AGENDA DATUMSTUKJES 46e Jaargang No. 13994 Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen Maandag 4 Februari 1929 HAARLEM S DAGBLAD directeuren: j. c peereboom en p. w. peereboom UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER hoofdredacteur: robert peereboom ABONNEMENTEN: per week f 0.27J4, met Geïllustreerd Zondagsblad f 0.32. Per 3 maanden: Haarlem en plaatsen waar een agent gevestigd is (kom der gemeente) f3.57H» Franco per post door Nederland f3.87)4* Losse nummers f 0.06. Geill. Zondagsblad per 3 maanden f 0.57y2, franco p. post BureauxGroote Houtstraat 93 Drukkerij Zuider Buitenspaarne 12 Telefoon Nos.Directie 13082 Hoofdredactie 15054 Redactie 10600 Administratie 10724, 14825 Drukkerij 10122, 12713 Postgiro No. 38810 ADVERTENT1EN: 1-5 regels 1 1.75, elke regel meer f 0.35. Reclames f 0.60 per regel. Reductie bij abonnement. Annonces van Vraag en Aanbod 1-4 regels f0.60, elke regel meer f 0.15 buiten Arrondissement dubbele prijs. Onze Groentjes (Woensdag en Zaterdag) 1-4 regels f 0.25, elke regel meer 10.10 Gratis Ongevallenverzekering voor Weekabonnés. Uitkeeringen: Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f 400.-, Duim f 250.-, Wijsvinger f 150.-, Elke andere vinger f 50.-, Arm- of Beenbreuk f 100.- DIT NUMMER BESTAAT UIT TWAALF BLADZIJDEN. EERSTE BLAD MAANDAG 4 FEBRUARI Doopsgezinde Kerk, Groote Houtstraat 43: Ds. C. -Nij dam: „Christusbij den Evenaar". „De Nijverheid". Alg.verg. Floralia-ver- eeniging, 8.45 uur. Cinema Palace: „Alles uit Liefde"; „Patsy". 8 uur. Luxor Theater: „Nummer Zeventien"; „Een lichtzinnig kostschoolmeisje". 8 uur. Rembrandt Theater: „De roode Danseres van Moskou". Tooneel Gezelschap Speenhof f. 7—9; 9.15—11.15 uur. Standaard Theater: „Het teeken van Zorro" „De aanhouder wint". 8 uur. Gebouw H. J. M. V. Lange Margarethastraat Bazar. DINSDAG 5 FEBRUARI Stadsschouwburg: Italiaansche Opera „Ma dame Butterfly", 8 uur. Schouwburg Jansweg: Vereeniging Oost en West. Film van het Tabaksbureau Amster dam. „De Tabakscultuur op Deli". 8 uur. Gem. Concertzaal. Concert R.K. Mandoli neclub „Santa-Lucia". 8.15 uur. Bioscoopvoorstellingen. Gebouw H, J. M. V. Lange Margarethastraat 13: Bazar. BERICHT. Wegens noodzakelijke herstellingswerk zaamheden zal heden, Dinsdag en Woensdag en waarschijnlijk cok de drie eerste dagen van de volgende week. onze rotatiemachine, de pers waarop dagelijks Haarlem's Dagblad wordt gedrukt, met eenigszins verminderde capaciteit moeten werken. Dit zal tot gevolg hebben, dat ons blad in sommige'wijken iets later dan anders wordt bezorgd. Het spreekt vanzelf dat wij het mogelijke zullen doen om deze vertraging in bezorging te beper ken, maar wij doen voor de genoemde dagen te dien opzichte een beroep op de welwil lendheid onzer abonnés. VIJF PERSONEN DOOR HET IJS GEZAKT. MEISJE UIT ASSENDELFT VERDRONKEN. ZAANDAM, 4 Febr. (V.D.) Zondagmid dag ging de familie Engel van Assendelft naar Westzaan. Men wilde den weg bekorten door de Nauernasche vaartover te steken. Het ijs in de vaart bleek niet sterk genoeg te zijn, zoodat allen te water geraakten. On middellijk ter hulp gesnelde personen gelukte het vier der drenkelingen op het droge te brengen. Een meisje van 12 jaar was echter .onder het ijs geschoven. Eerst na een kwar tier gelukte het, haar op het droge te brengen De levensgeesten waren toen reeds geweken. NEDERLANDER TE BERLIJN BESTOLEN. SIERADEN GEROOFD. In het Westen van Berlijn is een Neder- landsch zakenman, die daar gedurende eeni- ge dagen met zijn vrouw zijn intrek had ge nomen, tijdens zijn afwezigheid bestolen, al