'S DAGBLAD
Anthony Marston
Dolende Ridder
DONDERDAG 29 NOV. 1928 VIERDE BLAD
LETTEREN EN KUNST.
HET TOONEEL
HAARLEM S TOONEEL.
BE STRAFZAAK .MART BTJGAN"
door
HET VEREENIGD TOONEEL.
Dinsdag zijn in den schouwburg aan
den Jansweg de feestelijkheden ter her
denking van het tienjarig bestaan van
Haailem's Toonee' ingezet met een op
voering van ..De SLrafzaak Mary Dugan"
door Het Vereenigd Tooneel uit Amster-
damJiaarlem's Tooneel heeft alle reden
zijn twee lustrum feestelijk te vieren.
want deze club heeft zich niet alleen in
de 10 jaar van haar bestaan in de voor
ste rij der Haarlemsche looneeivereer.i-
gingen weten te plaatsen, zij verkeert
thans ook in een zoo florissanten toe
stand. dat zij vol vertrouwen de toe
komst tegemoet kan zien. Het is bij
H. T. niet alles zoo gemakkelijk gegaan.
Aan een gezellig, opgewekt vereenigings
leven heeft het bij H. T. nooit ontbroken,
maar dat ging in de eerste jaren wel
eens ten koste van de tooneeIspeelkunst.
In de laatste jaren heeft deze club zich
ook als tooneelvereeniging ernstig doen
gelden en het is vooral crescendo ge
gaan, nadat Johan Kaart Jr. de artis
tieke leiding van deze dilettanten op
zich heeft genomen. De laatste opvoe
ringen van H. T. waren zóó verzorgd en
stonden op zulk een peil, dat zij de ver
gelijking met de voorstellingen der beste
dilettantenvereenigingen ook buiten
Haarlem konden doorstaan. Deze goede
richting het dient bij dit tienjarig
feest erkend te worden was Theo
Bouwmeester met de stevige opvoering
van Pomarius reeds ingeslagen en ik ge
loof zeker, dat H. T. met haar flinke
speelkrachten onder leiding van iemand
als Kaart en met den vooruitstrevenden
geest en den emst-igen wil van het te
genwoordig bestuur het dilettanten-too-
neel in veel opzichten in de toekomst
ten voorbeeld zal kunnen strekken.
Dat is het reeds in de wijze, waarop
het gisteren haar feestelijkheden heeft
ingezet. Niet met een opvoering van
liefhebbers, maar een voortreffelijke ver
tooning door het Vereenigd Tooneel uit
Amsterdam heeft het bestuur van H. T.
gemeend het tienjarig bestaan te moe
ten herdenken. Zü, die mijn artikel .,Het
Dilettantisme en het Beroepstooneel"
hebben gelezen, zullen begrijpen, dat ik
deze geste van H. T. niet alleen van
harte toejuich, maar ook, dat ik deze
daad die voor dilettanten in zeker
opzicht van durf getuigt juist in dezen
tijd van goedkoope abonnementsvoor
stellingen als de beste reclame voor de
vereeniging beschouw. Het zal blijken,
dat men door dergelijke voorstellingen
van beroepsgezelschappen geregeld op
het jaarprogramma te plaatsen, de le
den eer aan de vereeniging bindt dan
hen er van afstoot.
Dat Mary Dugan bij H. T. een over
weldigend succes zou hebben, was te
voorspellen. In dikwijls ademlooze span
ning heeft de jury de zitting gevolgd en
aan het slot kwam het enthousiasme tot
uiting in een warme ovatie aan de ver
dachte Nel Stants die bloemen kreeg
den officier van justitie, de verdedi
ger, den rechter, ja zelfs tot den schul
dige incluis. Reeds te voren had men
gelegenheid gehad den regisseur der
eigen vereeniging de verdiende hulde te
brengen na het door hem prachtig ge
speelde scènetje van het oude heertje,
een intermezzo, dat waarschijnlijk ner
gens moer gewaardeerd is dan in dit mi
lieu.
De opvoering geeft mij geen aanlei
ding tot nadere bespreking. Zij had de
zelfde voortreffelijke qualiteiten, welke
wij reeds na de eerste voorstelling te
Haarlem en ook na de vertooning van
deze „strafzaak" door twee andere gezel
schappen in het 'licht mochten stellen.
Ook nu bracht het spel van Paul Huf
en Frits van Dijk de sterke spanning
in de vertooning. Minny ten Hoven was
in de rol van Gertrude Rice vervangen
door Rie Beyer, een mij tot nu toe on
bekende actrice, die met haar wei-over
wogen spel en haar distinctie een pretti-
gen indruk maakte. Onze jeugdige stad-
genoote Georgette Hagedoorn was van
de publiek-bank naar de getuigen-bank
gepromoveerd en debuteerde heel ver
dienstelijk als Feme Arthur. In Rob
Geraerds herkenden velen een oud wer
kend lid van de vereeniging, die in den
tijd, dat de kersen nog bloeiden reeds
lauweren bij H. T. had behaald! Al was
zijn rol in deze strafzaak vrij wat min
der sympathiek, het was duidelijk te zien
dat hij in zijn ontwikkeling van student
tot advocaat ook artistiek sterk ge
groeid was.
