mm
A
HAARLEM'S DAGBLAD
HET VREEMDE DING: SENSATIE.
MUZIEK BIJ FILMS.
1
NEDERLANDSCHE FILMLIGA.
ZATERDAG 20 OCT. 1928
VIJFDE BLAD
Sensatie en spanning. Revolvers,
bommen, race-auto's. Een sensatio-
neele film behoeft niet slecht te zijn.
Trucs en plaatsvervangers. Poverty
Row.
Sensatie is iets dat je kent, dat je on
dergaan, beleefd hebt. zonder dat je pre
cies kunt zeggen wat het is. En ik zal
my er niet aan wagen een definitie van
het begrip sensatie te geven, omdat er
dan wijsgeerige bespiegelingen aan te
pas zouden moeten komen.
Film-sensatie kent ieder die wel eens
in het donker naar het witte doek heeft
zitten kijken. Als de ter dood veroordeel
de achtervolgd door figuranten in poli-
tie-uniformen zich over een afgrond
(met vangzeil) werkt langs een toevallig
omgewaaiden boomstam; als de filmheld
in een ronkenden race-auto aan komt
suizen naar een brug die aan 't eind
van een vorige acte opgeblazen is; als
de blonde, lieve, sympathieke hoofdrol
speelster, gebonden door grijnzende
snoodaards om 4 u. 20 op de rails van de
Canadian Pacific gelegd wordt, waar om
4 uur 25 de express langs zal stoomen;
als er maar iets verschrikkelijk „engs"
gebeurt, zetten de theater-exploitanten
met vette letters „sensationeel dit-of-dat
dirama" op de aanplakbiljetten.
En iedere film waarin dozijnen revol
vers, bommen, breekijzers, gebalde vuis
ten, pakjes dynamiet, lasso's, boksbeu-
Pas op, val niet; Kareltje.
gels, auto's, maskers, onderaardsche ho
len, schuilplaatsen in de bergen, sprin
gende paarden, benevens een held, het
meisje, een troep schurken die een
duister verleden en een toekomst in de
gevangenis heeft, voorkomt behoort tot
dit genre, dat in vroeger jaren algemeen
geliefd was en, hoewel door betere films
ten deeïe verdrongen, ook heden ten
dage nog veie bewondeiaars heeft.
Doch deze knock-, smijt- en race
films moet men niet verwarren met
spannende films. Zeker gaat spanning en
sensatie heel vaak samen, is van alle
goede (dit natuurlijk relatief bedoeld)
sensatiefilms de spanning een integree-
rend onderdeel, doch spannende films
kunnen zeer goed iedere sensatie ont
beren.
Spannende films vormen een groot deel
van de wereldproductie naast humoristi
sche, psychologische en absolute films.
En vaak behooren ze tot het beste wat
gedraaid wordt. Zoo wil ik hier noemen
„De Spion", die voor mij een der besten
in zijn soort is, bovendien knap wat foto
betreft maar met een soms rammelend
scenario.
Sensatie-films hebben wel eens goede
kwaliteiten, maar heel vaak wordt bar
gespeculeerd op de banale lust naar
griezeligheden van een deel van het pu
bliek, zij manifesteeren sterk hoe de
film niet moet zijn en op welke wijze
men langen tijd heeft gedacht, dat de
menschen alleen maar bezig te houden
■waren. Gelukkig is de laatste jaren ge
bleken. dat men niet naar de bioscoop
gaat, om een paar uren .zoet" te zijn.
te leven in een andere sfeer, waar tegen
over de wereld zooals wy die dagelijks
om ons heen hebben maar nuchter,
koud. donker en vervelend is. Dat de
Filmliga bestaat en succes heeft, dat
avant-garde films zooals ..Mepilmoniant"
en Ruttmann's „Berlin, Symphonie einer
Groszstadt" in gewone bioscooptheaters
draaiden zijn veelbeteekenende feiten in
den ontwikkelingsgang van de film.
Dat sensationeele films goede hoeda
nigheden kunnen bezitten bewijst de ver
makelijke rolprent van Harold Lloyd
„Pas op val niet", waarin „Kareltje" heel
goed was en „adem-benemende" toeren
verrichtte door aan een vlaggestok te
bengelen, Jegen een wolkenkrabber op
te klauteren, in dakgoten te kuieren.
