HAABIFM'S
OM ONS
DAGBLAD
HEEN
DE MODERNISEERING VAN TURKIJE.
FEUILLETON.
EEN HUISJAPON
HILLEGOMSCHE BRIEVEN.
MAANDAG 31 DEC. 1928
No. 3805
OUDEJAARSAVOND.
De crisis in het geestelijk leven.
(Dienst van de United Telegraph).
(Bijzondere correspondentie).
H (Slot).
Nu de letterkundige en criticus
F.(rans) C.(oenen) in de „Groene" de
tribune gevonden heeft, waarop h\j ons
regelmatig éénmaal per week een medi
cijn van zyn maaksel toedient, met, de
bedoeling, denk lk, om ons toch vooral
voor sentimentaliteit te beschermen,
doet hij mij, onweerstaanbaar denken
aan Dickens' schoolmeester Squeers, die
zijn leerlingen eenmaal 's weeks een le
pel zwavel-en-stroop toediende, zooge
naamd vqor hun gezondheid, maar in
derdaad om voor een etmaal hun eetlust
te remmen. Ik wil niet zeggen, dat F.
C. ons dan afkeerig maakt van ander
geestelijk voedsel, maar zijn medicijn
laat toch evengoed een onaangenamen
smaak in den mond achter, ook al is
die vaak met geestige kruiden gemengd.
Dit is juist van zijn rubriekje het ge
vaar. We zouden haast denken, dat hij
in zijn voortdurend cynische kritiek ge
lijk had, omdat zij vaak zoo geestig ge
schreven is, wanneer niet juist die
voortduring ons er voor bewaarde om in
dezen kuil te vallen Na een poosje kij
ken we door de methode heen, waarmee
deze kronlekjes worden vervaardigd:
lederen Woensdagavond, denk ik zoo.
■wordt een van de gebeurtenissen van de
laatste dagen onder handen genomen
en voorzien van eenige smalende, zij
het vaak vernuftige opmerkingen, naar
de zetterij van „de Groene" gestuurd,
Aandachtige snuffelaars zouden dus ge
makkelijk kunnen bepalen, wat het on
derwerp zijn zal van het Kroniekje van
Zaterdag 5 Januari. Natuurlijk schreef F.
C. in 't nummer van 29 December over den
Oudejaarsavond. Mag ik voor 5 Januari
misschien den Nieuwjaarsdag aan de
hand doen? De weken gaan snel voorbij
en het is niet gemakkelijk altijd een on
derwerp te vinden.
Maar dat is dan ook de groote moei
lijkheid. De methode van behandeling is
gemakkelijk genoeg. Een hoopje pud
ding van spot, met een smaalsaus en
een geurtje van superioriteit ziedaar
het Kroniekje is klaar. Men zou het
gemakkelijk iederen dag zoo kunnen
doen. wanneer de schaarschheid der on
derwerpen ons daarvoor niet behoedde
en bovendien niemand dit gerecht dage
lijks zou kunnen verteren. Zelfs de
rampzalige leerlingen van Squeers zou
den weggeloopen zijn, wanneer hun ti
ran zijn leelijk drankje eiken dag had
uitgereikt.
Niets gemakkelijker dan met het fa
milieleven te spotten. Zeker, er komt
nogal wat schijn aan den dag in de soms
moeilijke familieverhoudingen en een
enkelen keèr ook wel een beetje huiche
larij, omdat de mensch in zijn maat
schappelijk bestaan de waarheid, de ge-
heele waarheid en niets dan de waar
heid eenmaal niet verdragen kan Maar
denkt F. C., dat hij een breeden blik
toont, door af te geven op de manier,
waarop zoo'n Oudejaarsavond loopt? Is
het zelfs maar dapper, te smalen op den
oom, die na een vr ooi ij ken avond plot
seling het heele gezelschap tot tranen
weet te roeren, of op dat gezelschap
af te even, omdat het te elf uur al
wat stil begint te worden en na midder
nacht, zoodra de wederzydsche geluk-
wenschen zijn afgeloopen, „merkbaar
opgelucht" is?
Het is immers zoo gewoon en zoo een
voudig. Menschen zijn zoo zelden onbe
vangen en altijd bang voor een mal fi
guur, zelfs in den kring van hun naaste
verwanten. Zij zien op tegen bewonde
ren, zelfs tegen een betuiging van waar
deering, ook tegen een woord van zacht
heid en vorteedering. Het staat zoo mal!
Als anderen eens spotten met hun ge
voel en het uitmaakten voor sentimen
taliteit ja, wat zou dat ijselijk wezen.
Maar kijk, terwijl ik dit' schrijf schiet
mij een gedachte te binnen, een denk
beeld van hoop of vrees, wat moet ik
zeggen! Kan het ook wezen, dat F. C.
aan diezelfde nationale ziekte der val-
sche schaamte lijdende, ons het citroen
sap van zijn cynisme in "de verwonderde
oogen laat spatten, terwijl hü eigenlijk
bedoelt ons de limonade der zachtmoe
digheid en algemeene menschenliefde
in den mond te geven? Hoe vaak zal hij
zich dan in zijn stille hoekje over het
misverstand van zijn lezers hebben ver
maakt en wat ben ik er dan bij deze
smadelijk ingevlogen!
