PRESIDENT HOOVER
DATUMSTUKJES
46e Jaargang No. 14018
Verschijnt dagelijks, hehalve op Zon- en Feestd- ~~ri
Maandag 4 Maart 1929
HAARLEM S DAGBLAD
DIRECTEUREN* J. C. PEEREBOOM EN P. W. PEEREBOOM.
UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER
HOOFDREDACTEUR: ROBERT PEEREBOOM
ABONNEMENTEN: per week 0.27H, met Geïllnsteerd Zondagsblad 0.32.
Per 3 maandenHaarlem en plaatsen waar een agent gevestigd is (kom der
gemeente) 3.57^. Franco per post door Nederland /3.87J4. Losse nummers
ƒ0.06. Geïll. Zondagsblad per 3 maanden fO-öl'A, franco per post.
Bureaux: Groote Houtstraat93 Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12
Telefoon Nos.: Directie 13082 Hoofdredactie 15G54 Redactie 106C0
Administratie 10724, 14825 Drukkerij 10122,12713 Postgiro No. 38810
ADVERTENTIEN: 1-5 regels f 175. elke regel meer ƒ0.35. Reclames
/0.60 per regel. Reductie bij abonnement. Vraag en Aanbod 1—4 regels ƒ0.60,
elke regel meer ƒ015, buiten Arrondissement dubbele prijs. Onze Groentjes
(Woensd- en Zaterd.) 1—4 regels ƒ0 25. elke regel meer ƒ0.10, uitsL i contant
Gratis Ongevallenverzekering voor Weekabonnés. Uitkeeringen: Levenslange ongeschiktheid en Overlijden f 600.-, Verlies van Hand, Voet of Oog f 400.-, Duim f 250.-, Wijsvinger f 150.-, Elke andere vinger f 50.-, Arm- of Beenbreuk f 100.-
DIT NUMMER BESTAAT UIT
VEERTIEN BLADZIJDEN
EERSTE BLAD
AGENDA
MAANDAG 4 MAART
Gem. Concertgebouw: Alliance Francaise.
Grande Soirée Musicale et Dramatique. 8 u.
Cinema Palace: „De Hel van Rio". 8 uur.
Luxor Theater: „De drie Weezen"; „Chi
cago na Middernacht", 8 uur.
Rembrandt Theater: „Vorstenkind"; Too-
neel: Los Fernandos. 79. 9.1511.15 uur.
Standaard Theater: „De Bloedbruiloft'';
*De Paardendief". 8 uur.
Bennebroek. Raadhuis: Gemeenteraad
7.30 uur.
DINSDAG 5 MAART
Stadsschouwburg: Het Nieuwe Nederl.
Tooneel (Louis Saalborn) „Een Midzomer-
nachtsdroom" medew. van de H. O. V. 8 uur.
Gem. Concertgebouw: Ver. v. Jonge Libe
ralen. Dr. I. H. J. Vos: „Bestrijding van
Volksziekten". 8 uur.
Kerk Broedergemeente, Parklaan: Pro-
paganda-avond voor de Zending. Spreker:
dr. K. J. Brouwer. 8 uur.
Bioscoopvoorstellingen.
Kamer van Koophandel en Fabrieken, Nas-
sauplein 6: 67ste vergadering, 7.30 uur.
DE, VOLTOOIING ONZER VERBOUWING
Y Zaterdag werd de allerlaatste hand gelegd
aan de verbouwing van ons kantoor in de
Groote Houtstraat en hedenmorgen werden
Wij verrast met zeer fraaie bloemstukken,
aangeboden door redactie, administratie,
technisch personeel, en de courantbezorgers.
WIJ betuigen onzen hartelijken dank voor
'deze attentie, die wij bijzonder waardeeren,
méde omdat wij daarin een bewijs zien van
Ide vreugde die al onze trouwe medewerkers
beleven aan den bloei van Haarlem's Dag
blad die in deze vernieuwing van ons gebouw
Weder tot uiting is gekomen.