Ook Douglas Fairbanks heeft meer dan
eens sensatie in zijn films gebracht en
met zco'n acteur wordt dat dan iets ge
nietbaars-
Als tegenstelling zijn er zeer vele sen
satie-films. die niets cm het Uif hebben
en uit verknoeide celluloid bestaan. 95
procent van öe Wild-West-films is ge
vormd uit sensatie en nog wat. En ik
kan Harry Piel noemen die onzinnighe
den uithaalt als het rijden met een mo
torfiets over een trapleuning, iets wat
op zich zelf als acrobatiek knap werk
moge zijn. dcch voor de film van geen
waarde is en Earry bijna het leven kost
te. Albertini' is van 't zelfde soort, die
heeft zich in een nieuwe rolprent laten
filmen, klauterend in geweldige hysch-
fcranen, zittend in kolenknijpers, wer
kend boven in een cirous, wear hij zijn
Harry Piel rijdt over de trapleunii
boeien moet verbreken terwijl hij naar
beneden valt om juist nog een trapeze
te kunnen grijpen.
Doch laat ik meteen even constatee-
ren. dat dit alles meestal met trucjes ge
schiedt, ofdoor een plaatsvervanger
die voor enkele dollars zijn leven wil
wagen, geschminkt en gekleed als de lie.
veling ran het publiek, die nu nog wat
meer bewonderd wordt voor de toeren
die hij niet durfde uithalen, of wel, niet
mócht doen van de producers omdat zijn
leven immers kostbaarder is dan dat van
een plaatsvervanger.
Hoewel het publiek niet
meer onophoudelijk
schreeuwt naar sensatie,
niet meer week-in, week
uit allerlei onwaarschijn
lijkheden wil zien, en ook
belangstelling betoont
-films, worden er toch
honderden en honder-
-beelden gemaakt. Dat
men in armzalige fabriek
jes van Europa met een camera,
twee lichtbakken en een vroegeren figu
rant of tooneelspeler of variété-artiest
in de hoofdrol, of in Poverty Row. de
buurt van Hollywood, waar de figuran
ten wonen, zelf films maken, die echter
zóo zijn dat ze niet eens in ons land
komen en alleen vertoond worden in in
ferieure Amerlkaansche bioscoopjes, waar
het publiek slechte cigaretten rookt en
alles slikt.
C. G. B.
CINEMA PALACE.
Een goede oorlogsfilm.
De verwachting voor het hoofdnum
mer in 'het Cinema Palace was ditmaal
wel heel sterk gespannen. De film
„Vlammende Vleugels" moest iets bij
zonders en zeldzaams zijn, zoowel wat
inhoud als spel betreft. Welnu, laten
we het maar dadelijk zeggen, het stuk
heeft onze verwachting verre over
troffen. Een dergelijk werk, op een fraai
muzikale wijze geïllustreerd, hebben we
nog nimmer op het witte doek geaien.
„Vlammende Vleugels" laat ons weer
eens de verschrikkingen van den oorlog
zien. Aan het eigenlijke stuk gaat een
korte inleiding vooraf, getiteM: .Helden
der luoht". Die herinnert ons aan de
ontwikkeling der luchtvaart van Wil
bur Wright af tot luitenant Koppen toe.
Als na de koppen der bekende buiten-
landsehe oorlogsvliegers de portretten
van Van der Hoop, Van Weerden Poel
man en v. d- Broeke cp het doek komen,
worden zij met handgeklap door het
publiek begroet, terwijl het fraaie orgel
het Wilhelmus speelt.
In het filmwerk „Vlammende Vleugels"
is een romannetje govloofoten* wat het
publiek zeer op prijsstelt.
Met toenemende spanning worden de
gevaren, waarin de hoofdpersonen tel
kens verkeeren, door het publiek ge
volgd. Een huivering vaart door de leden
als we het eene vliegtuig na het andere
brandend naar beneden zien storten.
De nieuwe gezichtseffecten door mid
del van de „Magnosoope" waren ver
rassend, evenals de geluidseffecten. We
hooren duidelijk hei motorgeronk.
De directie van het Cmema Palace
heeft wel een gelukkige greep gedaan,
door op dit filmwerk beslag te leggen.
Wij brengen in herinnering dat wy
„Vlammende Vleugels" indertijd uitvoe
rig besproken hebben zoodat wij thans
met dit verslag kunnen volstaan.
Ook het Wereldnieuws is weer actueel
en de „Taartenoorlog" is een klucht, die
de bezoekers onbedaarlijk doet lachen.
