SPORT EN SPEL.
Lichamelijke Opvoeding
UIT OUDE TIJDEN.
Fa. ANTON DE R00Y
HAARLEM'S DAGBLAD VRIJDAG 30 NOV. 192S
GYMNASTIEK ALS GYMNASIAAL
LEERVAK.
Wanneer twee menschen over een be:
ï>aalde aangelegenheid uiteenloopende
opvattingen hudigen en zij wagen een
poging om eikaar te overtuigen, volg:
er zelden volledige overeenstemming
Alleen wanneer belden overtuigd zu'n.
dat him samenspreking een praetasch
resultaat moet opleveren, iets dat toe
gepast kan worden, dan laat man van
beide kanten iets van zijn eischen val
len en men komt tot een compromis,
dat door geen der partijen als het
Ideale wordt beschouwd, maar dat een
practisch werkplan mogelijk maakt.
Betreft een polemiek evenwel uitsluitend
het uitwisselen van denkbeelden en be
perkt men zich tot academische be
schouwingen, dan houden gewoonlijk
beide partijen stevig vast aan het een
maal ingenomen standpunt. En dit zal
men des te duidelijker waarnemen wam
neer de nuchtere en de idealist tegen
over elkaar staan. In het geval, waar
over ik iets vertellen wil, is Dr. A. Sizoo
die op de 98c algemc-one vergadering
van het Genootschap van Leeraren aan
Nederlandschc Gymnasiën een voor
dracht hield over de Concentratiege
dachte in het Gymnasiaal Onderwijs, de
nuchtere; öc idealist is de leeraar ia
gymnastiek J. M. J. Korpershoek
Dr. Sizoo zoekt, om tot concentratie
te komen, naar den kern van het gyrrn
nasiaal onderwijs en vindt dezen in den
mensch en wel den mensch naar zijn
geestelijk bestaan, Dat het tegenwoon
dige gymnasium nog denzelfden grond:
slag zou hobben als zijn klassiek-Griek
seh-e naamgenoot, n.l. de vorming van
lichaam en geest als harmonisch geheel,
ontkent Dr. Sizoo. Dc algemeene strek
king van zijn betoog buiten beschou.
wing latende, treft ons in zijn voor:
dracht de volgende passage over het
onderwijs in gymnastiek aan het gym
nasium:
„Een vak, dat krachtens zijn aard ge
heel valt buiten de centrale gedachte
van het gymnasium ls de gymnastiek ol
lichamelijke oefening. Het lijkt me niet
ongewenscht om. voordat ik hierover
meer zog, uitdrukkelijk te verklaren, dat
ik zelf dat vak zij het dan ook niet
als gymnasiaal leervak buitengewoon
hoog acht. Hot is cr zoover vandaar,
dat eenige persoonlijke aversie van of
onbekendheid met de gymnastiek mijn
gedaclitengang a prion uitstippelt, dat
ik er veeleer prijs op stel mede te d'ee-
Ion, dat ik tot voor enkele jaren onder
dc enthousiaste leiding van een opge
wekt leermeester den rekstok nog onidct
mijn gewicht deed buigen en ook thans
nog geneigd ben de uitdaging tot een
wedstrijd in den duurloop van mijn
leerlingen niet. zonder hoop cp succes te
aanvaarden. Maar het is mijn overtub
ging, dat het gymnasium zich een ander
doel stelt dan zijn oud»Grieksche naam-
genooten. Niet dc ontwikkeling van
lichaam en geest tot een harmonisch
geheel is zijn doel. Het heeft zich uit
sluitend met den geest bezig te houden.
Dat wil niet zeggen, d'at het lichaam
niet behoorlijk ontwikkeld dient te wor
den; ongetwijfeld moet dat, maar die
ontwikkeling zij niet de zaak der school,
maar der ouders. Hot is een door leeken
dikwijls geuite meening, dat het gym
nasium juist om zijn belangstelling voor
de oude Grieken verplicht is de gynn
nastiek als leervak toe te juichen: alsof
de opvattingen der ouden voor ons nor
matief waren. Het is dezelfde foutieve
gedachte, die van den classicus eischt,
dat hij in bijzondere mate warm loopt
voor de huidige dusgenaamde Olympi:
cche spelen, alsof hU krachtens zijn be
roep alles wat men met een aan c e oudheid
ontleenden naam belieft aan te dulden,
dronken van weelde vanwege c? eer,
dient te adoreeren en toe te juichen.
Indien het gymnasiaal onderwijs in de
gymnastiek de eenige gelegenheid was
vcor de leerlingen om zich lichamelijk
te oefenen, dan zou ik alweer bereid
zijn mijn theoretische overwegingen te
doen zwiohten voor dc practïjk: mijn
liefde voor lichamelijke ontwikkeling
zou me dat gemakkelijk maken. Maar
nu wordt dat niet geëischt. Immers bul
ten de sohool om wordt reeds zooveel
aan lichaamsoefening gedaan en cte ge
legenheid tot die oefening wordt in zoo
ruLme mate geboden, dat de school zelf
niet zich behoeft te bewegen op een ter;
rein, dat geheel buiten de door haar
wezen bepaalde sfeer ligt door onder
was te geven in een vak. dat in het cr
ganisme van het gymnasium niet thui;
hoort. Ik meen can ook. dat wie gevoel',
voor ce concent nuicgedachte, den moeit
moet hebben rondweg te verkiaren. ds:
het onderwijs in de lichamelijke oefe
ning hoe voortreffelijk het ook 2i)
aan het gymnasium althans niet op
zijn plaats ls".