dus de Tel. Bij het verlaten van zijn kamer had hij wel is waar de deur op slot gedaan, doch verzuimd zijn koffer af te sluiten. Toen hij terugkwam moest hij tot de ontdekking komen, dat dieven van zijn afwezigheid ge bruik" hkdden gemaakt om voor een waarde van circa 6000 gulden aan sieraden uit den koffer te stelen. DE GEHEELE BEMANNING VAN DE „DEISTER" VERDRONKN. LONDEN, 3 Febr. (V.D.) Uit Lissabon wordt gemeid, dat het Duitsche vrachtstoomschip „Deister" in de nabijheid van Oporto op een rots is geloopen en gezonken.' LONDEN. 3 Febr. (V.D.) Uit Lissabon wordt nader gemeld, dat de bemanning van het bij Oporto op een rots geloopen Duitsche vrachtschip „Deister" nog voor zij van de reddingbooten gebruik had kunnen maken door een golf van het dek is gespoeld en verdronken. Zij bestond uit 22 koppen, n.l. 21 Duitschers en een Portugeesche officier. De reddingboot van Oporto heeft nog pogingen in het werk gesteld om tenminste vier man. die zich aan een mast hadden vastgeklemd, te redden, maar deze pogingen waren helaas vergeefsch. Het vrachtschip „Deister" mat ,1700 ton en was afkomstig sit Bremen. HEVIGE BRAND TE IJMUIDEN. DE VORST BEMOEILIJKT HET BLUSSCHINGSWERK. Voor de tweede maal in een week heeft te IJmuiden een ernstige brand gewoed. Ook ditmaal heeft de brandweer, krachtig ter zijde gestaan door de politie, door haar snel optreden erger weten te voorkomen. Zaterdagnacht omstreeks half drie ontdek ten twee agenten, die in de buurt surveil leerden, dat er brand was in een der wo ningen, gelegen boven de garage van de N.V. Stormvogels aan het Enschedéplein, be woond door den heer K. Kuyper. De bewo ners waren inmiddels door het geknetter wakker geworden, zoodat zij zich haastig aankleedden en zich naar beneden spoedden. Ook de bewoners van de andere woning wa ren door het rumoer ontwaakt. Spoedig ver schenen eenige omwonenden bij den brand, o.a. de heer Roelofs, hoofdagent van poli tie en de heer Ermhaus, brandmeester, die met behulp van anderen een slang van den op het politiebureau gestationneerden slan genwagen aan de waterleiding koppelden. Inmiddels arriveerde de brandweer met meer materiaal en eenigen tiid later k'on men het vuur met vier stralen bestrijden. De brandweer, onder leiding van den opper- brandmeester Heere deed wat zij kon. De strenge vorst het vroor 10 gr. Celsius, be moeilijkte het blusschingswerk ten zeerste. Daar de brand zich ernstig liet aanzien, achtte men net noodig. de acht autobussen, die in de garage stonden, alsmede de daar in aanwezige vaten benzine naar buiten te brengen. Dat men hierin volkomen slaagde is grootendeels te danken aan het kordate optreden van den heer Braam, den bewoner van de tweede bovenwoning. De heer Braam, monteur in dienst van de N.V. Stormvogels, slaagde er nl. in, zeven van de acht autobus sen naar buiten te rijden en eveneens de va ten benzine weg te rollen. De achtste autobus de „Kennemerland" van de A. B. O. K. wei gerde echter, zoodat men die moest laten staan. De brand woedde steeds voort. Vurige ton gen sloegen door de vensters naar buiten. De brandweer ging voort, een groote hoeveel heid water in het vuur te werpen. Ondanks de felle koude kwamen velen toegesneld om het schouwspel gade te slaan. Ook de heer J. C. Dunnebier, wethouder van Openbare Werken en de heer A. de Wit, directeur van gas en water waren aanwezig. De brandweer wist den brand tot de wo ning van den heer Kuyper te beperken. Deze brandde geheel uit. In de garage werd geen brandschade veroorzaakt. Zij stond echter bijna geheel onder water. Omstreeks 7 uur was het vuur