WAAR DE MEENINGEN BOTSEN!
PEPERMUNT
HAARLEM'S DAGBLAD VRIJDAG 28 DEC. 1928
VIERDE BLAD
Eenige kopstukken uit de film-industrie over de geluidsfilm
Wat de kunstenaar Walter Ruttmann zegt
Vandaag zetten wij de artike
lenreeks over de Duitsche film
industrie voort. Wij geven thans
in het kort de meeningen over
de geluidsfilm iveer van eenige
der bekendste Duitsche verte
genwoordigers der filmindustrie,
die door onzen redacteur ge
ïnterviewd werden, en stellen
daartegenover de opinie van
Walter Ruttmann, Filmkunste
naar bij uitnemendhid ook in
Haarlem bekend door de vertoo
ning die de Ned. Filmliga van
zijn abstracte films gaf.
BERLIJN, December.
In het eerste artikel over het interes
sante proces dat zich op het oogenblik
in de Duitsche filmindustrie afspeelt
hebben wij reeds met eenige woorden ge_
zinspeeld op het merkwaardige conflict
dat onvermijdelijk rijzen moest: tus-
schen hen die zich met hart en ziel aan
de stomme film hebben gewijd en die
genen die zich met waai'lijk koortsach
tige energie op de productie van de ge
luidsfilm wierpen. De tegenstanders van
het nieuwe instrument in de hand van
den filmexploitant, schermen met de
wapenen die het dichtst bij de hand
liggen. De voorstanders beweren dat die
wapens hen niet treffen kunnen omdat
zij het zullen vermijden er mee in aan
raking te komen. En de onbevooroor
deelde toeschouwer? Deze dient mijns-
inziens te beseffen dat iedere groote vin
ding haar weg hoe doet er niet toe
gevonden heeft. Dus: ook de geluidsfilm
zal er komen. Want deze is een groot-
sche vinding. En hoe? Wel, haar weg
zal een zeer moeilijke zijn, omdat haar
adepten in de toomelooze haast van de
productie waarschijnlijk aanvankelijk
niet de hoogte zullen bereiken waarop
de stomme film thans al staat. De
stomme film heeft een levensgeschiede
nis, een zorgenrijke levensgeschiedenis
en gelukkig een zekere artistieke
standing eindelijk bereikt. De geluids
film is als een jong optimist zonder er
varing. Het is nu maar de vraag wat er
zal gebeuren.
Als de geluidsfilm er zich Op gaat toe
leggen om.de stomme film van aiakrgen
en muziek te voorzien en zich verder
parallel aan de laatste te ontwikkelen, is
zij bij voorbaat veroordeeld, Als zij een
contrast zal zijn met de stomme film,
een fel contrast, (zooals de tegenwoor
dige goede film dat reeds is met het
tooneel) dan zal haar een goede toe
komst in artistiek opzicht verzekerd zijn.
t Is mijns inziens onaannemelijk dat
de geluidsfilm er niet komen zou. En 't
schijnt aan den anderen kant zeker dat
de geluidsfilm in den beginne maar al te
dikwijls een blunder zal zijn. Men moet
dus afwachten en zijn oordeel voorioo-
pig opschorten.
Over dit belangrijke vraagstuk had ik
gesprekken mot Thea von Harbau, de
trouwe medewerkster van Fritz Lang;
zij staat in de Europeesche filmindustrie
zeer hoog aangeschreven; met Joe May,
den bekenden regisseur van tal van be
roemde films, de populaire acteurs Curt
Vespermann en Warwick Ward en den
in ons land minder bekenden doch el
ders terecht (buitengewoon gewaardeerden
Alfred Zeisier, regisseur van een aantal
eenvoudige, zeer kunstzinnige films, en
productie leider voor verschillende
groote werken onder anderen van de
film „Die Flucht vor der Liebe" die op
het oogenblik wordt opgenomen.
De productieleiding is de belangrijkste
functie van het bedrijf. Hij die met deze
taak belast wordt is zooveel als mi
nister van financiën en minister van
kunsten en wetenschappen.
De productieleider moet er voor zorgen
dat de kosten voor de film de raming
niet overschrijden en zelfs voor het ar
tistieke resultaat is hij per saldo ver
antwoordelijk. De regisseur staat dus
qua rang onder den productie leider.
Zeisier onderscheidt zich in velerlei op
zicht van zijn collega's. Hij haat alle
protserig filmvertoon en heeft steeds
paar eenvoud en waarheid gestreefd.