Onzerzijds willen wij bij deze gelegenheid
tevens onze oprechte erkentelijkheid betui
gen aan allen, die in de afgeloopen maan
den met zooveel opgewektheid en toewijding
hun werkzaamheden onder vaak zeer moei
lijke en bezwarende omstandigheden hebben
[verricht. i i i 1
DIRECTIE EN HOOFDREDACTIE
VAN HAARLEM'S DAGBLAD.
DE DOLLE WOELTSJITERNA
HOUDT EEN OPRUIMING.
Na in een moordzaak wij
gesproken te zijn.
SCHIETPARTIJ IN DEN TREIN.
DE VOORGESCHIEDENIS.
Zaterdagmorgen heeft Woeltsjiterna, de
moordenaar van Alcibades Bebi, in een trein
van de lijn OeskjoebKossowskaMitrowitz,
in de nabijheid van het station „Generaal
Jankowitsj", door een revolverschot den in
specteur van het Joegoslavische ministerie
van Binnenlandsche Zaken, Zawisjitsj, die
met denzelfden trein reisde, gedood. Zooals
bekend, is Woeltsjiterna door de rechtbank
te Praag vrijgesproken; hij keerde thans
naar Albanië terug. Hij doodde verder een
jongen man uit het district Swerlig, Stani-
mir Radowanowtsj en den soldaat met ver
lof Wile Bairamowitsj. Verder wondde hij
den soldaat Mirko Iksitsj ernstig, terwijl
Festia Fetlowitsj en de koopman Racko Croi-
kowitsj licht gewond werden. Woeltsjiterna
werd gearresteerd en naar de gevangenis te
Oeskjoeb gebracht.
r
DE HERSENEN BEVROREN?
ZONDERLING GEVAL IN
DENEMARKEN.
ht dagen geleden werd een spoorwegbe-
an te in bswusteloozen toestand op de rails
lieg jnd gevonden, aldus meldt de Tel. uit
Kopenhagen. Hij werd naar het ziekenhuis
overgebracht, waar hij eerst Zaterdagoch
tend gedurende eer. paar minuten weer tot
bewustzijn kwam, om daarna opnieuw be
wusteloos te worden. De patiënt vertoont
alle kenmerkende verschijnselen van zonne
steek. Blijkbaar echter zijn zijn hersenen
bevroren. Reeds vroeger is een soortgelijk ge
val in Denemarken door de geneesheeren ge
constateerd.
REGEN - ZEGEN.
't Was nog maar een dooie dooiboel,
Wazzeggu, het schoot niet op,
Was het jonge hout aan 't botten,
Kwam uw tuin soms al in knop,
Was de winter al geweken,
Uit uw rechter groote teen,
Kon u al uw kachel missen,
Of uw Jaeger-borstrok? Neen!
Liep u nog op straat te kleumen,
In uw dikste winterdracht,
Ging u Zondag nog met schaatsen,
Naar de ijsbaan of de gracht?
Keek u eiken ochtend angstig,
Nog uw waterleiding na,
Lag het ijs nog in uw tuintje
Kreeg u doode vingers? Ja!
Maar daar kwam op Zondagavond,
Onverwacht de kroote keer,
Smeuïg siepelde de regen,
Uit den grijzen hemel neer,
's Ochtends scheen de zon zoo heerlijk
En dat heb ik gewaardeerd,
Maar dien malschen avondregen,
Heb ik toch nog meer geëerd;
'k Heb misschien in vroeger dagen,
Wel gemopperd en gezucht,
Als de regen viel bij stroomen,
Uit een grauw egale lucht;
En ik kan er niet voor instaan,
Dat ik altijd dankbaar blijf,
Als er weer een tijdperk aanbreekt,
Dat ik alle dagen drijf;
Maar op dit moment wou *k zeggen:
Regen zij de eer alleen,
Hij bracht eindelijk den winter,
Over 't dooie dooipunt heen.
P. GASUS.
Voor de Fransch-Belgische
kwestie zie men de eerste
pagina van het tweede blad
DE OPVOLGER VAN
MR. HOYER.
NIEUWE OFFICIER VAN JUSTITIE
BENOEMD.
Bij Koninklijk Besluit is benoemd tot Offi
cier van Justitie bij de Arrondissements
Rechtbank te Haarlem, Mr. L. H. Roeters
van Lennep, thans in gelijke betrekking te
Leeuwarden.