Het leven heeft arm met zijn over
vloed van klanken en geluiden, met zjjn
opgedreven snelheid en haastigheid in
een stemming gebracht. die aan de
duizeling van een draaikolk denken doet.
Er is geen rust meer, behalve in den
nacht, omdat de Natuur, wijzer dan wij,
ons tot slapen dwingt. Maar uit eigen
besluit, uit vrijen wil tot rust te1 ko
men. gaat ons maar moeilijk af. Daar
om is de herdenking van den Oude
jaarsavond zoo buitengewoon genoege-
lfjk. Ik weet het wel: de overgang van
31 December op 1 Januari verandert
niets, noch in het weer, noch in onze
huizen, noch in onze omgeving, noch
in ons zelf. Er verandert namelijk niets
omdat wij. na een jaar 1928 geschreven
door
SOPHIE KERB.
Vertaald door CHRISTINE KAMP.
9)
Haar neef en nicht Brody waren erg
vriendelijk voor haar en stilzwijgend
waren zij overeengekomen, dat zij Giles
zou helpen, als hij klanten had. die een
beetje cnspanning zochten. Gewoonlijk
won zij er niets mee, dan een souper of
twee en een lunch en een beetje verve
ling op den koop toe. Maar Herbert
Mallet, ondanks zijn oude mop, verveelde
haar niet. En met een prettig gevoel van
verwachting ging zij met hem lunchen.
De maaltijd verliep volgens verwach
ting en daarna gingen zij wandelen
langs de Avenue en door het Park.
Jessie was zeer spraakzaam en had het
VIERDE BLAD
te hebben, op eenmaal van de acht een
negen maken, op straffe van ongeldig
heid bij verzuim Zelfs or.ze tijdrekening
is geen natuurlijke instelling, maar een
kinderlijk en onbeholpen onderling af
spraakje, omdat wij er behoefte aan
hebben, dien tijd te meten al ware het
maar alleen voor stoffelijke belangen.
En toch ook wel voor de rust van onzen
geest.Zouden wij niet, zonder tijdrekening
levende, ons gevoelen als in den onein-
d.gen kosmos rondgeslingerde korrels,
die in hun vaart niets meer zouden on
derscheiden? De onbeschaafde volks
stammen rekenden bij zonnetijd en bij
maanperioden wy hebben behoefte
aan hokjes en afscheidingen, waarop
ons oog rusten kan, omdat het ons an
ders duizelen zou.
In dien zin ligt er wel degelijk een
afscheiding tusschen den Oudejaars
avond en den Nieuwjaarsdag. Zelfs de
meest voortgezweepte activiteit weet
wel, dat op den Oudejaarsavond niet
meer ingehaald kan worden, wat er in
het afgeloopen jaar verzuimd zou zijn
Het baat niet meer. Ziedaar de toe
stand van berusting, die leidt tot rust.
Natuurlijk ook tot voornemens van ver
betering, die tot opgewektheid leiden,
ook al vermoedt men van te voren, dat
van die goede plannen weinig terecht
komen zal. Het valt zoo zwaar en de
kwade gewoonten zijn zoo diep inge
roest. Maar wie durft beweren, dat er
niemendal van terecht komt! Gedach
ten van vriendelijkheid en van verzoe-
rüng uitgaande van menschen tot el-
kaar, bereiken ook zonder dat zij uit- i
gesproken worden meer dan eens hun
doel zooals de draadlooze telegrafie het
hare. Dat doet de intuïtie. Wie zal zeg
gen, dat in den wirwar van indrukken
en gewaarwordingen, die ons brein op
neemt en afgeeft, één bepaalde erva
ring geen groote gevolgen zal hebben
op wat wij ons zieleleven noemen! Het
ie alles zoo moeilijk, zoo ingewikkeld
en vaag voor ons menschen. die aan
vaste formules behoefte hebben, maar
wie zulke invloeden ontkent, doet den
ken aan vrees voor indrukken, die mf.t
tweemaal twee is vier niet aan te ico
nen zijn.
Het hangt er maar van af, of men
in de menschen eenig vertrouwen stelt
of niet. Zoo niet, dan is de Coenensche
methode een geestig spel, waarom we
maar eens moeten lachen; zoo ja, dan
blijft er op den bodem van wat sleur
en wat onoprechtheid nog heelwat
goeds over. menschenliefde, goede ge
zindheid en ook wel neiging tot zelf
opoffering, zooals in den ouden tijd Je
eerste gouddelvers bij het wasschen in
de stroomende beek het goudstof von
den. op de zeef. Als dit sentimentali
teit is, dan wil ik sentimenteel zijn en
dan beklaag ik wie dat niet kunnen of
niet willen wezen.