Als geheel was de opvoering van De
Strafzaak van Marv Dugan een zeer ge
lukkige inzet der feestelijkheden voor
Haarlem's Tooneel.
J. B. SCHUIL.
VARIA TE IJMUIDEN.
In 't Gouden Haantje;
klucht in 3 bedrijven.
door Otto Harting.
„Dus, dames en heeren, denkt er om.
het is een klucht!", zei de heer Rosa in
zijn inleidend woord voor den aanvang
der opvoering van „In 't Gouden
Haantje", bij Varia. Ook zonder die toe
lichting zou het publiek al heel spoedig
gemerkt hebben. dat het een klucht
was, 'n driedubbel overgehaalde klucht
zelfs! Alles wat in andere Duitsche
kluchten voor komt, krijgen wij in da;
Gouden Haantje overgebakker. terug,
maar het publiek smult er daarom niet
minder lekker var.! Er is gisterenavond
geschaterd, gegierd, gebruld van het
lachen in Thalia! En daar was reden
toe, want deze dolle klucht werd door
Varia alleraardigst, vlot en grappig ge
speeld.
Om zoo'n stuk als In 't Gouden
Haantje draaien de geroutineerde spe
lers van Varia hun hand niet om. Ver
beeld je, dat de heer D. J. Bals eenige
moeite zou hebben met den pantoffel
held Schwanneke! Hij heeft er al zoo
veel van die Jan Ongelukken gespeeld,
dat hij slechts op het tooneel behoeft
te verschijnen of hij is hem van boven
tot beneden. En ik verzeker u, uit
stekend! Er zijn in Haarlem niet veel
dilettanten, die zoo'n kluchtspelrol als
Schwanneke, zoo vermakelijk en toch
altijd fijn spelen. Je zit, als je den heer
Bais op het. tooneel ziet, met hem in
duizend nooden.Ende heer Holtslag speelt
zoo 'n Gottlieb Boilman desnoods in
zijn slaap. Hij weet precies wat in
zo'n klucht noodïg is en zijn entrai
neerend spel neemt de anderen mee en
vult het tooneel 1
Voor de dames BoereeKarreman en
RozaPeek zijn de verliefde dochters
van Boilman ook maar peulschilletjes.
Zij hebben zulk een prettige vrijheid en
losheid in hun spel, dat liet hun als
van zelf afgaat! En L. W. Boeree is een
tegenspeler, die het hun allerminst
moeilijk maakt. Hij was trouwens gis
terenavond als de assessor-kok bij
zonder goed op dreef!
Het goede in zijn spel was dat hij ook
onder de kokmuts voortdurend de as
sessor en „jeune premier" bleef. De heer
de Back, dien wij tot nu toe nog nooit
in een groote rol zagen voldeed aardig
als de jonge verliefde redacteur. Hij
heeft nog wel niet het losse en vlotte
in zijn spel van Boeree, maar het was
beschaafd en vrü genoeg voor deze rol
Het grootste succes was voor Jack
Roza, die van Nudelich ook werkelijk
een allerkoddigst kluchtspel-type maak.
te. Hij droeg een pruik als een der Fra-
telini en hij sprak als een buikspreker!
Eiken keer als hij verscheen schoten de
lach-salvo's door de zaal en je zou al
Nurks in eigen persoon hebben moeten
zijn om niet mee te lachen.
Zoo hebben de beproefde leden, waar
bij ik nog mevrouw Kok-Groen als me
vrouw Boilman en mej. Boeree als het
pittige dienstmeisje noem. Varia aan
het succes geholpen. Maar wij zagen
in dit Gouden Haantje toch ook heel
wat nieuwelingen, die voor het meer-
endeel voorhet eerst op de planken
verschenen. Het is heel verstandig van
Varia om zoo langzamerhand eens voor
reserves te zorgen. Al jaren lang drijft
deze vereeniging op dezelfde krachten
en moest men zich daardoor zelfs tot
stukken met kleine bezetting beperken.
Nu debuteerden er op eens een vijftal
nieuwe leden tegelijk en al zag men na
tuurlijk wel heel goed het verschil, de
regisseur had hen toch al aardig in het
ensemble weten te voegen. Mej. St.
Pech oogstte als mevr. Schwanneke zelfs
zulk een lachsucces, dat zü een ty'dlang
gewoon onverstaanbaar was. En zij had
dit succes waarlijk niet alleen aan haar
grime van oude zure juffrouw te dan
ken, want ook haar spel was wezenlijk
aardig.
Zoo werd het een vlotte, grappige ver
tooning, waarin alleen in het begin en
in het derde bedrijf sommige spelers
niet altüd even rolvast waren. Maar
overigens liep het op rolletjes en ik ben
zeker, dat de leden van Varia geen spyt
hebben gehad van deze opvoering van
„In 't Gouden Haantje" al is het dan
ook maar een klucht.
