BUITENLANDSCH OVERZICHT
MISèRE IN HET
KROATEN
LAND DER SERVIëRS,
EN SLOVENEN.
WAT ZAL DE TOEKOMST BRENGEN?
GEMENGD NIEUWS
BEKENTENISSEN VAN EEN T0EWAN BAROL
UIT DENEMARKEN.
RLEM'S DAGBLAD ZATERDAG 8 DEC. 1928
ZESDE BLAD
De moord op den twintigsten kan men
niet vergeten.
T BELANGRIJKSTE NIEUWS.
De moord in het parlement heeft een
lange miserabele nasleep. Alle pogingen
om den 20sten Juni in het vergeetboek
te doen geraken zijn vruchteloos.
De bestaande spanning is door het
op 1 Dec. in de hoofdstad van Kroatië
gebeurde het hijschen van de zwarte
vlag en de daaruit voortgevloeide bot
singen nog toegenomen. De regeering
te Belgrado heeft de universiteit te
Agram laten sluiten; de afgevaardigden
PribiLsjewitsj, Matsjek en Pemar kre
gen de aanzegging, dat zij vervolgd zul
len worden wegens het houden van op
hitsende redevoeringen; het orgaan van
de oppositie te Agram heeft alle getui
gen in het proces tegen den moordenaar
van 20 Juni aangespoord niet ter te
rechtzitting te verschijnen daar toch
geen gerechtigheid te verwachten was.
Dit is een serie verwikkelingen die
maar een flauwen afschijn geven van
den werkelijken, hoogst verwarden toe
stand.
Doch thans is er bovendien een moei
lijkheid gerezen inzake het onderwijs.
Volgens de Manchester Guardian heeft
de Centrale regeering tijdens de afwe
zigheid van de oppositie allerlei bestre
den ontwerpen door het parlement la
ten aannemen. Zoo o.a. een ontwerp van
den democratischen minister van on
derwijs betrekking hebbende op de la
gere en middelbare scholen. De daarbij
voorgestelde regeling heeft groote ver
ontwaardiging gewekt bij de Hongaar-
sche en Duitsche minderheden in de Voi-
vodina. zoodat zelfs pogingen zijn aan
gewend om de Duitsche en Hongaarsche
legaties tusschen beide te doen komen.
De Sloveensche clericale partij is bo
vendien vertoornd over de in de wet
staande bepaling, dat voortaan op de
scholen het godsdienstonderwijs gegeven
zal worden door de gewone onderwij
zers en niet meer door geestelijken, en
dat, terwijl de premier zelf een katho
liek priester is.
Men ziet dat er inderdaad geen peil
op valt te trekken. 'iemand kan met
eenige zekerheid zeggen wat er uit de
zen warboel groeien zal.
Nauwelijks van
nut geacht.
WASHINGTON. 6 Dec. De mtals-
ter van Buitenlandsche Zaken der V. S.
Kellogg, zeide in den loop van een ver
klaring,te gelooven, dat het nauwelijks
nuttig of de moeite waard zou zijn een
internationale marine-conferentie te
houden ter bespreking van het kruiser-
probleem, voordat de conferentie plaats
heeft, die automatisch in 1931 door de
onderteekenaars van de vlootconventie
van Washington wordt gehouden. Dé
Amerikaansche regeering, zoo voegde
Kellogg er aan toe, zou echter bereid
zijn. gelijk sommige mogendheden heb
ben voorgesteld, bedoelde conferentie in
1931 vóór Augustus te doen houden.
V erkiezingssucces.
KAAPSTAD, 6 Dec. Bij een tus
schen tijdsche verkiezing voor den pro
vincialen raad van Transvaal in het
district Ventersdorp werd door den can-
didaat der Zuiü-Afrikaansche partij met
een meerderheid van 108 stemmen een
overwinning behaald op den candidaat
der nationalistische partij, die bij de
vorige verkiezing een meerderheid van
45 stemmen had verworven. Men hecht
aan deze overwinning zeer groote betee
ken is als een aanwijzing voor de hou
ding der delvers van alluviale diaman
ten jegens de regeering.
DE GAZETTE DU FRANC.
PARIJS, 7 Dec. Paul Hersaut, de
juridische adviseur van de .Gazette du
Franc", is gearresteerd.
PARIJS, 7 Dec. De werkzaamhe
den In verband met het onderzoek naar
de zaak van de .Gazette du Franc" du
ren nog voort. Bekend is thans gewor
den dat mevr. Hanau met het plan
rondliep een religieuze propagandafilm-
maatschappij op te richten, die natuur
lijk ook tot steun van haar onderne
ming moest dienen. Mevr. Hanau wilde
zich ook met het doen geven van con
certen en orgelvoordrachten in de Pa-
rijsche kerken op feestdagen belasten,
om ook daar propaganda voor har- on
derneming te kunnen voeren. Tot hare
medewerkers behoorde os. een der be
kendste Fransch filmacteurs.