Aan zijn oordeel hecht men zeer veel,
waarde.
Terwijl Fritz Lang bezig Is met het
voeren van de regie voor het groote werk
,Die Frau im Mond" (later komen wij
uitvoering op dit moment terug) zetten
wij ons apart met Thea von Harbau, een
ernstige niet meer jeugdige vrouw.
Door de sobere werkjas die haar ge-
heele gestalte omkleedt, en het ernstige
eenüigszins zorgelijke gelaat doet zij
eerder denken aan de directrice van een
ziekenhuis, dan aan één der eminentste
vertegenwoordigsters van het Duitsche
Hollywood,
Vraag: Welke is uw meening over de
geluidsfilm?
Antwoord: „Ik ben een tegenstand
ster van de geluidsfilm. De kracht van
de film ligt in haar zwijgzaamheid. De
film bijvoorbeeld heeft ons daarom bij
voorbeeld opgevoed tot de kennis en het'
begrip van de schoonheid van 't gelaat
Zij heeft het woord niet noodig. Feite
lijk evenmin als de muziek. Wilt u een
bewijs? In één onzer films komt een
passage voor waarin een mensch gedood
wordt. Ik heb iemand gesproken die mij
bij hoog en bij laag bezwoer dat op die
passage het tusschenschrift MOORD!
volgde. Ik antwoordde hem rustig dat dit
zeker niet het geval was. Hij geloofde
mij niet en zei: „Mevrouw, ik zie de
letters en het uitroepteeken nog voor
mij." Toen liet ik hem de film zien. Het
woord was er niet. Dit is een bewijs van
de ongelooflijk groote suggestie die
juist van de stomme film uitgaat omdat
zij stom IS, en die van de geluidsfilm
niet zal uitgaan. Daarom geloof ik ten
eenenmale niet in de geluidsfilm."
Bij Joe May. In een „Vorfuhrungs-
raum" waar de gemaakte films proef
draaien. Joe May is naar schatting een
vijftiger. Zeer goed verzorgd, welriekend,
athletische gestalte. Een sportman. (Hij
was als jongeman zeer rijk, bezat een
renstal, bereed zelf zijn paarden onder
den naam van Mr. Cook, won vele prij
zen als autorenner, en was vliegenier
bij Latham).
Uw meening over de geluidsfilm?
.Jk heb de geluidsfilm nog te weinig
gehoord en gezien om er over te kunnen
oordeelen. Zij zal zich in de toekomst
echter doen gelden, hoewél de stomme
film nooit verdreven zal worden. De dia
logen-film zal slechts in zeer kleinen
kring vertoond kunnen worden omdat
zy nationaal is. Ik geloof dat een ver
binding van geluidsfilm met tooneel
uiterst schoone resultaten zou kunnen
opleveren, vooral dan wanneer het too
neel te kort schiet. Ik denk mij bijvoor
beeld een scène op het tooneel: twee
mannen hebben een gesprek over een
pianiste. Op de één of andere wijze zou
men een geluidsfilm van die vrouw
spelende op den vleugel, kunnen in-
lasschen. Dit is een primitieve voorstel
ling, maar u begrijpt waar ik heen wil.
Het zal echter ook blijken dat experi
menten met geluidsfilms gevaarlijk kun.
nen zijn.
Dit wil ik u weer met een primitief
voorbeeld toelichten: Verbeeld u in een
stomme film een opneming van een
mensch met een wanhopige uitdruk
king op het gelaat. Hij schijnt als ver
lamd door een zoo juist opgedane ont
zettende ervaring. Zij die de vooraf
gaande tafereelen gezien hebben weten
dat deze mensch een moordenaar ls.
Stel u voor dat deze man plotseling zou
zeggen: „Ik ben een moordenaar" Ik
ben er van overtuigd dat het publiek dan
zou gaan lachen. Ik weet wel dat een
regisseur1 van een geluidsfilm niet zoo
een groven blunder zou begaan, doch ik
heb door overdrijving willen aangeven
op welke manier men makkelijk een
artistieken flater zou kunnen slaan.
Resumeerende: De geluidsfilm zal er
zijn, hoe.is nog een vraag die mij zeer
pessimistisch stemt.