Vanavond komen de famillën dus
weef by elkaar en staan gezamenlijk
even stÜ voor de poort die het nieuwe
jaar heet, een poort van carton daar
w\j die zelf hebben neergezet. Door die
poort heen brengen wij onze moeilijk
heden, onze zorgen en angsten, onze
onbevredigde verlangens, onze antipa
thieën mee in het nieuwe land, dat
ook maar denkbeeldig is.
Maar wij rusten even en denken een
oogenblik na, buiten de roezemoes var.
het dageiyksc'n leven; kijken elkaar
eens aan en overwegen of wij zelf niet
anders en beter zouden kunnen zijn.
De goudzoeker versmaadde het weinig-
je sohittering, dat op zijn zeef bezonken
was, niet omdat het meer had kunnen
zijn. Het was al vast zooveel gewonnen.
En daarom is het goed, de oude familie-
gewoonte eerbiedig in stand te houden,
niet alles te laten verdorren onder de
vlam van een onbarmhartige critiek,
die bovendien eenzijdig en daardoor ge
brekkig was.
Gy criticus, die het edele, het goede
met ziet omdat gij het niet berekenen
kunt bedenk dat in de verhouding van
menschen fiine gewaarwordingen, nau
welijks merkbrre indrukken van de
grootste beteekenis kunnen zijn. Ont
kent gü die, omdat gij die niet op
merkt, wij hechten er aan, omdat wij
er in gelooven.
Ik wensch u allen een gezegenden
Oudejaarsavond.
J. C. P.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
a 60 cent» per regeL
N. V. Meubeltransport Mij.
V h VAN HULST
Den Haag Haarlem
Aleianderpleinl-25 Maerteu t. Heemskerk-
straat 25a.
Te!. 13052 Tel. 15166
Verhul sein Sen
per auto- en Yo'gtap'ssière» worden geheel
met eigei personeel uitgeroerd.
I
over de prachtige rollen, die zy gespeeld
had. hoe zij furore had gemaakt met dit
of dat lied en hoe de directeuren om
haar vochten, welke sterren zij persoon
lijk kende en natuurlijk bevriend mee
was, totdat mijnheer Mallet meer dan
ooit verbijsterd was. Het was te heerlijk
om te wandelen met zoo'n beroemde
actrice, een ster, een mooie en gevierde
vrouw! Hij kon zijn geluk niet op!
De volgende dagen ging Herbert met
Tessie Lanton lunchen. theedrinken,
ging 's avonds naar het theater, waar zij
haar liedjes zong en nam haar daarna
mee naar een fijn restaurant om te
joupeeren. Zij arrangeerde alles, hoe
wel hij dachtdat hij het deed. zy leek
hem juist wat hij verlangd hadae
,'erwezeniyking van zün Innigste wen-
schen. Hij liep niet meer op aarde, maaT
op eer, weg, die naar het geluk leidde.
Tessie was zoo lief. zoo levendig, zoo
mooi en zoo aantrekkelijk. En zoo goed
hartig! Het maakte hem verbijsterend
gelukkig. Als dit de manier was waarop
men verliefd werd, dan was het iets
heerlijks! Hü was zoo tevreden met den
EEN VLIEGENDE JAZZ BAND.
Jack Hylton, de leider van de be
kende Engeische Jazz bar.d. heeft gis
teren twee vliegtuigen van de K.L.M
gecharterd om met zijn gezelschap var.
Parijs naar Amsterdam te vliegen.
Maandag wordt eveneens per vlieg
tuig de terugreis van Rotterdam ui:
aanvaard en op Dinsdag 1 Januari vhegf
de geheele Hylton-band. bestaande ui:
30 personen, met twee groote K.L.M.-
vliegtuigen van Parijs naar Bremen.
Door deze snelle verplaatsing is he:
den heer Hylton mogelijk, eerst drie
dagen hier te lande te splen. Maandag
avond in Parijs en D-nsdagavooa in
Hamburg.
IEDERE BEWONER
HEEFT 60 DIENSTBODEN.
Een Amerlka-ansch blad heeft vastge
steld. dat tegenwoordig in de Vereenig-
de Staten, door machines, werktuigen
en irenrumenten aan ieder indLvidu
diensten worden bewezen, welke me:
het werk van 60 dienstboden overeen
komt. De mensch heeft steeds de
krachten van de levenlooze en leven -
de natuur ten eigen nutte aangewend
en toch zün in menig gebied van de
aarde nog zooveel krachten, welke on
gebruikt zijn gebleven. Wat wy ..Weste
lijke beschaving" noemen is eigenlijk
niets anders dan een oeschaving, die in
toenemende mate van door kracht ge
dreven machines afhankelijk is.
Dcor het „Nationaal Industrial Con
ference" in Amerika is vastgesteld, dat
de voor den fabrieksarbeider besohik-
bare machinekracht zich binnen een
kwart eeuw byara heeft verdubbeld.
