide evoluties
in herinnering roept. Wanneer wij op
deze Pulchri-tentoonstelling ronddwa
len en teekeningen als „Le moine Sau-
vage" en „Estampe" terugzien, (beide
geïnspireerd door gedichten van Emile
Verhacren) werk waarin de symboliek
van den tyd (1894) spreekt op een in
Holland unieke wyze en wy zien bij
voorbeeld de teekeningen uit Prikker's
Krefcldschen tyd (de Adelaars, de Vlie
gende wilde ganzen) dan voelen wy in
dien overgang den groei mee van den
tyd waarin de kunstenaar en wy, de
beschouwers, geleefd hebben. In al deze
uitingen leeft zoo te zeggen: tastbaa-
een persoonlykheid van den eersten
rang. iemand die zich tegenover het
worden rondom zich. als een zelfstar.
digheld gedraagt en als in-beeld-brer.
ger van levende verlangens iets bijzon
ders presteert Geen wonder dat dit ook
in de portretten uit 1910 en 1912 tot
uiting komt. Van 1922 af vinden wij
dan in het werk dat in mozaiek of ge
brandschilderd glas uitgevoerd werd, de
symbolische kanten van den aanvang
in verklaarder vorm terug. Het heeft
weinig zin. zonder de werken zelf of
goede reproducties ernaar, te kunnen
vertoonen, wydloopig tee worden over
de beteekenis er van. Men heeft inder
tijd in Haarlem de gelegenheid gehad
een belangryk deel van Prikker's arbeid
te- leeren kennen, (op een der door Van
Tusschenbroek in het Paviljoen inge
richte exposities) De herinnering hier
aan brengt ons vanzelf Op een ander
actueel chapiter.
Wy hebben er in dit blad herhaalde-
lUk op gewezen dat Haarlem geen loka
liteit bezit waar een ecnigszins omvang-
ryke kunsttentoonstelling gehouden
kan worden. Er schynt aan gewerkt le
worden om in die leemte tc voorzien,
van gemeentewege. Een plan bestond
reeds, naar verluidt, en zooals onze le
zers de vorige week in een verslag eener
vergadering hebben kunnen lezen, heeft
zich thans een comité geconstitueerd
om er by de stadsregeering op aan te
dringen aan dat plan uitvoering te ge
ven. Prachtig. Magnifiek. Er zal een
adres gezonden worden ln dien geest,
met vele adhesiebetuigingen van parti
culieren en nog meerdere van vereeni-
gingen die er alle belang by hebben dc*
zulke lokaliteit tot stand komt Als wij.
volgens het beproefde recept, al de le
den dier vereemg:ngen opstellen cn ver
zekeren dat het al dier leden harte -
wensch is, liever vandaag dan morgen
dat lokaal te betreden, dan kan het
comité zeggen, namens ettciykc duizen
den te spreken. Dertien man en één
dame, twee Journalisten en het drie
manschap dat der kat dc bel aanbond,
waren verleden Dinsdag saamgcbracht
om deze adresbeweging-met-aandrang,
op het getouw te zetten. Waarom voor
deze eenvoudige daad van simpele
rechtvaardigheid het triumviraat tot
een vyfmanschap moest uitgroeien ter
werd zelfs voorgesteld er een getal van
te maken gelUk aan dat der Wijzen van
Hellas) was niet duidelyk. Het was mis
schien niet politiek van triumvir Boot
tc vertellen dat hU met cltoyen Albera
reeds van gedachten gewLsseld had over
een eventueele bestendiging van het te
vormen comité, waardoor dit wellicht
ook invloed op het gebruik der ge-
wenschte lokaliteit zou vermogen te
krijgen, maar voorzitter Roorila was .:.x>
cd rem die voorafgegane gcdachtcmvl?
seling buiten de quaestle te stellen en
de geopperde mogeiykhcld praematuur
te noemen. Volkomen terecht. Je moe:
Je tUd weten af te wachten, dan komt
alles in orde. Voorlooplg manifesteeren
aan het hoofd van den stoet, met het
triumviraat nog de beeren Koster en
Buisman, da: zal ruim voldoende zUn.
Wat nu eigeniyk prcctes het plan van
het stadsbestuur is. daarover zyn we
niet ingelicht, maar de® aandrang is ge
consolideerd, dat is 'e hoofdzaak.
Het was vcrbiydend te zien hoeve]cn
der weinige aanwezigen mandatarissen
waren van vereenigingen. zedeiyke
lichamen, dragers van cultureele belan
gen. Hun aantal groeide hoorbaar. Toen
de vlucht naar
INDIë.
EEN VERGELIJKING MET
VROEGERE VLUCHTEN.
U:t een nuchter Aneta-te!eg.*am zyn
wy te weten gekomen, da: gisteren het
wederom aan een Nodcrlandsch vlieger
gelukt is van Amsterdam naar Batavia
te vliegen.
't Is wel aardig nu een vergelijking te
maken.
Het driemanschap Van der Hoop
Van Weerden PoelmanVan den Broe-
kc vertrok - October 1924 van Amster
dam. de inotor kreeg spoedig averij en
by Philippopel had men van 3 October
tot 2 November een gedwongen opont
houd. Daarna werd verder gevlogen en
in twintig vliegdagen werden de ruim
vUftlen-duizend kilometer afgelegd.