gebluscht en kon de brandweer inrukken. De oorzaak van den brand is onbekend. Verzekering dekt de schade. Het Enschedéplein onder water. Bij het wegnemen van het materiaal deed zich een incidentje voor, tengevolge waar van een groot deel van het Enschedéplein onder water geraakte. Een der brandweer lieden wilde de standpijp van een der slan gen wegnemen. Hij draaide de pijp af, doch verzuimde, den afsluiter toe te draaien. Dien tengevolge supot een waterstraal eenige me ters hoog uit de leiding. Eerst nadat het halve plein was ondergeloopen, slaagde men er in den afsluiter dicht te draaien. Het spreekt van zelf, dat het water spoedig in een ijsbaan veranderde. Nog een incident. Zondagmiddag 2 uur wilde het personeel van de N.V. „Stormvogels" de achtergebleven autobus uit de garage rijden. Bij het aan slaan van den motor geraakte deze in brand. Onmiddellijk.duwde men de bus uit de ga rage, waarna deze nieuwe brand spoedig ge bluscht werd. De autobus bleef onbescha digd, de motor, die witgloeiend stond, werd ernstig beschadigd. BRAND TE HEEMSTEDE. IN EEN SIGARENWINKEL. Zondagavond om circa 10 uur werd de brandweer gealarmeerd voor een binnen brand in perceel Zandvoortsehelaan 99, in welk perceel de heer Bijnsdorp, Tempeliers straat te Haarlem, een filiaal heeft in siga ren, het sigarenmagazijn „Deli". De heer Bijnsdorp heeft dit filiaal daar op 1 December j.l. gevestigd en was er alleen over dag. Ook dezen avond had hij het per ceel om circa 8 uur verlaten. De buren roken om vóór 9 uur reeds een brandlucht en zochten in eigen huis, of daar de oorzaak ook te vinden was. De brandlucht werd steeds sterker, zoodat zij ook eens bui ten gingen zoeken. Toen zagen ze in den si garenwinkel de rook reeds naar buiten slaan. Onmiddellijk werd de brandweer gewaar schuwd, die spoedig met de motorspuit ter plaatse was en met 2 slangen op den motor het vuur spoedig meester was. Alleen het voorgedeelte van het benedenhuis was In ge bruik. Het achterste gedeelte was onbewoond en het bovenhuis was verhuurd aan een dame, wier meubelen deze week aangekomen waren. Zij zelf zou pas a.s. Dinsdag de wo ning betrekken. Een voortvarende jongeman, wetende dat het bovenperceel verhuurd was, klom op het balcon en sloog een ruit in om te zien of de bewoonster al aanwezig was, wat zooals ge zegd, nog niet het geval was. De eigenaar van het filiaal, die telefonisch gewaarschuwd was, en spoedig arriveerde, vertelde ons, om half 6 de kachel gevuld te hebben, en deze daarna goed door te hebben laten branden, waarna »j te ongeveer 8 uur de woning had verlaten. Toen de rook wat opgetrokken was, bood de winkel een troosteloozen aanblik Waar de kachel gestaan had, bleek de vuurhaard geweest te zijn. Daar is ook een groot gat in den vloer gebrand. Ook c:e toon bank was geheel verbrand; de kasten en de etalage waren verbrand of verschroeid. Daar de brand zich beperkte tot het be nedengedeelte kreeg de bovenwoning geen brand- of waterschade. Behalve de staf der brandweer was ook aanwezig de burgemeester, Jhr. J. P. W. van Doorn. Huis en inboedel waren verzekerd. IJSVACANTIE. Als ik, na lang, vermoeiend werk, (Je wordt zelfs moe van dichten) Niet meer behoorlijk, naar ik merk, Mijn plichten kan verrichten, Dan ga 'k, mijn petje in mijn hand, Naar 'n man vo: importantie. De hoofdredactie van de krant, En vraag een week vacantie. Zoo eens een week volkomen vrij, Is stellig onontbeerlijk In onze drukke maatschappij, En heerlijk en begeerlijk, Je wordt weer frisch en weer gesterkt, En elk heeft de garantie, Als men een heei jaar heeft gewerkt, Stelt