En berekend naar de waaide heeft
De uitspraak van Burgemeester Pont
in den gemeenteraad, dat onze wegen
verwaarloosd zün. althans de verzor
ging der wegen verwaarloosd Is, heeft
menigeen aan het denken gebracht.
Wie met een frisch waarnemingsver
mogen van elders komt. ziet meer dan hy
die met hetzelfde waarnemingsvermo
gen steeds in zyn eigen kringetje heeft
rondgekeken. Daarom kon de nieuwe
burgemeester constateeren, dat onze
wegen verwaarloosd zyn en daarom
kunnen ook de HiBegommers zyn oor
deel accepteeren. Zij immers zyn gewoon
geraakt aan de toestanden en zy bemer
ken den achteruitgang door slijtage niet-
zoo vlug op, ook al mogen zy veel
reizen en trekken, De gemeentebegroo-
ting voor 1929, aan welkev samenstelling
de burgemeester geen deel kon nemen
als vallende vóór zyn tijd, heeft het we-
genvraagstuk onder de oogen gezien.
Wel is waar vallen de buitenwegen daar
voor het grootste deel buiten, maar
vast staat dan toch dat aan de straten
en wegen vele duizenden besteed zullen
worden.
Laten wij eens nagaan welke straten
en wegen voor verbetering in aanmer
king komen, en welke bedragen er voor
beschikbaar zyn gesteld.
De Hoogewerfstraat zal ter lengte
van 130 M. en ter breedte van 4 M. ver-
straat worden en f 2860 vorderen.
De Meerstraat vraagt bestrating van
de Hoofdstraat tot de Kroch t, herbastra-
ting tot aan de Prins Hendrikstraat, en
aan weerzijden trottoirs, hetgeen te za-
men komt te staan op f 9432.
De Brouwerlaar. komt op het lüstje
voor, met bestrating tot de Brouwer-
dwarsstraat en met voetpaden en een
koplaag, kostende f 6030.
De Haven heeft herbestrating noodig.
hetgeen f 1792 kost.
De Meerdorpstraat zal aan herbestra
ting en voetpaden f 2612 kosten, Kerk
straat en Kerkplein hebben al meer op
het programma gestaan, beide fungeeren
nu op de begrooting met f 675 voor ar
beidsloon. De steenen zyn reeds voor
handen.
De Leidschestraat is reeds in bewer
king wat het tegelpad betreft. De klach
ten der bewoners werden te dringend.
Daar zal een tegelpad komen aan de
Westzijde van N. V. J. Lommerse LUI
tot de Veenenburgerlaan. f 3500 kos
tende Dan Is de Westzijde af. Van de
St.-Josephkerk af tot de woningen der
Maatschappü .Blies" wordt een tegelpad
gemaakt, hetgeen met f 4620 op de be
grooting fungeert Eer anrier voetpad to;
aan de Hartebaan ligt er al. Het kost
ook f 4620. Wat er gebeurt met de open
grond tusschen de tegelpaden en den
Ryksweg leert de begrooting niet. even
min zegt zij wat omtrent de afwatering.
Tegenovef het bolienhuis van den heer
B. de Wreede Junior ligt by na altijd
een groote plas water.
De Weeresteinstraats die hetzelfde
verschijnsel vertoont wat de afwatering
aangaat als de Leidschestraat vraagt
f 2673 voor een voetpad aan de Westzij
de tot aan de Treslongstraat. Het be
staande voetpad is tijdelijk, welke tüde-
lïjkheid wel zal duren tot de verbree
ding van den weg door het RUk. Het
dooi-trekken van dit voetpad, dat voor
een gedeelte reeds tegentrottoir is, tot
toestand, dat hU geen haast maakte om
dien te bestendigen. Dat kon wel wach
ten, vroeg of laat zou het komen. Zoo-
Iets moest men langzaam aan genieten.
Dat Tessie verliefd op hem was, leek
hem buiten twijfel. En daarom stelde h\j
zyn verklaring uit, want het was zoo
zalig na zUn leven, waarin de pantoffel
had geregeerd.
Maar voor Tessie leek zijn gedrag
teleurstellend zy meende, dat mynheer
Mallet zich begon terug te trekken en
daar zy niet wist waarom, prakkezeerdc-
zü er over zy verlangde er naar spoedig
verloofd en getrouwd te zün. Het toc-
neelgezelschap, waarby zy geëngageerd
was, zou spoedig de provincie gaan be
reizen en Tessie wist, wat dat be tee
kend e. Giles Brcdy, haar neef. had haar
verteld, dat Mallet een weduwnaar was
met een eigen huis en goede zaak. en
geen kinderen. Meer kon zü niet verlan
gen, geen beter toevluchtsoord voor den
ouden dag vinden- Maar hy scheen den
gewichtiger! stap niet te durven doen.