Mr. Roeters van Lennep studeerde te Gro
ningen en promoveerde aldaar in 1896.
Na eerst werkzaam te zijn geweest als
ambtenaar van het O. M. te Schiedam en la
ter te Utrecht, werd hij in 1910 subst.-off. te
Roermond en in 1916 te Arnhem. In 1923
volgde zijn benoeming tot Officier van Jus
titie ïn Leeuwarden.
De heer Roeters van Lennep is 57 jaar oud.
Het woord is aan
Ralph Waldo Trine:
Wij moeten er ons wel van bewust worden,
dat men nooit aan de omgeving vergunnen
mag om den mensch te vormen, maar dat
de mensch altijd zijn eigen omgeving moet
en kan vormen.
Haarlem, 4 Maart,
Frank Heine en nog
eens: De Hoofdzaak!
Een zekere Albert Frank-Heine, Belgisch
onderdaan, die van z'n leven vele beroepen
heeft uitgeoefend, maar voornamelijk dat
van spion, heeft dus nu tegenover de Belgi
sche justitie verklaard dat hij de vervalschn*
van het door het Utrechtsch Dagblad gepu
bliceerde stuk is. Te Amsterdam vertoevend,
heeft hij eerst een interview gehad met een
correspondent van het Brusselsche blad „Le
Soir", waarin hij „met een zekere opgewekt
heid en veel humor" het vaderschap der
vervalschingen erkende, en een verhaal
ophing van spionnage-geknoei, waarvan
ieder walgen zal die het leest. Daarop ver
trok hij, wetende dat hij gearresteerd zou
worden, naar Brussel, werd daar opgewacht
door zijn vrouw, die ook al wist dat hij in
gerekend zou worden, en door de Belgische
recherche en legde „na een verhoor van vier
uur"' een' bekentenis af. Terloops zij opge
merkt dat het vreemd is dat hij
dit pas na vier uur gedaan zou
hebben, omdat hij toch in Amsterdam al
alles aan een Belgischen journalist had ver
teld, met de bedoeling om het te publiceeren.
Enfin. Dit is nog maar een kleinigheid.
Frank-Heine, die verhoord werd in het
politiebureau van het Zuider-station te
Brussel, overhandigde daar den officier van
justitie het origineel van het door hem ver-
valschte stuk. Hij had het dus bij zich, op
reis al, terwijl hij zijn arrestatie vroolijk te
gemoet reisde.
Deze enkele pun^n breng ik eerst even
onder uw aandacht, omdat er nu weer ette
lijke mensehen zijn die voetstoots aannemen,
dat Albert Frank-Heine de waarheid spreekt.
Evenals er verleden week talloozen geweest
zijn, die maar voetstoots hebben aangeno
men 'dat de publicatie van het Utrechtsch
Dagblad juist was. Wij hebben dat laatste
in dit blad niet gedaan; wij hebben steeds
reserve gemaakt omtrent de juistheid der pu
blicaties. En vandaag ben ik vooral niet min
der geneigd tot reserve omtrent Frank-
Heine's opzienbarende bekentenis. Deze man
is volgens zijn eigen verklaring een oplich
ter. Het Parijsche „Journal" deelt mede, dat
hij Vroeger te Parijs al driemaal veroordeeld
is. Moeten wij een dergelijk individu nu maar
zonder verder onderzoek aanvaarden als ie
verkondiger van de waarheid? Het is moge
lijk dat hij het is, maar ruimte voor twijfel
schijnt in zeer groote mate aanwezig te zijn.
Dr. Ritter heeft "erklaard dat hij zijn pu
blicatie had uit een bron, die hij volkomen
vertrouwde. Dr. Ritter had (in hoofdzaak)
de waarborgen ontvangen, die aan het Al
gemeen Handelsblad, bij een vroegere aan
President Hoover aanvaardt lieden de functie van President der Vereenigde Staten. Men ziet
hem op onze afbeelding met mevrouw Hoover genieten van het heerlyke klimaat in Miami
4Fiorida).
bieding van het stuk, niet waren gegeven.
Wat zegt nu dr. Ritter?