J. B. SCHUIL.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
i 60 Ct«. per regel.
SCHILDERKUNST.
HENRIETTE MARCUS.
„Komt u mijn atelier eens bezoeken?
myn werk is er te zien tot 4 December"
aldus het gedrukte houtsnee-achtige
kaartje waarmee mejuffrouw Marcus
vrienden en bekenden in haar atelier,
bovenin het gebouw der Haarlemsche
Hypotheek Bank Inviteert.
Wü zullen het niet ontkennen: het
valt moeilük aan een uitnoodiging die
zoo vriendelijk argeloos gesteld is geen
gevolg te geven, en toch en tochIk
houd myn hart vast dat alle 574 schil
derende kunstenaars van Haarlem haar
voorbeeld gaan volgen en „de krant "•in
viteeren op hun hooggelegen werkplaat
sen. Als wy dan gedwongen zouden wor
den het „gelyke monniken gelijke kap
pen" in toepassing te brengen, zyn we
vooreerst nog niet gelukkig.en onze
lezers evenmin. Als mijn hoofdredactie
het goed vindt, zou ik dus willen zeg
gen: laten we met dit verhaal van eer.
bezoek geen precedent scheppen, zooals
dat deftiglijk genoemd wordt. A bon
entendeur, etc.
Nu geloof ik ook stellig dat zulks in
het belang van de kunstenaars zelf is.
Althans in de meeste gevallen. Een paar
belangwekkende producenten natuurlyk
uitgezonderd, zal het meerendeel van
hen meer gebaat zijn door nu en dan
eens iets buitengewoon geslaagds op
een expositie van Kunst zy ons Doel in
te zenden, dan door de geheeie gemeen
te in de cuisine binnen te laten....
waar de groenten nog schoon en het,
vuur nog aangemaakt moeten worden.
Juist op zulke exposities van K. z. o.
D. heb ik van mejuffrouw Marcus wel
eens aardige dingen gesignaleerd, jong
werk met een wel krachtigen inslag; al
staat het mU niet meer gedetailleerd
voor den geest, dien indruk behield ik.
Zij heeft nu in haar klein atelier een
vijftiental werkjes opgehangen, meeren-
deels landschappen uit het Luxemburg-
sche, van compositie meest aardig ge
vonden, van kleur vaak heel goed en
juist, maar telkens zóó dat ge geneigd
zyt te zeggen: wat zou daar een ver
duiveld mooi ding van te maken zijn!
Zoo iets zeg je natuurlijk niet tegen een
jong schilderesje met zachte oogen en
zachte stem. Dat kun je alleen maar
denken en in de krant schrijven.
Neen. mejuffrouw Marcus heeft, ge
lukkig. niets van wat de Duitschers „ein
Malweib" noemen. En daarom durf ik
haar een klein beetje raad geven. Ik zou
willen zeggen: nou moet u niet boos
worden, maar doet dat niet meer, zoo'n
expositietje in een klein kamertje, met
nog een stalletje in de gang. 't Is alles
zoo kleintjes, zoo kinderlijk, 't Is mis
schien wel lief. maai- kunst is niet lief
en u moet om andere dingen bezorgd
zijn. Met al de goede reisnotities die u
hebt meegebracht moet uw eerste „schil
derij" nog gemaakt worden! Werp u
daarop en laat de rest waaien. Een
goed schilderij is geen ding van één dag,
maar van een week, soms van ver
scheidene. En het lukt niet eens altyd.
Hindert niet. Dan is het toch een pres
tatie geweest die vrucht draagt. Denk
niet dat de „moderne" kunst die vluch
tigheid als kenmerk aanvaardt. Zelfs de
doeken van Derain, van De Segonsac.
tydgenooten van ons, zijn bestudeerd,
doorploegd. Maar ik behoef u dat niet
te zeggen. U weet het best zelf. Nou
dan".
De zaak is dat mejuffrouw Marcus
niet zonder talent is en dus onze be
langstelling waard. Zü kan echter al
leen haar zaak maar benadeelen door
allerhand onrüps te vertoonen en met
allerlei aanloopjes tevree te zijn in plaats
van een worp te doen naar een com
pleet, gaaf werkstuk, dat er in alle op
zichten „is".
Ik geloof stellig dat zü dat, vandaag
of morgen, maken zaL
J. H. DE BOIS.
HET UITBREIDINGSPLAN
VOOR DE TOEKOMST.