"JV V
Kurt Vespermann
En dan Zeisier. Een gentleman. Zeer
bescheiden met een weloverdacht oor
deel:
Ik ben niet ingenomen met de ge
luidsfilm. De kracht van de film ligt
in het feit, dat zij stom is (von Har
bau). Het is niet het doel van de film
om klankrijk te zijn. Ja zeker, ik kan
het niet ontkennen: de oplossing is al
lerbekoorlijkst in economisch opzicht
belooft de film die van illustratieve
muziek is voorzien machtig veel (voor
kleine bioscopen in de provincie) doch
„künstlerisoh"? Neen, In dit opzicht
geloof ik niet in de geluidsfilm.
En eindelijk het oordcel van Walter
Ruttmann. Zooals wij de vorige week
al schreven is Ruttmann avant gar
dist, Hij is een kunstenaar in den wa
ren zin des woords en zijn liefde voor
de film is al een kunstzinnig, niet een
commercieele. Hij maakte abstracte
films (een spel van bewegende lij
nen en vormen en vlakken door
de Filmliga ook in Haarlem ver
toond) en heeft vooral naam ge-
Th ca von Harbau
Warwick Ward,
Warwick Ward. Even elegant als op
het witte doek. Lang, knap, specifiek
Engelsch hij spreekt dan ook slecht
Duitsch en hij vindt het heel prettig
dat de conversatie in het Engelsch ge
voerd kan worden.
Zijn antwoord op mijn vraag is al
heel kort: ,De sprekende film zal in een
jaar hebben afgedaan."
Verspermann: Het type van een niet
meer zoo jeugdigen jeune premier. Be
schaafd, geestig, onderhoudend. Iemand
die gewend is om geïnterviewd te wor
den en het den interviewer al heel mak
kelijk maakt- Hij heeft vijf minüten
pauze tusschen twee opnemingen voor
„Die Flucht vor der Liebe" waarin een
nieuwe jeugdige filmster en de bekoor
lijke Jenny Jugo, optreden. Curt Ves
permann heeft zelf reeds „getonfilmt"
in het werk van Tri-Ergon „Ein Tag
film".
Zijn oordeel lijkt in vele opzichten
op dat van May. Hij is sceptisch doch
ontkent geenszins de enorme beteeke-
nis van de uitvinding die een revolutie
in het filmbedrijf teweeg brengt.
maakt met de Berlin film. Ik trof hem
in de artisten cantine op Tempelhof.
En dit is voor mij het cardinale punt:
het feit dat een man als Ruttmann
zich de geluidsfilm aantrekt bewijst
dat hij er een zelfstandigen kunst
vorm in ziet.
Immers hij haat elk soort film dat
onecht is, onzelfstandig, en onwaar
achtig. En juist onder deze qualifica-
ties vallen de bezwaren van degenen
die hier boven aan het woord waren.
Ruttmann heeft ondanks zijn nationa
liteit het type van een rationeelen
Amerikaan. Zijn meening komt op het
volgende neer:
Het is zooals bij het begin van de
bioscoop: juist de gecultiveerdsten ver.
weren zich tegen de gedachte dat het
begrip kunst in eenige verbinding zou
kunnen worden gesteld met het begrip
geluidsfilm. Toch hebben zoo goed als
alle sceptici voor de stomme film ge-
i-capituleerd. Hetzelfde zal met de
geluidsfilm geschieden. Als ep eerst
maar genoeg voorbeelden van de juiste
toepassing der geluidsfilm aanwezig
zullen zijn. Ik hoop dat ik met mijn
eerste geluidsfilm een reeks aestheti-
sche bezwaren omvergeworpen heb!
Dit oordeel staat eenzaam tegenover
alle anderen. Maar wij mogen niet ver.
geten dat ja het hooge woord moet
er uit dat Neubabelsberg vooralsnog
geen belang heeft bij de sprekende film
Dit klinkt misschien hatelijk tegenover
degenen die in dit artikel het eerst aan
het woord zijn, doch het is niet hate
lijk bedoeld. Het is logisch en ver
klaarbaar dat zij, die hun leven ge
heel en al ingesteld hebben op de
stomme film. en daarmee dan ook
enorme resultaten hebben bereikt,
zich uit een soort van - neiging tot
lijfsbehoud tegen de geluidsfilm ver
weren.
Dit dcct niets af aan ce verdiensten KERSTFEEST VAN „VOLKSZANG".
tan hun reuzen-arbeid.