Na lang nagedacht te hebben, kwam
zij tot het besluit, dat hij door haar
zioh ook de productie van een enkelen
arbeider ir deze periode verdubbeld.
Voor die verschillende industeiën zün d'"
cüfers verschillend en toch toonen de
statistieken aan. dat er zeer nauwe
relaties bestaan tusschen de machi
nale kracht, waarover de arbeider kan
besohJcken, en de productie.
Statistieken en cyfers toonen aan. da:
Leder persoon in de Vereenigde Staten
dank zy de machines die steeds weer
worden geperfectioneerd, over een
schaar van 60 bedienden beschikt.
AANTAL LUISTERAARS.
Volgens mededeeling van den direc
teur-generaal der Pos ter yen en Tele
grafie van Engeland bedroeg het aan
tal Ingeschreven luisteraars te Wafes
op 31 October jJ. 80.000 of we! 36.5 pro
mille tegen Engeland 62.8. Schotland
37.3 en Noorö-Ierland 21.9 pro m-lle
TIJDSCHRIFTEN.
De uitgevers A. J. G Strengholt en
AUert de Lange te Amsterdam hebben
per 1 Januari 1929 het geïllustreerde
maandschrift voor boekenvrienden Den
Gulden Winckel overgenomen. Redac,
teuren blyven de heer en Gerard van
Eckeren en J. Greshoff. Tot secretaris
der redactie is ae heer W. A. Kramers
:e 's-Gravenhage benoemd.
Binnenkort zal by dezelfde uitgevers
iet maandblad Ons Nederland verschU-
nen, officieel orgaan der Algemeene Ne-
ierlandsche Vereeniging voor Vreemde-
ingenverkeer. Het in het Nederlandse!)
verschijnend tydschrift zal geregeld
-,oeciale edities, respectievelijk in de
Fransche, Duitsche en Engelsche taal.
uitgeven.
voorbij de villa Weeresteïn. zal f6430
kosten Als geheel nieuw komt op de be
groeting voor een voetpad aan de Oost
zijde dezer straat van ae Vossenlaan tot
de Molenlaan, waarvan een deel nu nog
sloot is. Het uitgetrokken bedrag is
f 4914. Waarom dit geen tegelpad moet
worden is niet duideiyk. Een riool van
de Weer!aan tot villa Weeresteïn moet
f 4000 kosten. Als buitenwegen moet d?
Loosterweg II genoemd worden, welke
rioleering noodig heeft door de drukke
bebouwing, hetwelk geraamd Is op
f 15.960. Bovendien eischt de weg er
ook verandering en verbetering.
De Loosterweg III krygt niet anders
dan twee bestrate bochten, waarvoor
f 1890 is uitgetrokken.
De Stationsweg is wat de voetpaden
betreft aan de Noordzijde nog niet af.
f 4500 zal er verwerkt moeten worden.
Inmiddels worden er thans weer tegel
paden by stukjes en beetjes gemaakt. De
straat zelf en het middelste trottoir zyn
al lang gereed.
Al deze werken zün in de begrooting
genoemd, maar de goede wil om de weg-
verzorging flink aan te vatten, biykt ook
uit het plan om een stoom- of motor
wals ter zwaarte van 8 a 10 ton aan -e
koopen. De prys zal ongeveer f 7500 zijn.
De veronderstelling is uitgesproken, dat
huren van een wals goedkoopier zou uit
komen en dat het bezit van zoo'n wals
niet anders is dan na-apen van groote
gemeenten; de meerderheid van dea
raad echter deelde die opvatting niet en
keurde den aankoop goed. De machine
wordt ook met succes op nieuw gelegde
straatwegen gebruikt.
Of alle in de begroeting opgenomen
werken in 1929 uitgevoerd zullen woe
den, staat niet vast. Het zou niet de
eerste keer zyn, dat iets van het eene
jaar verschoven wordt naar het andere.
Hierboven is dit aangestipt by de
Kerkstraat en het Kerkplein. Ook komt
het voor, dat reeds met de uitvoering is
aangevangen, zooals nu met de tegelpa
den langs de Leidschestraat.
Bovendien wordt er nog meer aan de
wegen gedaan. De Wilhelminalaan voor
de openbare school is bestraat, terwijl
voor de Boazschool ook wel wat gebeu
ren zal. De Wilhelminalaan. gedee""e
Loosterweg II, Beeklaan en een deei
Meerlaan gaan over naar de Provincie.
Daar is dus wat anders te wachten.
De Van den Endelaan westzyde. wordt
gebltumeerd f 10.000 is er voorbeschik
baar gesteld, terwyl de mogelijkheid
bestaat, dat de oostzyde dezer laan voor
het doorgaand riJverkeer wordt afgeslo
ten. B. en W. hebben daarover nog geen
besluit genomen. De Brouwerlaan heeft
de aandacht van B. en W., zy meenen,
dat de voortuintjes er moeten verdwij
nen om iets goeds te bereiken.