Het was te verwachten, dat Dr. Si
zoo over deze uitlating zou werden aan
gevallen van uit het kamp der voor
standers van lichaamsoefeningen in
schoolverband en het was niet bepaald
een bof voor hem d a t de gymnastiek-
leeraar en idealist Korpershoek uit
Rotterdam zijn welversneden pen tegen
hem in beweging heeft gebracht. Laten
voor hun kinderen van dezen tijd ver
langen een school, die hen niet eenzij;
dig-geestelijk ir. beslag neemt? Of zou
Dr Sizoo verlangend zijn naar een her
nieuwden schoolsrtijd zooals in 183ó in
Duitschland na het verschijnen van Dr.
Lorinser's brochure „Zimi Schutze der
Gesundheit in den Schulen"? Of geldt
dat behoud van dc gezondheid acleen
voor andere schooltypen .en niet voor
het gymnasium? Moeten ouders en hy
giënisten zich evenals in 1836 in
Duitschland weer opnieuw gaan verzet,
ton tegen de eenzijd ig-geestelijke inbe.-
slogneming der leerlingen op de gym
nasia? Ongetwijfeld zal Dr Sizoo zeg
gen: neen, daar verlang ik heelemaal
niet naar terug; ik zeg immers, d'at ik
de lichamelijke oefening buitengewoon
hoog aoht. maar niet op het gymna
sium. Is dat nu niet wat erg naïef? En
wat Dr. Sizoo vertelt over de in ruime
mate geboden gelegenheid tot lichame,
Hike oefening buiten dé school om, doet
ons wel even met de oogen knipperen.
Wal zcu hij daar mee bedoelen? De
wilde, ongebreidelde en ongeleide be=
oefening van spelen in verschillende
clubs? Of is er nog Iets anders buiten
de scholen? Dan wel moet er speciaal
een organisatie in liet leven geroepen
worden? Wie meet dat dan dosn, wie
heeft de leiding, de controle? Moet het
verplicht zijn er aan deel te nemen? Of
is het voldoende, dat de jongens en
meisjes cis er van houden er aan deel
nemen en dat zij. die dat niet doen en
de lichamelijke oefening waarschijnlijk
het meest noodiig hebben, zich afzijd.g
houden? En hoe vinden onze kinderen
den tijd voor dit alles? Moeten zij
naast huiswerk, voorwaar niet te weinig
op een gymnasium, muziekles en de
tud'ie daarvoor, godsdienstonderwijs bij
lessen om achterstand wagens ziekte in
te halen enz nu ook nog hun licha
melijke oefening buiten de schooluren
plaatsen? Mogen de kinderen ook, als
't je belieft, nog eens af en toe een
oogenblikje ir. het gezin doorbrengen?
Ik heb zoo'n idee. dat daarin ook nog
iets nuttigs geiegen is. Of gaan bij ver
wezenlijking van de concentratiegedach,
te de leeraren der gymnasia minder
huiswerk opgeven? Ik verwacht het te,
gendeel. Ik am eigenlijk wel een onbe
scheiden vraag willen doen. Is Dr. Si
zoo getrouwd en heeft hij kinderen?
Kinderen bij het middelbaar of voor
bereidend hooger onderwijs, bedoel ik.
Het zou mij verwonderen!
Korpershoek. die het tegen Dr. Sizoo
heeft opgenomen in het belang van de
lichamelijke opvoeding, eigenlijk moet lk
zeggen in hot belang van de gymnasiale
Jeugd, zegt veel goeöïs en moois, dat
blijk geeft van diepgaande studie
helder oordeel. Ik kan dat hier niet al
lemaal herhaler», doch wil volstaan met
het volgende;
.Niet een gymnasiast moet het eind,
doel zijn en het eindresultaat van de
gymnasiale vorming, maar een krachti,
gc, levensgereede jonge mensch met
gymnasiale vorming Een jonge mensch
dus, mensch opgevat als biologisch
psychologisch norm- en waardebegrip,
die als kern voor zijn specifieke gees
telijke vorming op de algemeene ba
sis gekozen zag: „de uitingen van het
bewuste leven van den antieken
rocneoh", zooals Dr. Sizoo in aanvulling
op Dr. Bclkestein, de gymnasiale op
voeding karakteriseert.
Het specifiek gymnasiale moge dan
zcoals Dr, Sizoo betoogt, de lichameüj,
ke opvoeding als schoolvak uitsluiten,
de algemeen menschelijke vormin;
werkelijke opvoeding van verstand, ka-,
rakter en lichaam tot een ideale pro
ductieve en receptieve eenheid, sluit
haar in zich.
En omdat het gymnasium de jeugd-
dc vormingsperiode, waarin deze opvo?
ding voltrokken moet worden, omsluit,
ja geheel in zich opneemt., kan het zich
aan dit algemeene opvccdingsdoel naast
het specifieke niet onttrekken. Al heeft
dan in den gedaohtangang van D-
Sizoo qua gymnasium niets te maken
met de ontwikkeling van lichaam
geest tot een harmonisch geheel, qua
opvoedingsinstituut heeft het dit wel,
tenzij het in dit opzicht eigen opvoed
kundige waarde wil verkleinen tot groot
nadeel van de jonge menechen voor wie
dc specifiek gymnasiale vorming van
waaide en groot nut is".