De door de ineenstorting der onderne
mingen niet alleen economisch doch ook
moreel getroffen employés van de „Ga-
zette du Franc" hebben zich aaneenge
sloten om hun eer en hun belangen te
verdedigen. Zy hebben zich ter beschik
king gesteld van de autoriteiten.
V/'gens de „Oeuvre" zal mogen of
overmorgen de faillissementsaanvraag
tegen de „Gazette du Franc" in behan
deling komen.
PARIJS, 7 Dec. (N. T. A.) Volgens de
„Oeuvre" zal in de aangelegenheid der
der „Gazette du Franc" morgen of over
morgen het faillissement worden aange
vraagd.
HULDE AMUNDSEN'S
NAGEDACHTENIS.
De Itallaansche gezant, aldus de Tel.
in Oslo heeft tijdens een feest aan een
vertegenwoordiger van het Noorsche mi
nisterie van Buitenlandsche Zaken de
groote gouden medaille van het Ko
ninklijk Italiaansch Aardrijkskundig
Genootschap ter nagedachtenis van den
Poolonöerzoeker Roald Amundsen over
handigd. Tevens overhandigde de ge
zant een in warme bewoordingen opge
stelde boodschap, waarin hulde wordt
gebracht aan Amundsen's Pooltocht met
het luchtschip „Norge" in 1926.
Op de madaille is de inscriptie: „Roald
Amundsen, capo della prima spedizione
aerea attraverso l'Artico" (Roald Amund
sen, leider der eerste luchtexpedltie door
het Noord poolgebied).
Aan de overige deelnemers der Pool-
vlucht van 1926 werden door het ge
nootschap eveneens herinneringsmedail
les uitgereikt.
DE TWEE CHAMBERLAINS.
(Van onzen Londenschen correspondent)
Het is niet de fout van Mr. Neville
Chamberlain indien wij nu nog niet cp
de hoogte zyn van de be teekenis en
draagkracht van „derating". „Derating'
is een deel van de nieuw voorgesteld"
maatregelen voor hervorming van plaat
selijk bestuur in Engeland, waarover in
deze brieven reeds vroeger een en an
der is opgemerkt. De Conservatieven
zijn zeer trotsch op deze thans bij het
Parlement aanhangige hervormingen en
wijzen ze aan als het voorbeeld
van constructief conservatief bestuur
Mr. Neville Chamberlain, die dezer da.
gen het ingewikkelde ontwerp in het La
gerhuis uitlegde was inderdaad zeer in
drukwekkend en bovendien zoo duidelijk
:n zijn uiteenzetting als op dit gebitd
van „derating" (ontheffing of gedeelte,
lijke ontheffing voor landbouw en nij
verheid van plaatselijke belastingen)
mogelijk is. Indrukwekkend in het op.,
treden van Neville Chamberlain was aai
hy de zaak zoo zeer onder den duur.
had dat hü geen gebruik behoefde te
maken van notities. Het ontwev
schermt roet groote getallen en reken
kundige formules. die Chamberlain
klaarblijkelijk geheel in het hoofd had
Hij toonde zich een voorbeeld van eer.
politiek minister, die even deskundig
zoo niet deskundiger was dan zijn per
manente ambtenaren Maar brstimv
hervorming Is altijd een stokpaardje ge
weest van dezen bekwamen man. die e:
zelfs het kanseliersschap van de Schat,
kist voor heeft laten varen. Deze Cham
berlain heeft dezelfde gave der heldere
uiteenzetting, die zijn fameuzen vader
Joe kenmerkte. Hij heeft ook grooten,
deels het uiterlijk van zijn vader ge
erfd en zelfs Joe's stem. Zyn halfbroer
3lr Austen herinnert veel minder aan
den vader, vooral nu hfj de monocle
heeft verwisseld voor een bril. Maar S:r
Austen heeft van zijn vader diplomat!
;eërfd. HU is veel schappelijker en ver-
zoenender In zUn omgang met de Lager,
nutsleden dan Neville, die gewoonlijk
hechts een bondig antwoord geree:
heeft voor zijn critici. De ..derating
bill" zal ongetwijfeld wet worden, hoe
wel nog wel eenige Listige punten zulle::
rijzen. Of er verkiezingswaarde aan rit
staat echter te bezien.
DRIE DIENSTMEISJES
VERBRAND.
Te FUrstenau in Brandenburg zijn
drie dienstmeisjes bU het reinigen van
een vloer met een poetsmiddel te dicht
bU de kachel gekomen waardoor een
explosie ontstond De drie meisjes be
liepen daardoor zoo hevige brandwon
den. dat zij later in het ziekenhuis be
zweken. (Telegraaf)
NOG 17 OPVARENDEN
VERMIST.