Eenige weken geleden hebben wij
een teekening gepubliceerd van de door
Openbare Werken ontworpen uitbrei
dingsplannen voor Haarlem-Noord. Om
aan de c-ischen van de wet te voldoen, is
thans ook een zoogenaamd „geraamte-
plan" gemaakt voor de gronden van
Haarlem-Noord die aan de gemeente
Velsen (wük Santpoort) grenzen. Die
teekening is op de secretarie voor be
langhebbenden ter inzage gelegd. Veel
wüzer worden de küklustigen evenwel
niet. Grenzend aan de reeds bekende
uitbreidingsplannen is op deze kaart
een strook van 500 Meter breedte aan
gegeven, die in de toekomst bebouwd
zal worden. Het verdere gedeelte van
Haarlem-Noord, dus dat gedeelte ten
Zuiden van den Slaperdük. wordt voor-
lóopig weiland gelaten. Eerst als er be
hoefte aan blijkt te zyn, zullen de stra
ten op het voor woningbouw aangewezen
gedeelte ontworpen worden. Den eersten
tijd zal daaraan evenwel geen behoefte
zün.
ONTVANGEN BOEKEN
SINTERKLAAS-TAFEL.
Nu komen de boeken bü bosjes om
aandacht vragen en het wordt bezwaar-
lük ze alle vóór de feesten door te le
zen, nog bezwaarlyker, omdat er zoo
veel moois en aardigs by is. da:: meer
dan een simpele vermelding verdient
Daar hébben wij by'voorbeeld de
Herinneringen van Geertruida
Carelsen (Haarlem. Tjeenk
Willink).
Niet uitsluitend doordat de schryfster
Haarlemsche is. trekt haar boek onze
aandacht. Maar wy weten dat deze be
scheiden werkzame vrouw, een inte
ressant leven achter zich heeft, dat zü
a'.s correspondente te Berlyn van Het
Nieuws van den Dag indertijd duizen
den lezers had. die haar brieven om hun
onopgesmukten styl hun frissche zake-
lükheid waardeerden. Door die werk
zaamheid kwam zy met interessante fi
guren uit dien tyd in contact, waarover
zy essays in de Gids en andere tijd
schriften schreef en het spreekt vanzelf
dat ook nu hare herinneringen naar
die merkwaardige personen terug gaan
en zy aan den sociaal-aristocraat Mo-
ritz van Egiöy aan het echtpaar Lieb-
knecht, aan Lilly Braun ook. eenige
bladzüden wijdt, terwijl ook nu nog haar
souvenirs aan kunstenaars als Clara
Viebig en Theodor Fontane van belang
zün.
Dat mejuffrouw De Leeuw, kleindoch
ter van den beroemden Zocher ook de
tuinkunst in hare herinneringen be
trekt, zal niemand verwonderen, die
weet cat zü nog steeds vol belangstel
ling en werklust de kinderen van Flora
verzorgt. En er zullen vele oprechte
Haarlemmers zün die aan de bladzüden
over Geertruida's Haarlemschen kin-
üertyd smullen willen.
Het is zoodoende een prettig, eenvou
dig en oprecht boek geworden dat, na
tuurlijk, den stempel draagt van den
leeftüd van wie het schreef, maar dat
juist daardoor zijn eigen charme bezit,
ook voor jongeren. Ook voor hen kan
het zyn bekoring hebben weer eens te
toeven in den tijd, dat men rustig zün
zinnen verzorgde, keurig met zün woor
den was. zich zelden gaan liet en in
Hildebrandt en Professor Quack de fün-
ste goudsmeden des woords erkende, 't Is
anders geworden: nochtans waardeert
men een boek als dit, het heeft in zün
eenvoud een zekere cultuurhistorische
waarde, waartoe zelfs de poëtische
ontboezemingen in den aanhef, bijdra
gen.
Eros en de nieuwe God door
P. H. van Moerkerken. Am
sterdam. Van Kampen Zoon.
Van dit verhaal hebben de lezers van
De Gids dit jaar den primeur gehad.
Toen reeds, bü fragmenten, kon men
van den fünen geest die er in dezen
stadgenoot huist, volop genieten. Nu het
als zelfstandig werk is uitgekomen,zal
het zich nieuwe waardeering venver
ven, althans ik hoop het; voor den
schrijver, doch niet minder voor de le
zers. Zonder alles van dezen vrij vrucht
baren auteur gelezen te hebben, kan
men dat eigenlük moeilijk zeggen, maar
ik heb toch eenigszins bij intuïtie ge
voeld dat dit Eros-verhaal de figuur
Van Moerkerken in het Hollandsche
geestesleven van vandaag, heel zuiver
en compleet representeert: In zijn werk
en dit brengt het ongetwü'feld op het
niveau van allen belangrijken arbeid
uit iederen tüd zijn drie arbeiders bij
voortduring, doch afwisselend bezig:
de weter, de peinzer en de artist dragen
het hunne bij tot het resultaat: het
litteraire kunstwerk. Kunstwerk, dus
het zal de artist zijn die den weter in
toom, en den peinzer binnen eigen ter
rein houdt; maar die beide heeren laten
zich moeilijk temmen en het zün mis
schien alleen de allergrootste artisten
geweest die in hun drie-eenheid onop
gemerkt dominant bleven.