Wanneer al deze werken uitgevoerd
zyn. zal Burgemeester Pont zyn ver
nietigend oordeel over onze wegen mis
schien herzien. Hillegom staat er dan
althans heel wat beter voor dan ni,
al is waar, dat er nog meer te verbete
ren valt en elk jaar andere eischen
stelt.
De buitenwegen, zooals Loosterweg I
en idem m, de Veenenburgerlaan en
enkele kleinere wegen komen in de be
grooting heelemaal niet voor, terwül er
wel wat te doen valt.
verblind was. Hy kon zich niet inden
ken, dat zulk een beroemde artiste, als
zü had voorgegeven te zyn, haar prach
tige loopbaan zou opgeven voor hem.
Ongetwijfeld vreesde hy ook, dat zy het
gewone, huiselijke leven te eentonig en
vervelend zou vinden, dat zü te veel
actrice en te weinig huisvrouw zou zün.
Misschien was hy bang voor een luxe
vrouwtje. Welnu, dan zou zy zich aan
hem vertoonen zooals zy werkelü'k was,
dan zou zü haar tooneel-manleren la
ten varen en hem bekend maken met de
harde waerheid van haar leven. Dan
zou zy hem winnen, anders ging het
niet.
Zy maakte daddyk haar plan op en
wilde het dadelijk ten uitvoer brengen.
„Wy zullen naar mijn apoartemente-i
gaan en daar iets gebruiken in plaats
van in een restaurant te soupee ren", zei
zU na afloop van de voorstelling. ,,U
heeft nooit gezien, waar ik woon". In
derdaad had zy hem het huis slechte
van buiten getoond.
Herbert's hart klopte sneller bij die
uitnoodiging. Hy ook maakte een plan
ConstantinopelDecember
Den vorigen winter gingen te Broessc
cemge vrouweiyke Mohammedaansch
eerlingen van het Amerikaansche Col-
-ge aldaar over tot het Christendom
De pers sloeg alarm De regeering. dl-
juist het wetsontwerp betreffende dr
cheiding van kerk en staat had inge
hand, was in verlegenheid Een disci
plinair onderzoek eind-gde met drie ca
pen Kamerarrest en drie por.d boen
oor ce leeraressen. De meisjes zelf hie
ven ongestraft.
Het leidende tydschrift van het land
„Ha.vat" wijdde verscheiden artikelen
aan het geval. Aanvankeiyk behielp men
uch met de vry poovere uitvlucht, d.
Amerikaansche school van proselyten-
.nakery te beschuldigen. Toen echte:
ond de Turkoloog van de Universitei.
te Stamboel, Koprülüsade Foead Bei
den moed tot een grondige bespreking
■van óe geesteiyke situatie des lands, <hi
door deze gebeurtenis tot uiting kwam
oen bespreking, die zoo karakteristiek
is. dat in dit verband eenige opmerkin
gen daaruit moeten worden weergege
ven:
„Ik ben van oordeel, dat de Turksohe
samenleving een moeilUke en ernstige
crisis van cultureelen aard beleeft. Oil
ze samenleving, die voor de vitale nood-
zakelykheid staat, uit de sfeer von de
middeleeuwsche Islamietische bescha
ving over te gaan in de moderne, staat
thans op het hoogtepunt van deze kri
tieke periode. De vanouds gebruikelijke
oombinatiepolitiek. met behulp waar
van men nieuwe waanden wilde creëe-
ven. zonder de oude te vernietigen, kon
•n de Turksche republiek niet worden
voortgezet. De democratie en de theo
cratie waren onvereenigbaar. Van het
oogenblik af, dat de vrouw door eco.
aomische noodzakelykheid werd ge
dwongen het leven binnen te treden
werd de harem, dit overblyfsel van de
3yza«;ünsche en Perzische beschaving
vernietigd.
De Turksche republiek heeft deze re
volutie snel ten uitvoer gebracht, wy
:yn getuigen van het verval der oude
jebruiken en van de oude waarden:
naar wy staan tegenover de noodzake-
ijkheió, in de plaats van de vernietig-
waarden nieuwe te scheppen, op
lieuwe basis de nationale samenleving
:e vestigen, haar een nieuw ideaal er.
-■en nieuwe richting te geven. Evenals
ille democratische volken trachtten ook
wy op de basis der nationale cultuur en
peleid door het Ideaal der nationaliteit
3e fundamenten van onze beschaving
?p deze wyze te leggen. De denkers
"ie wüsgeeren, de opvoeders van het lanc
.varen voor een groote taak geplaatst
maar zü bezaten niet voldoende kracht,
cm dazen arbeid te beheerschen. Door
dit betreurenswaardig feit is de wen
kelijkheid de theorie vooruitgegaan. Wy
trachtten derhalve de waarde en de in
richtingen van de moderne Europee-
sche samenleving op te nemen, maai
wegens het verschil In beider samenle
ving slechts formeel. Degenen, die om
mzé revolutie te voltooien, het Arabi
sche alphabet willen afschaffen. om
het Latynsche in te voeren, zün het
merkwaardigste voorbeeld van dit for
malisme.... zy gelooven stellig, dat zü
zich door zich aldus van het laatste
overblyfsel van de middeleeuwen te
bevrijden, volmaakt modem worden
Maar zü nemen daarbij niet in aan.