men de eisch: vacantie. Nu ligt ons land in wintertcoi, Het water, toegevroren, Is ook in zijn verstarring mooi, Van koel en glad bekoren, Maar, of 'k ook gaarne schaatsenrijd, Wanneer 'k maar naar de krant zie, Dan stel 'k helaas in dezen tijd, Vergeefs de ijs-vacantie. P. GASUS. AANVARING OP DE NOORDZEE. TWEE STOOMTRAWLERS ZWAAR BESCHADIGD. Zaterdagmorgen omstreeks 5 1/2 uur vond op de Noordzee, op ongeveer 250 mijl van de haven van IJmuiden een hevige aanvaring plaats tusschen de stoomtrawlers Plutos IJM 184 van de Mij. „Praxis" en Sumatra IJM 253 van de Stoomvisscherij Mij. „Oceaan." De Sumatra raakte de Plutos tegen het voor schip aan bakboordzijde, tengevolge waarvan de steven van de Sumatra door de huidpla ten van de Plutos drong. De schok was zoo hevig, dat de steven van de Sumatra geheel ontzet werd en dit vaartuig bovendien een gat onder de waterlijn bekwam. Slaagde men er aan boord van de Plutos in, het lek met allerlei voorwerpen te dichten, de Sumatra maakte direct zooveel water, dat het geheele voorschip volliep. Het vaartuig bleef echter op zijn waterdicht schot drijven. Beide booten zetten onmiddellijk koers naar IJmuiden, waar zij Zondagmorgen aan kwamen. Omtrent de oorzaak van de aanvaring tast men nog in het duister. DE STADS-AUTOBUSSEN. DE ACTIE DER CHAUFFEURS. Naar aanleiding van het binnenkort af- loopen der overeenkomst aangaande de ar beidsvoorwaarden der werknemers in dienst van de Brockway-maatschappij, zoowel voor de lijnen HaarlemLeiden, HaarlemIJmui den als voor de stadslijnen, worden Dins dag a.s. twee vergaderingen gehouden voor dit personeel ter bespreking van deze aan gelegenheid. De vergaderingen, welke worden uitge schreven door den Centrale bond van trans portarbeiders en den Ned. R.K. bond van transportarbeiders, zullen plaats vinden in het gebouw De Centrale en wel des 's mor gens half elf en des avonds 8 uur. In de convocaties voor deze vergaderingen wordt gememoreerd, dat het personeel lang niet tevreden is over de tegenwoordige rege ling der arbeidsvoorwaarden, zoowel over den arbeidstijd, loon, het moeten wasschen der wagens na afloop van den diensttijd 's nachts waardoor de chauffeurs pas om half drie naar huis kunnen gaan en daardoor een veel te langen arbeidsdag moeten doormaken. Naast deze feiten zijn er meer die alle op de vergaderingen behandeld zullen worden. Voorts deelde men ons mede dat reeds zeer geruimen tijd door beide organisaties de overeenkomst was opgezegd, doch vanwege de directie wordt niet geantwoord. »N^ZONDEN MEDEDEELINGEN AMSTERDAMSCHE c BRANDSTOF ANTHRACIET - MIJ VERZEGEzladkEKEN Groote Houtstraat 187, Telef. 12504 Amsterdam - Hilversum - Bussum-Leiden (Ook udiracict ta brecbcoket roor centrale verwarming) Het woord is aan.. Cuvier Al het goede dat men den menschen aan doet is slechts van voorbij gaanden aard, maar de waarheden die men hun nalaat zijn eeuwig. Haarlem, 4 Februari. Wordt Spanje's Dictatuur bedreigd? Koning Alfonso. De jongste berichten uit Spanje geven den indruk dat er ditmaal iets werkelijk ernstigs aan de hand is, ofschoon de censuur wel zorgt voor een vaagheid, die nog allen twijfel overlaat bij de vraag, of de dictatuur wer kelijk bedreigd wordt. De opstand van het artillerie-regiment te Ciudad Real is verle den week met snelheid onderdrukt. Daarop is een nieuwe militaire rebellie ^volgd, dit maal te Valencia. Ook die is, volgens de me- dedeelingen van den markies Primo de Ri vera, reeds bedwongen. Maar van veel meer beteekenis dan die militaire ongeregeldhe den lijken de berichten omtrent een opge wonden