LUXOR-THEATER
„Derby", Paul Richter ah
jockey en „Juffrouw pas op
je stuur" met Mady Chris
tians als chauffeur.
Eerst brengen we een bezoek met Pathé
aan Gamisch Partenkirchen en bewon
deren de prachtige berggezichten met
hun sneeuw. Daar worden vele takken
van wintersport beoefend.
Als eerste hoofdnummer draait
„Derby", in welk nummer Paul Richter
de rol vervult van den jockey Arpad
Varady. Tot nog toe heeft hij alle wed-
stryden gewonnen, maar nu dit niet het
geval is keeren allen zich van hem af.
Hy wordt geschorst en mag in geen 10
jaar aan races in Hongarye deelnemen.
De ware bedriegster is echter Kitty Roy
met wie Varady zich naar Berlijn be
geeft. Daar zal ook een derby geloopen
worden. De favoriet Meikoning is een
paard van Emil Henschke, gekocht uit
de stoeterij van Baron Reiffenberg. Zoo
dra Kitty den baron ziet, zijn haar plan
nen gemaakt en zij beveelt haar jockey
Varady aan als trainer van het paard
Isabel. Voor de wedren falen alle midde
len die gedaan worden om Varady den
wedstrijd te laten verliezen en als hij
gewonnen heeft krijgt hy het paard en
de baron de dochter van Emil Henschke.
Het tweede hoofdnummer: „Juffrouw,
pas op je stuur!" is een vroolyke come-
die met Mady Christians in de hoofdrol.
Steffi Walker (Mady Christians) wordt
geschat op 56 K.G. en 8 millioen. zy
krygt bericht dat haar vader failliet is
en besluit dan zelf haar brood te ver
dienen als chauffeur. Daar het niet lukt
als meisje gaat ze in mannenkleeren en
beleeft dan natuurlyk allerlei avontu
ren.
Het is een amusante comedie waarom
dikvyls hartelijk gelachen wordt om de
malle situaties die er in voorkomen.
STANDAARD-THE A TER.
De Zwarte Hand en Fat-
soenlyke Menschen; Mie,
Ko en Clara Bow.
In de derde acte is het tooneel don
ker, pikdonker en Mie speelt als in-breek-
ster, binnengetuimeld door een tuimel
raam in de villa van ryke menschen. In
de tweede acte vier „linke jongens" die
te zamen onder éen tafel trachten te
kruipen voor de politie. In de eerste
acte een aardige scène met zaklantaarns,
veel liedjes en een apachendans van Mie
en Ko. Dit stuk „De bende van de zwarte
hand" doet het geweldig bij het publiek,
gisterenavond daverde het applaus en
werd er heel veel gelachen.
Als film geen dievenbende maar een
collectie fatsoenlyke menschen in Ken
tucky die belaagd wordt door boeven die
goed acteeren. Een goede film met een
bevredigend slot, niet (gelukkig) van
het geijkte Wild-West-type al zyn er re
volvers. blokhuizen, een oude veete en
andere integreerende onderdeden van
zoo'n film. Maar het beste is het pittige,
prachtig spelende meisje Clara Bow die
liever tusschen de bergen biyft dan weer
naar Broadway terug te keeren.
Een nieuwe film van Lien
Deyers.
Onder regie van den Franschen cineast
Cavalcanti, bekend van de eerste Film-
liga-matinée, speelt de Hollandsche ac
trice Lien Deyers de vrouwelijke hoofd
rol in „Le capitaine Fracasse" naar den
roman van Theophile Gautier.
Lien Deyers heeft succes.
De film ..De Heilige en haar Nar",
waarin Lien Deyers de hoofdrol vervult
heeft over 't algemeen geen gunstige
critiek. Alleen het spel van het Hol
landsche meisje wordt zeer geprezen.
Men geeft blyk genoeg van Courts
Mahler-sentimentaliteit te hebben.
Piet Kohier,
Piet Kohier, lange jaren tegenspeler
van Buziau by Henri ter Hall's revue
gaat met Eduard IJdo, een Nederlander
die in de film „De man op den Achter
grond" naar Ivans' bekende boek, de rol
van Geofrrey Gill speelde, films maken.
Zy zullen te Schiedam werken, naar wy
meenen te weten in de Eureka-Studio.
De Regie der Toonkunst.
EEN KIJKJE BIJ HET CINEMA-ORKEST.