Want dat hun veri
ceera mag worden zal
volgende artikelen.
aldus gequaüfi-
blijken uit de
F. A
P.S. Van verschillende kanten heeft
men de opmerking gemaakt dat het
ook een bezwaar is van de geluidsfilm
dat zU niet ingekort kan worden. Dit
bezwaar bestaat voor een deel niet. Men
kan technisch zoo te werk gaan bij het
opnemen, dat men evengoed als bij de
stomme film knippen kan.
De filmhuurder kan natuurlijk in de
film zoo goed als niet knippen.
Een tweede bezwaar zou zijn dat de
regisseur niet praten mag tijdens het
opnemen. Inderdaad dit is onmogelijk.
Men verge te echter niet dat zoowel bij
de geluidsfilm als bij de stomme film
de regisseurs schier ontelbare malen
de kleinste scènetjes repetecren, al
vorens er gedraaid wordt. Als dan ein
delijk de definitieve opneming geschiedt
zwijgt de regisseur. Zoowel bij de ge-
lulds- als by de stomme film.
Walter Ruttmann
DE STAALWATERBRON.
HET BEGIN DER
LIJDENSGESCHIEDENIS.
Het zal in het begin van 1929 juist
40 jaar geleden zijn, dat hier ter ste
de een eerste vergadering van belang
stellenden in de exploitatie van de
Stasiwaterbron in den Haarlemmer
meerpolder gehouden werd.
Dat was het begin van de lange lij
densgeschiedenis.
Eerst 30 Juni 1892 kwam een maat
schappij tot exploitatie van die bron
tot stand. De gemeente Haarlem gaf
vergunning om het water door buizen
binnen de gemeente te leiden en in
het Freaerikspark werd het Bronge
bouw gezet. 14 September 1894 werd
de bouw aanbesteed voor f 102.692.
Het maatschappelijk kapitaal van
de maatschappij bedroeg f 335.000. De
duur was voorloopig bepaald op 99
jaar.
In 1895 werd het Brongebouw ge
opend. maar de badgasten die ver
wacht werden, zijn niet gekomen.
De exploitatie en de Drinkhal is op
een fiasco uitgeloopen.
Men weet. dat de gemeente Haar
lem thans met de maatschappij pro
cedeert over de vraag of de gemeente
thans bevoegd is, om het Brongebouw
te naasten. Dit proces duurt nu al
eenige jaren. Er worden pogingen aan
gewend om tot een minnelijke schik
king tusschen gemeente en maat
schappij te komen. Ingewijden verze
kerden ons, dat er alle redenen zijn
om te verwachten, dat dit gelukken
zal. maar.... het duurt wel lang. Zou
het 40-jarig jubilé niet aangegrepen
kunnen worden om tot een compromis
te komen?
De maatschappij tot exploitatie van
Staalwaterbronnen heeft in den loop
der jaren getracht verschillende koo-
pers voor het Brongebouw te vinden.
Men weet, dat er een plan bestaan
heeft om er den zetel van Bloembol
lencultuur te vestigen, maar daarvan
is tenslotte toch niets gekomen.
Dezer dagen vernamen wij ook, dat
het Brongebouw indertijd te koop ge
boden is aan de directie der N.Z.H.T.
M. die er dan haar kantoren en een
station voor de lijnen naar Amster
dam en Zandvoort (eventueel ook van
de electrische lijn naar Leiden) zou
hebben gevestigd. Ook die plannen zijn
niet doorgegaan.
Een der moeilijkheden is dat er een
servituut op den grond (de oude Koe
kamp) ligt. Ais de gemeente het Bron
gebouw in eigendom krijgt de ge
meente en de maatschappij moeten
het alleen nog eens worden over de
som die de gemeente daarvoor betalen
moet moet het in de bedoeling lig
gen om het gebouw en het park te
gebruiken voor vergaderingen, con
certen, enzoovoort. Een bepaald be
sluit daarover is evenwel nog niet
door den gemeenteraad genomen.
WETSONTWERP-
DE GEER.
RAPPORT DER VEREENIGING
VAN NED. GEMEENTEN.
Ter voorbereiding van een uitspraak
van de Vereeniging van Ned. Gemeen
ten ten aanzien van het wetsontwerp
betreffende de financieele verhouding
tusschen het rijk en de gemeenten heef-
na voorafgaande commisslevergaderin.-
gen, het bestuur van die vereeniging
het ontwerp verder bestudeerd Onmid
dellijk daarop is van 1123 dezer in
elk der provinciale afdeelingen een le.-
dsnvergadering gehouden, waarin mr.