Ik durf Dr. Sizoo weinig succes te
voorspellen met zijn denkbeeld, de licit a
melljke oefening uit het gymnasium te
bannen. De ouders, die zich meer
meer voor dc schoolopvoeding zijn gaan
Interesseeren in de laatste jaren, zullen
het behoud van lichaamsoefeningen
eischen, want. liet klinkt misschien wat
stoutmoedig in leeraarsooren, maai d?
curiers hebben ook neg wel eens begrip
van de r.ooden en behoeften hunner
kinderen. Mij is een ouderpaar bekend
dat voor hun zoon dubieerd-e tusschen
een openbaar gymnasium en een parti,
culler lyceum; zy kezen ten slctte het
laatste, omdat.... de lichamelijke op
voeding daar beter verzorgd: was. Hoe
;i dus de keus uitvallen, wanneer in
dc toekomst vele ouders moesten kiezen
tussolven een schooltype met een goed
•crzorgde lichamelijke opvoeding en een
zonder eenige lichamelijke oefening,
zoo'n school, waar de verfrisaohende en
door middel
lichaamsbeweging, di
wil dan ook'mar dadelijk zeggen, dat j cpwe^n^rtJJ^5S[£j
dat dc heeren zich als arena hadden gc; tjeheel onbekena
kozen, Dr. Sizoo liet volledig heeft af
gelegd, niettegenstaande ham door de
redactie het laatste woord was gegund.
\Vy hebben al dadelijk liet zwakke punt
in de redeneering van Dr. Sizoo ge
voeld. nü. dat liet gymnasium alleen
den geestelijken mensch in het centrum
heeft te plaatsen op grond van het feit.
dat dit schooltype reeds eeuwen geleder,
uit den bodem der werkelijkheid opge
komen is. De ouders der leerlingen ver.
diepen zicli daar evenwel niet in en
redeneeren heel anders. Zij zeggen: van
de verschillende schooltypen is het gym
nasium er één en wij verwachten, dat
ook dit gymnasium eon „opvoedihgs.
instituut" is voor enze kinderen, zooals
wij da: in de tegenwoordige maatschap
pij van alle schooltypen verwachten. Z;i
verlangen, en zeer terecht, dat de school
v.vi welk type ook. rich tevens de licha
melijke vorming der leerlingen ten doel
stelt Of zcu Dr. Sizoo de laatste jarer.
met oogen en ooren dicht zijn voortge
gaan: weet hij werkelijk niet. dat d
ouders volkomen onverschillig zijn voor
de omstandigheid, dat Ir schooltype
reuwon geleden uit den bedem der wer.
kclijkhcxl is opgekomen, doch dat zij
H. L. WARNIER.
'LAWNTENNIS.
HOLLAND—FRANKRIJK.
(Van onzen medewerker.)
De Fransohen zijn dan toch allen
naar den Haag gekomen, nadat
zooals gewoonlijk Borotra weer tot
op liet laatste oogenbllk onvindbaar was,
Hij verscheen echter juist op tijd om
zijn single tegen Marinkelle te spelen.
De Bask speelde een voor de toe
schouwers aardige exhibitie, waarin hij
de voile maat gaf wat betreft zijn vroo-
lijlc uitroepen en extravagante bewegin
gen over het court. Marinkelle Weef
cr onverstoord onder en bewerkstelligde
door zijn solide baselinespel vele games,
al dan niet geholpen door de exhibitie-
slagen van den Franschman. Doch
au fond kwam natuurlijk het schitte
rende ali-round tennis van Borotra
naar voren; speciaal dc fraaie vollies
f brachten ettelijke malen de handen
van hot talrijke put'.Uk op elkaar.
Deze single eindigde in een over
winning in drie straights-sets voor Bo
rotra, te weten: 64, 62, 61.
Marinkelle had zioh uitnemend verde
digd, doch miste natuurlijk het brio
van dezen virtuosen Franschman.
De heerendubbel, welke den eersten
avond besloot, ging tusschen Koopman-
Timmer eenerzijds en Hcnri Cochet-
Brugnon anderzijds. Deze partij, welke
een best-of-three was, bleek nog spoe
diger beslist. Met 61, 64 dolven de
onzen het onderspit. De slagen van
Cochet en Brugnon waren Koopman
in liet bijzonder te machtig. Timmer
bood .in de tweede set veel weerstand,
doch kreeg tenslotte een klein knie
ongeval, hetgeen hem belette om de
laatste games op volle kracht te spelen.
De rustige Cochet en de taaie Brugnon
hebben het publiek wel doen genieten
Aan deze matches was een exhibitie
partij voorafgegaan tusschen Kea Bou
man met Georges tegen mej. Cantors
mot Brugnon. De eersten wonnen, hoe
wel Kea lang niet op dreef was. Geor
ges verraste hier door een hoogstaand
frisch partijtje tennis.
TIMMERS ENKEL DEFECT.
Donderdag.
Het ongeval Woensdagavond aan Tim
mer overkomen, bleek zóó ernstig, dat
hij heden niet kon uitkomen. Hierdoor
kwam van de match Racing Club de
Paris tegen het Marlot-team niet veel
meer terecht. Behalve in een single Ma-
rinkelle-Georges ontmoetten de Fran-
schen elkaar in eenige exhibitions.