meriting, dat hetgeen ons het meest
van Europa scheidt, het verschil in
mentaliteit en in logica is. Wy kunnen
?r niet aanspraak op maken, een mo.
ierne samenleving te vormen, alvorens
wy onze denk- en werkwyze Europeesch
hebben gemaakt en onzen tegenwoor-
iigen toestand hebben gemoderniseerd
Onze voorouders hebben, toen zü tot de
Mohammedaansche beschaving hun
osvlucht namen, hun nationale cultuur
erloochend en hun nationale kenmer
ken in de Mohammedaansche bescha
ving verloren. By onze toetreding to:
ie moderne beschaving loopen wü ten
tweeden male het gevaar, op denzelfüer.
erkeerden weg te verdwalen. Wannee:
nen ziet. dat onze stadsbestuurders, om
'ireede straten te maken, de kunstzin
lige gedenkteekenen van onze voor
ouders van plan zün af te breken, wan
neer men ziet. dat onze vooruitstreven
de mannen zich er op beroemen, dat zü
onze nationale geschiedenis en onze-
etterkunde in het geheel niet kennen,
dat onze studenten de oude bibliothe-
'<e minachten en ze bet liefst vernietigd
zouden zien, ofschoon er de reliquieën
van onze geschiedenis in worden be
waard. wanneer men leest, dat onze ge.
>chiedkundigen het verleden voorstellen
als een aaneenschakeling van schar»!
daden, wanneer men ziet, dat onze na-
tionanisten him eigen kinderen in
vreemd cultuurmilieu opleiden, kan men
re niet aan twijfelen, in welk een cultu-
reele crisis wy ons bevinden...."
™Deze beschouwingen critiseeren van
het standpunt der nationale romantiek
uit de nieuw-Turksche hervormingspo
gingen als formalisme. Zonder twijfel
zyn al deze hervormingsmaatregelen
aanvankelük van formeelen aard. maar
op. Hy zou nu de gelegenheid waarne
men, haar zeggen, dat hy haar liefhad
en dat hy haar tot. vrouw wenschte. Hij
kon niet langer uitstellen. In de intimi
teit van een soupeetje met z'n beidjes,
in de betooverende omgeving, die naar
hü meende, de hare was, zou hij zijn
liefde verklaren en zouden zy elkander
het jawoord geven.
Hot was niet ver van den schouwburg
en daarom wandelden zü naar huis. Her
bert was stil, in gedachten verdiept en
ook Tessie sprak weinig. Hy volgde haar
eenige trappen op, waar het donker en
stoffig was en ten laatste zei zij: „Zie
zoo, wy zün er!" Dan sloot zü de deur
open.
„Ga zitten en neem uw gemak", ze'.
zU, terwyi zy licht ontstak. Dan ging
zü ln de aangrenzende kamer, legde
haar hoed en mantel af en kwam terug
met een huishoudschort. dat zü over
haar japon aandeed. Dat schort trok
zün aandacht—., het was een bonte ruit.
de schorten, die Eila in huis droeg.
Herbert keek en keek.... het schort gaf
hem een eigenaardige sensatie. Het was
het schynt voor een neutralen toeschou-
wer.dat daarin juist de kracht schuilt
van de hervormingspolitiek. Ieder, die
het Oosten bereist, verklaart, dat de
Oosterling geen beset van tyd heeft.
Hoe juist deie opmerking ook van Euro.
leesch standpunt Is. zU blijft een indl-
vlduee'e waarneming, die een oppervlak
kige trek als espen?leel beschouwt, docr-
3at zy hem losmaakt van de psycholo
gische categorie, die hem draagt Van
dit gezichtspunt beschouwd moest do
waarneming echter aldus worden gefor
muleerd: de Oosterling heeft geen besef
van concreten tijdsduur. De duur. het
^ssent'eele van tiid in psychologische en
'n filosofische beteekenis wordt door
den Oosterling wanrschüniyk intenser
en dieper gevoeld dan door den Euro
peaan. maar alle besef van een con-
-reten. begrensden duur is hem vreemd.
Nooit zou een Oosterling de klok heb-
Vn uitgevonden. De voorstellingen van
den Oosterling ook van ruimte en afstan
den. van materloele grooth?dsu. zyn
merkwaardig onbepaald. De groote ont
dekking van het rationeel begrensde be-
Trip (door Socrates) is door het Oosten
niet beleefd. Het vertoeft h*den ten dasre
nog in een rilk van in het algemeen
'abiele voorstellingen. Daardoor wordt
tenslotte ook de vaagheid van de maat-
schappeiyke verhoudingen veroorzaakt.