I
Er wordt een Looping the Loop-num
mer op de film gegeven in Cinema
Palace. Nu die circus-artist van de hooge
trapeze straks den doodssprong zal wa
gen is de spanning haast tastbaar ge
worden. Ei is contact tusschen de scha
duwbeelden op het doek, die de men
schen zoo machtig suggereeren, en de
starende menschen in de holle zaal-
ruimte, wachtende op sensatie. Nu
heeft de muziek opgehouden en het
gesnor van den motor, dat ineens hoor
baar is ergens in de donkerte als een
verre vliegmachine, die nooit dichterbU
komt, breekt de stilte niet, realiseer:
haar juist.
Dan roffelen de tromsmen der circus-
musici op het doek. de spanning is weg.
plotseling overgegaan in trillende emotie
De sprong word: gedaan en mislukt, de
beelden volgen weer in het haastig
tempo van de rolprent, die lijkt te heb
ben stilgestaan.
Beneden in den „bak", de orkest
ruimte or.de r het tooneel, hebben de
musici hun instrumenten gegrepen, de
dirigent is op zyn qui rave geweest, hy'
heeft zijn arm naar links gestrekt, me:
de vlakke hand even gewenkt, en pre
cies op tyd, bevend van ingehouden
emotie is de roffel ingevallen en ge
ëindigd met een ruk toen de sprong
volbracht was en Trij het snel komen
van nieuwe beelden is het volle orkest
doorgegaan.
De saxophones hebben geklaagd om
den gevallene, de gestopte trompet heeft
gelachen met ingehouden schaterlach
om de sensatie waarop allen hoopten
maar venijnig fel en schrijnend gaven
de violen den wrangen bysmaak, die
ieder toch proefde.
Van de zorg, die op een bio-coop-
kapelmeester rust, den omvang van zijn
taak, hebben wy iets begrepen, toen wy
in Cinema Palace dirigent Edwin Bron
op een middag gadesloegen by zyn
voorbereidingen voor een film, die toch
maar tot de gewone „programma-films"
behoort. Een deel daarvan was al achter
den rug. De heer Bron was naar Rot
terdam gegaan, om de film in een der
theaters te zien; overigens, vertelde hy,
doe ik dat liever niet, om niet be-
invloed te worden in myn illustratie
dooi de gehoorde muziek.
Nu had hij zich opgesloten heel al
leen in een loge, om te zien, en te ont
houden. Want een film zien beteekent
voor hem: een voor een de scènes vast
leggen in zijn memorie, die er op ge
traind is, en die merkwaardigerwijze
niets anders meer kan vasthouden,
minder goed is geworden in het ont
houden van gewone zaken. „Omdat je
innerlijk met dit werk altijd bezig bent,
het Je heele persoon eischt".
Een groot bloc note ligt voor den
musious; rustig met ons pratend, ter
wijl hy op de film schynbaar geen acht
slaat, maakt hy zyn aar.teekeningen
Zoo komen er vier zijdjes vol. korte no
tities over den inhoud ran scènes, num
mers van titels soms. ook namen van
muziekstukken of deelen daarvan, het
trio van dit stuk. het zooveeiste thema
van een ander. Groote bewondering kry-
gen wy voor de parate kennis, niet alleen
van muziek, die een bioscoopdirigent
moet bezitten. Onder het kijken naar
de fibn kiest de heer Bron uit een re
pertoire van zesduizend nummers de
toepasselijke. Al kende hy zes duizend
titels, daaraan heeft hy geen houvast
titels zeggen niets, de inhoud van deze
duizenden muziekstukken moet hy in
zijn hoofd hebben, wil hU een passende
illustratie kiezen. Begint u iets te be
grijpen van de moeilijkheid van het be
roep? De filmillustrator moet idee heb
ben van geschiedenis er. cultuurgeschie
denis, van volkenkunde. Hoe vindt hy
anders de juiste, de werkelijke illus-
treerende muziek?
Van psychologie der massa ook. want
moet zyn muziek niet interessant, kleur-
riik, pakkend, en soms ook populair
zijn. zonder tot trivialiteit te komen. Hy
weet, dat hy met effecten moet wer
ken. vooral in sterk romantische films.
Daarom brengt hy in zyn illustratie een
.JeitmoOiv", een thema, dat hy laat
terugkeeren.
Komen by het proefdraaien de or
kestleden niet kyken?.