Marinkelle verkreeg de eerste set te
gen Georges, wiens ongedurig en in den
beginne onzeker spel dood liep op het
hechte baseline-spel van den Hollan
der. (7—5). De volgende sets kwamen
echter overtuigend aan Georges (61
62), die in eens zijn brilliant spel te
pakken kreeg en zich een waardig lid
van het Fransche team deed blijken.
Brilliance in tennis is een eerste eisch,
welke factor men bij uitstek aanwezig
ziet bij Franschen.
Herinnert u slechts ,.1'incomparable
Suzanne" en nu weer Georges. Doch in
de eerste plaats dient eigenlijk Jean
Borotra genoemd.
Dat bleek weer direct in de exhibition,
welke Cochet en Borotra vervolgens
gaven. Beiden wonnen een set met 64
en brachten het publiek in vervoering
door ongeziene tonnisprestaties. Boro-
tra's kwiek spel, zijn perfecte backhand
en meesterlijke volleys hadden natuurlijk
weer gooter aantrekkingskracht dan het
solide en beheerschte tennis van Cochet,
die risicoloos speelt en slechts aan het
net komt of een halfcourt-slag geeft,
wanneer hij het punt zeker zal ver
overen.
Met enthousiasme stemde het publiek
in bij een driewerf hoera door den N.
L. T. B.-voorzitter, Broese van Groenou,
ingesteld op de Davis Cup-spelers.
Een mixed, waarin Kea Bouman met
Koopman compareerde tegen mej. .Can
tors en Burgnon gaf goede dingen to
zien van óe Hollandsche dames en mej.
Cantors komt Kea in sterkte al aardig
to na.
Het slot van den avond gaf het fraai
ste tennis. Als een vuurwerk eindigde
deze serie matches met een knetterend
aantal slagen van dc rackets der heeren
Brugnon, Cochet en Borotra. Georges,
die elkaar werkelijk in een dubbel „be
streden". Vooral ui de tweede set meen
den de heeren het! Vier man aan het
net en een lang volley-duel waren geen
zeldzaamheid en uiterst voldaan toog
men tenslotte huiswaarts.
Men had de Musketiers van Tennis
aanschouwd
ZWEMMEN.
WEDSTRIJDEN IN DEN HAAG
VIER NEDERL. RECORDS
VERBETERD.
De dames Baron en Braun
krijgen weer een gouden medaille.
In den Haag hebben zwemwedstrijden
plaats gehad, waarbij vier Nederland
schc records verbeterd werden. Aan de
N-R.Ct. ontleenen we hierover het vol
gende:
Begonnen werd met het nummer 100
M. rugslag voor heeren.
Het begon al direct met een record
verbetering, want J. H. de Haas,
(Z.JA.N.) zwam den afstand in 1 min.
17 sec., en verbeterde daarmede het
ton name van H. van Essen staande
Ned. record met precies 2 seconden.
Tweede werd L. Korpershoek (R.Z.C.)
in 1 minu. 24 3 5 sec., en derde S. A.
Liezenberg Haarlem) in 1 min.
25 3/5 sec.
De dames Baron i
huldigd.
i Braun ge-
Volgde de 100 M, schoolslag voor da
mes.
mes. Voordat in de tweede serie mej.
Baron te water ging (zij was bij haar
verschijnen met daverend applaus be
groet) sprak de heer Lecointrc haar toe.
Rij wensohtc haar nog wel geluk met
haar te Brussel behaalde successen en
bood haar alsmede aan mej. Braun,
die inmiddels ook verschenen was. een
gouden medaille aan, voorzien van de
beeltenis van HM. de Koningin-Moeder
naar wier spreuk, dat een klein land
groot kan zijn, deze zwemsters zich had
den gedragen. (Luid applaus).
Daarna ring de 100 M. schoolslag
aan.
Mej. Baron spurtte zóó forsch dat zij
op de helft van de baan mej. v. Gelder
passeerde om onder donderend applaus
met ongeveer 1 1/2 meter te winnen. Ook
nu werd het Ned. record beduidend ver
beterd en niet alleen door mej. Baron,
doch ook door mej. v. Gelder, Het record
stond reeds op mej. Baron met 1 min.
31 sec., doch zij bracht het nu op 1
min. 28 sec.; 2e werd mej. C, van Gel
der (R.D.Z.) in 1 min. 29 1/5 sec.
I-Iet nummer 100 meter vrije slag.
voorlieeren (Ned. record 1 min. 3 3.5
sec. H. v. Esesn) werd uit 11 deelnemers
gezwommen door I. H. de Haan
(Z.I.A.N.) 1 min. 7 3 5 sec.. 2e J. Prir.s,
(H.Z. en P. C.) 1 min. 8 sec. en 3e S.
v. d. Meer (H.V.S.B.) in 1 min. 8 15
sec.
Na dc pauze voelden acht dames ren
do H.Z. cn P.C. Ccn aardig gecompo
neerd nummer figuurzwemmen op in
derdaad keurige wijze uit, waarna in dc
100 M. vrije slag voor dames aller be-
langstelling naar Zus Braun uitging,
wijl deze voornemens was ook een record
te breken. En daarin slaagde zij terdeg
Zij sloeg het ten name van mej. M. Vie:
dag met 1 min. 14 4/5 sec, staande Ned,
record en bracht het op 1 min. 13 1/5
sec.; 2e werd mej. T. Bouimelste:
(ODfi.) in 1 min. 15 4/5 sec en 3e. mej.