Weter is Eros' auteur, als vermoede-
lük weinigen. Kunst en cultuur-histo
ricus van groote, even breede als in
dringende kennis. Als peinzer aan
schouwt hij vermoedelük het doorgaand-
anders-worden in vriendelijke afwach
ting met lichte neiging tot minzame
negatie. En als artist legt hy zich den
band van zelfbedwang op en versmaadt
geen detail, terwille eener breeder pein-
ture, zoodat zün werk eerder aan een
rüken en antieken mozaïekvloer dan aan
een, de hemelen weerspiegelend berg
meer doet denken. In die veelheid door
te dringen is een loonend genot. Maar
waartoe velen, die oppervlakkigheid
liefhebben en rust missen, eerst ge
bracht moeten worden. Mocht dit Eros-
verhaal dat vooral in den aanvang zoo
dichterlijk-waardig voortschrijdt, een
groote menigte nieuwe vrienden voor
Van Moerkerken's werk winnen, zü
zouden het zich niet te beklagen heb
ben.
Het spel speelt in de vijfde eeuw na
Christus, als de nieuwe godsdienst in
Zuid Oost-Europa het Hellenisme begint
te verdringen. Theodosius, de Christen-
keizer van het Oost-Romeinsche Ryk,
heeft zich de schoone Athenaïs tot
vrouw genomen, tot Christin gemaakt
en haar Eudokia gedoopt. In haar ziel
hulst echter nog dc Helleer.sche geest,
de geest der godin Athene waarnaar
haar vader haar vernoemd had. Aan
Theodosius' hof vindt zü in den dertig
jaar ouderen Paulinus, vriend en ver
trouwde des keizers, doch evenals Eudo
kia doortrokken van Helleense hen geest
en attische phüosoplhe. een gids eerst,
een aanbidder daarna. Het conflict Is er
en vermenigvuldigt rich. Eudokia's eer
bied voor haren echtgenoot, haar nei
ging tot Paulinus. diens nobel karakter,
dat verraad jegens vriend en meester
schuwt, de lichte zonnige levenswijsheid
van Griekenland tegenover de somber-
strenge met disputen overkropte opvat
tingen van het Jonge Christendom, zie
daar een kolfje r.aar van Moerkerken's
hand. Wat ik in dit verhaal het. meest
bewonder is de gevoeligheid waarmee
de groeiende genegenheid tusschcn Pau
linus en rijn keizerin geschilderd wordt;
eerst daarna ga ik hem oei bewüzen
voor de doordringende wijze, waarop hy
de theologische er. philosophischc pro
blemen van dien tijd voor ons bloot legt
ais hadde hü op het Concilie te Efesus
met de antagonisten aan "n tafel ge
zeten!
De verhouding tusschcn Paulinus cn
Eudokia blijft onbezoedeld en van zuive
ren aard. al blijft het. als bij meer dezer
geestelüke genegenheden, een dubbeltje
op zijn kar.:. Doch door een aardige in
trige met een wcnderschooncn. Phrygi
schen appel, verraadt zich hun genegen
heia aar. Theodosius en daarmee wordt
het tragisch einde een weg gebaand Pau
linus sterft als banneling, vermoord door
's keizers afgezanten. Eudokia sterft te
Jeruzalem na in de Kerk een Rust te
hebben gevonden. Aan beider einde
knoopt de knappe schrijver een reeks
dialogen die stil en vol zün van veler-
nana levensinzicht en levenswijsheid, en
waarin tegenstrydigs en gelijkluidends
op schoone wyze tot de slotsom voeren
dat we het misschien toch nooit
zullen weten wat daar ligt aan goeds cn
kwaads op den bodem onzer zielen.
Vindt men voor den Sinterklaas dit
boekje te mooimen hange het aar.
den kerstboom züncr vrienden. Het zal
voor velen een fyn geschenk zijn.
Daar is misschien ook de plaats voor
een ander pracht.g boekje dat ons werd
toegezonden, en wel
De verborgen Schat van *t wUze
hart, door J. Mathys Acket.
Haarlem. Erven Bohn.
Ook dit, voorwaar, is geen boekje dat
men ter afieiding na vermoelenden ar
beid in handen behoort te nemen. Is de
lectuur ervan dan wederom vermoeiend?
Neen, integendeel, heel klare gedachten
rijn er in klaren vorm neergeschreven,
maar juist daardoor zoudt ge kans loo-
pen over veel wat nadere overdenking
verdient, heen te glüden. Iemand, die
veel heeft nagedacht en met zichzelf in
het reine is gekomen over allerhande
dingen, die den weinig denkenden
mensch kunnen bezig houden in onrust,
zoo iemand schrijft hier zün in- en uit
richten op de wereld en haar bewoners.
O. zegt hü. op pag. 23. „o, verborgen
schat van 't wijze hart, dat in zich voelt
't Eeuwige als hoofdzaak en het TÜde-
ly'ke als büzaak die verdwijnen moet."