Het s.s. „America", dat zooals bekend
met het Chïleensche s.s. „Quintero" in
botsing is gekomen, tengevolge waarvan
laatstgenoemd schip is gezonken, is in
Santiago aangekomen. Aan boord bevon
den zich 52 overlevenden (ow. de kapi
tein) en de lijken van drie om het le
ven gekomen opvarenden van het Chï
leensche schip. Zeventien leden der be
manning worden vermist en zyn zeer
waarschijnlijk verdronken. De botsing
vond plaats in dichten mist; de „Quin
tero" zonk onmiddellUk.
De „America" en drie andere schepen,
die op de S.O.S.-seinen te hulp waren
gesneld, hebben geruimen tyd in de na
bijheid van de plaats der ramp gekruist,
doch verdere overlevenden werden niet
gevonden
De Chilensche regeering heeft den
kruiser „Chacabuca", die het Amerikaan
sche slagschip „Maryland", aan boord
waarvan Hoover zich bevindt, tegemoet
vaart, opdracht gegeven, naar de ver
misten der „Quintero" nog te blijven
zoeken.
NIEUWE IERSCHE
MUNTEN.
(Van onzen Londenschen correspondent)
De Iersche VrUstaat, die zijn eigen
zilver- en nikkelgeld in omloop heeft ge
bracht, is in de ontwerpen voor zijn
muntstukken volkomen van gangbare
gewoonten afgeweken. De stukken zijn
in de oude Engelsche waarden. Afge
scheiden van h:i 5 shillingstuk, dat ont
breekt. maar dat men ook in Engeland
nimmer ziet hoewel het bestaat, zUn er
.half crowns" (2 1/2 shilling), „florins"
(2 shilling), „shillings", .sixpences"
„pennies", ..halfpennies" en „farthings"
Aan een zyde hebben al die stukken het
embleem van de Iersche harp, aan de
andere zijde is er voor elk der stukken
een apart dier-motief. De stukken zijn
zonder uitzondering bUzonder fraai van
uitvoering modem-kunstzinnig in den
besten zin.
Ze zyn ontworpen door een Engelsch-
man uit Yorkshire, dsn bekenden deco
ratieven kunstenaar Percy Metcalve, die
indertijd ook den bekenden leeuw, die
symljool was van de Empire Exhibition
te Wembiey, heeft gemaakt. De auto
riteiten van den Vrijstaat zijn in deze
zaak niet over één nacht ijs gegaan. Zij
hadden een pr ij sa-raag voor het doel uit
geschreven en de arbiters, die de talrij
ke ontwerpen aan hun oordeel onder
werpen, lieten unaniem hun stemmen
vallen op de complete serie van Met
calve. Zy hebben bovendien tevoren
grondige studie gemaakt van allerlei
buitenlandsche numisma'ische stelsels
en de geschiedenis en praktijk er van
nagegaan. Zü waren var. den aanvang
af indachtig alle kritiek op de nieuwe
munten te voorkomen: en zU zUn er
wonderwel in geslaagd. De dïerontwer-
pen zUn fraai gestyleerde paarden, zal
men, vogels envarkens. AHe emble
men" die in een land, waar men overge
voelig is, aanleiding zouden kunnen ge
ven tot meeningsverschilwerden van
stonde af aan uitgeschakeld. Het gevolg
van een en ander is geweest dat d;
Iersche VrUstaat thans munten hoeft,
die in alle opzichten verschillen van de
allerwege gebruikelijke. St. Patrick, de
Iersche beschermheilige, kon fc.v. niet
in aanmerking komen als beeltenis op
de munten, daar de figuur meer legen
darisch dan historisch is. Men ging zelfs
zoo ver rekening te houden met de wat
vleze gewoonte van Iersche boeren om
bU een koop op munten te spuwen. Ten
gevolge hiervan besloot men beelte
nissen van geziene cn geëerbiedigde
persoonlijkheden definitief uit te scha
kelen. In een gelukkig oogenblik kwa
men de deskundigen tot de overtuiging,
dat men niet beter kon doen dan de
geldstukken te voorzien van figuren van
de dieren, die Ierland aan zUn welvaart
helpen. Dit werd dan meteen een gratis
en kunstzinnig reclamemlddel voor Ier
sche producten. Ook op logische gron
den is de keuze goed te rechtvaardiger..
Ten slotte zijn geldstukken slechts het
modem equivalent van de eerste ruil
middelen. Komt de LatUnsche naam
voor geld, pecunia, niet van pecus of
dier? En is het daarom niet zakelltk
en logisch dat de geldstukken de beel
tenis van een os of van een varken dra
gen? Daarenboven heeft een bekend
historicus verteld dat de hypermoderne
Iersche geldstukken ook al weer nie:
nieuw onder de zon zijn. In het Britsch
museum kan men muntstukken rien van
het oude Carthago en het oude Thurium
voorzien van de beeltenissen van ossen
en paarden.