J. Grendel (O. D. Z.) in 1 min. 18 4/5
sec. Mej. Braun nam haar voorsprong in
de laatste 25 meter. Hiermede was de
recordbrekerij nog niet geëindigd.
Want over 200 meter schoolslag brachi
L. Korpershoek (R. Z. C.) zijn eigen
record van 2 min. 59 sec. om hals. HU
vestigde het nieuwe record op 2 min
57 3/5 sec.; 2e werd H. Kooy (H. V. S.
B.) in 3 min. 12 2/5 sec.
De vier maal 50 meter estafette vrije
slag heeren had tot uitslag: 1. H.Z.
P. C. in 2 min. 1 3/5 sec.. 2. H. V. G
(Haarlem) in 2 min. 13 sec. cn 3. R
Z. C. in 2 m. 4 3/5 sec.
BILJARTEN.
COMPETITIE NED. BILJARTBOND.
Het team van 9 spelers van D. E. S.
heeft in de eerste ronde van bovenge
noemde competitie de laatste 5 partyen
van zün thuiswedstrijd Woensdagavond
gespeeld tegen het team van de club
Haarlem-Ncord.
De eerste party ging tusschen Meeuwen
oord (Haarlem-Noord) en Ronde (D.
E. S.) De laatste nam bU de eerste
beurt met een serie van 13 de leiding
en heeft die niet meer afgestaan. Een
oogenblik leek het er naar, of de tegen
stander zou ophalen, daar deze op de
12de beurt een serie van 18 maakte
maar de D.E.S.-man was er goed in en
liep langzaam maar zeker uit. Hij won
met den stand 100 om 63,
Ook op het tweede biljart was de
D.E.S.-speler, Steegstra, .langen tUd in
de meerderheid tegen Van Vliet (Haa:
lem-Ncord). De laatste is een taaie
wedstrijdspeler en toonde dit weer, door
in de laatste 6 beurten 43 caramboles
to maken en te winnen met 100 om
Daarna traden de korpsspelers van
beide teams, van Trigt (Haarlem-Noord)
en de Nys (D-E.S.), in het strydperk.
Van Trigt W3s goed op stoot en liep
zoodanig uit, dat ds stand op de 13de
beurt was: 67 om 23 en op de 23ste
beurt 86 om 48. Maar do D.É.S.-man is
een volhouder en liep n-cg zoodanig in.
dat de stand was 97 om 86. Toen maakte
van Trigt uit: 100—om 86.
Van den Bos (Haarlem-Noord) speelde
vervolgens tegen Van Schie (DH.S.).
doch maakte' er weinig van. HU moest
in van Schie zijn meerdere erkennen
met den stand 64 om 100.
Het laatst traden Koopman (Haar
lem-Noord) en Kuiper (D.E.S.) in het
krijt. Ofschoon met klein verschil was
Kuiper steeds een weinig in de meerder
heid en wist de partij te winnen met
100 om 75.
De uitslag van den avond was
Haarlem-Noord 2 en D.E.S. 3 punten en
de totaalstand 6—3 voor Haarlem-
Noord.
De volgende 9 partyen bij Haarlem-
Noord moeten beslissen, wie van beide
clubs in de 2de ronde komt.
COMPETITIE NED. BILJARTBOND.
Voor bovengenoemde wedstryden
heeft Donderdagavond een ontmoeting
plaats gehad in klasse E. tusschen een
drietal spelers van D.E.S. en Haarlem-
Noord, in het clublokaal van de laat
ste.
Het eerst speelden Ronde (D.E.S.)
Mseuwenoord (Haarlem-Noord)
Aanvankelijk was Ronde in de meerder
he id doch cp de 23ste beurt produceerde
Meeuwenoord een fraai gespeelde serie
van 30 en op de volgende beurt een
van 10. Hierdoor was feitelijk de partij
voor Ronae verloren. Het einde kwam
dan ook spoedig met 100 om 75
32 beurten.
Daarna bonden van Amstel (D.E.S.)
cn Gcddyn (Haarlem-Noord) den stryd
aan. Al spoedig nam laatstgenoemde
een k'.einen voorsprong en wist dien tot
het einde te bewaren. Toen God dijn de
100 vol had, stond van Amstel op 82.
De laatste partij ging tusschen van
Schie (D.E.S.) en van den Bos (Haar
lem-Noord).
Dit was een ongelijke strijd. Ofschoon
de D.E.S.-man niet op stoot was, wist
de speler van Haarlem-Noord daar niet
van te profiteeren en poedelde er dap
per op los. Het einde kwam met den
stand: 100 om 47 voor Van Schie.
De uitslag van den avond was, dat
D.E.S. 1 punt noteerde en Haarlem-
Noord 2 punten.
Er zyn nu 12 partijen van de 18 ge
speeld, waaruit D1E.S. 4 punten en
Haarlem-Noord 8 punten heeft ge
haald.
POSTDUIVEN.
HAARL. POSTDUIVEN BOND.