Alleen de organist. Voor de anderen
maak ik de muziek klaar, ieder krygt
de partyen, die hy noodig heeft op
volgorde, de te spelen gedeelten precies
aangegeven".
En de repetitie?
„Vanavond spelen we. vanmiddag ga
ik myn notities uitwerken, voor repe-
teeren Is geen tyd".
Nu zagen wy de practijk. Gezellig is
het hier, by de kleine lampjes in den
„bak", de instrumenten glimmend in
het licht, de houten besohotten en de
tooneetvloer dreunend van het geluid.
Tusschen leege vioolkisten en étuis van
blaasinstrumenten zitten hier de mu
sici in intiem aandoende half donkere
omgeving. Van een groote gezamenlijke
lessenaar spelen de eerste en tweede
violist, die tegelijk dirigent en concert
meester zyn. en de cellist. Fluit, vleugel
en trompet zitten in stategische linie
verspreid langs den stellen wand van
den „bak", een ops telling zooals Wag
ner haar te Bayreuth onder het toon rel
dacht, toen hy die nieuwigheid invoerde,
is moeilijk terug te vinden.
Op den linkervleugel heeft het uitge
breide slagwerk stelling genomen, rechts
de voorste linie van de velschillende di
visies, waarin het orgel verdeeld is. De
organist is de virtuoos, die met handen
en voeten werkt. Zyn instrument is eeu
De eerste matinee in Amsterdam
„ZICHTBAARMAKING VAN PSYCHOLOGIE".
Germaine Dulac.
In Amsterdam werd dezer dagen de
eerste vertooning in het tweede levens
jaar der Amsterdamsche Filmliga gege
ven. Wy stellen ons voor om de Haar-
lemsche aanhangers van de idee die
door de Liga wordt gepropageerd regel
matig op de hoogte te houden van de
matinees in Amsterdam, om van dat
gene te vertellen wat van belang is
voor de ontwikkeling van de film als
kunstwerk.
Ter herinnering aan den onlangs ge
storven hoogst verdienste! Uken Camera
man Aafjes, werd als eerste werk de op-
merkelyk goede film van het Handels
blad vertoond. Dit was een mooie geste
van het hoofdbestuur der Liga. dat te
recht een eerbiedige hulde wilde bren
gen aan de nagedachtenis van Aafjes.
Inderdaad het is zooals de heer Hen-
rik Scholte zeide weinig bemoedigend
en heel jammer dat Nederland, dat toch
al zoo slecht in zijn goede cineasten zit,
deze veelbelovende en kunstzinnige
kracht moest missen.
Het belangrijke gedeelte der matinée
lag voor ons in de vertooning van Ger
maine Dulac's La Coquille et le Clergy
man". Dit hoogstmerkwaardige werk be
geeft zich geheel en al op het veel be
streden terrein der psycho-analyse. En
uit dien verstande zijn wij er van over
tuigd dat deze film slechts begTepen kan
worden door een uiterst beperkt publiek.
De materie die Germaine Dulac hier
verfilmd heeft (het conflict voortge
sproten uit de neiging naar het hoogere
in den mensch en zyn vast zitten aan de
erotiek) is naar Freudiaansche opvat
tingen geheel in bekende droomsymbolen
verwerkt. Het vraagstuk is dus uiterst
irreëel behandeld, dat wil hier zeggen:
achter eüce geprojecteerde voorstelling
moet men een diepere beteekenis zoe
ken. En de symboliek in kwestie is bo
vendien van een zeer speciale soort. Doch
voor hen, die haar begrepen hebben moet
deze film een open boek geweest zyn.
Germaine Dulac is er langs dezen weg
voortreffelijk in geslaagd om op een ge-,
heel eigen manier de beklemmende sfeer
uit te beelden waarin de hoofdpersoon
van het werk leeft, wy zien hem voort
durend schuilen in de duistere spelonk
van zijn jagende gedachten, wy zien
hem voortdurend hollen achter zyn
eigen hartstocht aan. die hij in een wan.
hopigen stryd tracht te verdelgen. Zyn
bezetenheid wordt gepersonifieerd door
een groote sombere, onvermurwbare en
onaantastbare vyand die zich steeds
plaatst tusschen hem en zyn ideaal. Ger
maine Dulac laat de obsessies waaraan
de ziel en de gedachten van den man
onderworpen zyn in uiterst teer» en
zuivere details aan onze verbaasde oogen
voorby trekken. Slechts eenmaal, als de
bezetenheid van den man het hoogte
punt heeft bereikt, neemt zij haar toe
vlucht tot een realistisch tafereel.