MODE EN JUWEELEN.
'.Van onzen Londenschen correspondent
De Briische ontwerpers van vrouwen
modes hebben nog steeds de eerzucht d.
Franschen van hun troon te stooten. In
dertijd hebben zU een „British Mode
House." gesticht, dat een kort en tame
2Jk roemloos leven heeft gehad in Re
jent Street. De zaak liep niet. De Lon-
aenscne en provinciale vrouwen bleven
ilaarölUkeiijk van meen mg dat slecht-
Fransche geest en Fransche sin voo;
elegantie die Jurken kunnen scheppen
aie haar het voordeeligst uiterlijk kun.
nen geven in de balzaal, aan een feest
maal of in de wandelgangen van dc
Opera. Maar, zooals gezegd, de Brit
ten geven het niet op. Zij hebben er r.u
wat anders op gevonden en trachten de
dames, alsmede de hoofden van buiten
landsche modewinkels, te verlokken me
juweelen. Men houdt hier nu modi
shows, waarby de glans en de prach
van edelsteenen mosten vergoeden wat
aan cie kleeren in effect tekortschiet.
Zoo verscheen dezer dagen op een mid
dag in een voornaam Londcnsch ho« i
de oude lieve bekende Marguerite van
Faust, in de persoon van ae EngeL v.
zangeres Olive Goss. ZU zong het lied
der edelsteenen; geen wonder, war.,
men had haar juist een gouden kistj
gevuld met Juweelen tot een waarde var.
25(1-000 pond sterling geschonken. He;
was niet bill Uk haar, na haar voortref fe,
lUke voordracht van het beroemde lied.
het kistje met inhoud weer af te nemen
Maai- dit was volgens de rogels van het
spel. Haar .nummer" was slechts de in
troductie tot een modeshow met Juwee
len. Haar juweelen en die van alle voL
geude mannequins waren het eigenden,
van de vereenigde Londensche juwelier.-
en van eenige particuliere bezitters, c:c
willen helpen om van Londen het mode
centrum van de wereld te maliën. Mei:
vertelt dat de ter show aanwezige ju,
weelen een waarde van twee inillioen
pond sterling vertegenwoordigden. Meu
had listige maatregelen genomen tegen
de mogelijkheid van kapers op deze rU-
ke kust Op velerlei slinksche maniercr,
waren de schatten naar het hotel ge
bracht. En toen zU er eenmaal waren cv.
de show begon werden alleen menschc:.
met superlatief goeden levensstaat toc-
gelaten. De mannequins werden met de
voor haar jurk en type passende Juwee,
len omhangen of kregen ze aan de vin
gers geregen of om het hoofd gebonden
Er was, afgescheiden van de waarlyt
wreedaardige kostbaarheid, een zekere
regelmaat in de vertooning. Men zag
„a day in a woman's life" en een ge,
woon mensch zou met een mengeling
van bewondering en afgrijzen hebber
uitgeroepen: What a lifeHet begor.
met een ochtendjapon er. kapje; en he:
eindigde met schitterende avondjapon
nen en avondmantels van hermelijn. Het
was allemaal erg duur. Maar indien
de voorspelling Juist zal blijken zal de
vrouw van de mode in 1950 nog veel
duurder van klceding kosten dan thans
het geval is. Als slotvertooning kwam
een mannequin binnenwiegel en in haa:
jurk van 1950. De rokken blyken kort
gebleven of weer kort geworden, korter
nog dan die van thans. Want men kon
gomakkelyk een kousenband )met dia
manten bezaaid) zien De juffrouw had
een zwartkanten kleed aan. met een
vleeschkleurige onderjurk. Haar onbc,
kleede armen droegen juweelen van elle
boog tot pols. Zy droeg ook een diaman.
ten tiarar en een indrukwekkend lar..
parelsnoer. Of al deze schittering klau
ter. zal brengen aan de Britsche mode
ontwerpers is een vraag waarop ik het
antwoord schuldig moet blijven. Wel het
ik bepaald de overtuiging gekregen, dat
de echtgenoot van 1950 een zeer rUk
man moet zijn
Hoe men zich als zoodanig voelt
Door Dr. E. A. KREIKEN.
Men heeft mU verteld dat ik een baar
ben en den eersten tUd r.og een bar zal
blijven, DaarbU la deze men" zoo vrien
delijk geweest om niet rader In te gaan
op de beteekenis van het woord b3ar.
Ik heb getracht de bcteekenis van „baar"
te vinder. Het resultaat is niet vleiend.