De filosoof spreekt, rustig en zeker cn
zonder aanmatiging en ik ken niemand
die er niet zonder profijt naar luisteren
zoude. Profü't dan voor zün eigen inner-
lük-ik, niet voor zün carrière of mate
rieel bezit, of iets van dien aard; al
kan een rijk Innerlyk leven soms het
uiterlüke succes in de hand werken, re
gel is dit helaas niet. Maar daar is dit
boekje niet minder mooi om.
Voor het oogenblik vermelden wü nu
slechts de volgende uitgaven:
Van de uitg. VALKHOFF Co. Amers
foort:
Cissy van Marxveldt: De Arcadia, een
genoegelüke reis naar Spitsbergen.
Dezelfde: Herinneringen. Verzamelde
schetsen.
Dezelfde: Het Hoogfatsoen van Herr
Feuer. 3e druk.
Dezelfde: Het nieuwe begin 3e druk.
Van NIJGH EN VAN DITMAR'S Uitg.
Rotterdam.
W. van Italië van Embden: Sprekende
portretten.
Wl. A. Reymont: De Rebellie voor Ne
derland bewerkt door B. IJssel dc
Schepper.
Van W. J. 'l'HIKME Cie. Zutfen:
G. J. Hoogewerff, Felix Roma.
Van P. N. VAN KAMPEN Zn.:
P. H. van Moerkerken, De vraag zon
der antwoord. 2e druk.
Van N. V. LUCTOR ET EMERGO. Den
Haag:
August Heyting, Zondeval.
Van Uitg. Mü ELSEVIER, Amsterdam:
Jacob Paluöan, De velden rüpen. ver
taling van A. en E. Huber.
Van de Uitg. MIJ DE TIJDSTROOM:
H. Bakels. De boeiende Vlierstruik.
Ernst Toller, Het zwaluwenboek (ver
taald door A. Mankes Zernike).
Van VAN HOLKEMA éc WARENDORFF
Anna van Renswoude. Noodkreet
Martin Andersen Nexö. De familie
Prank (vert. door Ch. Bienfalt).
Van HOLLANDIA DRUKKERIJ. Baani
Anna Hers. Martha's grootste levensles
Van J. M. MEULENHOFF, Amsterdam:
Adacce. Hft zorgeloozc dorp.
J. H. DE BOIS.
(Reeds in een der!, van de vorige
oplaag opgenomen.)
INTERNATIONALE ARBEIDERSHULP
De afdeeling Haarlem der sectie Hol
land der internationale Arbeidershuip
nad tegen Dinsdagavond in een der za
len van het gebouw „Rosenhageeen
vergadering uitgeschreven, waarin do
heer L. Seegers Ld van don Gemeente
raad van Amsterdam zou spreken over:
..Doel en werken oer Internationale Ar-
beidershulp".
Dc heer Seegers deelde mede, dat de
Internationale Arbeidershulp aanvanke
lijk was ontstaan uit de Russische ar
beiders met het doel de arbeiders en de
boeren in de Sovjet Unie die in 1920 door
den hongersnood bedreigd werden hulp
te verlcer.cn.
Dank zü de hulpactie door de I. A. H.
ontwikkeld, behielden velen der arbei
ders cn der boeren het leven. Daarna
heeft de Internationale Arbeldershulp
op alle manieren de arbeiders hulp ver
leend by conflicten cn bij rampen die
komen over de arbeidersklasse.
Thans gebeuren er dingen, telde spr.
die van dc Internationale ArbeJder&hulp
geweldige krachtsinspanning gaan ver»
eischen.
Gaande is en wordt meer cn meer toe
gepast de rationalisatie van het produc
tieproces. Voor de arbeiders levert d:e
rationalisatie nadeelen op. Door die me
thode zün de arbeiders eerder afgewerkt
dan vroeger. De Internationale Arbei
dershulp wil dat die methode óók ten
nutte van de arbeiders wordt aange
wend. Ze wil den ..roofbouw" die nu op
de arbeiderskracht wordt toegepast te
gen gaan.
Daarmede, ging spr voort, komen we
op de sociale politiek. Noodlg is een be
perkte arbeidsduur, en meer contróle op
de gezondheid der arbeiders, voor den
arbeider een gezonde woning, waar do
man kar. uitrusten en weder op krach
ten kan komen. Thans wordt de ratio
nalisatie éénzijdig toegepast. Wl) willen
haar mede gebruiken ten bate der arbe i
ders. Spr. weet arbeiders die in Fords
fabrieken werken hebben het hem zelf
gezegd dat daar de arbeid zoo zwaar
is geworden, dat de arbeiders, na 8 uur
werken, zóó vermoeid zijn, dat ze bijna
niet meer naar huis kunnen loopen. Dat
is een gevolg van het gerationaliseerde
productieproces.
In Duitschland worden mede de na
deelen voor de arbeiders van de ratio
nalisatie ondervonden. Verleden jaar
trad de wetgeving voor de arbeiders op.
Maar de fabrikanten willen nu de wet
niet meer toepassen. Dat heeft gemaakt
dat nu een conflict in het Ruhrgebled
is uitgebroken. Het is noodig. aldus spr.,
dat de arbeiders ;n andere landen ma
ken dat dc Duitsche arbeiders dien stryd
winnen. De Internationale Arbeiders-
hulp wil daartoe medewerken door steun
acties.