Voorts is deze film geheel en al de
aanvaarde consequentie van dat vorige
werk: „L'invitation au voyage" dat de
leden van de verscheiden Haarlem-
sche Liga hebben gezien. Daarin was de
verbeelding nog gebonden aan een min
of meer sensationeele intrigue. (Sensa
tioneel in den goeden zin van het woord)
De uitwerking was echter ook zuiver
psychologisch en gedetailleerd. In La
Coquille heeft Dulac de zicht- en tast
bare realiteit van het leven heelemaal
losgelaten en zy is aldus haar devies
trouw gebleven: alleen datgene door
middel van de film te verwezeniyken
wat op een andere manier niet verwe
zenlijkt kan worden.
InderdaadL-a Coquille is een fan
tastisch spel der verbeelding dat alleen
door middel van de cinemathographie
als werkelykheid (en voor alles als
waarheid) voor onze oogen kan op
bloeien. Germaine Dulac heeft een
uiterst belangryk werk voor de ontwik
keling van de film als zelfstandig
kunstwerk geleverd. Er behoort moed
toe, en een zeer groote psychologische
kennis, benevens een fyn intuïtief ge-,
voel, om een bepaald algemeen men-
scheiyk geval zoo waar te durven zien
en te durven weergeven.
Germaine Dulac hield voor de vertoo
ning van deze film van haar werk (van
„L'invitation" werd een reprise gegeven
omdat haar andere filmfragmenten door
de douane waren vastgehouden) een
conférence, waarin zy het wezen van
haar kunst uiteenzette. Het einddoel
daarvan is: een film die de combinatie
of liever, de synthese is van de zooge
naamde absolute film (de film zonder
intrigue, 't spel van bewegende lynen en
vlakken, het gedicht van licht en don
ker) en de anecdotasche film. In dien
zin is La Coquille een voorbeeld. Immers
zy geeft irriëele voorstellingen van een
bestaand conflict.
Voorts merkte Germaine Dulac op dat
de film de zichtbaarmaking der psycho
logie moet zyn. Niet op een litteraire
manier doch door middel van de hypnose
van het uitdrukkingsmiddel. En: „de
toekomst is aan de film die niet na te
vertellen is". Deze uitspraak gaat in ze
keren zin parallel aan die andere opinie,
dat alleen datgene door de film verwe
zenlijkt moet worden wat op een andere
wyze niet verwezenlijkt kan worden.
in Ja Coquille et le Clergyman" be
treedt Germaine Dulac het domein van
het onderbewustzijn. In l'invitation au
voyage blyft zy grootendeels aan de op
pervlakte van het bewustzijn. Daarom
zyn deze beide films zoo kenschetsend
voor den ontwikkelingsgang der Franscbe
kunstenaresse.
My dunkt, wy mogen nog veel van
haar verwachten.
Vóór dat het programma Dulac ver
toond werd kregen wy nog een film te
zien: „Film over Film" waarin op zeer
aantrekkelijke wyze de geschiedenis der
Cinematographic is vastgelegd.
P. A.
orkest op zich zelf, en bovendien piano,
harp. carillon, mandoline en gitaar,
claxon en nachtegaal, autohoom en
stoomfluit, regen en wind. al naar do
organist ce registers aan zyn wil laat
gehoorzamen.
BU het voor-programma gaat jazz. Een
komische film moet Je met fox-trots be
geleiden. De organist pakt een zware
ter.or-saxo. de tweede violist doet het
met de kleinere alt sax. De cellist heeft
een slagbanjo gegrepen, als het moet fcaa
hy naast stryken en slaan nog blazen
ook: trombone.
Voor de hoofdfilm liggen verschillend*
nummers klaar voor 145 scènes. Van al
les is het geworden, dat daar opgesta
peld ligt. Het begint met „Les S<im-
banques" van Louis Ganne, voor klein
symphonieorkest. Dat is nog geen twee
minuien aan den gang of er komt een
teeken van den leider, een Amerikaansch
stukje, speciale filmmuziek, er boven op.
Weer uiteen ..Badinage", ook spe
ciaal voor film geschreven. Er zyn nog
te weinig speciale filmcomposities in den
handel. Daarom maar een ..mop", een
Fransche, dan een Engelsche. een Ame-
rikaanschewegeen stuk van
Tosti. De scènes biyvcn elkaar opvolgen»
steeds nieuwe, aldoor anders gestemde.