Wij hebben getracht om dit vanmorgen te
weten te komen, en kregen ten antwoord dat
het Utrechtsch Dagblad vanavond een com
muniqué zal publiceeren. dat evenwel nog niet
was samengesteld. Op dit moment blijft nog
alle ruimte open voor de veronderstelling, dat
de bekentenis van Frank Heine, met zijn ori
gineel incluis, wel eens een handige comedie
zou kunnen zijn. Ik zeg niet dat het zoo is,
maar neem de mogelijkheid aan. Laten wij
het hoofd koel houden.
Mocht blijken dat het Utrechtsch Dagblad
er inderdaad ingeloooen is en dat het stuk
vervalscht is, dan is niets anders gebleken dan
dat deze beschuldiging een onwaarheid is
geweest.
Maar de waarheid weten wij ook dan nog
steeds niet.
Laat ik u even herinneren aan het eerste
ontkennende communiqué van de Belgische
regeering, dat op Maandag 25 Februari ge
publiceerd werd en dat ik den dag daarna
heb gecritiseerd wegens zijn vaagheid en
dubbelzinnigheid. In dat communiqué kwam
ook het volgende voor: „Het Fransch-Bel
gische militaire accoord voorziet uitsluitend
't geval van een niet-uitgelokten aanval van
Du'tsehland. De tekst werd in 1920 aan het
parlement medegedeeld. Alleen de uitvoerbe-
palingen ervan, zooals deze werden over
eengekomen door de twee generale staven,
zijn uiteraard geheim gebleven."
„Ja, juost," heb ik toen geschreven.
„Maar wat staat er nu in die uitvoerbepa-
lingen?"
En dit vragen wij nog steeds. Als het
Utrechtsch Dagblad ze niet Juist heeft ver
meld, wat staat er dan wél in?
Er zijn misschien lichtgeloovige mensch en.
die vandaag wil'en aannemen dat nu alles
terecht is gekomen, dat er geen vuiltje aan
de lucht is. Dergelijke menschen zijn wel
heel gewillige slachtoffers van de onder-
grondsche methoden der generale staven.
Laten zij wijzer worden, en toch het gevaar
ter harte nemen dat deze geschiedenis zoo
helder in het licht heeft gesteld.
Regeeringen sluiten militaire verdragen.
Parlementen ratificeeren ze. Ze worden ge
registreerd bij den Volkenbond. Het is al ge
vaarlijk genoeg, want wij weten zoo langza
merhand wel wat een „uitgelokte aanval"
In het oog van diplomaten en frene">gis is.
Enfin, deze dingen geschieden nog in het
openbaar. Maar dan komen de generale sta
ven en gaan uitvoerbepalinp'en vaststellen
die „uiteraard geheim", blijven. Dat wil zeg
gen: het volk, het parlement, meestal zelfs
het grootste deel van de regeering lijven er
buiten. En als de oorlog komt, als de oor
logspsychose het volk bevangt, als de staat
van beleg wordt afgekondigd en de generale
staf gaat heerschendan treden die ge-
heime bepalingen van uitvoering in werkuig
waarvan niemand weet of zij met den geest
en den letter van het verdrag overeenstem
den. Want zij zijn vastgesteld zonder con
trole van eenig bevoegd volksvertegenwoor
digend lichaam, ..Het instrument ont
waakt", zooals ik Vrijdag schreef. „De duivel
van de oorlogspsychose blaast 't de energie
in, die het nog ontbrak."
En verderop: „Het is het funeste stelsel
dat wij bestrijden moeten. Weg met de ge
heime werkwijzen van diplomatie en gene
rale staven! Dat stelsel is er, het werkt, het
bestaat voort in alle landen, het ondermijnt
voortdurend Geneve's arbeid. De actie van
de vredesvoorvechters moet voornamelijk te
gen dat stelsel gericht worden.
Deze dingen, onafhankelijk van de vraag
der authenticiteit van de Utrechtsche publi
catie, blijven waar en zijn de hoofdzaak.
Zelfs als die authenticiteit ooit nog afdoende
weerlegd mocht worden blijven zij waar. Ge
nève's machteloosheid toont het voortdu
rend."