Van dc tentoonstelling van den
Haarl. Postduivenbond, waarvoor s50
duiven waren ingeschreven in 77 klas;
sen, werden dc bekroningen als volgt
toegekend:
Fcrcprijs mooiste duif A. J. Timmer*
mans. cercprijs op ccn na dc mooiste
G. If. Stouten, cercprijs mooiste oude
duit Ci. II. Stouten, mooiste jonge duif
A J. Timmermans, cercprijs schoonste
duif in schoonheidsklassc (oud) G. H
Stouten, cercprijs schoonste duif in
schoonheidsklassc (jong) D. Baas. cerc
prijs schoonste koppel P. J. van Daa
Kcrste prijzen: G- TT. Stouten (9). P
■T. van Daalen (9), P. Bannink (5), L,
Gimbrèrc (3). P. Lindeman (3), P. A.
Bossc (3). 11. P. v. d. Pol (3). 11/ dc
Droog (2), II. Kccrwolf (2). Joh. v d.
Pol (2), .1. J. Pctric (2). A. v. Zadel
(2). P. Kaptijn (1), P. H. Bocrec (1),
.1. Th.nBnkkcr (1)- Bogaard cn Lit (I),
D. Baas (1). A. Dorsman (1). Th. Don»
kcrwolkc (1). A. H. Fikkert (1). H.
Fikkert (I). J. J. Hart (1).. R. Heilo(l),
G. Kors (1). P. Kroon (1). A. H. Kr.-u
mers (1). P. I.eurs (1), F. Neuman (2).
K. Paap (1),. XV. Pctric (1). J. W.
Radsma (1). J. Tienstra (1). A. .T. Tim»
mermans (2). P. J. Ycrputtci (1). K.
Wits (1). J. Zomerdijk (1). P. Koning
Tweede prijzen: G. II. Stouten (8).
I'. J. van Paaien (4). L Gimbrèrc (8).
T. H. Bocrcc (6), J. Bakker (2), Bu*
gaard cn Lit <2\ P. A. Bossc (2), Th.
Donkerwolke (4). A. H- Fikkert (2), W
Pctric (2), H. P. v. d. Pol (2), C. J. v.
Tongeren (2). Th. G. Veen <1 Th-
Corned (1), H. Dingerdis (1), C. Facce
(1), H. Fikkert (1), M. Griffioen (1),
j. J. Ilart (1). W. der Kinderen (1)-.
P. Leurs (I), P. Martens (D, L. Mcurs
(1), C. .1. Pcschar (1), H. J, Pcttcr (1).
J. \V. Radsma (1), Sandifort en Stap»
horst (I), J. Terhorst (1). Tienstra (1,1.
J. Ycrputten (1), .1. J. Yrugt (1), li-
Slot (1).
Derde prijzen: P. J. van Daalen (4),
G. II. Stouten (2), L. Gimbrêre <3>. P.
Lindeman <2>. P. H. Bocrcc (2). P. v.
d. Veen (1). I'. Bannink (1). I'. Braun
(1). Th- Cornet (1), II. P. Holskcn (1),
J. J. art tl). P. Kroon (1). P. Koning
(1), J- G. N. Leurs (I). J. G. v. d.
Meer (1), G. Pcschar <P. J. J. Petrie
(1). R. Slot (1). H. Vcnbrock (1).
Vierde prijzen: G. TI. Stouten (1), P.
Bannink H), K. Wits (1), S. Hcitlagcr
(1), C. Hoogcdoorn (1), J. Klumper
(1), K. Paap (1), Th. G. Veen (1). P.
H. Bocrec <1>, J. v. d. Pol (1).
Vijfde prijzen: G, Facce (2), A
-sm ul (IV. J. Terhorst U).
Zesde prijzen: P. A. Bossc (1), II
Holskcn (I>.
Zevende prijzen: J. G. N. Leurs (P
Zeer eervolle vermelding: G- T'
Stouten (11), P. J. van Daalen (5), H
Boerec (2), Bogaard en Lit (3). V.
er Kinderen (2), Th. Mens (2', L.
•lutsacrs (2), P. Martens (2J. Joh. v.
Pel <3/, J. J. IV.rie.(2), Th. G. Veen
P. J. Zomerdijk (2), J. Kort (I), P.
-. cl. Veen <D. P. V——'- -
kcr (1), J. Bogaert (1), A. J. Bank (1),
D- Baas (1), Th. v. Deurscn (D, II.
Dingcrdis 0), A. II. Fikkert (1), R. N.
Hciloo (1). I'. Kroon (1). II. Kccrwolf
(1). J. G. N. Lcurs (1). K. Paap (D.'ll.
.1. Petter (1). H. P. v. d. Pol (1). I I.
Roosdorp (1). P. Rosemcijer (1). San=
diFort cn Staphorst (P. A Schijvcnaar
(P, .1. Terhorst (1). A. .T- Terhorst U),
A. J. Timmermans (1). IT. Vcnbrock
(1). J. Verver (1). J. Kort <1).
Eervolle vermeldingen: P. J. v. Daa»
Icn (3). I.. Gimbrcre (1). P. Lindeman
(P, P. H. Bocrcc (1). Bogaard cn Lit
(P. A. .T. Bosch (1). D. Baas (1), Th.
de Droog (I). Th. v. Dcurscn (1), A.
IT. Fikkert (3). C. Faccc (1). J. Hcems»
kerk (1). R. N. Hciloo (2), W. der Kin»
deren <P, TI. Kccrwolf (1), J. J. Las»
schuit (2), Jac, Lasschuit (P, G-cbr. tic
Leeuw (2). Th. Mens (1). J. G. v. d.