Voorts wil de Internationale Arbei
dershulp de arbeiders leeren hoe ze zich
zelf helpen kunnen. Zoo zyn er in
Duitschland nu reeds eigen kinderhui
zen. De Internationale Arbeidershulp wil
nu ook in Nederland gaan werken. Na-
tuurlük zal in de eene streek anders moe
ten worden opgetreden dan in de andere.
In Drente bijv. zal aandacht aan de noo-
dige verbetering van de woningtoestan
den moeten worden geschonken. De ac
tie daartoe moet van de arbeiders zelf
uitgaan. Voor die Internationale Arbcl-
dcrshulp riep spr. aller medewerking in.
De contributie, die wordt gevraagd is,
zeide spr. maar gering. Gaarne zien we.
dat de arbeiders actief medewerken in
dien dat noodig is. We willen de arbei
ders mededeeling doen van hetgeen ge
beurt op het wereld tooneel. In Rusland
heeft de Internationale Arbeidershulp
eigen filmfabrieken en voor het vervaar
digen van de films werken bekwame
filmartiesten.
De sectie Holland wil die films ook in
Nederland vertoonen. Maar dat zal al
leen voor de leden kunnen geschieden.
Te Haarlem kan het alléén geschieden,
wanneer er van de afdeeling velen lid
zün. De film tafercelen zün ontleend aan
den strijd van de Russische arbeiden, in
het heden en in het verleden. Nog zeide
spr., dat het voor geen arbeider bezwaar
kan zün lid der Internationale Arbeiders
hulp te zün en dat het dat ook niet is
voor anderen dan arbeiders, maar die
sympathiek staan tegenover dc arbei
dersklasse.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
t 60 Cent» per regel.
AMSTERDAM UTRECHT
Nieuwendük 225-229 Oude Gracht 151
FEUILLETON
(Een verhaal uit den tijd van den
Spaanschen Successie-Oorlog.)
Naar het Engelsch van
MORICE GERARD.
Kolonel Marston salueerde.
Wel. kolonel?
Ik "neb den aanvoerder van het
stel, uwe Genade en acht van zijn man
nen en ik weet precies hoe alles in zyn
werk gegaan is. Kan de man binnen
komen? Hij staat buiten, bij de wacht.
De Hertog keek wel wat verbaasd,
daar Marston op c-en eigenaardig-veel-
beieekenenden toon sprak.
Zeker, antwoordde hü-
Woessel werd binnengeleid, gebonden.
Marlborough's heele houding verstrak
te. Hij keek der. Gedeputeerde aan met
een blik. alsof hij hem vernietigen wil
de.
Dus u bent de schuldige, Herr
Woessel! -
De lip1" 'an den beschuldigde be
gone^" .en: hij deed een poginr
om wat ie zeggen, maar geen geluid
kwam over rijn lippen.
De Opperbevelhebber keerde zich naaT
Marston. Wees zoo goed mij te ver
tellen wat u ontdekt hebt.
In weinig woorden was het geheeie
verhaal gedaan. Woessel liet zün hoofd
zinken. Door zün gewetenloosheid had
hy zich groote rijkdommen verworven
en dit was het eind ongenade en
ondergang.
De Hertog, wendde zich tot den ge
vangene:
Ik zal mij niet verder met u onle
dig houden; u gaat terug naar Holland
onder sterke geleide; uw meesters daar
zuilen hooren wat gij misdreven hebt en
over u rechten. Wat het einde zal zyn.
daarover verkeeren noch u. noch ik in
twyféL Wat de rest van uw mannen be
treft, daar zal de provoost geweldige wel
voor zorgen.
Woessel werd weggeleidde Hertog
wenschte dat Marston nog bleef.
De eigendommen van Hen: Woessel
zullen geconfiskeerd worden en ik za'.
er voor zorgen, dat het huis en de lan
derijen in uw bezit overgaan. Wy zü"
voor goed verlost van een man. dien ik
altijd gewantrouwd heb. de ergste soort
vyand. een verrader. Kapitein Helle
brand zal ook zyn belooning ontvan
gen en de andere officieren en man
schappen eveneens. Uw knecht, Mark
Fagan zal vijftig guineas hebben.
Toen kolonel Marston dit aan de
mannen, die met hem mee waren ge
weest, mededeelde, uitte iedereen zyn
voldoening en toen Fagan vernam welk
aandeel hem toegedacht was. kwamen
de rimpeltjes weer om rijn ooghoeken.
Ik heb nog nooit zooveel guineas
bü elkaar gehad, sir. zei hy' maar
toch zou ik er nog graag iets bü heb
ben.
Wat is dat. Mark?
De rimpeltjes weiden dieper. Die
duiven, sir. We hebben reel aan hen te
danken en ik zou ze graag goed ver
zorgd hebben.
Marston glimlachte en knikte.