Het isnu ja. 't zUn nu cer.maal be
kentenissen en dus maar ronduit ermee
vcor den dag. Een baar is zoo ongeveer
het idiootste wezen, dat erop dezen aard
bodem bestaat. Dat beweren tenminste
die figuren die reeds gedurende meer
dere Jaren in Indië verblijf hielden en
die met kritische blikken, de nleuw-aan-
gekomenen uit het land der blanker,
monsteren Wat deze aan Ideeën mocht
rr.ee nemen om iets r.u eer.s anders te
doen d&c tot dusverre geschiedde, word',
met welwlller.de minachting beschouwd
en van zUn geestc'.Uke bagage word: zoo
weinig mogelijk heel gelaten. Ls de baar
nu eenmaal flink ender handen ge
weest, dan gaan de welwillende ouderen
hun wUsen raad debiteeren en als men
dan van 20 ouderen raad heeft mogen
hoorer. dar. is dc weg voor een baar
r.og moeilijker te vinden, aangezien hU
20 stuks raadgevingen ontvangen heeft,
die in de meest flagrante tegenspraak
met elkaar zUn. Als baar voelt men zich
onder al deze wUze grootheden dan ook
vrUwel verloren.
Ik heb in mUn vorige brieven u een
en ander over de reis tot Suez verteld
Ik wil niet trachten u een geregeld reis
verslag te geven. Er gaan nu eenmaal
zooveel Hollanders tegenwoordig naar
Indië. dat bUna ledereen weet ho? deze
of geene plaats eruit riet. daar wU nu
eenmaal epidemisch besmet zUn met de
prentbrlefkaartenkoorts. Veeleer wil ik
traheten een gezamenlijken indruk weer
te geven, van de overgangen die zich
•.ijdens de reis zoo verrassend plotseling
voordoen. Men heeft eerst de verande
ring van de natuur. Eerst de Europeesche
gewesten, die zoo rustig aandoen, wel
verzorgd. mild. Met een bUna onbe-
schrU'ellJkon rassen overgang komen dan
de verschroeide subtropische gewesten,
met hun door de zon verschroeide on
herbergzame kusten. Daar riet men
overal rossige onbegroeide gekloofde en
gespleten bergen oprUzen, nergens ls een
punt dat een rustpoos biedt aan het
oog. Overal trilt de lucht van de warm
te en de wind die de droge met zand
beladen lucht uit de woestUn aanvoert,
maakt het reizen in deze streken na
genoeg tot een kwelling en zelfs de
nachten brengen hier geen verkoeling
en lager dan 95 graden daalt de tempe
ratuur niet. Als men het eenzame
troostelooze Perlm voorbU vaart, dan
slaakt men een zucht en vraagt inert
zich met verbazing af. hoe 't mogelijk
kan zUn. dat in een dergelijk e'Jendig
oord, menschen kunnen leven. En is
men eenmaal de subtropische gewesten
voorbU, dan is na dagen lang niets dan
zee gezien te hebben. Colombo de eerste
tropische stad evenals later Sabang, die
prachtige haven aan Sumatra's Noord
kust een openbaring In plaats van de
dorheid en kaalheid, een Juichende over-
vioed van boomen en planten.
Elk stukje grond Ls begroeid en overal
is een Juichende pracht, van kleuren.
W:e zUn toch die menschen. die ver
tellen dat er in Indië geen bloemen
zUn? Allerlei planten, die wU in Hol
land slechts b(l de kweekers zien. tref:
men hier in 't wild aan. Prachtig zijn
de „flambogants" vooral. Knoestig?
boomen zUn het, waarvan men ter
nauwernood de bladeren kan zien, zoo
beladen zUn ze met bloemen van een
prachtige heldere oranje kleur. En tegc-
lijkertUd verandert met de natuur de
mensch. Port Said, dat is de deur van
't Westen naar 't Oosten. Port Said
is feitelijk reeds het Oosten. Wat to
zeggen, wat het Oosten ls? Het ls Iets
ontastbaars, ondefinieerbaars, dat zich
aan een nauwkeurige omscnrUvir? ont
trekt. Het is echter een sfeer, die zoo
sterk is. dat ik mU niet zou kunnen
voorstellen, dat iemand die ooit hie:
geweest is, ooit dat bepaalde iets zou
kunnen vergeten. De menschen zUn on
beschaamd brutaal en tegeliJkertUd
kruipend. ZU rennen als dieren voor de
rickshaws gespannen in gestrekte
draf langs de geaspha-teerde strater.
of zitten dof suffend en voor
zich uitstarend, slaperig voor hun huh
me: gelaten nieuwsgierigheid de Wes
terling op te nemen, die hier in deze
omgeving reusachtig aan doet. Is dat
slaperige het Oosten? Neen niet alleen
dat-, want wanneer er gebedeld kan
worden dan ontwaakt plotseling de
activiteit Gooit men een handvol cen
ten over straat dan stori alles zuch
zich daarop, mannen, vrouwen en kin
deren. alles is plotseling verward In een
vechtende kluwen. Kunt u rich een
loodsboot voorstellen, gemeerd langsrij
var. 't schip: de matrozen in keur.se
goedpassende unrform. U zult toch bU
ons niet verwachten, dat wanr.eer u
ccn dubbeltje in die boot gooit, alle in
zittenden plotseling cp en over elkaar
rollen en gillend cn vechtend het munt-
-tukje probccren te bemachtigen. Dan
hoort men de taal van den Oosterling.