Meer (1), C. Mcurs (1), Joh. v. d. Pol
(P. .T. ,T. Tetric (1), W. Petrie (2), J.
W. Radsma (1), H. Roosdorp (1), San»
difort <1), J. Tcrhorst (1). P. M. J.
Vergers (3). Th. G. Veen (1), G. Voor»
ting (2). K. Wits (1), A- van Zadcl
(1), J. Zomerdijk tl)
Van polders en polderjongens, dijk
graven en dijkage.
Ir. A. G. Verhoeven, ingenieur der do
meinen in Zeeland, noemt het „Trac-
taet van Dyckagie" van Andries Vier
lingh een „handboek voor rentmeesters,
dykgraven, gezworenen en waterbouw
kundigen in zUn dagen, voor wie, zooals
uit het geschrift hier en daar blykt,
eenige technische voorlichting, duidelyk
uiteengezet en wèlgestaafd, geen over
dadige weelde mocht heeten". Zooals
van een dergel Uk boek te verwachten is.
behandelt het dan ook verschillende
waterbouwkundige vraagstukken. Het
licht u in omtrent ..de verzorging van
gorzen en zomerpolders"; het bespreekt
met u „den dyksbouw, de daaraan ver
bonden, deels maatschappelijke, deels
technische, moeilijkheden, de bUbehoo-
rende werken zooals het dichten van
groote gaten, het uitbakenen van wegen,
het leggen van waterleidingen, het ma
ken van sluizen"; het onderricht u over
„heit onderhoud van dyken, de dichting
van doorbraken en het leggen van in-
laagdijken".
„Dat zal geen onderhoudend boek
zyn", meent een lezer, die gewoon
snel te oordeelen. en de verzekering van
den heer Verhoeven, dat dit tractaal
bezit „nog altijd eenige practische
waarde voor den technicus van onzen
tyd, die zich in bedijkingszaken wil in
werken", zal hem geen aanleiding geven
zün opvattingen te wijzigen.Veeieer zal ze
hem in zün meening versterken. Immers
is er droger kost dan de techniek van
bedyking? Ik geef toe, dat het werk van
Andries Vierlingh geen geschikt Sinter
klaasgeschenk is, en als Kerstgav«
evenmin aanprijzing verdient. Daarvoor
is het boekdeel te lyrig en verschilt de
spelling te zeer van de thans gebruike
lijke. Bovendien zijn er al weer enkels
jaren verloopen sedert het in druk ver
scheen. Je vraagt tegenwoordig je boek
handelaar, évenals je modiste, naar het
nieuwste, naar het boek van de maand,
van de week. Het moet „vient de parai
tre" zijn. Er moet nog over gesproken
worden, zoodat je nog erover kunt mee
praten. Zoodra het uit de conversatie
verdwenen is, is het niet nieuw meer.
En dan ben je vergeten of het mooi was.
Ja. zoo gaat het dikwijls met boeken,
waarvoor de menschen queue maken in
de openbare bibliotheken. Voor V:er-
lingh's tractaat- heeft nooit iemand ir
de rü gestaan. Maar dat het een ver
velend boek zou wezen, dat ontken lx.
De schrijver was een aanzienlijk man.
Van afkomst patriciër, door zijn huwe
lijk met Emcrentiana van Bruheze ver
bonden aan d:t bekende Brabantscne
geslacht, lag de weg tot ambten en be
dieningen voor hem open. Geboren in
1507, wordt hy' in 1536 schepen
Breda, tien jaar later is hij rentmeester
van Steenbergen, in 1552 dijkgraaf van
den Graaf-Hendrikpolder. Omstreeks
1579 is hij gestorven.
Als rentmeester, maar vooral als dük-
graaf kwam hij in nauwe aanraking met
uo'.deraangelegenheden. Ook vroeger
had hü voor deze zaken groote belang
stelling getoond. Een- en andermaal
deed men een beroep op zijn voorlich
ting bij het indijken van polders of het
aanleggen van sluizen. Als dükgraaf zag
hij zich belast met de leiding van ver
schillende inpolderingen en zeewerken.
Het ligt dus voor de hand. dat deze dijk
graaf-rentmeester Op het einde zijns le
vens beschikte over een rijke ervaring in
zake het dijkwezen, en het was een ge
lukkige gedachte, die hem ertoe bracht,
zün ondervindingen op te schrüven en
in een „Verhandeling van Dijkage" voor
het nageslacht te bewaren.
Ruim drie eeuwen bleef het hand
schrift liggen. Nu, enkele jaren geleden,
is het uitgegeven door Dr. J. H. De
Hullu. toenmaals archivaris aan het Al
gemeen RUksarchief en zyn vriend Ver
hoeven. reeds genoemd. Het verscheen
in de kleine serie der bekende „RUks
Geschiedkundige Publicatiën".
.Het vertoont, bij manier van spreken",
aldus Dr. De Hullu, „den stand van de
waterstaatkundige wetenschap, beter
nog van de waterstaatkundige practijk
der zestiende eeuw, het schildert ln
krachtige kleuren de toestanden destijds
in het dijkwezen heerschende". Mis
schien lokt ook deze bepaling nog niet
tot lezen uit. Toch belooft zy veel, en
vie begeerig is het verleden te leeren
kennen, begrijpt aanstonds, dat hy hier
zyn gading vindt en zet zich vol ver
trouwen aan de lectuur. Dat vertrouwen
wordt niet beschaamd. Met Vierlingh m
het polderland verkeeren is leerzaam
want- gU moet telkens erkennen, dat gy
eigenlijk niets weet. Vermaak, want uw
gids doet u herhaaldelük lachen.