GeUsendorffer. die drie jaar later op
15 Juni 192? vertrok kwam de dertig
ste Juni in Indië aan. hy har er der
tien vliegdagen voor noodig, bovendien
kcos hy een kortoren weg, 't scheelde
ongeveer 700 kilometer.
Drlc-cn-een-halve maand later begon
Iditenant Koppen met de Postduif zUn
eerste reis door de lucht naar Indië, hy
vertrok 1 October cn was de tlendo
eeds te Batavia, daarbU was nog een
dag rust. zoodat hU ln negen dagen over
was.
De laatste tocht van kapitein Koppen,
de eerste van de serie postvluchten. be
gon 13 September, was de 25ste tc Ba
tavia. had dertien dagen noodig. Het
tweede vliegtuig nadert nu ook zyn be
stemming. e HNAFC zal morgenoch
tend de reis begint», en dan staan in
de hangars van Schiphol nog twee toe
stellen te wachten.
Het lweedc toestel
De HNAFB is gisterenmorgen ta
Karachi aangekomen, en gisterenmid
dag om twee uur naar Jodhpoer ver
trokken
Uit een met groote vertraging ont
vangen telegram blykt. volgens de N.
R. C. dat de tocht van het tweede vlieg
tuig met de volgende etappes ls uitge
voerd: op 22 September bevondt hel
zich op Aleppo, na 's morgens om 6 uur
44 plaatselyken tyd uit Konstantinopel
te zyn vertrokken. Het kwam te Aleppo
om 11 uur 39 aan. Tengevolge van een
vertraging in de benzine-voonlening
werd het te laat om dien dag nog Bag
dad tc bereiken, zoodat de vliegtuigbe-
stuurder Moil besloot tot Rakka door te
gaai», een vliegterrein 2 uur ten Oosten
van Aleppo. Vandaar is het vliegtuig op
23 September, des morgens te 5 uur.
vertrokken, is om 9 uur te Bagdad aan
gekomen, vandaar om 11 uur 45 ver
trokken en om 15.50 te Bushlre en
kwam om 9 uur 45 te Bender Abbas aan.
On» 7 uur 30 vertrok de FB van Bender
Abbas en arriveerde te 11 uur 50 Ut
Karachi-
In Karachi bevindt zich een werk
tuigkund'.ge van dc Siddeley Armstrong
fabriek, om eventueel de motoren ca
de toestellen grondig na te zien.
Kapitein Koppen heeft er van af ge
zien. hier te rusten, zUn motoren had
den geen byzondere verzorging noodig
et» nu biykt dat ook de H—NAFB na
een kort oponthoud weer verder ls ge
gaan.
De luchtmail.
Het licht ln het voornemen van do
IndLsche postadministratie eerlang
luchtpostzegels uit te geven, doch ln
afwachting van het gereedkomen daar
van zyn, ter kwijting van het luchtrecht
voor correspondentie, die met de re
tourvlucht naar Nederland zal worden
verzonden, gewone frankeerzegels van
een opdruk voorzien.
De aandacht wordt er op gevestigd,
dat mitsdien de Nederlandsche lucht
postzegels voor verzending uit Indië
naar Nederland niet geldig zUn. Het
luchtrecht behoort in Indië uitsluitend
met bovengenoemde Indische opdruk-
zegels te worden voldaan.
PERSONALIA.
By het in Den Haag gehouden vak-
examen telefoon slaagde mcj. A.Dratema
telefoniste 2e klasse alhier.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
60 Ct». per regel.
van bestuurszydc werd voorgesteld de
voorloopige kosten der beweging om to
slaan over de sympathisoerende ver
eenigingen en de bydragc op twee gul
den negen en zestig centen getaxeerd
werd. was het duidelyk dat eenige man
datarissen van vereenigingen wier
hoofdzetel niet in Haarlem gevestigd is,
daarover eerst met hm» hoofdbestuur
ruggespraak wenschten te houden. Min
der duldelUk was hel misschien,
waarom de idee van het aanwezige
raadslid Johan Visser, die In overwe
ging gaf niet met leege handen by het
stadbestuur tc adresseeren, maar een
klein sommetje mee te brengen voor de
bouwkosten en te zeggen: „kyk. w?
hebben niet veel. maar er toch dat voor
over" op metier van tUdsgcbrck. weg
te redeneeren. Enfin. Haarlem zal nu
binnenkort den rtoet zien optrekken d 0
het Smeekschrift der Edelen gaat over
handigen En Wethouder Bruch zal. als
Gordon Craig in zyn openingsrede by
de Am.sterdamschc theatcrtcntoonstel-
llng, vragen ..Do you really want it?"
Dan ral dc heer Roorda zeggen „yes"
en 't geval komt er. Of misschien ook
niet. Dan zullen dc zeventien kunstver-
eenlglngen in Haarlem r.ch ond"-!ing
moeten verstaan om den aanval op
nieuw voor te bereiden cn voort te
zetten.
Op de hoogst belangryke Prikker-ten
toonstelling in Den Haag liep :k Don
derdag van twee tot drie moederziel la
mijn eentje. Do you really want it?
J. H. DE BOIS