Tot myn spUt moet ik bekennen, dat
deze mU wanhopig ^chel en onmelo
dieus toescheen. Der. Oosterling schijnt
verder de gif', van handeldrüven aan
geboren te zUn. Onderdanig en vriende-
IUk overvragen iU voor alles op de
meest schandelijke manier. Niet zeiden
gebeurt het. dat mer. de waren krUg-
voor 1 4 of 1 5 van den oorspronkelUken
vraagprijs U moe: goed begrUpen. dar
men niet alleen af kan dingen bU den
gewonen kleinen straathandel, maar ook
in de groote re winkels ls het een onder
handelen zonder einde. Vooral dames
koopen z:ch arm aan koopjes.
BU dat alles k3n men een vreemde
waarneming aan zich zelf doen. Want
eigenlijk is men over zich zelf verbaasd,
dat alles wat men zoo riet. nog niet veel
meer indruk maak: Als men In Co
lombo den in hel-gekleurde rokken
voortstappende Boeddhapriester riet. is
men ternauwernood verrast en ccn don
kergekleurde Kllngalees die slechts om
kleed met een klein lendendoekje do
leidraden der electrlsche tram staat te
rtp&reeren, wordt eren met een glim
lach aangestaard. Men kan in het al
gemeen steeds constateeren, dat d« wer
kelijkheid zoo ongeveer overeenkomt
met ce voorstelling die men zich ervar.
gemaakt had. Ik vermoed dat dit voor
een groot deel toe te schrUven moet zijn
aan de bioscoop, dlc ons de zaken zoo
realistisch afteekent.
Als men langzamerhand de plaats var.
bestemming nadert, dan begint aan boord
een heel gefluister en overleg over het
onderwerp ..fooien". De hutjongeu heeft
reeds lang iets gehad, tenminste als u
er prijs op stelt, dat hij de bel hoort.
3ls u hem r.oodig heeft. Maar er zUn
ta'.locze andere menschen. die een tra
ditioneel recht op een fooi hebben.
De gewoonte van het fooien geven ls
zoodanig ingeworteld dat voor de muziek
bUv. een lijst circuleert, waarop uw
naam ree-Is ingevuld staat en waarachter
u slechts het bedrag dat u wenscht bU
te dragen hebt In te vullen. Persoonlijk
vond ik dezen lichten drang te machtig
cn ik heb dus maar niet geteekend. maar
later heb ik moeten constatceren, dat
dit laten circuleeren van zoo*n UJst een
volkomen gangbare gewoonte ls.
Ik schrUf hier nu uitsluitend over mUn
eigen ervaringen. bU deze bootreis, maar
in een handboek voor zeereizenden. dat
bU de firma TJeenk Willink te Haarlem
verscheen, kunt u lezen dat deze ge
woonte van fooien zoo sterk is op alle.
ook cp Amer.ka varende JUncn. dit het
boek een lUstJe geeft van wat ieder toe
komt
Als men dit voor 't eerst constateert,
doet het bepaald onaangenaam aan, te
meer daar alles verder op de naar onze
Oost varende mallstoomcrs zoo prima
in orde is. Men heeft vaak ternauwer
nood den indruk op een boot te zUn.
zoo gemakkelijk en behaaglUk ls alles.
Genoeg kritiek thans weer. Ik wil u
tot slot van dezen brief nog iets aardigs
meedee'.en. Met spanning hadden wU ons
al sinds Port Said afgevraagd of wij
het groot» dok van Singapore nog zouden
zien. Groot was de vreugde toen een
dag stoomens van Sabang radloteie-
graflsch bericht kwam. dat het dok
200 mijl bewesten Sabang was. Twee uur
nadat ons schip Sabang verlaten had.
passeerden wU het. Het was een emotie
en waarlijk een schoon gericht.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
a 60 Cu. per regel.
Kopenhagen, de stad aan de blauwe Sond.
VERMAAK EN KUNST.
Prachtig gelegen aan de blauwe wate
ren van de Or-esund, waarin op warme
zomerdagen het azuur van het hemel
gewelf zóó schitterend weerkaats:
wordt dat men zich waant te rijn onder
de warme zon aan de Middellandse!».?