Jonker een uitvoerige critische uiteen
zetting van het wetsontwerp heeft gege
ven.
De vereeniging zal weldra haar oor
deel over het wetsontwerp kenbaar ma,
ken.
„ORA ET LABORA".
TOONEELVEREENIGING
„VOORUITGANG".
De bond van arbeider s-tooneel ver-
eenigingen in Nederland houdt dezen
winter een lanaelijken tooneelwedstrijd
waarin de Haarlemsahs afdeeling
tooneel vereeniging „Vooruitgang" op
5 Januari a.s. zal uitkomen met „Ora
et Labors" van wijlen Herman
Heijermans.
Het is zeker dat afdeeling Haarlem
onder leiding van mevr. Sanders
Herzberg. ernstig zal trachten den
zilveren wisselbeker, voor dezen wed
strijd door de directie van Het Volk
beschikbaar gesteld, in haar bezit te
krijgen.
Als spreker zal dien avond optre
den de heer F. v. d. Walle, hoofdbe
stuurslid van het N. V. V.
Dc voorstelling heeft plaats in den
Schouwburg aan den Jansweg en be>
gint om half acht.
BEKROOND
Op de pluimveetentoonstelling
Llsse behaalde onze stadgenoot
Koster met zes inzendingen Vlaam-
sche reuzen 1 eerste-, 2 tweede-,
derde en 5 eerepryzen, benevens den
wisselbeker voor het hoogste
punten. r v - **-
te
„Volkszang" vierde Donderdagavond
in het gebouw Het Blauwe Kruis, haa:
Kerstfeest. Was het dus te verwonde
ren, dat de lange zaal weer geheel ge
wild was met liefhebbers (en vooral
-hebsters) van den fristscher.. ongedwon
gen Holl3ndsdhen zang? En was he*,
dus te verwonderen, dut de wakkere
leider, de heer K. Sixma, weer m°t
•Jhousissme den dirigeerstaf zwaaide
over al die vrouwen en mannen, die hij
den loop der jaren zoo ongekunsteld
en zoo zuiver heer; leeren zingen?
Het begin was eenigszins sensationeel.
Juist toen nog eenige tientallen belang -
ellenden in de eivolle zaal tevergeefs
naar een steel zochten, gingen piotso-
ing alle electrische lichten uit. De aan
wezigen hielden zich rustig en toen de
hf°r Sixma opmerkte dat het nu eer.
chte Kerstnacht was. hieven ze uit eigen
beweging het lied „Stille Nacht"' aan
Intusschen was het defect hersteld.
De heer Sixma opende den avond me*
een woord van welkom namens bet be
stuur en namens de vaste kern van
Volkszang. Hij sprak oen woord van dank
aan het adres van den eere-vcorzitter
den heer H. M. E. van Dobben. die
evenals vorige jaren ook nu weer een
fraai verlichten Kerstboom geschenken
had. maar die wegens ongesteldheid
verhinderd was aanwezig te zijn. Spre
ker deelde mee, dat hem een telegram
gezonden zou worden, waarin hem een
spoedig herstel wordt toegewenscht.
Door luid handgeklap betuigdén de
aanwezigen daarmee hun instemming
Na op de be teekenis van het Kerst
feest ook voor ..Volkszang" gewezen te
hebben, verzocht hij allen op te staan
en het „Lied van den Volkszang" te
zingen. Daarmee was meteen de ver-
eischte stemming verkregen.
Een dameskoor gevormd uit de kern
der vereeniging, zong onder leiding van
den heer de Wit op zeer verdienstelijke
wijze .Het Kind in dé kribbe" en
„Stille Naóht".
De heer Sixma deelde daarna mee
dat het zijn bedoeling was om het Kerst
feest nu eens op recht gezellige, huise
lijke wijze te vieren. En daarbij hoort,
zooals dat, in zooveel huisgezinnen ge
beurt, een Kerstverhaal van Moeder.
Dat zou ook hier geschieden. Mevrouw
Storm, die al zooveel propaganda voor
„Volkszang" gemaakt heeft, had zich
bereid verklaard dbt verhaal voor te dra-
gey. Daartoe had zij gekozen Carol van
NievéLfs „Harmonia". Op boeiende
wijze en met een duidelijke stem. die
ook achter in de zaal gced te verstaan
was, droeg sü een groot gedeelte var.
dit roerende verhaal voor. De aandacht
van het publiek was sterk gespannen
V j. Betty Dijkstra, onze bekende Haar-
lemsche zangeres, zong de daarbij be-
hoorende liederen zcoals van ouds weer
op schitterende wijse. Zij werd daarbij
door der. heer B. G. J. Vink zeer mu
zikaal op dc piano begeleid.