De vroege Islam, dien men terecht
heeft vergeleken me* het Europeesehe
puritanisme, was een grootsche poging,
het totaal der levensuitingen te ratto-
naltseeren. van de dagverdeeling van den
■•e'oovive tot de ordening van het maat-
"chappelük leven. Maar gelük het Wes-
'ersche rationalisme zich niet vermeeht
'e ontwikkelen op de basis van de Tho
mistische scholastiek evenmin gelukte»
het den dogmatisch gebonden Islam.
zUn dogmatisch, maar vooral moreel ge
ketend rationalisme aan het algemeene
denken te onderwerpen. Een renaissan
ce. een verdere rationaüseering van het
denken oo human'stischen grondslag
-venwel heeft het Oo«ten niet geker.d.
Berusten tens'otte Westersche weten
schap en sociale organisatie op dit bui-
♦envewoon concrete begriossvsteem. dat
boven de Westersche realiteit hangt en
er soms op drukt, dan is de geweld'ge
geestelijke en sociale beteekenis te be-
linen van d't r'at
met deze positivistische rationaTlseer-
ring van het Oosten on den gronds,ag
aanvankeiyk van uitcTliike formeel? her-
vorm'ngen. noodzakeUjkerwyze moet in
treden.
Door de oorspronkelijke gebondenheid
van begrip, woord en schrift Ls een con-
creet-worden van de voorstellingen, ge
lijk het geschiedde door den overgang
van de taal naar een geheel nieuw
«chriftmedium. dat zich meer en soepe
ler naar het woord voegt dan het oude.
schilderachtig-vage Arab'sche gewaad
van de grootste beteekenis. want het
werk van de Turksche schriftcomm'ssle
strekte zich niet slechts uit tot de vast-
celling van het alphabet. Een compleet
woordenboek ln LatUnsch schrift met
ongeveer 26 000 woorden, waarby talrijke
ln de plants van Arabische vreemde
woorden uit Anatollë geputte oud-Turk-
sche woorden, is ln voorbereiding.
Op het historisch oogenblik. waarop
het Westersche rationalisme zün missie
'n Europa vrüwel schynt te ^ebben ver
vuld, groeit ln het „naburige" Oosten
voor dit rationalisme een nieuw arbeids
veld.
R.
(Nadruk verboden).
KERSTBOOMEN
PLANTEN.
Nadat een Kerstboom zijn diensten
heeft gedaan planten velen hem in den
tuin. Soms gToeit hU. dlkwyis niet. Als
u den boom. die u dit Jaar tot Kerst
boom zal dienen, wilt planten zün een'go
voorzorgsmaatregelen noodzakeiyk. Er
moet vooral zorg worden gedragen dat
de kleine „draden" aan de wortels niet
afbreken als de boom ln de tobbe wordt
geplaatst.
Een oud stuk deken moet gedrenkt
worden ln water en om de wortels ge
bonden vóórdat dc boom in de tobbe
gaat.
Zet den boom tenminste twee uur
vóórdat hy geplant wordt in een lauw
waterbad. Alleen de koude moet van het
water af zün. meer niet. Het gat voor
den boom moet groot genoeg zijn. zoodat
de wortels niet in de verdrukking ko
men en de grond cr om heen moet los
gemaakt worden.
Let er op dat de boom volkomen recht
staat. Als de boom later rechtgezet zou
moeten worden zouden de uitloopprs
van de wo-tels breken. Als een lange
periode van droog weer na het planten
volgt, maak dan met een stok twee of
drie gaten in den grond die by de
wortels uitkomen en laat er een paar
emmers lauw water door loopen.
niet al te zlndeiyk en leek sprekend cp
hem te moede, aLsof zyn overleden
vrouw voor hem stond, maar opeens
blond en met een lachend gezicht.
Tessie was vrooiyk aan hot babbelen,
terwül zü op <le ongedekte tafel een
paar borden zette, „wy zullen iets heel
eenvoudigs en voedzaams hebben voor
souper. Een kop waterchocolade met
beschuiten, wy hebebn den laatsten
tyd zooveel lekkere dingen gegeten, die
niet goed voor de maag zün. Ik wil niet,
dat u mü zou houden voor een van die
revue-meisjes uit de bioscoop of romans,
die leven van kreeft en champagne."
Waterchccolade en beschuit! Eenvou
dig en voedzaam! Die woorden klonken
In Herbert's ooren als e?n doodvonnis.
Als er twee dingen waren ln de menus
van Ella, waar zy meer dan op anderen
gesteld was, dan waren het water-
chorolade en beschuiten en dan zei ilj
altyd, dat ons voedsel eenvoudig moest
zün. Dat.... cn dan. die schort! Malle:
roelcc zich verbijsterd, hy kon haast
niet ademen,
.(Slot Volgt.),
Hillegom's Wegen.
De wegen zyn verwaarloosd, zei de Burgemeetter
in de Raadsvergadering.