Ze zijn voor Jou. hoor, zei hij.
HOOFDSTUK XII.
Een beroep op Anthony.
Toen Anthony Marston zich van de
smidse afwendde en op het punt stond
Moonstone te bestügen. voelde hü. dat
er op eens een hand op zün arm werd
-elegd; het paard schrok, rukte aan der.
teugel en zette zijn ooren overeind. An
thony greep stevig den teugel vast. bang
dat het dier er zonder hem vandoor zou
gaan en draaide zich snel om om te 2ien
wat voor nieuwe verrassing hem te wach
ten stond.
De laan die zich vóór hem uitstrekte,
leidde naar het kleine plaatsje Alstadt
aan de oevers van den Donau gelegen
ongeveer op de manier waarop Colm
aan de ry'rivier lag. Aan zyn rechter
hand kon hü de vestingwallen onder
scheiden, waarboven de vaan van den
Keurvorst van Beieren wapperde; Mar
ston bevond zich in het grensgebied van
vü'anaelük land, maar de Keurvorst had
weinig aanhangers in dit district, daar
de bevolking streng Luthersch was en
innerhjk groote sympathie voelde voor
het verzet van de Hollanders en hun
bor.dgenooten tegen de aanspraken van
der. Franschen koning.
Marston, hoewel hy geen ander gezel
schap bü zich had dan één dienaar, was
niet bang dat hü aangevallen zou wor
den. daar hy" de sympathieën van deze
streek kende. Niet dat een of ander
avontuur hem onwelkom zou zün ge
weest; integendeel hü was er juist in de
stemming voor! Hy was op den terug
weg van een zending waarby hü voor
Marlborough's leger levensmiddelen en
voeder ingekocht had. De Hertog stond
e- op. dat de bevolking van de streken
waar zün leger doortrok rechtvaardig
behandeld werd en dat voor de voor
raden die hy kocht, een behoorlijken
pry's zou worden betaald. Dat was een
van de redenen waarom hij zcoreei meer
bemind was dan andere legerbevelheb
bers.
Marston had de mannen die hü bij
zich had gehad vooruit gezonder, met
wat zy in een wijden omtrek machtig
hadden kunnen werden; een uur gele
den waren zy met een veerboot den
Donau overgestoken. Moonstone. An
thony's paard, had een hoefijzer verlo
ren en daarbü den ba! van zyn rechter
voorpoot een weinig bezeerd; Marston
was naar de smidse gegaan, die hü had
opgemerkt toen hij drie dagen geleden
door Alstadt was gereden, om daar zyn
paard behoorlyk te laten verzorgen. De
eigenaar van de smidse bleek de hoef-
smeedkunst gelukkig uitstekend te ver
staan.
Mark was naar de .Gouden Adelaar
gegaan om bedden te bespreken voor
zyn meester en zichzelf, want Anthony
was niet van plan voor den volgender.
morgen vroeg den Donau over te ste
ken; ook ai om zijn paard de rust te
geven, die het zoozeer noodig had.
Ofschoon de smid zooals gezegd
zün werk zeer naar behooren had ver
richt. was er in zün houding iets ge
weest dat Marston bevreemd had. De
man scheen norsch, prikkelbaar en af
getrokken, in gespannen luistering r.aa-
geluiden van buiten: eigenlük maar half
bü zün werk. Maar Anthony was er ntet
!n geslaagd om achter de reden van die
vreemde houding t* komen.
Nu voelde hij opeens dat zün arm
aangeraakt werd. toch had hü geen stap
gehoord die er op wees dat iemand na
derde. Toen hij rondkeek ontdekte hij
bü het lichtschünsel uit de smidse de
omtrekken van een meisjesgezicht; zelfs
de vage indruk die hü van het gericht
kreeg deed hem zien. dat het meisje
buitengewoon mooi was. Een lyn gericht
met mooi-gevormde glanzende oogen cn
een füne slanke hak kwam er uit een
eenvoudig boerlnnenkleed; om haar
hoofd had ze een rooden zakdoek ge
bonden; haar voeten waren bioot; van
daar dat hü haar nadering niet gehoord
had.
Wat is er? Wat wil je? vroeg hü-
Ze keek hem met haar groote lich
tende oogen ernstig aan.
Hulp, meneer! Ik smeek u om mü
te helpen. Om hemelswil, wüs me niet
af!
Terwül ze sprak hoorden zü iemand
aankomen. De hand van het meisje, die
no? op Marston's arm lag. beefde ge
weldig.
Wees maar niet bang; dat Is mün
dienaar die uit de stad terug komt
hü had de voetstappen herkend van
Mark dien hü elk nogenbl'k verwachtte.
Gelukkig, zuchtte het meisje met
elndelooze verlichting. Dc dacht dat
het....
Fagan verscheen, maar bleef oogen-
bllkkelük stilstaan toer. hij zag. dat zyn
heer niet alleen was. Hij was wel een
beetje verbaasd over het toonceltjc dat
hü zag.
(Wordt vervolgd.?.