De twee solisten en mevrouw Storm
hadden een dankbaar applaus in ont
vangst te nemen.
Daarna had een verloting van fraaie
en nuttige voorwerpen plaats.
De avond werd verder doorgebracht
met zang en spel. Vooral de liederen
„Baanveger" en „De Vink'' (dit laatste
op verzoek van dten heer Vink. zei de
heer Sixma lachend) sloegen geweldig
in.
Het is weer een mooie propaganda
voor „Volkszang" geweest.
UIT DE STAATSCOURANT.
Tot lid van de Centrale Commissie
voor de examens ter verkrijging van di
ploma's van stuurman en van schipper
aan boord van zeevisschersvaartuigen,
alsmede van diploma's van schipper aan
boord van kustvkschersvaartuigen zyr.
voor 1929 o.a. benoemd de heeren G.
Duyckinck aSnder. directeur der vis-
scherijschool te IJmuiden en J. C.
Kruyt, oud-gezaghebber bil de Gouver-
nements -marine in Ned.-Indië, te
Heemstede.
Tot lid van de commissie, belast met
het afnemen van de examens ter verkrij
ging van een diploma als stuurman aan
boord van koopvaardijschepen en voor
de sleepvaart, zijn voor 1929 o.a. be
noemd de heeren J. Steenborg. oud-ge
zagvoerder ter koopvaardij, te Haarlem;
P. Schuurman, oud-gezagvoerder ter
koopvaardij te Hlllegom en H. G. J. Uil-
kens. oud-gezagvoerder te koopvaardij,
te Haarlem.
Tot. lid van de commissie, belast met
het afnemen van de examens ter ver
krijging van een diploma als machinist
aan boord van koopvaardijschepen en
als machinist voor de sleepvaart zijn
voor 1929 o.a- benoemd de heeren.
Ir. W. J. Muller, hoofdingenieur der
Koninklijke Paketvaart Maatschappij te
Haarlem en D. Duursma. gep, hoofd
machinist van de Stoomvaart Maat
schappij „Nederland", te Santpoort
(station)
SYNAGOGEDTENSTEN.
Ned. Israel. Gemeente.
Van 28 December af:
Sabbath: Vrijdagavonddienst bij den
Ingang te 3 1/2 uur.
Ochtenddienst te 8.15 uur.
Predikatie voor het Moosafgebod.
Mlddagdienst te 1 uur.
Avonddienst te 4.45 uur.
Werkdagen: Ochtenödicsnten te 7 uur
Zondag te 7 1/2 uur.
Avonddiensten te 7.45 uur.
Talmoed Torah: Sabbath niet.
Werkdagen: 's avonds te 7.15 uur.
Zondagavond te 7 uur.
De diensten op Sabath. vinden plaats
ter Synagoge L, Begijnestraat 11.
De overige diensten, alsmede Talmoed
Torah. worden verricht in het Gemeen
tegebouw L. Wijngaardstraat 14.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
a 50 Cent» per regel.
DE ACTUEELE STAD:
KABOEL.
Ongeveer 100.000 Afghanen en 500
Europeanen wonen in Kaboel, de stad
die nog tegenwoordig van het meest na,
bij gelegen spoorwegstation en de haven
slechts na een wekenlange reis is te be
i-eiken. 1700 Meter boven de zee ligt
de Afghaansche hoofdstad, ten zuiden
van de Hindoekoesch, waarvan de berg,
toppen tot 7000 Meter hoog zijn, en aan
een zijrivier van den Indus. Het is een
echte Oostersche stad, met lage hulzen,
moskee en minarets, een stad. waardoor
aantal 1 dc kameelkaravanen trekken, een rusti
ge plaats met een zvyt MobectmGdaan-
Het genot, dat het gebruik
van
U verschaft, is vooral ge
legen in het heerlijk aro
ma, hetwelk een gevolg is
vandeorigineele bereiding
uit echte pepermuntolie.
sche bevolking, eer een groot dorp dan
dc residentie van een koning. Aman
Oellah wenschte een andere hoofdstad.