stemming en het uitbreken van sta kingen in het Oosten des lands, met de merkwaardige bijvoeging: „In alle groote steden schijnt een driemanschap te hebben bestaan of nog te bestaan, samengesteld uit een militair, een arbeider en een republi kein. De republikein is in den regel een po liticus of industrieel, en de beweging draagt een uitgesproken republikeinsch karakter. Een Spaansche revolutie zou immers, wil de zij kans op succes hebben, moeten uitgaan van de republikeinen. Niet van de officieren van het leger, die in groote meerderheid een kaste vormen vol stands-vooroordeelen, die zich ver boven de burgerij verheven acht. Met den steun van deze kaste is juist de dictatuur tot stand gekomen, die een einde maakt aan het honeloos-verwarde gemodder van een reeks politieke kabinetten. Een dic tatuur die, aanvankelijk belichaamd in een directorium, weliswaar geen groote hervor mingen tot stand heeft gebracht, maar al thans continuïteit in het bewind schiep, en daarmee en met den steun der Fran- schen na veel ellende een einde wist te maken aan den rampzaligen oorlog in Ma rokko. Een vergelijking van de Spaansche dicta tuur met de Italiaansche valt ongetwijfeld ver ten nadeele van de eerste uit. Wat men ook van Mussolini moge zeggen, hij is zon der eenigen twijfel een man van geniale be gaafdheden en van ontzaglijke werkkracht en doorzettingsvermogen. Hij kent zijn volk door en door. Hij is er uit voortgekomen, hij is aanvankelijk sociaal-democraat, geweest, hij heeft zelf de partij opgebouwd waarmee hij regeert. Zijn régime kan niet blijvend zijn, maar het heeft hervormingen tot stand gebracht, waarvan Italië blijvend de goede gevolgen zal kunnen ondervinden. Italië ondergaat een langdurige en zware operatie waaruit het op den duur sterker en gezonder dan ooit voren zal worden. Heel a. ers staan de zaken in Spanje. Daar is geen nieuwe macht verrezen, om tijdelijk een saneerings-proces uit te voeren waarop terugkeer naar normaler, democrati sche bewindsmethoden onder beter omstan digheden zou volgen. In Spanje was de invoering van de dicta tuur eenvoudig een terugkeer naar de abso lute monarchie van vroeger eeuwen, als ge volg van het feit dat het volk politiek on mondig bleek. De apathie van het Spaansche volk veroorzaakte de val van het constitu- tioneele bewind. Het waren geen politieke partijen die elkaar den voorrang betwistten, maar slechts een groep intrigeerende poli tici. Onder het bewind van premiers zooals Maura, graaf Romanones, Dato en anderen was een algemeene wantoestand ontstaan waarin corruptie en favoritisme overheersch- ten, waarin de voortdurende onlusten in Catalonië en de eeuwige oorlog in Marokko het land op den rand der anarchie hadden gebracht, terwijl de overgroote meerderheid van het volk slaperig en onverschillig toe zag. De koning, Alfonso XHI, maakte daar al thans een eind aan toen hij de dictatuur uitlokte, en Primo de Rivera, neef van den man die in 1874 de dynastie der Bourbon- Parma's op den Spaanschen troon herstelde, voor het oog der wereld met de macht be kleedde. Terwijl hij zelf de ware dictator van Spanje is. Alfonso XIII is steeds een eenigszins- mysterieuse figuur gebleven. Wijlen de groote schrijver Vicente Blasco-Ibanez, die evenals zijn confrater Miguel de Unamuno de dictatuur fel bestreed, heeft hem zeer zwart afgeschilderd. In zijn brochure „Al- phons XIII en Marokko" heeft hij hem alle slechte eigenschappén van Wilhelm II toe gedicht, vooral diens grenzenlooze ij delheid, en hem alle werkelijke groote gaven ont zegd. Maar Blasco-Ibanez was niet zeer