Lachende zegt hy de waarheid. Hij spot
mee de menschelijke dwaasheden, maar
de humor verlaat hem niet. Ge gevoelt
u hier Op vaderlandschen grond cn de
schrijver Ls een oprecht vaderlander.
Wanneer hy eendrachtige samenwer
king van dc onderscheidene polders cn
waterschappen aanbeveelt tegen de hun
bedreigende gevaren, zegt hy om aan
zijn vermaning des te meer klem te ge
ven: „suloke vijanden moeten met
macht wederstaen worden gelyck als
Brabant, Hollant, Zeelant. Vlaenderen,
Henegouwe, Artoü's ende andere landen
tsamen beter wederstaen hebben de
vyanden dan één lant." Een wooTd,
waardig den man, die zach erop beroemt
gedurende meer dan achtentwintig jaar
geweest te zijn „dienaar van verscheüde
successive princen van Orangie". Op
recht vaderlander, ook in zün bestrij
ding van misbruiken en gebreken.
Herhaaldelük moest ik in mün stuk
jes, my'ns ondanks, laten zien, hoeveel
goeds er aan den goeden ouden tüd ont
brak. En nu, alweer, van polders en pol
derjongens, van dijkgraven en dükages
wil ik geen kwaad spreken, maar An
dries Vierlingh, die het weten kon, laat
hen niet ongemoeid. De toestanden wa
ren in één woord erbarmelijk. Om met
het dükwevkersvolk te beginnen, hun
„bouveriën, ongerechticheden, l'ortsen,
geweiden ende schelmerïën" waren van
het ergste soort. Geen grooter „bouven,
rabauwen ende onrechtveerdigher hoop
zünder uijtcomende dan in de dijeka-
giën", en zóó verderfelijk werkte volgens
hem hun voorbeeld op nieuw aangeko
men arbeiders, dat dezen, zij mochten in
den aanvang „gede jongens" en „van
goede inborste" wezen, alras even goed
„de wolfsbontten tabbert" aantrokken
als hun oudere kameraden, die hen zei Is
door slagen van hun plicht terughielden.
Nauwelijks was de zomer in het land, of
zij liepen uit hun werk, omdat ze bij den
boer meer konden verdienen.
Wij zien dus, dat de minder gunstige
reputatie, waarin de polderjongen zich
verheugt, niet is van vandaag. Van ouds
blijkt hij tot de ongeciriliseerden te bc-
hcoren. En van de aannemers ging aller
minst beschavende invloed uit. Deze
„meesters", gelijk Vierlingh ze noemt,
waren meerendeels „arme calissen", men
schen „van alderhande soorte ende van
diversche quartieren". Bij een inpolde
ring haastten ze zich een „besteding" of
perceel van den dijk te bemachtigen, al
ware het voor een som, die slechts vol
doende kon heeten voor de helft van het
daaraan te verrichten werk, alleen maar
om bU den secretaris van de dijkage cefi
duplicaat van het bestek te kunnen ha
len. Dat bestek moest bij de oplevering
van het werk door hen worden overge
legd, werd als dit de goedkeuring ver
wierf door dijkgraaf en gezworenen gc-
teekend en verstrekte dan tot mandaat
van betaling van de hun toekomende
aannemingssom, voor zooveel zü d:e na-
melyk niet reeds hadden ontvangen op
de dagen en in de termijnen, by de aan
bestedingsvoorwaarden bepaald. Met dit
papier nu liepen ze naar de zoetelaars-
kramen, waar ze er brood, kaas en an
dere levensmiddelen op haalden, om zich
dan straks daarna over te geven aan al
lerlei uitspattingen: „droncken drincken,
hoereren, tuüsschen (dobbelen) ende
spelen". Het gevolg hiervan was, dat zij
soms het grootste deel der aanbeste
dingssom hadden verbrast, eer het werk
begon, zocdat ze niet eens in staat wa
ren cm de benoodigde gereedschappen
en materialen te koopen. Noodgedwon
gen verschaften hun dan de indijkers
deze onmisbare zaken of spraken er borg
voor.
Maar dit was het ergste nog niet. Dat
komt nog.
H. E. KNAPPERT.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
a 60 cents per regel.
ANEGANG 14 - TELEFOON 11963
GEZELSCHAP-SPELEN
DAM- EN SCHAAKSPELEN
TIDDLYDY WINKS
KNIBBELSPELEN
KINDJE VERBRAND.
De moeder van een gezin in de Joden
Houttuinen te Amsterdam ging Woens
dag even de deur uit om een van haar
■kinderen naar school te brengen s.chrijft
de Tel. Twee kleintjes bleven onbewaakt
in de woning achter. Een er van, twee
jaar oud, wist van deze gelegenheid ge
bruik te maken om een cocsje lucifers
te bemachtigen en een lucifer af te
stryken. De kleertjes van het kind vat
ten vlam. De moeder bemerkte by hear
thuiskomst welk verschrikkelijke gebeur
tenis zich had afgespeeld en bracht het
arme wicht dat e:ru:?c- brand'vcr.den
had. r.aar het Ncd- Isr. Ziekenhuis.
Daar is het in den loop van een dag
overleden,