Eenige K.M van Kaboel door ecu
prachtigen weg met Kaboel verbonden,
liet hij zich oen nieuwen regcerlagszetel
bouwen, dat naar hem „Daroel Aman"
of het huis van Aman werd genoemd.
Dc Europeanen staan verwonderd te
kiiken, wanneer ze. midden in Azië. een
Europeesche stad aanschouwen, met re<
geeringsgobouwen, die in Mtlnchen of
Parijs konden staan, mot een Euro-
^eesch raadhuis en Europccsch aonge*
'.egde ministerswoningen.
Op den 2 Februari 1921 werd do
eerste steen voor het groote werk ge
legd en het terrein ingewijd, waarop
zich. wanneer alles \*olgens de plannen
a-as bebouwd, na tien Jaar een stad met
20-000 inwoners zou hebben gestaan.
Men heeft, eerst, cementfabrieken ge
bouwd eH ambachtscholen ingericht.
Eenige Jaren geleden werd door den ko.
ning een commissie aangewezen, die te
Berlijn, Rome. Parijs. New York en
Moskou alerloi kunstenaars, vaklieden,
en geleerden wist over te halen naar
Kaboel te gaan om mede te werken aan
de technische doorvoering van liet ge
heel.
In Daroel Aman is alles met smaak
ingericht en van de modernste technb
sche middelen voorzien. Er is een wa
terleiding, kanalisatie, electrisch licht,
telefoon en centrale verwarming. Een
deel van de stad zou worden ingericht
als tuinstad. Bovendien heeft men de
huizen als „voorbeelden" ingericht, waar
door de Afghanen kunnen leuren, op
welke eenvoudige, doelmatige wijze hui
zen kunnen worden gebouwd. Zeer ze»
ker heeft dc emir Aman Oellah de ge
neigdheid van zijn onderdanen om do
VVestersche voorbeelden op to volgen,
«rel wat overschat. Voorloopig denken
de Afghanen er niet aan. him wonin»
zen naar „dc voorbeelden" in te rich
ten Ze voelen, in tegendeel, meer nei
ging om een cn ander te saboteeren.
SPORT EN SPEL
Voetbal in Engeland.
Tijdens de Kerstdagen '41 n nog de
volgende wedstrijden gespoeld:
Blackburn RoverArsenal 52
ArsenalSunderland z 1—1
W. Ham U.Newcastle U. 10
Newcastle U.W. Ham U. 10
BirminghamBolton W. 02
Bolton W.Birmingham 6—2
PortmouthAston Villa 3 —2
Aston VillaPortsmouth 32
Hucdelsfielid T.—Derby C. 9—0
Derby C.Huddersfield T. '.—2
Leeds U.—Cardiff C. 3—0
Cardiff C.—Leeds U. 2—1
BuryLeicester C. 31
Leicester CBury 5—2
Wednesday—Manchester C. 4—0
Mancherster C.—Dednesday 2—2
Manchester U.Sheffield U. 1—1
Sheffield U.—Manchester U. G—1
Ever tonSunderland 0—0
BurnSey—Liverpool 3—2
LiverpoolBurnley 0—0
De Wednesday leidt noog steeds In
de hoogste afdeeling mot 32 punten uit
22 wedstrijden.
Hot elftal van Jimmy Seed, dc ex-
Tottenham-Hotspur-speler staat nu wol
stevig hovenaan dar Derby County on
middellijk volgt met 27 punten uit 23
wedstrijden. Wat dc Londensche clubs
betreft staat West Ham Unitod op de
veertiende (21 p. uit 23 wedstrijden), en
Arsenal op de zestiende (19 uit 22).
Bury zijn hekkensluiters met 13 punten
uit 19 wedstrijden.
In de tweede divisie won Chelsea zoo
wel uit als thuis van Sioke City waar
door dfe Londensche club weer gelijk
staat met Notts County en Hull City.
De strijd is hier nu zeer fel geworden.
GYMNASTIEK.
ONZE TURNERS IN 1932 NAAR LOS
ANGELES.
Het bestuur van het Koninklijk Nc-
derlandsch Gymnastiek Verbond heeft
ln principe besloten ploegen af te vaar
digen naar de Olympische Spelen in 1932
te Los Angeles.
Eveneens zal worden deelgenomen
aan het landenturntournooi in 1930 te
Luxemburg. De jaariykschc wedstrijd te
gen-België zal in April as. in Antwer
pen varden gehouden,
(De OrU;