Zee. begrensd aan den anderen kant <ioo.-
de uitgestrekte bosschen van „Dyrcha-
ven", me' haar eeuwenoude beuken-
boomen, waar reeën en herten zich naa:
hartelust in vermaken, is Kopen
hagen een der mooiste steden van
Europa. Zelfs voor den vee',bereisden
toerist heef; zU een charme die haar
me; reelat ,,ae Koningin van het Noor-
der." doe' dragen. En voor iederen
rechtgeaarden Deen is Kopenhagen het
einddoel van zü'n leven. Zelfs de hoogs:
degelijke Jutlar.der kUkt met verlangen
uit naar het oogenblik dat hU zyn
zaakjes aan kant kan doen om zich
met vrouw en kinderen te Kopenhagen
te kunnen vestigen.
Voor iemand d:e ook Amerikaansche
toestanden van nabU gezien heeft, is 't
opvallend hoe deze stad, die 20 jaa*
geleden niet veel meer dan een Drovir.-
ciestad was. zich met echte Amerikaan
sche voortvarendheid ontwikkeld heelt,
en dc Nieuwe Wereld tot model heeft
genomen.
't Is ot een Yankee-geest over de
stad heef' gezweefd, en haar overzeesche
gevoelens heeft ingeblazen. De winkels,
die eertijds zich maar juist boven het
peil van een kleine stad konden ver
heffen. overtreffen elkaar nu in pracht
van étalages die werkelijk dcet denken
aan de groote magazynen van New
York en Chicago. Waar twintig jaar
geleden de dames in stemmige donkere
japonnen de grootste zomerlütte trot
seerden, en er geen flauw begrip van
hadden dat er zoo iets als een licht en
luchtig zomertoilet bestond, en 'i ook
aanstellerig ja byna onfatsoenlijk zou-
dan hebben gevonden als men rich in
zulk een toilet in 't publiek vertoond
zou hebben daar ziet men nu slechts
„les demiers cris" van de meest bekende
naaisters en hoeden die aan „up tot
datenes" niet onder behoeven te doen
voor die van ParUs en Londen.
Kopenhagen is een wereldstad ge
worden en ook de reclamezucht van
Amerika heeft deze „Vorstin van het
Noorden"' zich schijnbaar eigen ge
maakt.
Men denkt door de straten van New
York te wandeler, als men plotseling
een rU „Sandw:ch"-manr.er. tegen
komt die gebukt gaan onder de pla-
katen op hun rug en bors'. om 't eer.
cf ander maagelixir aan te bevelen of
als men ineens ven-ast opkijkt bij t
gezicht van een kameel met een trcep
Bedouinen die als reclame voor een
hoedenwinkel rondwandelen.
Zelfs de couranten doen Amerikaansch
Gedurende mijn verblijf in Amerika
boezemde het mij altijd groot belang in
waar te nemen hoe de menschelijke
Udelheid daar in de couranten werd aan
gewakkerd. en 't weinig begrip van
kunst te constateeren. oordeelend naar
de illustraties der Zondags- en extra-
bladen die voor geestig moeten door
gaan. Ik dacht toen dat zulke voort
brengselen alleen levensvatbaarheid m
Amerika hadden. maar wie schildert
mUn verbaring toen ik een van de voor
naamste bladen van dit kleine maar zoo
lioog ontwikkelde Denemarken, een
blad waaraan mannen met wereld
beroemde namen werkzaam zUn, deze
kinderachtige smakeloosheden van
Amerika zag nadoen I
lederen dag b.v. staat er een berichtje
in deze courant van burgers en bur
geressen d:e hun verjaardag vieren! Men
behoeft niet eens een Europeesche be
roemdheid te zijn mén kan een pro
fessor zjjn. of een engros handelaar in
rozUnen en krenten, een architect of
een kunstschilder die zich zelf hooger
schat dan zUn medemenschen dit doen
of de vrouw van een dezer, dat is al
genoeg om met naam en toenaam in d:
courant vermeld te worden, als zUnd
jarig cn zoo en zoo oud; de ouderdem
d?r dame; wordt echter geheim gehou
den!
Ik dacht dat zulk een elementaire
Udelheid thuis hoorde Ln het land waar
ae cultuur nog in haar kindsheid ls. cn
niet in dit byna overbeschaafde Dene
marken. waar zelfs de boeren letter
kunde ontwikkeld ri)n. en meehelpen
om het schip van den staat te bestu
ren. Een dan zag ik een „extra" van
dit blad met teekenlngen en poëzie van
zulk laag gehalte, dat ik mijzelf moest
afvragen: .Ben ik nu heusch hier in
Kopenhagen, of rit ik weer in 't verre
Westen van Amerika?"
Maar ook het practische der Ameri
kanen hebben de Denen zich met lof
waard! gen spoed eigen gemaakt. Vooral
is dit merkbaar in de uitstekende in
richting aer huizen. Het meerendee!
der bewoners van Kopenhagen bewoont
groote kazeme-achtige gebouwen d e
in appartementen vedeeld rijn. zooai-
men ook nu in Holland gaat beginnen
te doen, maar die twintig Jaar geleden al
overal in Kopenhagen en vogue wa: rn.