De avonturier Albert Frank-Heine heeft een
aantal frissche mededeellngen gedaan om
trent de spïonnage-knoeierij, die deze waar
schuwingen nog versterken. Wij weten dat
er een militair verdrag tusschen Frankrijk
en België bestaat, waarvan de bepalingen
ter-uitvoering in het geheim door de gene
rale staven zijn vastgesteld. Wij weten dat
dergelijke dingen gebeuren achter den rug
der volken en parlementen, dat „volgende
oorlogen" in het geheim worden bekokstoofd.
Frank-Heine's onthullingen hebben nog eens
even herinnerd aan het vieze gedoe van de
spionnendiensten, die ook in vredestijd wer
ken. Diensten waarin een hoeveelheid uit
vaagsel van de samenleving werkt, en ervoor
betaald wordt, en vaak zijn lastgevers ver
raadt en voor beide zijden tegelijk spion-
neert, weshalve elke spion door een contra
spion wordt gevolgd. Er zijn tijdens en vlak
na den oorlog heel wat onthullingen omtrent
deze centra geweest. Nu hooren wij er weer
eens opnieuw van. En de modder, die opbor
relt uit dit moeras, verspreidt giftige dam
pen
De waarschuwende taal van mijn vorige
artikelen blijve dus woord voor woord ge
handhaafd. Het gemeene, funeste stelsel der
geheimhouding werkt overal, en zal ons in
een volgenden oorlog slepen als wij niet
waakzaam zijn. Dat is de hoofdzaak, dat is
de groote vraag, of de publicatie door het
Utrechtsch Dagblad al dan niet op waarheid
berust, staat daarnaast en is van veel minder
beteekenis.
Het stelsel! Het stelsel is voos en verrot!
Dat wij daartegen krachtig gewaarschuwd
zijn is de groote waarde van dit internatio
nale incident, met onthullingen, beschuldi
gingen, ontkenningen en bekentenissen com
pleet.
Er is dan ook wel zeer duidelijk gebleken,
dat de openbare meening den toestand niet
vertrouwt. Zij heeft er alle reden toe. Weest
op uw hoede!
R. P.
VOOR ONVOLWAARDIGE
ARBEIDSKRACHTEN-
DE MOOIE TAAK DER HAARLEMSCHE
WERKINRICHTING.
Een nuttige instelling in onze stad is de
Haarlemsche Werkinrichting. Onvolwaardige
arbeidskrachten wordt er de gelegenheid ge
boden om zich maatschappelijk nuttig te
maken en tegelijkertijd iets te verdienen ter
voorziening in hun onderhoud. Die werkin
richting voor maatschappelijk ondergeschik
ten, zwakzinnige oud-leerlingen der drie
Haarlemsche Buitengewone Scholen, was van
September 1822 tot April 1924 een instelling
van de Vereeniging „Spaarnestichting".
4 Maart 1925 droegen B. en W. van Haar
lem den heer E. P. Schuyt, die belast was met
de regeling der Nazorg voor het Buitenge
woon Onderwijs, op om plannen voor een Ge
meentelijke Werkinrichting te maken. Deze
werkinrichting werd 27 Juli 1925 in het huls
Donkere Spaarne 34, dat gedeeltelijk in ge
bruik was bij het Brokkenhuis, geopend, een
bescheiden begin met 5 leerlingen. Nu wer
ken er 21 achterlijke jongens in twee groe
pen onder toezicht van twee werkmeesters.
Deze eerste gemeentelijke werkinrichting
in ons land vormt een onderdeel van de Ge
meentelijke Nazorg, waarvan de heer Schuyt
hoofd is en die bijgestaan wordt door een
Commissie van Toezicht, voorzitter de heer
Vincent Loosjes.
Mr. A. Bruch, de afgetreden wethouder van
Onderwijs, heeft ook voor de Nazorg bijzon
der veel gedaan en de Werkinrichting is veel
aan hem verplicht.
De Werkinrichting werd 25 Januari 1926
door B. en W. officieel geopend, maar onder
ging sindsdien menige uitbreiding. Er werden
op de laatste begrooting gelden gevoteerd om
een afdeeling voor meisjes te stichten, de
tweede in ons land. Vlaardingen is hierin
Haarlem voor.