De gezette tante verschynt op het doek.
Dat moet een .mote gaie" worden, dat
wordt het ook. want er ligt een .Humo-
resque" klaar; de geschiedenis wordt
sentimenteelerer volgt een zachter
melodie, daar heeft de dirigent voor ge
zorgd.
Dit is de proef op de som. Het ligt er
immers, wat er zUn moet, alles sluit im
mers als een bus. Elk nummer wordt
gespeeld tot waar de dirigent het eind®
aangegeven heeft, en dat klopt altyd
precies met den tUdsduur van de bybe-
hoorende filmscène.
Bravo Herr Dlrektor. maar apropos,
hoe heeft u dat zoo kunnen uitrekenen?
„Ik voel dat zoo by intuïtie, eigenaardig,
'k weet zelf nietpardon...." HO
grypt naar zyn viool. Er was even her
ademing. maar lang praten kan niet,
daar worden de circusdeuren openge
gooid. nu buitelen de clowns, draven de
paarden: een marschenkele maten,
het beeld is alweer verdwenen, nu een
teer Fransch salonstukje. Het is er al,
het is al weer weg, er komt zwaarder
muziek.
Dan ineens: jazz. De instrumenten wis
selen, nu loeien dc saxo's, de banjo
slaat nerveus, een fox trot, er wordt ge
danst in de bar. Changement de dé
cor.Thema A" fluistert Edwin
Bron, het wordt doorgegeven. Wat een
snel en nauwkeurig apparaat is zoo'n
orkest toch, wat een duivelskunstenaar
de dirigent. Hy heeft op zyn muziek te
kyken. voorzoover hy de zesduizend
nummers niet uit het hoofd kent. wat
met niet zoo heel veel het geval is,
voortdurend moet hy letten op de film,
tegelyk nagaan of zyn aanteekenlngen
kloppen, en zyn musici aanwyzingen ge
ven, terwyi hy viool speelt hun partyen
volgen in zyn muziek. In geen enkele re
petitie heoft hy een proef kunnen ne
men, en het mag geen oogenblik hape
ren of te laat zyn.
Thema A is het leitmotiv, een nieuwe
Amerikaansche slow waltz „Arms of
Love". Straks komt het terug.
Daar is tante weer op het doek...»
en in den bak hupsche leutige muziek.
Het zou conventioneel en banaal zyn
de smart van den clown te illustreeren
met, „Paljas", hoe dikwyis gebeurt het
niet in bioscopen het binnenkomen
van menschen en dieren in de arena te
begeleiden met het toreolied uit Car
men. Die dingen zyn de groote cinema
orkesten te boven. Dan liever het mee
slepende thema nog eens herhaald, als
Botto en Blanche weer samen zyn, even
onderbroken door een fox trot, wanneer
de regisseur de scène met andere beel
den afwisselt. Er is zoo goed als geen
muziek by uit opera- of klassiek reper
toire. die wordt gebruikt als de film het
werkeiyk vraagt, als zy past in aen tyd
waarin dc rolprent speelt. Hier doen
Fransche salonstukken en Amerikaan
sche moppen dienst, en dan de nieuwste.
Een enkel oogenblik krygen de musici
rust, de organist valt in. Zoo komt dan
de clou van het drama, de Looping the
Loop, met dat goed geenscèneerde mu
zikale effect.
„Thema A" heet liet prozaisch in een
vakterm, maar hoe sleepend, vol senti
ment, klinkt het leitmotiv, hoe goed ge
zien is het. dit terug te laten komen „at
the happy end", als Botto zegt „HU
heeft het je al vergeven." Het publiek
komt er machtig van onder den indruk.
Dat motief wordt vastgehouden terwyi
de menschen de zaal verlaten, de tonen
blyven in hen nazingen. Met de oude ge
woonte om een „uitsmytmarsch" te spe
len Ls gebroken, zoo blyft de stemming,
de herinnering aan de film.
Is het te veel lof. als de verslaggever
aan het eind van zUn relaas één enkel
zinnetje zet, zooiets als: het orkest ver
dient een pluim, of: de illustratie was
goed verzorgd? De werkers in den die
pen „bak" der „movles" verdienen wei
eens te worden genoemd.
Ook zij zyn artlsteu.
R