Deze woningen zijn voornamelijk ln dc
nieuwe gebouwen het non plus ultra van
comfort in een kleine ruimte cn voor
een dienstbode een ideaal.
Alles is bU elkaar; geen trappen af te
hollen om dc voordeur te openen, over
al clectrisch licht, dus geen gewalm van
slecht schoongemaakte petroleum
lampen: centrale verwarming: vuile
kachels overbodig; gaskachels in de
keuken om op te koken, en in de bad
kamers die de huisheer er voor zUn
kosten in laat zetten; electrische stof
zuigers die het onnoodig maken om de
meubels te kloppen, en de s:of overal
heen te doen vliegen, en ook dat ver
schrikkelijkste van alle Usehjitheden. de
Groote Schoonmaak voor een groot deel
tot het verleden doet behoores. Is alles
Amerikaansch. Trouwens te verwonderen
Is 't r.iet dat dc Yankee veest tot hier
Ir. Denemarken is doorgedrongen, wan:
een groot aantal Denen heeft in
Amerika een tweede vaderland gevon
den en laat hun invloed in 't moeder
land gelden door hun geestdriftige be
schavingen van het land der dol
lars.
Ook de plaatsen var. vermaak hebben
zich niet aan dezen invloed kunnen ont
trekken. Tlvoli is een pleriertuin zoo
als er in Amerika honderden zUn. en
zelfs de prachtige bosschen van „Dyrcha-
ven" worden op gezette tUden. evenals
de wouden van Amerika in een Janboel
herschapen, met draaimolens, dansloka-
len, kermistenten. er.z.. die de haren
V3n een natuurliefhebber :e berze doen
ryzen. Dat zUn tegenstrijdigheden hier
ln Denemarken die rich moeilijk laten
verklaren; een uiting van volk;ruwheid
die r.iet in overeenstemming is me*, d?
hoogte die het in telled ueeïe leven hier
bereikt heelt, en met de bUna overbe
schaving die een zcdeelte der bevol
king zich heeft eigengemaakt.
Maar niettegenstaande dit alles heef!
Kopenhagen charme, een charme die
hierin ligt d2t de stad het groote cen
trum van het gehee'.e land :s. Kopen-
hazen is Denemarken.
Alles wal het land bezit aan be
oefenaars der kunsten en wetenschap
pen is verzameld in Kopenhagen. De
universiteit van Denemarken is geves
tigd te Kopenhagen, dus alles wat zich
aan haar bronnen van kennis wenscht
te laven '.rekt naar deze stad toe. Aan
den Koninklijken schouwburg, die door
den Staat gesubsidieerd wordt, zijn de
beste krachten ver bonden voor opera
comedie en ballet, terwijl vele kleinere
theaters het hunne er toe bU drager:
om den kunstlievcnden Deen nog meer
verzot op toonccikunst te maken dan
hU van nature al is. Chariot henburg en
gï „Prie Udsti2ir.g" openen leder Jaar
hun lokalen om dc voortbrengselen der
schilders aan het publiek voor te stellen,
de muzikale begaafdheden geven hun
scheppings- en uitvoerlngsdrang lucht ln
uitstekende concerten, en de stad ls het
toevluchtsoord van alle gevierde en or.-
sevieröc echrUvers en schrijfsters.
De Der.en vormen een kunstlievend
volk. en alles wat maar ccnigszlns met
kunst in betrekking staat wordt door
hen op hoogen prijs gesteld. Iedereen
streef; er naar zich den naam „kunste
naar" op het een of ander gebied te
veroveren: in alle kringen der maat
schappij. tot zelfs tn cc allerhoogst»,
worden kunstenaars met open armen
ontvangen wel eenigsrins met het ge-
gevolg dat nu ook iedereen kunstenaar
wil ztin. cn een hclr leger van middel
matigheden zich hier aan de kunst wijdt,
c'at beter zou doen zich met andere
d'.r.gen bezig te houden.
Dat zijn zU. dc spreken van: „Wil
kunstenaars en jullie gewone menschen!"
Maar n den hevigen strijd om den top
van den kunstladder te bereiken, zullen
deze wel ten onder gaan en tot het
niveau waar ze thuis hooren tcrug-
keeren.
Een andere kwestie is of deze af
goderij der kunst wel een gezond teek»
is. Men denkt onwillekeurig aan h
gezegde van een groot Italiaansch
staatsman: Het onfe.lbaarste teeken
do cvi. volk dc over
dreven aanbidding van kunst cn kunste
naars!"
Als dat gezegde waarheid-bevat dan
zeker zij.; de Denen goed op weg om
tot een der mees: gedegenereerde naties
der wereld te behooren! Jammer!
FRKM.