In April 1927 werd den heer Schuyt opge
dragen een onderzoek ln te stellen naar het
aantal blinden te Haarlem. Zijn in Juli uit
gebracht rapport was aanleiding voor den
Raad om B. en W. nog in November van dat
jaar toestemming te verleenen om de blin
denzorg te regelen.
De voorzitter der opgerichte Blindencom-
missie, de heer A. G. Boes, adviseerde om aan
de Haarlemsche Werklnriohting ccn afdee
ling voor blinden te openen. In December
1928 kwam die afdeeling in bedrijf met 5
blinden. Heden, Maandag werd zij officieel
geopend tegelijk met de melsjesafdecling.
De heer Schuyt heeft ons rondgeleid door
het oude gebouw, dat, nadat het ontruimd
was door het Brokkenhuis een grondige ver
bouwing heeft ondergaan. Wij zagen er op
de straatverdieping de werkplaats waar de
achterlijke jongens een twee a drie guldens
's weeks verdienen met handenarbeid. Hun
producten, matten, boenders, bezems, zien er
bewonderenswaardig uit, en doordat het al
les handwerk is, zijn ze sterk. De jongens
weven er letters in, zooals G. H., Gemeente
Haarlem, E. G., Elisabeths Gasthuis en wat
men maar wil. Concurreeren met raorieks-
werk kan de inrichting jammer genoeg niet,
de prijzen zijn duurder dan in de winkels.
Maar wie haar artikelen koopt, steunt er een
goed werk mee, helpt ongelukkige medemen-
schen vooruit in een wereld, die anders voor
hen onherroepelijk gesloten is. Dat ls ook
v/at waard. De gemeentebedrijven werken
reeds unaniem mee door hun artikelen van
de inrichtir- te betrekken. Aan winkeliers
of grossiers levert de werkinrichting niet,
uitsluitend aan particulieren, evenmin ver
koopt zij andere artikelen dan eigen werk.
Om concurrentie aan de winkeliers is het
haar niet te doen, ook niet om winst te ma
ken, want de gemeente legt er jaarlijks
f 18.000 op toe.
De heer Schuyt heeft ons laten zien dc
groote voorraden riet, cocos. houten onder
deden voor bezems, stoffers, luiwagens, die
opgetast liggen achter in het gebouw en op
den grooten zolder. De jongens maken ook
rietmatten voor tuinen. Mei eigen transport
middelen worden de verkochte artikelen weg
gebracht.
De afdeeling Blinden is gescheiden van de
andere afdeelingen. Hekjes voor de trappen,
een aparte uitgang aan de Bakenesserstraat
maken het den b.inden zoo makkelijk mo
gelijk. In een frisch lokaal aan de voorzijde
der eerste verdieping maken zij hun fijne
mandjes, trekken zij boenders en ma'.ten hun
stoelen met ongelooflijke vaardigheid. Dc
materialen, kunnen naar boven gebracht
worden met een hijschtoestel, dat nog dateert
uit den tijd, toen het gebouw Militair Maga
zijn was.
Op de eerste verdieping is een frisch kan
toortje en een keurig ingerichte monsterka
mer, waar klanten ontvangen kunnen wor
den, hoe meer hoe liever.
Het gebouw is oud en de inhoud brandbaar
maar brandkranen overal en een verbod van
rooken verminderen het gevaar ten zeerste.
De zolder bevat de zaal, die voor de achter
lijke meisjes beschikbaar komt zoodra er een
geschikte leidster voor het brei- en weefwerk
dat zij zullen verrichten, gevonden is. Ver
der dient de zolder voor magazijn, o.a. voor
gemeente-instellingen, waarvoor de Jongens
der inrichting met succes loopjongensdien
sten kunnen verrichten. En als het gebouw
te klein wordt, zetten /ij er een verdieping
boven op, zegt de heer Schuyt.
Te klein worden zal het eens zeker, want de
Nazorg strekt zich over hoe langer hos meer
personen uit. Het is daarom zeer te honen,
dat de afzetmogelijkheid grooter wordt en
men met de productie niet blijft zitten, het
moet!
Dc opening.
In tegenwoordigheid van autoriteiten, hoof
den van takken van gemeentedienst: leden
der Nazorgcommissles, hoofden der drie