over tuigend op dit punt, en kon het ook niet zijn, want in zijn boekje begint hij zelf met te erkennen dat hij den koning nimmer ont moet had. Vooral voor een groot schrijver is dit wel een zeer onvoldoende en zonderlinge basis om er zulk een persoonlijke actie op te grondvesten. Ook zag hij den toestand ver keerd in, toen hij tijdens den Marokko-oor- log voorspelde dat éen jaar verdere voort zetting van de dictatuur de ineenstorting van Spanje en het einde van de monarchie zouden brengen. Daar is niets van ge beurd. En Blasco-Ibanez scheen onvoldoende gedocumenteerd om den koning te betitelen als een veinzaard en intrigant, waardig af stammeling van Ferdinand VII, op zijn om geving een besmetting overbrengend zooals sommige weekdieren inkt afscheiden. Wel heeft hij scherp geformuleerd wat Primo de Rivera'sen daarmee: des lco- nings zwakste zijde was. En dat in ver gelijking met Mussolini. Zij waren niet, zoo als Mussolini, uit het volk voortgekomen en hadden zelf hun partij opgebouwd. Zij na men eerst de macht in handen en trachten daarna, van boven af, een partij te vormen. Hetgeen natuurlijk niet gelukt is, ook al. niet had Hanez er nog bij kunnen voegen omdat de markies en de koning beiden vertegenwoordigers van het ancien régime en den kaste geest zijn, het volk in zijn wezen dus niet kennen en niet weten hoe zij het uit zijn apathie tot een hooger sfeer van ont wikkeling, belangstelling, en activiteit moe ten opvoeren. In zooverre zijn zij even on machtig als de knoeiende politieke cama rilla die hen voorafging, en die alleen een parodie op een moderne democratische re- geeringsvorm ten beste kon geven. Den Spaanschen koning heb ik meermaien te Londen en Parijs gezien. Hij is nu 42 jaar. Hij is al op 17 Mei 1902, op zijn zestienden verjaardag aan de regeering gekomen. Hij is een goed sportman en maakt daardoor een indruk, van veerkracht en jeugd. Bij ette lijke aanslagen die op zijn leven gepleegd zijn, heeft hij steeds blijk gegeven van groo- ten persoonlijken moed. Overigens geeft nij Dictator Primo de Rivera de impressie van levendigheid en vastbera denheid, in tegenstelling met vage figuren zooals de koningen van Italië en Engeland. Niemand die hem van dichtbij gezien heeft en den scherpen, doordringenden blik uit de schrandere oogen opgemerkt, kan zich ont trekken aan de gedachte: „Dat is een bijzon der man". Door Engelsche en Fransche poli tici, die hem persoonlijk kenden, heb ik dien in druk altijd hooren bevestigen. En zelfs Ibanez. ondanks zijn minachting en krachttermen jegens den koning, stemt ermee in als hij uitroept: „De eerste voor waarde voor nationale hervoiming is dat hij het land verlaat. Zoolang de koning blijft, zal elke poging om een voorloopige regeering in te stellen of een volksstemming te houden vergeefsch zijn, ja, zelfs een dwaasheid". Het is moeilijk aan te nemen dat het Spaansche volk thans rijp zou zijn voor een democratisch bewind. Maar deze onlusten beteekenen wellicht de nadering van een andere dictatuur dan de militaire kaste- instelling van Alfonso XIII en «Primo de Ri vera. Van een burgerlijke dictatuur mis schien, die het volk beter kent en meer wer kelijk zal kunnen ondernemen. Wat er ook ondernomen moge worden: men staat tegen over een sterk man. Maar wij leven in de twintigste eeuw, de dagen der absolute monarchie zijn lang voor bij, en zelfs de apathie van den Spanjaard kan dit anachronisme niet laten voortbe staan en zich blijven aonttrekken aan de groote stroomingen van den tijd.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1929 | | pagina 1